dr hab. Grażyna Dehnel, prof. nadzw. UEP Poznań, 20 marca 2017 r. Wydział Informatyki i Gospodarki Elektronicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Transkrypt

1 dr hab. Grażyna Dehnel, prof. nadzw. UEP Poznań, 20 marca 2017 r. Wydział Informatyki i Gospodarki Elektronicznej Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Recenzja Rozprawy doktorskiej mgr Anety Staszek pt. Sektor przemysłów kreatywnych w Polsce - lokalizacja, koncentracja i determinanty rozwoju napisanej pod kierunkiem naukowym prof. dr. hab. Bogdana Sucheckiego Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Łódź 2016 Podstawę formalną przygotowania niniejszej recenzji stanowi uchwała Rady Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego z dnia 16 stycznia 2017 roku. Tematyka pracy W przedstawionej do recenzji pracy podjęto niezwykle aktualny temat z punktu widzenia społeczno-gospodarczego rozwoju kraju, jakim jest ocena sektora przemysłów kreatywnych oraz jego wpływu na gospodarkę. Problematyka nie tylko aktualna dziś, ale zyskująca na coraz większym znaczeniu. Powszechny dostęp do nowych technologii sprawia, że sektor ten w coraz szerszym zakresie decyduje o rozwoju i konkurencyjności gospodarek tak na poziomie globalnym, jak i lokalnym. Stosunkowo niedawne pojawienie się przemysłów kreatywnych, jako odrębnego obszaru działań dla ekonomistów, czy polityków, wywołało dyskusję w obszarze nauki. Tematyka recenzowanej rozprawy doktorskiej wpisuje się w ten nurt co najmniej z kilku powodów. W pierwszym rzędzie sektor przemysłów kreatywnych, jako kategoria ekonomiczna, wymaga ciągłych i pogłębionych badań nad sposobem i metodami jego oceny. Po drugie, aby wykorzystać możliwości oferowane przez sektor kreatywny należy poddać analizie nie tylko bariery rozwoju sektora i jego stymulatory, ale również interakcje przestrzenne. Ponadto, biorąc pod uwagę znaczące miejsce, jakie zajmuje Polska w sektorze przemysłów kreatywnych krajów UE, zachodzi konieczność prowadzenia analiz w celu chociażby zwiększenia świadomości swojego potencjału gospodarczego. I w końcu, biorąc pod uwagę rosnący popyt na informacje na niskim poziomie agregacji, koniecznym wydaje się uwypuklenie w badaniach wymiaru regionalnego i lokalnego. 1

2 Oceniając zatem wartość rozprawy z punktu widzenia podjętej tematyki badawczej stwierdzam, że przedstawiona praca dotyczy ważnego i aktualnego zagadnienia ekonomicznego. Cel pracy i hipotezy badawcze Autorka cel pracy zdefiniowała jasno i precyzyjnie. Głównym celem jest analiza rozmieszczenia przestrzennego przemysłów kreatywnych w Polsce oraz identyfikacja czynników społecznych i gospodarczych wpływających na rozwój sektora kreatywnego (s.6). Doprecyzowania celu głównego dokonano formułując cztery cele poznawcze (s.6): operacjonalizacja pojęcia przemysłów kreatywnych w Polsce, przedstawienie problematyki funkcjonowania i rozmieszczenia przemysłów kreatywnych w m. Łodzi i w całej Polsce, próba identyfikacji tzw. klastrów przemysłów kreatywnych, określenie czynników mogących mieć wpływ na lokalizację i rozwój przemysłów kreatywnych w Polsce. oraz dwa cele metodyczne: dobór miar statystycznych służących opisaniu lokalizacji przemysłów kreatywnych w przestrzeni regionalnej, próba wykorzystania modeli regresji przestrzennej do badania zależności pomiędzy lokalizacją przemysłów kreatywnych i wybranymi zmiennymi