POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W OSTROWCU ŚW.

Transkrypt

1 POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W OSTROWCU ŚW. STAN SANITARNY powiatu ostrowieckiego 2013 Ostrowiec Św

2 2

3 Szanowni Państwo, Przedstawiam Państwu coroczne wydanie Oceny stanu sanitarnego powiatu ostrowieckiego opisujące sytuację sanitarno - epidemiologiczną oraz efekty monitoringu i realizowanych zadań przez Państwową Inspekcję Sanitarną w zakresie zdrowia publicznego. Rozwiązywanie problemów zdrowia publicznego prowadzono kompleksowo poddając szczegółowej analizie zagadnienia wynikające z bieżącego i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, przy jednoczesnym prowadzeniu edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia. Podejmowane działania skierowane były na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom, usuwanie źródeł zagrożeń dla zdrowia fizycznego i psychicznego. W 2013 r. prowadzone były wytężone działania kontrolno-administracyjne w stosunku do podmiotów wprowadzających do obrotu środki zastępcze. Monitorowano jakość wody do spożycia, sprawowano nadzór nad warunkami zdrowotnymi żywienia i żywności oraz przedmiotów użytku, higieny pracy w zakładach pracy, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, oceniano warunki higieniczno-sanitarne jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Prowadzono działalność przeciwepidemiczną wynikającą z zagrożeń zdrowotnych takich jak grypa czy gruźlica, uczestniczono w europejskich systemach wczesnego ostrzegania RASFF, RAPEX. Dane statystyczne zawarte w raporcie stanowią porównawczą analizę występowania chorób zakaźnych, zawodowych, wyników badań i kontroli nadzorowanych obiektów wraz z ich oceną w ramach szacowania ryzyka zdrowotnego. W dalszym ciągu doskonalono system zarządzania w działalności kontrolnej w oparciu o normę PN-EN ISO/IEC 17020: 2006, gwarantując uzyskiwanie wiarygodnych wyników kontroli, jak również skuteczną realizację zaplanowanych celów w obszarze ochrony zdrowia ludzkiego. Informacje zawarte w niniejszym raporcie wskazują, że w 2013 roku bezpieczeństwo sanitarne mieszkańców powiatu ostrowieckiego pozostawało w dalszym ciągu na wysokim poziomie. Dziękuję za współpracę organom samorządowym, inspekcjom, strażom, oraz Komendzie Powiatowej Policji. Współpraca ta w znaczący sposób wpływa na zwiększenie efektywności działań podejmowanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w zakresie poprawy zdrowia publicznego mieszkańców powiatu ostrowieckiego. Mam nadzieję, że raport przyczyni się do lepszego poznania zadań, jakie na rzecz zdrowia publicznego wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna, podniesienia świadomości społecznej dotyczącej promowania zdrowego trybu życia oraz zrozumienia wagi zagadnień sanitarnych i epidemiologicznych. Realizując zasadę pełnego dostępu opinii publicznej do informacji dotyczącej bezpieczeństwa sanitarnego, pełny tekst raportu mogą Państwo znaleźć na stronie internetowej PSSE w Ostrowcu Św. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. Wioletta Adamczyk-Nowak 3

4 4

5 Spis treści Wstęp....7 I. Ocena zagrożenia epidemiologicznego II. III. IV. Jakość wody do spożycia Zapobiegawczy nadzór sanitarny.37 Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej...49 V. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą...61 VI. VII. Warunki sanitarno- higieniczne środowiska pracy..69 Nadzór nad placówkami nauczania i wychowania oraz placówkami wypoczynku dzieci i młodzieży..83 VIII. IX. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku. 95 Nadzór nad środkami zastępczymi X. Promocja Zdrowia i oświaty zdrowotnej XI. Podsumowanie Spis tabel Spis rysunków

6 6

7 WSTĘP Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, zapobiegania powstawania chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych, a także prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej i w zakresie promocji zdrowia. Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w powiecie ostrowieckim wykonuje Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny, jako organ rządowej administracji zespolonej w powiecie. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna jest jednostką budżetową będącą podmiotem leczniczym finansowanym z budżetu państwa. W 2013 r. PSSE w Ostrowcu Św. realizowała zapisy ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz z p.zm.) w szczególności poprzez: sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem żywności i żywienia zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa żywnościowego; współpracę i współdziałanie w ramach funkcjonowania wspólnotowego systemu RASFF oraz doskonalenie i koordynowanie funkcjonowania tego systemu; prowadzenie nadzoru nad bezpieczeństwem kosmetyków; kontynuowanie realizacji zadań z zakresu bezpieczeństwa żywności, w tym szczególnie wynikających z Rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1829/2003, nr 1830/2003, nr 1935/2004, nr 1924/2006 oraz Rozporządzenia Komisji nr 2023/2006, nr 432/2012, nr 41/2009; nadzór nad bezpieczeństwem zdrowotnym wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi, w kąpieliskach i pływalniach; kontynuowanie nadzoru nad stanem sanitarnym obiektów użyteczności publicznej ze szczególnym uwzględnieniem obiektów turystycznych; nadzór nad realizacją obowiązkowych szczepień ochronnych w Polsce; kontynuowanie bieżącej działalności przeciwepidemicznej oraz nadzór w zakresie zakażeń i chorób zakaźnych wymienionych w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi ( Dz. U. Nr 234, poz z późniejszymi zmianami ); prowadzenie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy, celem 7

8 wzmocnienia ochrony zdrowia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących na stanowiskach pracy; sprawowanie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, produktami biobójczymi, detergentami oraz prekursorami narkotykowymi kat. 2 i 3 w oparciu o obowiązujące przepisy; prowadzenie nadzoru nad warunkami nauczania, wychowania, opieki oraz wypoczynku i rekreacji dzieci i młodzieży; sprawowanie nadzoru pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych nad warunkami higieny: środowiska, pracy, procesów nauczania i wychowania, wypoczynku i rekreacji, warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinny spełniać pomieszczenia w których są udzielane świadczenia zdrowotne i inne obiekty budowlane przy wydawaniu opinii, postanowień i decyzji na poszczególnych etapach realizacji inwestycji; promowanie zdrowego stylu życia poprzez inicjowanie i koordynowanie działań wynikających z celów Narodowego Programu Zdrowia, a w szczególności Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu oraz Programu Edukacyjnego dotyczącego zdrowego żywienia i aktywności fizycznej: "Trzymaj Formę". Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Ostrowcu Św. obejmuje swoim nadzorem powiat ostrowiecki liczący ludności ( stan na r.) tj.: - 3 miasta: Ostrowiec Św., Ćmielów, Kunów, 1 gminę miejską: Ostrowiec Św., - 2 gminy wiejsko-miejskie: Ćmielów, Kunów - 3 gminy wiejskie: Bałtów, Bodzechów, Waśniów. Skala realnych i potencjalnych zagrożeń decydowała o tym, jakie czynniki środowiskowe były przedmiotem systematycznego nadzoru i wynikających z nich działań kontrolnych i represyjnych. 8

9 W 2013 roku ( stan na r.) w ewidencji PSSE w Ostrowcu Św. znajdowało się 2378 obiektów. l.p. Komórka organizacyjna Liczba nadzorowanych obiektów 1. Sekcja Nadzoru Higieny Środowiska Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i PU Sekcja Higieny Środowiska Pracy Sekcja Nadzoru Przeciwepidemicznego Higiena Dzieci i Młodzieży Promocja Zdrowia i Oświata Zdrowotna 120 Ogółem 2378 Przeprowadzono 1885 kontroli oraz wizytacji, wydano 393 decyzje merytoryczne i 270 decyzji płatniczych, 37 postanowień, 124 opinii, nałożono 57 mandatów karnych na kwotę oraz 6 kar pieniężnych na kwotę zł na podmioty wprowadzające do obrotu środki zastępcze. W ramach urzędowej kontroli żywności, monitoringu jakości wody do spożycia, z kąpielisk i basenów, nadzoru nad środkami zastępczymi pobrano do badań 453 prób, w tym 223 prób wody, 198 prób żywności i 32 próby środków zastępczych. Przeprowadzono 632 badania dotyczące higienicznej oceny tygodniowych rozkładów zajęć lekcyjnych, oraz dostosowania mebli szkolnych do wzrostu uczniów zgodnie z wymaganiami ergonomii. Prezentowane dane statystyczne pochodzą z tablic wynikowych sprawozdań statystycznych za rok 2013 realizowanych przez PSSE w Ostrowcu Św. w ramach badań statystycznych statystyki publicznej. Wyniki działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej pozwalają na ocenę sytuacji epidemiologicznej i stanu sanitarnego powiatu ostrowieckiego uwzględniającą istniejące oraz mogące się pojawić zagrożenia, oraz podejmowanie niezbędnych działań interwencyjnych. 9

10 Wszelkiego rodzaju analizy i oceny są źródłem informacji do opracowania planów długoterminowych w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli oraz określania priorytetowych kierunków działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Informacje zawarte w niniejszym raporcie wskazują na wysoki poziom bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowotnego mieszkańców powiatu ostrowieckiego. Nadal jednak wobec nowych zagrożeń związanych ze szczególnie niebezpiecznymi chorobami zakaźnymi, podatności populacji na działanie nieznanych lub nowo pojawiających się czynników szkodliwych w środowisku naturalnym, miejscu zamieszkania i pracy, katastrofami naturalnymi, konieczne jest prowadzenie nadzoru zapobiegawczego oraz systematycznego nadzoru bieżącego obejmującego działania prewencyjne, monitoringowe i naprawcze. 10

11 I. OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO Działalność pionu przeciwepidemicznego Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Ostrowcu Św. w 2013 r. była skoncentrowana na: realizacji zadań w ramach bieżącej działalności przeciwepidemicznej związanych z nadzorem nad zakażeniami i chorobami zakaźnymi, nadzorze nad uodpornieniem populacji w ramach obowiązkowych szczepień ochronnych, nadzorze nad warunkami higieniczno-sanitarnymi, jakie powinny spełniać pomieszczenia, w których udzielane są świadczenia zdrowotne, współpracy ze służbami i inspekcjami realizowanej poprzez wzajemny przekaz informacji o podejrzeniu lub wystąpieniu choroby zakaźnej oraz wspieraniu wspólnych działań w zakresie zwalczania chorób zakaźnych. Monitoring sytuacji epidemiologicznej powiatu ostrowieckiego odbywał się na podstawie analiz i weryfikacji otrzymanych zgłoszeń lub podejrzeń zachorowań na choroby zakaźne. Nadsyłane zgłoszenia podlegają rejestracji w oparciu o stworzone dla potrzeb nadzoru epidemiologicznego definicje zakażeń i chorób zakaźnych. W 2013 r. weszło w życie nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 848), które określa: wykaz zakażeń i chorób zakaźnych, w przypadku których podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z ich powodu, dokonywane są zgłoszenia; podmioty, którym są przekazywane ww. zgłoszenia; wzory formularzy zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej (ZLK-1, ZLK-2, ZLK-3, ZLK-4, ZLK-5); sposób dokonywania zgłoszeń; 11

12 tryb dokonywania zgłoszeń podejrzenia zachorowania na chorobę szczególnie niebezpieczną i wysoce zakaźną lub zgonu z powodu takiej choroby członka załogi lub pasażera odbywającego podróż międzynarodową. Podmioty prowadzące działalność leczniczą zostały poinformowane o obowiązujących wzorach formularzy i zobowiązane do ich stosowania. W zakres kompetencji PPIS w Ostrowcu Św. od 1 stycznia 2013 r. weszły zadania związane z prowadzeniem rejestru zachorowań/podejrzeń zachorowań na gruźlicę. Wprowadzone rozwiązania mają na celu zapewnienie skuteczności i szczelności nadzoru nad osobami chorymi na gruźlicę płuc, obowiązanymi do leczenia w warunkach hospitalizacji (gruźlica prątkująca) lub w warunkach lecznictwa otwartego. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych na podległym terenie w 2013 roku oceniana jest jako zadawalająca. Nie odnotowano występowania chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych (cholera, dżuma, ospa prawdziwa, czy wirusowe gorączki krwotoczne), sytuacji kryzysowych oraz zdarzeń o charakterze katastroficznym. Bieżący sezon epidemiczny grypy przebiegał ze zdecydowanie większą niż w poprzednich latach liczbą zarejestrowanych przypadków zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. Zarejestrowano łącznie 449 przypadków grypy i podejrzeń grypy ( 2012 r. - 31). Wskaźniki o zbliżonym poziomie zapadalności w stosunku do poprzedniego roku odnotowaliśmy w zakażeniach hepatotropowych. W porównaniu z poprzednim rokiem w 2013 r. nastąpił nieznaczny spadek liczby osób zaszczepionych p/wściekliźnie z powodu pokąsań przez nieznane zwierzęta. Oceniając sytuację epidemiologiczną w zakresie chorób zakaźnych w stosunku do 2012 r. odnotowano zwiększoną liczbę wirusowych zakażeń jelitowych wywołanych przez rotawirusy oraz zachorowań na lambliozę, boreliozę i różyczkę. Zarejestrowano również znaczny wzrost liczby zachorowań grypopodobnych i ostrych zakażeń dróg oddechowych, w tym grypy. Natomiast tendencje spadkowe notowano w przypadku występowania biegunek u dzieci do lat 2, krztuśca, płonicy i ospy wietrznej. Zgłoszono 3 ogniska zbiorowego zatrucia pokarmowego, w tym 1 ognisko wywołane przez bakterie z grupy Salmonella (3 osoby), 1 ognisko wywołane przez rotawirusy (3 osoby) i 1 ognisko wywołane przez nieznany czynnik etiologiczny (5 osób). Zarejestrowano 1 przypadek choroby meningokokowej ( 2012 r. - brak zachorowań). Podobnie jak w całym województwie świętokrzyskim, notowana jest niekorzystna sytuacja epidemiologiczna w zakresie zachorowań na gruźlicę. 12

13 W 2013 r. do PSSE w Ostrowcu Św. zarejestrowano łącznie 1367 przypadków chorób zakaźnych (2012 r. 1028), w tym 192 osoby były hospitalizowane z powodu zachorowań. Przeprowadzono 206 dochodzeń epidemiologicznych (2012 r. 177). Tabela 1. Liczba zachorowań i wskaźniki zapadalności na wybrane choroby zakaźne zarejestrowane na terenie powiatu ostrowieckiego w latach Lp. Jednostka chorobowa 1. Salmonellozy-zatrucia pokarmowe Liczba zachorowań 2010 r r r r. Zapadalność na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań Zapadalność na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań Zapadalność na 100 tys. mieszkańców Liczba zachorowań Zapadalność na 100 tys. mieszkańców 13 11, , , ,85 2. Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez 52 45, , , ,94 rotawirus 3. Biegunki u dzieci do lat , , , ,67 4. Lamblioza 18 15, , , ,26 5. Borelioza 9 7,84 6 5,26 7 6, ,94 6. Tężec Krztusiec , ,63 2 1,72 8. Płonica 25 21, , , ,08 Zapalenie opon mózgowo 9. rdzeniowych Wirusowe określone, nieokreślone Kleszczowe zapalenie mózgu 8 6,97 7 6,13 4 3,45 4 3, , Choroba meningokokowa , , Róża 14 12, , , , Ospa wietrzna , , , , Różyczka 1 0, , , Świnka 7 6,10 5 4,38 7 6,04 4 3, Wirusowe zapalenia wątroby typu A typu B 3 2, ,86 2 1,72 typu C ,75 5 4,31 4 3,45 Inne i nieokreślone Styczność i narażenie na wściekliznę 12 10,46 9 7, , , Grypa 21 18, , , , Grypa wywołana wirusem A/H1N1v 2 1, ,