objaśniającymi z uwzględnieniem interakcji przestrzennych. Takie wyraźne rozgraniczenie celów szczegółowych, a zarazem podkreślenie ich dwuwymiarowości określa jednoznacznie charakter całej dysertacji. Realizacji przyjętego celu głównego, a co za tym idzie celów poznawczych i metodycznych, zostały podporządkowane dwie hipotezy badawcze. Obie odwołujące się do wymiaru przestrzennego. Pierwsza z nich ma charakter dość ogólny i głosi, że podmioty z sektora przemysłów kreatywnych rozmieszczone są w przestrzeni w postaci skupień (klastrów) zlokalizowanych w największych ośrodkach miejskich. Druga hipoteza zakłada z kolei, że lokalizacja podmiotów z sektora przemysłów kreatywnych w Polsce uwarunkowana jest istnieniem interakcji przestrzennych pomiędzy nimi oraz wybranymi zmiennymi ekonomicznymi i społecznymi. Moim zdaniem można by rozważyć postawienie dodatkowej, trzeciej hipotezy odnoszącej się do determinant rozwoju sektora przemysłów kreatywnych, co wpisywałoby się w realizacje drugiego i czwartego celu poznawczego. 2

3 Struktura pracy wyraźnie podporządkowana jest realizacji celu rozprawy, a co za tym idzie, również weryfikacji hipotez badawczych. Autorka dysertacji w dwóch pierwszych rozdziałach wprowadza nas w tematykę ekonomiki kultury, poczynając od definicji pojęcia kultura. Analizy prowadzące do weryfikacji pierwszej hipotezy przeprowadzone zostały w rozdziale trzecim. Natomiast drugą hipotezę poddano weryfikacji w rozdziale czwartym. Podsumowując, można stwierdzić, że Autorka wyraźnie określiła cel główny rozprawy oraz wynikające z niego cele poznawcze i metodyczne. Ich realizację osiągnięto poprzez weryfikację postawionych we wstępie pracy hipotez badawczych. Przeprowadzone w pracy wnioskowanie charakteryzuje się zasadą logicznego wynikania. Struktura pracy Rozprawa doktorska ma charakter teoretyczno-empiryczny i liczy 236 stron. Autorka zadbała o proporcjonalne uwzględnienie wszystkich elementów składających się na klasyczną strukturę opracowania naukowego. Można w niej wyróżnić dwie zasadnicze części. Pierwsza składa się z dwóch rozdziałów i ma charakter przeglądowo-teoretyczny. Część druga, złożona również z dwóch rozdziałów, to część empiryczna. Podział na rozdziały jest logiczny i odpowiadający realizacji sformułowanego celu badania. Rozdział pierwszy pełni rolę wprowadzenia metodycznego, zawiera bowiem definicje podstawowych pojęć i kryteriów, z którymi spotykamy się w badaniach dotyczących sektora przemysłów kreatywnych, a których wyjaśnienie i doprecyzowanie jest konieczne z punktu widzenia treści zawartych w kolejnych rozdziałach pracy. Wydzielono w nim pięć części. W pierwszej przedstawiono ewolucję pojęcia przemysł kreatywny. Autorka słusznie zwraca tu uwagę na brak jednoznacznej definicji sektora przemysłów kreatywnych i związane z tym ograniczenia w prowadzeniu analizy. Osobny podrozdział poświęcono Wielkiej Brytanii, która była inicjatorem stworzenia ram formalnych do rozwoju sektora przemysłów kreatywnych. Dalej konsekwentnie Autorka przechodzi na poziom areny międzynarodowej i dokonuje przeglądu prowadzonych badań, publikacji, terminologii dotyczącej przemysłów kreatywnych. Kolejny podrozdział to przegląd literatury polskiej, w którym na uwagę zasługują dwa własne zestawienia tabelaryczne. Jedno z nich obejmuje polskie opracowania na temat sektora kreatywnego, uporządkowane według województw. Drugie dotyczy operacjonalizacji definicji sektora kultury i przemysłów kreatywnych w badaniach GUS, ECORYS i IBS. Przedstawiony przegląd literatury dobrze wpisuje się zarówno w cel pracy, jak i 3