14 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych jednostek chorobowych 1.1. Grypa i podejrzenia grypy tys.). W 2013 r. znacząco wzrosła w porównaniu z 2012 r. liczba zachorowań na grypę oraz rozpoznane klinicznie zachorowania grypopodobne i ostre zakażenia dróg oddechowych. Zarejestrowano 449 zachorowań (2012 r. 31). Współczynnik zapadalności w 2013 r. wyniósł 391,21/100 tys. (2012 r. 26,76/100 Rys.1. Liczba przypadków grypy i podejrzeń grypy w powiecie ostrowieckim w latach Inwazyjna Choroba Meningokokowa Zanotowano 1 przypadek zachorowania na chorobę meningokokową, stwierdzoną u czteromiesięcznego dziecka u którego w materiale klinicznym potwierdzono laboratoryjnie czynnik chorobotwórczy Neisseria meningitidis gr. B. Podjęto natychmiastowo działania prewencyjne. Osoby z kontaktu chorego dziecka zostały poddane konsultacji lekarskiej i decyzją lekarzy zastosowano u nich chemioprofilaktykę. Współczynnik zapadalności wyniósł 0,87/100 tys., kształtując się na poziomie zbliżonym dla Polski 0,64/100 tys. Przeprowadzona masowa akcja szczepień ochronnych w 2008 r. wśród młodzieży z roczników o najwyższej zapadalności, potwierdza tezę, że stosowane masowo szczepienia w określonej populacji zapobiegają rozprzestrzenianiu się choroby zakaźnej, 14

15 chroniąc również osoby nieszczepione, a poprzez to zmniejszają liczbę zachorowań w całej grupie. Szczepienia indywidualne przeciwko Neisseria meningitidis kształtują się na poziomie zbliżonym do roku ubiegłego (2013 r. - 89, 2012 r. - 84) Wirusowe zapalenia wątroby W 2013 r. podobnie jak w latach ubiegłych nie odnotowano zachorowań na wzw typ A. Zarejestrowano 2 przypadki zachorowania na wzw typ B przewlekłe u młodych mężczyzn, u których wykryto antygen HBV podczas rutynowych badań w związku z planowanym zabiegiem lub z honorowym oddawaniem krwi. Współczynnik zapadalności w 2013 r. dla powiatu ostrowieckiego wyniósł 1,74/100 tys., (Polska - 3,78/100 tys.) i podobnie jak w latach poprzednich kształtuje się na niższym poziomie w odniesieniu do całego kraju, co ilustruje poniższe zestawienie. Rys.2. Zapadalność na wzw B w latach w powiecie ostrowieckim i w Polsce 15

16 Zarejestrowano łącznie 4 przypadki wzw typu C przewlekłe (2012 r. 5); współczynnik zapadalności wyniósł w 2013 r. - 3,45/100 tys. (2012 r. - 4,31/100 tys., 2011 r. - 1,75/100 tys.). W Polsce w 2013 r. zarejestrowano łącznie 2692 przypadki zachorowań współczynnik zapadalności wyniósł 6,99/100 tys. W 2012 r. stwierdzono 2292 zachorowań, współczynnik zapadalności osiągnął wartość 5,95/100 tys. Rys.3. Zapadalność na wzw C w latach w powiecie ostrowieckim i w Polsce 1.4. Lamblioza W 2013 r. nastąpił wzrost zachorowań na lambliozę. Zarejestrowano 20 przypadków (2012 r. 12). Współczynnik zapadalności osiągnął wartość 17,26/100 tys., (2012 r. - 10,35/100 tys.). Według definicji przypadku zgłoszone zachorowania na lambliozę zakwalifikowano jako przypadki potwierdzone. Badania epidemiologiczne potwierdzają, że największa zapadalność występuje u dzieci. Główną przyczyną lambliozy jest brak przestrzegania podstawowych zasad higieny. 16

17 1.5. Borelioza W 2013 r. odnotowano ponad dwukrotny wzrost zachorowań na boreliozę. Zarejestrowano 15 przypadków (2012 r. - 7). Współczynnik zapadalności wyniósł w 2013 r. - 12,94/100 tys. (2012 r.- 6,01/100 tys.). W 13 przypadkach wystąpiły objawy kliniczne wczesnej fazy w postaci rumienia wędrującego, w 2 przypadkach bóle kostno-stawowe, w 5 przypadkach borelioza została potwierdzona serologicznie. Wzrost współczynnika zapadalności na boreliozę obserwujemy również na terenie Polski (2013 r. - 33,12/100 tys., 2012 r. - 22,8/100 tys.). Występowanie zachorowań związane jest ze stale zmieniającym się zasięgiem geograficznym bytowania oraz wydłużaniu okresu żerowania kleszczy, zmianach klimatu oraz zmianie sposobu spędzania czasu wolnego. Z dochodzeń epidemiologicznych wynika, że do ukłucia przez kleszcze dochodziło w lesie - 8 przypadków, na działce - 2 przypadki, w parku - 2 przypadki, 3 osoby nie podały miejsca zdarzenia Styczność i narażenie na wściekliznę/potrzeba szczepień 17 osób. W związku ze zgłoszonym przez lekarzy narażeniem na wściekliznę, przeprowadzono 116 dochodzeń epidemiologicznych z powodu pokąsań przez zwierzęta, w tym 9 przypadków pokąsań przez kota, 1 przypadek pokąsania przez szczura, 1 przypadek pokąsania przez kunę i 105 przypadków pokąsań przez psy. Do szczepień p/wściekliźnie zakwalifikowano 1.7. Salmonellozy zatrucia pokarmowe Liczba zachorowań wywołanych przez bakterie Salmonella w odniesieniu do poprzedniego roku kształtuje się na nieznacznie wyższym poziomie. W 2013 roku zarejestrowano 23 zachorowania (2012 r. - 16). Współczynnik zapadalności wyniósł 19,85/100 tys. (2012 r. - 13,81/100 tys.) Wszystkie przypadki 17

18 Salmonellozy zostały potwierdzone laboratoryjnie. Wśród zgłoszonych przypadków wyizolowano 21 serotypów Salmonelli Enteritidis oraz 2 przypadki Salmonella spp. gr. D. Bakterie z grupy Salmonella są główną przyczyną zatruć pokarmowych do których dochodzi głównie w okresie letnim. Rys.4. Liczba zarejestrowanych Salmonelloz w powiecie ostrowieckim w latach Ogniska chorób przenoszonych drogą pokarmową W 2013 r. zarejestrowano 3 ogniska zbiorowego zatrucia pokarmowego: I ognisko - rozpoznano czynnik etiologiczny Salmonella species gr. D u 2 osób z objawami chorobowymi oraz Salmonella Enteritidis u dziecka. Liczba osób narażonych - 5. W toku dochodzenia epidemiologicznego ustalono, że prawdopodobną przyczyną zatrucia był chłodnik owocowy z dodatkiem surowych jaj. Dziecko natomiast, które zachorowało po 12 dniach (od daty wystąpienia pierwszych objawów u pierwszej osoby) prawdopodobnie uległo zakażeniu wtórnemu. II ognisko czynnik etiologiczny rotawirus, liczba osób narażonych - 8, liczba osób chorych 3 dzieci. Prowadzone dochodzenie potwierdziło, że jedyną drogą transmisji była droga kontaktowa. III ognisko czynnik etiologiczny nieustalony, liczba osób chorych - 5, liczba osób narażonych - 6. Na podstawie dochodzenia określono drogę zakażenia jako kontaktową, 18

19 a źródłem zakażenia był prawdopodobnie inny chory. Stwierdzono, że spożywane pokarmy nie mogły być przyczyną zbiorowego zatrucia pokarmowego Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane rotawirusem W roku sprawozdawczym nastąpił wzrost zakażeń jelitowych wywołanych rotawirusem w stosunku do lat poprzednich. W 2013 r. odnotowano 37 zachorowań, współczynnik zapadalności wyniósł 31,94/100 tys. W 2012 r. zarejestrowano 19 przypadków, współczynnik zapadalności - 16,48/100 tys. Odpowiednio w 2011 r. 25 i 21,92/100 tys. W całym kraju zapadalność na tę jednostkę chorobową w 2013 r. była zdecydowanie większa w stosunku do terenu nadzorowanego przez PPIS i wynosiła 61,01/100 tys. Z uwagi na dużą zakaźność, brak swoistego leczenia i poniesione koszty immunoprofilaktyki epidemiolodzy wskazują, że rotawirusy mogą stać się dominującym czynnikiem etiologicznym zakaźnych zespołów biegunkowych. Rys.5. Liczba zarejestrowanych zakażeń rotawirusowych w latach

20 1.10. Gruźlica Zakażenie prątkiem gruźlicy jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych zakażeń na świecie. Polska należy do krajów w których zapadalność na gruźlicę jest stosunkowo wysoka. W 2013 r. w powiecie ostrowieckim sytuacja epidemiologiczna jest na zbliżonym poziomie w stosunku do poprzednich lat. Liczba zarejestrowanych zachorowań na gruźlicę wyniosła 31 przypadków, odpowiednio 2012 r. 29, 2011 r. 35. Dane liczbowe obejmujące zgłoszone przypadki gruźlicy dla województwa świętokrzyskiego wynoszą odpowiednio: 2013 r. 271 (dane tymczasowe), 2012 r. 269, 2011 r Według Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie na gruźlicę w Polsce zachorowało w 2012 r osoby i jest to nieznaczny spadek w stosunku do roku zachorowań. Czynnikiem zwiększającym ryzyko zakażenia i zachorowania na gruźlicę jest stały, ścisły i domowy kontakt z chorym nieleczonym. Niezwykle istotne jest wczesne wykrycie choroby i natychmiastowe objęcie chorego leczeniem. Obecnie gruźlica jest w pełni wyleczalna, a chory prawidłowo leczony już po miesiącu przestaje być zakaźny dla otoczenia. Tabela 2. Zachorowania na gruźlicę w powiecie ostrowieckim, woj. świętokrzyskim i w Polsce w latach Teren, na którym wystąpiło zachorowanie Liczba przypadków gruźlicy 2011 r r r. powiat ostrowiecki woj. świętokrzyskie * *dane tymczasowe Polska brak danych 20

21 2. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne wieku dziecięcego 2.1. Ospa wietrzna W 2013 r. zarejestrowano spadek zachorowań na ospę wietrzną, zdiagnozowano 443 przypadki (2012 r ). Współczynnik zapadalności wyniósł 382,44/100 tys. (2012 r ,08/100 tys.). Współczynniki zapadalności dla Polski kształtowały się odpowiednio: w 2013r ,92/100 tys., 2012 r.- 540,50/100 tys. Wzrost zachorowań na ospę wietrzną to naturalna konsekwencja sytuacji, kiedy większość populacji nie jest uodporniona na to zakażenie. Na ospę wietrzną najczęściej chorują dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Duża liczba zachorowań to efekt zbyt małej popularności szczepień. Szczepienie przeciwko ospie wietrznej należy do grupy szczepień zalecanych, odpłatnych i od kilku lat kształtuje się na niewielkim poziomie Krztusiec W roku sprawozdawczym w powiecie ostrowieckim odnotowano spadek zachorowań na krztusiec, zarejestrowano 2 przypadki (2012 r. 10). Współczynniki zapadalności wyniosły w 2013 r. - 1,72/100 tys.; 2012 r. - 8,63/100 tys Nagminne zapalenie przyusznic (świnka) W 2013 r. zarejestrowano 4 przypadki nagminnego zapalenia przyusznic (2012 r. 7). Współczynnik zapadalności wyniósł 3,45/100 tys. (2012 r. 9,23/100 tys.). W woj. świętokrzyskim w 2013 r. zarejestrowano 63 przypadki, a w całym kraju 2436 przypadków. Współczynnik zapadalności w 2013 r. dla Polski wyniósł 6,32/100 tys. 21

22 2.4. Biegunki u dzieci do lat 2 W 2013 roku obserwujemy spadek zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2. Tendencja spadkowa utrzymuje się od kilku lat. Wskaźnik zapadalności osiągnął w 2013 r. wartość 14,67/100 tys. (2012 r. - 29,35/100 tys., ,72/100 tys.). Rys.6. Liczba zarejestrowanych przypadków biegunek u dzieci do lat 2 w latach Realizacja programu szczepień ochronnych System powszechnych szczepień ochronnych, który skutecznie zapobiega szerzeniu się chorób zakaźnych realizowany jest na podstawie Programu Szczepień Ochronnych (PSO) publikowanego w formie komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego w terminie do 31 października każdego roku, na kolejny rok. PSO jest jednym z najważniejszych programów mających wpływ na stan zdrowia publicznego, szczególnie w odniesieniu do stanu zdrowia dzieci i młodzieży. Stosowanie szczepień ochronnych przeciwko wybranym chorobom zmniejsza społeczne skutki związane z ciężkimi, zdrowotnymi następstwami chorób zakaźnych, w tym związane z kosztami leczenia chorób zakaźnych oraz ich powikłań. Nałożenie przez ustawodawcę powszechnego obowiązku poddawania się szczepieniom ochronnym przeciw wybranym chorobom zakaźnym zapewnia odpowiednio wysoki odsetek osób poddających się szczepieniom i skutecznie zmniejsza ryzyko epidemicznego szerzenia się chorób zakaźnych w populacji. Na terenie powiatu ostrowieckiego szczepieniom ochronnym zostało poddanych dzieci i młodzieży 22

23 w grupach wiekowych od 0-19 roku życia. Poniższe tabele przedstawiają stan zaszczepienia przeciwko chorobom zakaźnym w latach Tabela 3. Wykonawstwo szczepień w rocznikach podlegających szczepieniom ochronnym realizowanym zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych w 2012 r. i 2013 r. Rodzaj szczepienia Rocznik urodzenia p/bcg 2013 p/wzw B p/dtp /błonica, tężec, krztusiec/ p/odra, świnka, różyczka Rodzaj szczepienia Szczepienie norowodkowe Szczepienie pierwotne i uzupełniające Szczepienie podstawowe Szczepienie podstawowe Szczepienie pierwotne Szczepienie pierwotne+ uzupełniające Szczepienie podstawowe Szczepienie podstawowe Wykonawstwo PSSE Ostrowiec Św. w 2012 r. Wykonawstwo PSSE Ostrowiec Św. w 2013 r. Wykonawstwo w woj. świętokrzyskim w 2012 r. 100% 100% 99,85% 100% 96,56% - 99,76% 99,65% 92,75% 99,90% 99,90% 99,90% 63,48 % 66,29% 61,30% 100% 100% 99,40% 94,39% 93,00% 87,00% 99,68% 100 % 97,07% 2004 Rewakcynacja 99,88% 99,88% 94,61% p/poliomyelitis p/dtap, p/poliomyelitis p/ Td /błonica, tężec / (14 rok życia) p/td /błonica, tężec/ (19 rok życia) 2003 Rewakcynacja 100% 100 % 88,80% Szczepienie pierwotne Szczepienie pierwotne + uzupełniające Szczepienie pierwsze przypominające Szczepienie pierwsze przypominające 2003 Podstawowe, rewakcynacja 2000 Szczepienie I,II przypominające 1999 Szczepienie I,II przypominające 1995 Szczepienie II,III przypominające 1994 Szczepienie II,III przypominające 63,48% 66,29% 61,30% 100% 100% 99,44% 99,47% 99,89% 94,40% 99,89% 99,89% 97,80% 100 % 100% 96,70% 99,90% 99,89% 95,10% 99,55% 99,89% 95,44% 97,04% 92,80% 90,89% 97,13% 93,65% 90,60% 23