4 w założone hipotezy. Tę część pracy kończy podrozdział Polityka wsparcia (osobiście byłabym za rozszerzeniem/większym uszczegółowieniem tytułu). Stanowi on logiczny ciąg i właściwe podsumowanie treści przedstawionych we wcześniejszych częściach rozdziału. Autorka w rozważaniach ogranicza się do krajów wchodzących w skład UE i analizuje metody stymulacji i wspierania rozwoju kultury oraz sektora kreatywnego. Rozdział pierwszy pokazuje, jak dobrze praca wpisuje się w literaturę poświęconą omawianej problematyce i stanowi uzupełnienie dotychczasowych opracowań i publikacji. Jest to solidna podstawa do rozwinięcia tematu w dalszych częściach pracy. W rozdziale drugim przedstawiona jest diagnoza sektora kreatywnego. Dużo uwagi poświęcono w nim roli sektora w rozwoju społeczno-gospodarczym. Warto dodać, że Autorka, podejmując się zadania oceny znaczenia badanego sektora, zwraca uwagę na zachowanie ostrożności przy postrzeganiu działalności kulturalnej jedynie w wymiarze aktywności gospodarczej. Wykorzystując literaturę przedmiotu w sposób syntetyczny i uporządkowany przedstawia, nie tylko korzyści jakie przynosi prowadzenie działalności kulturalnej i twórczej, ale również z tego tytułu płynące ograniczenia. W rozdziale przeprowadzono ciekawą analizę porównawczą ocen potencjału sektora kreatywnego sporządzonych na podstawie różnych źródeł danych i opublikowanych przez różnego rodzaju organizacje światowe. Zwrócono uwagę na znaczne rozbieżności, jakie pojawiają się przy szacunkach tych samych wielkości, wskazując jednocześnie na podstawowe źródła obciążenia takie, jak różnice definicyjnych, czy profil oceniającej organizacji. Ta, prowadzona na poziomie międzynarodowym, porównawcza analiza stanowiła dobry punkt wyjścia do prześledzenia sytuacji sektora kreatywnego w naszym kraju. Co też w pracy uczyniono. Kolejny podrozdział zatytułowano Metody pomiaru sektora kreatywnego. Moim zdaniem tytuł nie do końca odpowiada zawartej w nim treści zawęża ją o aspekt poznawczy. Autorka dokonuje przeglądu metod, ale także omawia wyniki przeprowadzonych przy ich użyciu analiz. Prezentacji metod dokonano w sposób uporządkowany przechodząc od prostszych metod oceny sektora, których podstawą jest współczynnik koncentracji do zaawansowanych modeli ekonometrycznych, włączając w to modele panelowe oraz podejście odporne. Zaprezentowano kilkanaście podejść, w których analizie poddawany jest wpływ różnych czynników kulturowych na wzrost gospodarczy. Autorka przywołuje zarówno modele uwzględniające zmienne czysto ekonomiczne, jak i modele wykorzystujące zmienne społeczne. W pracy słusznie zwraca się uwagę na ogromną trudność w wypracowaniu 4

5 uniwersalnego modelu opisującego wpływ określonych cech kulturowych na wzrost gospodarczy. Jak wskazano, zmienne w modelach, w zależności od obszaru objętego badaniem, mogą odgrywać przeciwstawne role. Jako przykład podano zmienną stopień wolności politycznej, która, w zależności od sytuacji, może być stymulantą bądź destymulantą. Ostatnia, piąta część rozdziału drugiego stanowi kontynuację i rozszerzenie podrozdziału 2.4. Zaprezentowano w niej warsztat metodyczny oparty na modelowaniu dokładając do