24 Powyższe dane wskazują, że wykonawstwo szczepień na terenie powiatu ostrowieckiego od kilku lat utrzymuje się na wysokim poziomie. Poza obowiązkowym kalendarzem szczepień ochronnych istotną rolę w uodpornianiu populacji odgrywają tzw. szczepienia zalecane. Szczepienia zalecane przez Ministerstwo Zdrowia i środowisko lekarskie chronią dzieci przed chorobami zakaźnymi m.in. ospą wietrzną, chorobą pneumokokową i meningokokami oraz biegunkami rotawirusowymi. Choroby te są wyjątkowo niebezpieczne w przypadku niemowląt i małych dzieci, często wymagają hospitalizacji i mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia dziecka. Szczepienia zalecane proponowane są również osobom udających się w podróże turystyczne lub służbowe do krajów rozwijających się, ma to szczególnie znaczenie w przypadku chorób tropikalnych. Poniższe zestawienie przedstawia liczbę osób objętych szczepieniami zalecanymi. Tabela 4. Skala i rodzaj szczepień zalecanych wykonanych w latach w powiecie ostrowieckim. Lp. Rodzaj szczepienia Liczba zaszczepionych 2011 r. Liczba zaszczepionych 2012 r. Liczba zaszczepionych 2013 r. 1. p/ospie wietrznej p/grypie p/biegunce rotawirusowej p/wirusowi brodawczaka ludzkiego p/streptococcus pneumoniae p/neisseria meningitidis p/wzw typu A Na terenie powiatu ostrowieckiego szczepienia ochronne realizowane były w 23 punktach szczepień (wzrost o 1 w porównaniu z 2012 r.). W ramach prowadzenia nadzoru nad realizacją szczepień ochronnych, przeprowadzono 24 kontrole w punktach szczepień oceniające stan sanitarno-techniczny pomieszczeń i urządzeń, zachowanie ciągłości łańcucha chłodniczego, przestrzegania procedur medycznych i zgłaszalność niepożądanych odczynów poszczepiennych. Podczas przeprowadzonych kontroli zwracano szczególną uwagę na zapewnienie środków technicznych i rozwiązań organizacyjnych służących 24

25 utrzymaniu i monitorowaniu, zgodnych z zaleceniami wytwórcy warunków przechowywania, transportu i dystrybucji produktów immunologicznych w celu zachowania ich trwałości i właściwej skuteczności. Z uwagi na fakt, że zapewnienie właściwych warunków przechowywania szczepionek pozostaje jednym z priorytetów organów PIS, zobowiązano świadczeniodawców realizujących szczepienia ochronne do podjęcia wszelkich działań i procedur gwarantujących przestrzeganie warunków chłodniczych określonych przez producenta preparatów szczepionkowych. Kontrola interwencyjna w 1 obiekcie potwierdziła przerwanie łańcucha chłodniczego i wykazała nieprawidłowości w procedurach dotyczących przechowywania szczepionek. Zobowiązano kierownika do natychmiastowego zabezpieczenia przedmiotowych preparatów szczepionkowych, przekazania ich do utylizacji oraz podjęcia działań uniemożliwiających wystąpienie podobnych zdarzeń w przyszłości. Wszystkie zalecenia pokontrolne zostały wykonane. Na nadzorowanym terenie zgłoszono 1 niepożądany odczyn poszczepienny wywołany szczepionką skojarzoną (6 w 1) Infanrix Hexa, który został zakwalifikowany przez lekarza jako łagodny. W związku z otrzymanymi w 2013 r. decyzjami wydanymi przez Głównego Inspektora Farmaceutycznego dotyczącymi wycofania z obrotu na terenie całego kraju określonych serii preparatów szczepionkowych, PPIS natychmiastowo podejmował działania zabezpieczające w tym zakresie. Łącznie na terenie powiatu ostrowieckiego wycofano z obrotu 804 dawek szczepionek objętych przedmiotowymi decyzjami tj.: 407 dawek - p/błonicy, tężcowi, krztuścowi (DTP), 82 dawki p/wzw B (Euvax B 0,5 ml) oraz 315 dawek p/błonicy, tężcowi, krztuścowi (DTaP) z bezkomórkowym komponentem krztuśca (Tripacel). 25

26 Wnioski Sytuację epidemiologiczną w powiecie ostrowieckim ocenia się jako zadawalającą i względnie stabilną. W 2013 r. znacznie wzrosła liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w porównaniu z 2012 rokiem. Wskaźniki o zbliżonym poziomie zapadalności w odniesieniu do poprzedniego roku odnotowano w zakażeniach hepatotropowych wzw typu B przewlekłe 2 przypadki, (2012 r. 1), wzw typu C przewlekłe 4 przypadki, (2012 r. 5). Nie odnotowano zakażeń wzw typu A. Odnotowano 3 ogniska zbiorowego zatrucia pokarmowego, w tym 1 ognisko wywołane przez bakterie z grupy Salmonella, 1 ognisko wywołane przez rotawirusy i 1 ognisko wywołane przez nieznany czynnik etiologiczny. Zarejestrowano 1 przypadek choroby meningokokowej. Nie zaistniały zdarzenia, których następstwa mogłyby wywołać konieczność uruchamiania elementów zarządzania kryzysowego. W 2013 r. został nasilony nadzór w obszarze zapobiegania i zwalczania gruźlicy. Wykonawstwo szczepień ochronnych na terenie powiatu ostrowieckiego utrzymuje się nadal na wysokim poziomie. Na bieżąco prowadzony jest monitoring niepożądanych odczynów poszczepiennych. W 2013 r. zarejestrowano 1 niepożądany odczyn poszczepienny. Zapewnienie ciągłości łańcucha chłodniczego preparatów szczepionkowych stało się priorytetem w prowadzonym nadzorze nad realizacją szczepień ochronnych. 26

27 II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA Wprowadzenie Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawowany jest przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie Ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz z p. zm.) oraz Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858 z p. zm.). Kryterium oceny jakości wody stanowią wymagania określone w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z p. zm.), które są implementacją Dyrektywy Rady Unii Europejskiej 98/83/EC z dnia 3 listopada 1998 r. o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. L 330 z ). Woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, wszelkich substancji w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego oraz nie ma agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia wymagania mikrobiologiczne i chemiczne określone w rozporządzeniu. Zgodnie z ww. ustawą i rozporządzeniami Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia na terenie powiatu ostrowieckiego. PPIS w Ostrowcu Św. w 2013 r. podobnie jak w 2012 r. nadzorował 20 urządzeń wodnych, w tym 19 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia i 1 inny podmiot zaopatrujący w wodę zakład przemysłowy Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o. o. (Rys.7). 27

28 Rys.7. Struktura urządzeń wodnych w zależności od produkcji w m 3 /d dostarczających wodę przeznaczoną do spożycia dla mieszkańców powiatu ostrowieckiego w 2013 r. Wszystkie wodociągi zasilane były z ujęć podziemnych. Dostarczały one wodę odpowiadającą wymogom sanitarnym dla 94,3 % mieszkańców powiatu (liczba mieszkańców powiatu dane GUS r ,15 tys.). Do badań laboratoryjnych pobrano 131 próby wody do spożycia w wyznaczonych punktach monitoringowych. Badania obejmowały zakres monitoringu kontrolnego oraz monitoring przeglądowy, w którym oznaczano 61 wskaźników. Jakość wody oceniana była zarówno pod względem fizyko-chemicznym jak i mikrobiologicznym. Na podstawie sprawozdań z badań wody wydano 123 pisma informujące o jakości wody pobranej z nadzorowanych urządzeń wodnych. W ramach kontroli jakości wody i minimalizacji ryzyka zdrowotnego konsumentów PPIS w Ostrowcu Św. gromadził, weryfikował, analizował i ocenił dane w systemie WODA EXCEL. 28