dotychczas prezentowanych modeli jeszcze jeden wymiar jakim jest przestrzeń. Ponadto zwrócono uwagę na kolejny ważny element w prowadzeniu analizy poziom agregacji danych, czyli rodzaj jednostek terytorialnych, dla których prowadzona jest estymacja. Rozdział drugi ukazuje szeroką wiedzę Autorki z zakresu poruszanej tematyki. Odwołano się w nim do bardzo wielu badań, analiz, informacji, jednak nie zawsze wskazując ich źródło. Stąd zarówno powołania na literaturę (szczególnie podrozdziały 2.4 i 2.5), jak i objaśnienia symboli użytych do zapisu modelu (s.104) wymagają uzupełnienia. Rozdział trzeci nawiązuje już bezpośrednio do zasadniczego celu pracy. Stanowi wprowadzenie do analizy empirycznej przedstawionej w dalszej części rozdziału oraz w rozdziale czwartym. Autorka w pierwszej części przedstawia wybrane źródła danych dotyczące sektora kreatywnego, rozpoczynając od bardzo ogólnej charakterystyki zagranicznych baz danych o charakterze międzynarodowym dostępnych online. W dalszej kolejności koncentruje się na polskiej statystyce publicznej wskazując przede wszystkim BDL oraz REGON. W przypadku REGON-u należy zwrócić uwagę na pewną nieścisłość, która pojawiła się jego charakterystyce (s.133). Otóż zgodnie nowelizacją ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która weszła w życie 31 marca 2009 r. (system jedno okienko) informacja o rozpoczęciu, zawieszeniu lub zakończeniu działalności gospodarczej jest przesyłana do urzędów statystycznych automatycznie bez bezpośredniego udziału przedsiębiorców (nie dotyczy to zaledwie ok. 8% podmiotów gospodarczych takich jak: sp. cywilne, wspólnoty, rolnicy, jednostki samorządowe, przedsiębiorstwa lecznicze, kościoły). Ponadto dane w REGON-ie są aktualizowane na podstawie innych badań prowadzonych przez statystykę publiczną oraz na podstawie rejestrów administracyjnych. Nie sposób się nie zgodzić z Autorką, że rodzaj prowadzonej działalności deklarowany w formularzu REGON często jest określany na wysokim stopniu ogólności lub rozdzielany na dwie kategorie: przeważający rodzaj działalności oraz pozostałe rodzaje działalności. 5

6 Przy czym druga z kategorii nie jest brana pod uwagę przy dalszej analizie, co może stanowić źródło obciążenia danych. Podrozdział 3.2 jest w pewnym sensie kontynuacją/uzupełnieniem punktu 2.3. Tematyka tych dwóch części jest bardzo zbliżona oba opisują sektor kreatywny w Polsce. Trudno jest zatem uniknąć odwoływania się do podobnych informacji, zwłaszcza, przy tak rozbudowanym opisie. Na przykład, część informacji dotyczących importu i exportu przedstawiono w punkcie 2.3 (s ), a część w punkcie 3.2 (s ). Ponadto w jednym i w drugim miejscu mamy przedstawioną analizę dotyczącą zatrudnienia. Takie rozproszenie nieco utrudnia lekturę rozprawy. Moje wątpliwości dotyczą również sposobu porównywania sytuacji Polski z innymi krajami Europy. Brana jest tu pod uwagę ogólna liczba osób zatrudnionych oraz liczba osób zatrudnionych w przeliczeniu na przedsiębiorstwo. Moim zdaniem zabrakło ujęcia względnego, przeliczenia np. na liczbę ludności. (Ta uwaga odnosi się także zmiennej liczba przedsiębiorstw, s ). Różnice w ocenie pomiędzy podejściem względnym i bezwzględnym widoczne są chociażby na przykładzie tab Podobnie rozszerzyłabym ocenę dotyczącą porównania województw przedstawioną w dalszej części rozdziału. Analizę struktury zatrudnienia w sektorze