29 1. Charakterystyka poszczególnych grup urządzeń zaopatrzenia ludności w wodę Zbiorowe zaopatrzenie w wodę jest zadaniem własnym gminy. To działalność polegająca na ujmowaniu, uzdatnianiu i dostarczaniu wody, prowadzona przez przedsiębiorstwo wodociągowo- kanalizacyjne. Na terenie powiatu ostrowieckiego w 2013 r. działalność w ramach zbiorowego zaopatrzenia prowadzona była przez 3 przedsiębiorstwa wodociągowe i 3 gminne jednostki organizacyjne, które dostarczały wodę za pomocą 19 urządzeń wodnych oraz 1 inny podmiot dostarczający wodę dla zakładu przemysłowego. Udział poszczególnych grup urządzeń wodnych w zaopatrzeniu mieszkańców powiatu ostrowieckiego w wodę przeznaczoną do spożycia przedstawia rys.8. Rys.8. Ewidencja urządzeń wodnych dostarczających wodę przeznaczoną do spożycia w 2013 r Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia o produkcji < 100 m 3 / dobę W 2013 r. nadzorowano 5 urządzeń wodnych o produkcji < 100 m 3 / dobę. Wodociągi te stanowiły 25,0 % wszystkich urządzeń wodnych objętych ewidencją (2012 r.- 20 %, 2011 r.- 25,0 %; 2010 r.- 19,0 %). Zlokalizowane były na terenach wiejskich i dostarczały wodę dla niewielkiej części mieszkańców powiatu tj. ok. 2,0 tys. osób. W 2013 r. dla wodociągu o produkcji < 100 m 3 / dobę wybudowano 0,17 km nowej sieci wodociągowej Wodociągi o produkcji m 3 /dobę W roku 2013 skontrolowano 13 urządzeń wodnych. Ich udział w ogólnej liczbie nadzorowanych urządzeń wodnych wynosił 65,0 % (2012 r.- 32,7 %, 2011 r.- 65,0 %; 2010 r.- 61,9 %). Z wodociągów o produkcji m 3 /dobę korzystało 34,8 tys. mieszkańców powiatu. Jakość wody odpowiadała wymogom sanitarnym. W tej grupie wodociągów rozbudowano sieć wodociągową o 2,02 km. 29

30 1.3. Wodociągi o produkcji m 3 /dobę Na terenie powiatu ostrowieckiego brak jest wodociągów o produkcji m 3 /d Wodociągi o produkcji m 3 /dobę Państwowa Inspekcja Sanitarna w Ostrowcu Św. podobnie jak w latach poprzednich nadzoruje 1 wodociąg o produkcji m 3 /dobę, który zaopatruje w wodę o dobrej jakości największą liczbę mieszkańców powiatu ok. 71,8 tys. osób. Wodociąg ten ze względu na tak dużą produkcję oraz największy odsetek zaopatrywanej ludności znajduje się pod szczególnym nadzorem PPIS. Jakość wody pochodząca z wodociągu na bieżąco kontrolowana była przez państwową inspekcję sanitarną oraz w ramach kontroli wewnętrznej przez laboratorium MWiK Sp. z o. o. w Ostrowcu Św. W 2013 r. na ujęciu wody trwały prace związane z budową nowej studni nr 18, która będzie stanowiła nowe źródło zaopatrzenia w wodę dla mieszkańców miasta Ostrowca Św., przebudowano również wodociąg z rur PCV ф 90 na odcinku 86 mb Inne podmioty zaopatrujące w wodę W ewidencji 1 inny podmiot zaopatrujących w wodę największy zakład pracy zlokalizowany na terenie powiatu tj. zakład przemysłowy Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o. o. Stanowił on 5 % ogólnej liczby ewidencjonowanych urządzeń wodnych (2012 r. 5 %, 2011 r.- 5,0 %; 2010 r.- 9,5 %) i dostarczał wodę tylko dla pracowników zakładu. Dla wodociągu Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o. o. obowiązuje przydatność wody na warunkach przyznanego odstępstwa. II odstępstwo wydane przez ŚPWIS dotyczyło utrzymania wartości trichloroetenu i tetrachloroetenu w wodzie przeznaczonej do spożycia na poziomie 60,0 µg/dm 3 do dnia r. 2. Badania ciepłej wody w szpitalach i w budynkach zamieszkania zbiorowego na obecność pałeczek Legionella sp. Państwowa Inspekcja Sanitarna zgodnie z obowiązkiem jaki nakłada Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z p. zm.) w 2013 r. przeprowadziła badania na obecność pałeczek Legionella sp. w wytypowanych obiektach podmiotów leczniczych wykonujących całodobowe świadczenia zdrowotne (1obiekt) i budynkach zamieszkania zbiorowego (12 obiektów). Łącznie pobrano 32 próby wody ciepłej. 30

31 Tabela 5. Liczba i rodzaj obiektów w których wykonano badanie na obecność bakterii z rodzaju Legionella sp. w 2013 roku. Nazwa obiektu Liczba obiektów % obiektów nadzorowanych skontrolowanych Szpitale Hotele 5 80 Inne obiekty, w których są świadczone usługi hotelarskie Placówki zapewniające całodobową opiekę Placówki opiekuńczo wychowawcze dla dzieci (nadzorowane przez HDziM) 2.1. Badania ciepłej wody użytkowej w podmiotach leczniczych wykonujących stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne PPIS w Ostrowcu Św. nadzoruje 1 podmiot leczniczy świadczący stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne tj. Centrum Kardiologii Inwazyjnej, Elektroterapii i Angiologii Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej G.V.M. CARINT Sp. z o.o. ul. Szymanowskiego 11, Ostrowiec Świętokrzyski. W 2013 r. w ww. obiekcie PPIS pobrał do badań 2 próby wody ciepłej użytkowej. I próbę pobrano w ogólnodostępnym pomieszczeniu sanitarno-higienicznym, II w śluzie sanitarnej. Przeprowadzone badania wykazały, iż próby ciepłej wody użytkowej w badanym zakresie odpowiadają wymogom sanitarnym. Co miesiąc PPIS w Ostrowcu Św. przesyłał do ŚPWIS raport dotyczący ilości szpitali, w których przeprowadzono kontrole pod względem występowania bakterii z rodzaju Legionella sp Badania ciepłej wody użytkowej w budynkach zamieszkania zbiorowego W 2013 r. przeprowadzono badania jakości wody ciepłej na obecność pałeczek Legionella sp. w 12 obiektach zamieszkania zbiorowego (2012 r. 11; 2011 r.- 13; 2010 r.- 19) tj.: - 4 hotelach - 1 schronisku zapewniającym całodobową opiekę, - 2 placówkach opiekuńczo-wychowawczych, - 5 innych obiektach, w których są świadczone usługi hotelarskie. 31

32 W 3 obiektach na podstawie sprawozdań z badań stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej wartości pałeczek Legionella sp., w związku z powyższym wydano 3 decyzje oraz wystosowano 1 pismo interwencyjne nakazujące podjęcie stosownych działań, w celu doprowadzenia wody ciepłej użytkowej w systemach wodociągowych do wartości zgodnych z rozporządzeniem. Działania podjęte przez właścicieli obiektów doprowadziły do poprawy jakości ciepłej wody, co zostało potwierdzone pozytywnymi wynikami badaniami wody. Do badań pobrano 30 prób (2012 r. 32; 2011 r.- 32; 2010 r.- 54), w 25 % prób stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości bakterii (2012 r. 25 %; 2011 r.- 15,6 %; 2010 r.- 13%) rys.9. Rys.9. Odsetek prób, w których stwierdzono obecność pałeczek Legionella sp. w latach W dalszym ciągu istnieje konieczność kontroli przez organy PIS ciepłej wody użytkowej celem podjęcia natychmiastowych działań przez właścicieli w przypadku stwierdzenia skolonizowania instalacji wody ciepłej pałeczkami Legionella sp. Odpowiednia eksploatacja przez właścicieli budynków sieci przesyłowej ciepłej wody oraz bieżący nadzór inspekcji sanitarnej zimniejsza ryzyko wystąpienia skażenia i przynosi rezultaty w postaci szybkiej poprawy jakości wody. 32