kreatywnym w Polsce przedstawioną w tym podrozdziale oparto na rejestrze REGON. Należałoby tu zwrócić uwagę na kolejny rodzaj obciążenia danych, jaki wynika ze sposobu aktualizacji rejestru i dotyczy szczególnie małych jednostek. W momencie rozpoczęcia działalności deklarowana jest tzw. przewidywana liczba pracujących. W zależności od niej nakładane są na podmiot różnego rodzaju obowiązki wynikające ze sprawozdawczości statystycznej. Im mniejsza liczba pracujących, tym rzadziej badana jest jednostka a co zatem idzie, rzadziej przeprowadzana jest aktualizacja wartości zmiennych. Stąd wnioski formułowane dla podmiotów w grupie do 9 pracujących (stanowiące znaczną zbiorowość w sektorze kreatywnym) powinny być wyciągane z dużą ostrożnością. Pozostałą część rozdziału trzeciego poświęcono analizie przestrzennej sektora kreatywnego w mieście Łodzi. Do przeprowadzenia analizy empirycznej wykorzystano specjalnie w tym celu opracowaną adresową bazę danych jednostkowych podmiotów sektora kreatywnego, zlokalizowanych na terenie miasta Łódź. Analiza obejmowała dwa wymiary: prezentację graficzną w formie wizualizacji danych jednostkowych oraz badanie autokorelacji przestrzennej. Wyniki badania posłużyły do identyfikacji klastrów kreatywnych w Łodzi, które 6

7 scharakteryzowano w ostatniej części rozdziału. Tę część pracy z kolei (pkt.3.4) można porównać do swoistego rodzaju przewodnika Łodzi, którego fundament stanowią wyniki analizy przeprowadzonej na podstawie metod z zakresu ekonometrii przestrzennej. Na uwagę zasługuje tu udana próba powiązania współcześnie wyodrębnionych klastrów z wymiarem historycznym Łodzi jako miasta przemysłowego. Rozdział czwarty poświęcono modelowaniu lokalizacji przemysłów kreatywnych w Polsce w przekroju podregionów, uwzględniając jednocześnie interakcje przestrzenne. Autorka celnie, w oparciu o teoretyczne podstawy, dobiera odpowiednie narzędzia analityczne do zrealizowania celu badawczego, a przede wszystkim do zweryfikowania hipotezy badawczej. Dobór zmiennych, jak wiadomo, jest zasadniczym problemem w modelowaniu przesądzającym o efekcie końcowym badania. Słusznie zatem stał on się osobnym przedmiotem rozważań. Ostatecznie przyjęty zestaw proponowanych zmiennych uwzględnia wskazania wynikające z teorii problemu badawczego i stanowi zarazem kompromis między tym, co można i co należy zastosować. Analizę przeprowadzono z uwzględnieniem modeli SAR, SEM i SCM. Punktem odniesienia przy ocenie jakości dopasowania było podejście klasyczne. Wszystkie rozpatrywane modele charakteryzowały się dobrą jakością, jednak do przeprowadzenia dalszej części badania, ze względu na dopasowanie i warunek homoscedastyczności, wybrano model autoregresji przestrzennej SAR. Wyniki estymacji modelu dotyczącego lokalizacji przemysłów kreatywnych poddano ocenie ekonomicznej. Pozwoliło to na oryginalną identyfikację powiązań pomiędzy przemysłami kreatywnymi, a wybranymi zmiennymi ekonomicznymi i społecznymi, a także ich otoczeniem. W Zakończeniu zebrano najważniejsze wnioski zaprezentowane w rozprawie. Komentarz Autorki do wyników z przeprowadzonych badań jest dojrzały i dobrze wyważony. Przywołano postawione we Wstępie hipotezy badawcze opisując wynik procedury weryfikacyjnej. Uwagi podsumowujące cztery rozdziały rozprawy doktorskiej składają się na logiczną całość, wiążąc ze sobą wszystkie, uzyskane na kolejnych etapach badania wyniki. Recenzowana rozprawa doktorska oparta jest na literaturze obejmującej około 140 pozycji (w tym około 65% prac jest w języku angielskim), 45 aktów prawnych, opracowań, raportów, strategii oraz na licznych źródłach internetowych. Są to publikacje przede wszystkim z zakresu ekonomii, ekonometrii i statystyki. Wśród pozycji literaturowych podkreślić należy dwa opracowania Autorki (we współautorstwie) związane z recenzowaną rozprawą. 7

8 Zasadniczy tekst pracy uzupełnia spis tablic, rysunków oraz pięć załączników, w czterech z nich zamieszczono tabele zawierające wyniki cząstkowe przeprowadzonych analiz. Strona formalna pracy jest poprawna. W pracy zdarzają się jedynie drobne błędy o charakterze redakcyjnym jak np: s. 3, w. 16 jest ilość powinno być liczba ; s. 56, w. 18 jest stworzeniem powinno być stworzenia ; s. 68. w. 4 jest tożsamość i poczucie powinno być tożsamości i poczucia ; s. 72 niewłaściwie określone źródło danych; s. 84, w. 9 jest pozostałym powinno być pozostałymi ; s. 114, w. 7 jest względna powinno być względu na ; s. 134, w. 14 jest ustalenie powinno być ustalenia ; s.138, w. 6,7 oraz s. 139, w. 8 brak % ; s.144, w. 32 jest tab. 2.7 powinno być tab. 3.1 ; s. 174, 175, 203 zamiast p-value obecnie raczej przyjęło się używać określenia wartość p lub p-wartość ; s. 192, rys.4.1. nie odpowiada opisowi; s. 196 rys.4.2. legenda powinna być w j. polskim; s. 197, w.17 opis rys.4.4, jest Podregiony w kolorze białym tymczasem na rys.4.4. nie ma podregionów w kolorze białym, s.201 w.10 jest N(0, σ 2 I) powinno być ε ~N(0, σ 2 I), s.201 w.18 jest s.287 powinno być s.268. Zgłoszone przeze mnie uwagi nie umniejszają wartości pracy i nie mają wpływu na jej pozytywną ocenę. Rozprawę oceniam bardzo wysoko zarówna za oryginalność postawionego problemu naukowego, jak i ogólną wiedzę teoretyczną Autorki oraz umiejętność prowadzenia badania naukowego w dziedzinie ekonomii. W trakcie obrony rozprawy doktorskiej chciałabym poznać opinię Doktorantki na dwa tematy: 1. W pracy niejednokrotnie wskazuje się na podstawową przeszkodę w prowadzeniu badań dotyczących sektora kreatywnego jaką jest trudność w sprecyzowaniu jednej, spójnej definicji przemysłów kreatywnych. Czy, posiadając wiedzę ugruntowaną doświadczeniem badawczym, można spróbować określić kształt takiej definicji, bądź jej ramy jakie kryteria bazowe powinna ona zawierać? 2. Opierając się na wynikach badania empirycznego dotyczącego sektora kreatywnego miasta Łodzi jak można skomentować, bądź rozwinąć słowa R. Froridy gospodarka kreatywna pogłębia istniejące podziały społeczne ( ). Podnosi jakość życia w mieście, w wybranej dzielnicy, ale tylko mieszkańców należących do klasy kreatywnej"? W świetle przedstawionej powyżej oceny rezultatów recenzowanej pracy stwierdzam, że rozprawa doktorska mgr Anety Staszek pt. Sektor przemysłów kreatywnych w Polsce - 8