33 Wnioski Woda jako jeden z najważniejszych elementów zachowania właściwego stanu sanitarnego powiatu stanowi priorytet przeprowadzanych działań kontrolnych. Monitoring jakości wody spełnia rolę systemu ostrzegania o ewentualnych nieprawidłowościach i potencjalnych zagrożeniach. W 2013 r. struktura zaopatrzenia w wodę oraz jakość wody nie uległa zmianie w stosunku do roku W ewidencji 20 urządzeń wodnych (100 % skontrolowano), które dostarczały wodę o dobrej jakości dla 108,6 tys. mieszkańców (2012 r. 109,3 tys.). Spadek liczby mieszkańców korzystających z wody wodociągowej związany był z migracją ludności zamieszkującej powiat. Wodociągi zasilane były w 100 % z ujęć wód podziemnych, które charakteryzują się stałym składem fizykochemicznym, kształtowanym przez procesy hydrogeologiczne, fizyczne i biologiczne. Najczęściej występujące niepożądane w tych wodach związki to żelazo i mangan. Parametry te nie mają znaczenia zdrowotnego i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi. Mogą powodować zmiany organoleptyczne wody takie jak brunatne zabarwienie, zmętnienie, co w konsekwencji może być nie do zaakceptowania przez konsumentów. Największe ryzyko niesie spożycie wody zanieczyszczonej mikrobiologicznie. W związku z powyższym PPIS na bieżąco kontrolował jakość dostarczanej przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne wody, a informację w powyższym zakresie przekazywał właścicielom/ administratorom urządzeń wodnych. Płukanie sieci wodociągowej prowadzone przez przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne z reguły przynosiło poprawę jakości wody pod względem parametrów fizyko-chemicznych natomiast dezynfekcja powodowała usuniecie zanieczyszczeń bakteriologicznych. W ramach monitoringu jakości wody w 2013 r. PPIS w Ostrowcu Św. pobrał do badań 131 prób wody przeznaczonej do spożycia (2012 r. 132, 2011 r. 131) i 32 próby wody ciepłej na obecność pałeczek Legionella sp. (2012 r. 32; 2011 r.- 32). Na podstawie sprawozdań z badań wydano 123 pism informujących o jakości wody przeznaczonej do spożycia (2012 r pism) oraz 12 pism dotyczących jakości wody ciepłej użytkowej (2012 r pism). 33

34 W 2013 r. nie wydawano decyzji na zapewnienie dobrej jakości wody przeznaczonej do spożycia (2012 r. - 2 decyzje; 2011 r.- 5; 2010 r.- 10). Wydano natomiast 3 decyzje na zapewnienie odpowiedniej jakości ciepłej wody użytkowej w budynkach zamieszkania zbiorowego, ze względu na stwierdzone przekroczenia wartości pałeczek Legionella sp. w instalacji wodnej. W stosunku do jednego urządzenia wodnego zaopatrującego w wodę zakład przemysłowy Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o. o. obowiązuje przydatność wody na warunkach przyznanego odstępstwa udzielonego przez ŚPWIS tj. utrzymanie wartości trichloroetenu i tetrachloroetenu na poziomie 60,0 µg/dm 3 do r. W 2013 r. stan sanitarno techniczny urządzeń wodnych nie budził zastrzeżeń. Urządzenia wodne były regularnie konserwowane, studzienki odmalowano, kominki wentylacyjne zabezpieczono siatkami przeciw owadom i gryzoniom. Stosowane były również zabezpieczenia elektroniczne na włazach wejściowych do studni. Wszystkie ujęcia mają wyznaczone strefy ochrony bezpośredniej, ogrodzone i prawidłowo zagospodarowane. Długość sieci wodociągowej nadzorowanych urządzeń wodnych w 2013 r. wynosiła 856,46 km. W 2013 r. rozbudowano sieć wodociągową na terenach wiejskich o 2,19 km. Rozbudowa dotyczyła gminy Bodzechów, gdzie oddano do użytku 0,75 km nowej sieci wodociągowej oraz gminy Bałtów - 1,44 km sieci. Inwestycje pochodziły ze środków własnych gmin. Na ujęciu dla wodociągu Ostrowiec rozpoczęto prace związane z budową nowej studni nr 18, która będzie stanowić dodatkowe źródło wody przeznaczonej do spożycia. 34

35 Tabela 6. Urządzenia do zaopatrywania ludności w wodę i ocena jakości wody do spożycia w latach Wyszczególnienie Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia wodociągi o produkcji [m 3 /dobę] Inne podmioty zaopatrujące w wodę Liczba urządzeń Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) według odpowiadająca nieodpowiadająca odpowiadającą ewidencji wymaganiom wymaganiom wymaganiom 2010 r ,2 0 nieodpowiadającą wymaganiom 2011 r , r , r ,6 0 < r , r , r , r , r , r , r , r , r , r , r , r , r ,05 3,5 (pracownicy zakładu) r ,0 (pracownicy zakładu) 2012 r ,8 (pracownicy zakładu) 2013 r ,7 (pracownicy zakładu)

36 36

37 III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Sprawowanie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego ma na celu zapewnienie, na etapie planowania zagospodarowania przestrzennego oraz planowania i realizacji inwestycji, właściwego stanu sanitarno zdrowotnego w obiektach, w taki sposób, aby w trakcie eksploatacji obiektów nie powodowały one zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi. Zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach sprawowania zapobiegawczego nadzoru sanitarnego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Świętokrzyskim w 2013 r., zajmował stanowiska pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych m.in. w sprawie: - projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, - planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko na etapie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, - dokumentacji projektowych inwestycji, w szczególności projektów budowlanych, - zgód, opinii i uzgodnień wynikających z przepisów prawnych, - obiektów budowlanych przed dopuszczeniem ich do użytkowania przez właściwy organ, Dokonywana ocena pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczyła różnych przedsięwzięć inwestycyjnych obejmujących m.in.: - obiekty handlowe, przemysłowe, usługowe, turystyczne, hotelarskie, wychowania i nauczania, ochrony zdrowia ( w których prowadzona jest działalność lecznicza, apteki itp.), - inwestycje liniowe ( np. drogi i inne trasy komunikacyjne ), elektrownie wiatrowe, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje paliw. 37

38 Tabela 7. Zbiorcza analiza zajętych stanowisk dla określonych zadań w 2013 r. ogółem ( bez uwzględnienia liczby kontroli ) uzgodnienie zakresu informacji wymaganych w Strategicznej oceny prognozie oddziaływania na środowisko oddziaływania na opiniowanie projektu dokumentu wraz z środowisko prognozą oddziaływania na środowisko opinia co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i sporządzenia raportu Liczba zajętych stanowisk dotyczących Oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko uzgodnienie warunków realizacji przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach opinii uzgadniającej dokumentację projektową pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych decyzji w sprawie spełnienia wymagań jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą opinii w sprawie uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych na podstawie art. 56 Ustawy Prawo Budowlane innych spraw Kontrole ( wizje ) W 2013 roku w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny Ostrowcu Świętokrzyskim: - wydał 30 decyzji merytorycznych w sprawie oceny pomieszczeń i urządzeń dla przedmiotowej działalności medycznej zgodnie z wymaganiami Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, - zajął stanowisko w 31 sprawach dotyczących dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia r. Prawo Budowlane ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz ). - uzgodnił 19 dokumentacji projektowych pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, 38