9 lokalizacja, koncentracja i determinanty rozwoju spełnia wymagania stawiane rozprawom doktorskim w obowiązujących przepisach zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (DZ.U. nr 65, poz. 595 z późn. zm.) gdyż: 1. Praca dotyczy ważnego i bardzo aktualnego zagadnienia, jakim jest rozwój sektora przemysłów kreatywnych w Polsce. Podjęty w dysertacji mgr Anety Staszek temat doskonale wpisuje się w kierunek zmian zachodzących w sposobie gospodarowania, szczególnie w obszarze innowacyjności i konkurencyjności gospodarek, poczynając od poziomu międzynarodowego, a kończąc na poziomie lokalnym. 2. Zarówno cele rozprawy, jak i hipotezy zostały określone w sposób jasny i poprawny. Poprzez weryfikację hipotez osiągnięto założone cele. 3. Struktura pracy jest poprawna. Kolejność rozdziałów zgodna jest logicznym porządkiem prowadzenia kolejnych etapów badania, zmierzających do realizacji założonego celu głównego. 4. Rozprawa osadzona jest przede wszystkim na gruncie nauk ekonomicznych. Sektor przemysłów kreatywnych, któremu poświęcono badania, staje się obecnie jednym z ważniejszych elementów rozwoju ekonomicznego miast i regionów. Analizę ekonomiczną wzbogacono tu o wymiar przestrzenny. 5. Strona formalna nie budzi zastrzeżeń. 6. Doktorantka wykazała się ponadprzeciętną znajomością metodyki badań prowadzonych w obszarze szeroko rozumianej ekonomiki kultury oraz umiejętnością celnego doboru narzędzi analitycznych potrzebnych do zrealizowania postawionego sobie celu badawczego. Warsztat metodyczny jest zróżnicowany i obejmuje zarówno analizę lokalizacji sektora przemysłów kreatywnych, jak i próbę modelowania ekonometrycznego przedsiębiorstw sektora kreatywnego na poziomie podregionów w oparciu min. o modele SAR i SEM. 7. Praca oparta jest na bogatej literaturze przedmiotu w przewarzającej części zagranicznej. W badaniach empirycznych wykorzystano bazy danych utworzonych na różnych poziomach agregacji, włączając w to skonstruowaną specjalnie dla celów analizy unikatową bazę mikrodanych. Dane pochodziły z dwóch podstawowych źródeł: GUS i Eurostat. Na uwagę zasługuje zaprezentowana w pracy dojrzała krytyka dotycząca 9

10 jakości oraz użyteczności źródeł danych zawierająca odniesienia do opublikowanych opracowań dotyczących rozwoju sektora przemysłów kreatywnych. 8. Praca napisana jest jasnym i łatwym w odbiorze językiem. Wskazuje na dojrzały warsztat badawczy Doktorantki, umiejętność formułowania problemu naukowego, prowadzenia analizy oraz wnioskowania. Hipotezy badawczego zostały zweryfikowane w sposób prawidłowy, cel rozprawy został osiągnięty. 9. Wśród dobrych stron rozprawy należy wskazać: Wybór tematyki badawczej wpisującej się w nurt zachodzących aktualnie zmian profili gospodarek konkurencyjnych. Dobrze postawiony problem badawczy, właściwie sformułowany cel pracy oraz hipotezy. Przeprowadzenie dogłębnych, a zarazem rozległych studiów literaturowych dotyczących zarówno historii rozwoju sektora przemysłów kreatywnych, jak i jego obecnego potencjału. Krytyczna ewaluacja analiz dotyczących sektora kreatywnego opublikowanych zarówno w polskich, jak i zagranicznych opracowaniach. Ocena powiazań pomiędzy przemysłami kreatywnymi oraz zmiennymi ekonomicznymi i społecznymi z uwzględnieniem interakcji przestrzennych. Praca zawiera bogatą warstwę empiryczną, nie tylko w zakresie zastosowanej metodyki, narzędzi statystycznych, ale również różnorodności wykorzystanych baz danych. Praca ma charakter pionierski biorąc pod uwagę polski dorobek badawczy w zakresie oceny rozwoju sektora przemysłów kreatywnych na poziomie NUTS3 i lokalnym. Jednoznacznie pozytywna ocena pracy stanowi podstawę do sformułowania wniosku kierowanego do Rady Wydziału o dopuszczenie mgr Anety Staszek do publicznej obrony przedstawionej rozprawy doktorskiej przygotowanej pod kierunkiem naukowym prof. dr. hab. Bogdana Sucheckiego. 10