39 - wydał 16 opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko na podstawie art. 64 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz z późniejszymi zmianami ), a w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby co do zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, - wydał 8 opinii w sprawie uzgodnienia warunków realizacji inwestycji przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na podstawie art. 78 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz z późniejszymi zmianami ), - przeprowadził 62 kontrole w związku z dopuszczeniem do użytkowania obiektów na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia r. Prawo Budowlane ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz ) oraz w związku z wydaniem opinii w sprawie spełnienia wymagań odpowiednich do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych. Łącznie w 2013 r. PPIS w Ostrowcu Św. zajął stanowisko w formie opinii, uzgodnień, postanowień w 124 sprawach obejmujących: strategiczne oceny oddziaływania na środowisko, opinie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, oceny spełnienia wymagań jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, dopuszczenie do użytkowania obiektów, uzgadniania dokumentacji projektowych i stanowisk dotyczących innych spraw oraz przeprowadził 62 kontrole. 1. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko. Polityka regionalna na szczeblach gmin realizowana jest poprzez opracowania studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które są podstawą do sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego. Dokonywane w tych opracowaniach zmiany miały na celu stworzenie warunków i ustalenie zasad lokalizacji zabudowy mieszkaniowej, usługowo-mieszkaniowej, przemysłu i drobnej wytwórczości oraz usług, a także przeznaczenie nowych terenów na cele komunikacyjne (modernizacja dróg, budowa parkingów, itp.). Mając na celu ochronę zdrowia ludzi Państwowa Inspekcja Sanitarna podczas dokonywania uzgodnień zwraca szczególną uwagę na zagadnienia dotyczące m.in. 39

40 zaopatrzenia ludności w wodę, właściwe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwianie odpadów, odprowadzenie ścieków, właściwą lokalizację przedsięwzięć mogących pogorszyć stan środowiska. W roku 2013 wydano 6 uzgodnień zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko. Sprawy te dotyczyły m.in.: - uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu zmiany mpzp części miasta Ostrowca Św.,- 2 stanowiska; - uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości prognozy oddziaływania na środowisko dla projektu mpzp miasta Ćmielowa. W ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko zaopiniowano 3 projekty dokumentów wraz z prognozą oddziaływania na środowisko ( 2 opinie wydano dla projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta i Gminy Kunów, natomiast 1 opinia dotyczyła projektu mpzp części miasta Ostrowca Św.). 2. Ocena oddziaływania na środowisko. Działania związane z oceną oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynikają z Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz z późniejszymi zmianami). Zgodnie z art. 61 ww. ustawy ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych : 1) przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, 2) przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W postępowaniu dotyczącym oceny oddziaływania przedsięwzięć kwalifikowanych do mogących znacząco oddziaływać na środowisko Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Świętokrzyskim w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego zajmował stanowisko : - w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, - w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu na środowisko, - przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, - inne, np. w ramach przeprowadzanych ponownych ocen oddziaływania przedsięwzięć na środowisko. 40

41 W roku 2013 wydano 16 opinii w przedmiocie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięć realizowanych na terenie powiatu ostrowieckiego. Rys.10. Ilość opiniowanych przedsięwzięć wg gmin powiatu ostrowieckiego w latach Dla 10 planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych wydane zostały opinie sanitarne, którymi odstąpiono od obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz nałożenia na inwestora obowiązku opracowania raportu oddziaływania na środowisko dla inwestycji będących przedmiotem postępowań. W 6 przypadkach wydano opinie nakładające na inwestora obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. 41

42 Rys.11. Struktura opinii wydanych w sprawie przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko w latach Stanowisko w sprawie potrzeby bądź też zaniechania opracowania raportu oddziaływania na środowisko było zajmowane z uwzględnieniem skali planowanej inwestycji, jej usytuowania, wielkości zajmowanego terenu, funkcji oraz prawdopodobnej wielkości oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi. Potrzebę przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a tym samym sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko orzekano dla tych przedsięwzięć, których podstawowe dane charakteryzujące inwestycję wskazywały na duże prawdopodobieństwo wystąpienia uciążliwego lub szkodliwego oddziaływania. Analizy powyższe przeprowadzano na podstawie dostarczonych dokumentów tj. kserokopii wniosku inwestora, opisu planowanego przedsięwzięcia, mapy sytuacyjno-wysokościowej terenu, wypisów z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 42

43 Rys.12. Struktura opiniowanych przedsięwzięć wg charakteru inwestycji. Ponadto wydanych zostało 8 postanowień dotyczących zakresu higienicznych i zdrowotnych uwarunkowań realizacji przedsięwzięcia, na etapie przygotowywania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na ich realizację. Podczas uzgadniania zakresu higienicznych i zdrowotnych uwarunkowań realizacji przedsięwzięć istotnym celem było dążenie do zagwarantowania, aby projektowane obiekty, w tym szczególnie przemysłowe, nie powodowały zagrożenia i uciążliwości dla ludzi w nich pracujących jak i zamieszkałych w ich sąsiedztwie. Ewentualne uciążliwości można bowiem eliminować stosując odpowiednią technologię, środki ochrony lub ustanawiając obszary ograniczonego użytkowania. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż w celu spełnienia odpowiednich warunków sanitarnych i zdrowotnych przepisy prawa nakładają na inwestorów, projektantów obowiązek stosowania najlepszych dostępnych technik, technologii i zabiegów organizacyjnych. Ponadto, obecne ustawodawstwo stwarza warunki do czynnego udziału społeczeństwa w procesie powstawania nowych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. 43

44 3. Uzgadnianie dokumentacji projektowej W procesie inwestycyjnym na etapie projektowania obiektów budowlanych, w tym uzyskiwania decyzji o pozwoleniu na budowę, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej uzgadniały projekty budowlane inwestycji oraz projekty technologiczne. W roku 2013 wydano 19 opinii sanitarnych uzgadniających dokumentacje projektowe w tym: - 9 projektów budowlanych nowych budynków, - 8 projektów przebudowy, rozbudowy i zmiany sposobu użytkowania, - 2 projekty technologiczne dla istniejących obiektów. Wśród opiniowanych projektów 11 dokumentacji zostało przedłożonych do uzgodnienia przez projektantów i biura projektowe, natomiast 8 spośród uzgodnionych projektów zostało przedłożonych do zaopiniowania przez inwestorów kanalizacje, węzły sanitarne obiekty spożywcze i gastronomiczne obiekty oświatowe, warsztaty szkolne i świetlice obiekty agroturystyczne podmioty lecznicze i gabinety weterynaryjne zakłady fryzjerskie i kosmetyczne warsztaty i stacje kontroli pojazdów obiekty usługowo - handlowe i biurowe Rys.13. Struktura uzgadnianych dokumentacji projektowych wg branż. 44

45 4. Kontrole obiektów. ( wizje lokalne, kontrole w trakcie realizacji inwestycji, uczestniczenie w dopuszczaniu do użytkowania obiektów budowlanych ). W roku 2013 przeprowadzono 62 wizje lokalne. W ogólnej liczbie kontroli znajdują się : - 31 wizji lokalnych w związku z art. 56 ustawy Prawo budowlane ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz.1409 ) związane z dopuszczeniem do użytkowania obiektów w zakresie higieniczno-sanitarnym. Głównym celem kontroli było poddanie oceny zgodności realizowanych inwestycji z uzgodnioną pod względem sanitarno-higienicznym dokumentacją projektową oraz wyeliminowanie ewentualnych nieprawidłowości w tym zakresie powstałych w trakcie budowy. Ważniejsze inwestycje oddane do użytku w 2013 r. - Przebudowa oraz rozbudowa ( modernizacja ) oczyszczalni ścieków w Ostrowcu Świętokrzyskim I etap, - Budowa 2 budynków mieszkalnych wielorodzinnych z kompleksu 5 takich budynków oraz 2 zespołów budynków garażowych na samochody osobowe przy ulicy Denkowskiej w Ostrowcu Świętokrzyskim, 45

46 Rys.14. Zestawienie ilości obiektów dopuszczonych do użytkowania w latach r. Rys.15. Struktura obiektów będących przedmiotem dopuszczenia do użytkowania w roku