Edukacja w nowej perspektywie finansowej

Transkrypt

1 Edukacja w nowej perspektywie finansowej W związku z programowaniem nowej perspektywy finansowej, Ministerstwo Edukacji Narodowej proponuje by skoncentrować wsparcie na czterech określonych obszarach: - edukacji przedszkolnej - kształceniu ogólnym - kształceniu zawodowym i - kształceniu osób dorosłych W większości przypadków wsparcie to będzie realizowane zarówno na poziomie regionalnym i centralnym. Edukacja przedszkolna Wsparcie edukacji przedszkolnej w regionalnych programach operacyjnych ma na celu zwiększenie dostępu do wysokiej jakości edukacji przedszkolnej, w tym głównie na obszarach i w środowiskach defaworyzowanych. W opinii MEN, główna interwencja w tym obszarze powinna obejmować tworzenie miejsc wychowania przedszkolnego oraz zmniejszenie dysproporcji w upowszechnieniu edukacji przedszkolnej pomiędzy miastem i wsią. W Polsce mimo znaczącego podniesienia stopnia upowszechnienia edukacji przedszkolnej wciąż występują obszary, na których brakuje ośrodków przedszkolnych. Jednocześnie trendy demograficzne skutkują zmniejszaniem liczby uczniów i dzieci, a w konsekwencji likwidacją szkół. W związku z powyższym do realizacji działań w przedmiotowym zakresie powinna być wykorzystywana istniejąca baza lokalowa gmin, w tym zwłaszcza oświatowa (np. budynki likwidowanych szkół). Zakres interwencji EFS w obszarze edukacji przedszkolnej powinien objąć również modernizację istniejącej infrastruktury przedszkolnej i innych budynków gminnych (ich adaptację i remonty) w celu dostosowania do potrzeb i możliwości dzieci w wieku przedszkolnym, w tym zwłaszcza dzieci 3 i 4 letnich. Z uwagi na powyższe, co do zasady nie przewiduje się realizacji inwestycji budowlanych ukierunkowanych na tworzenie nowych ośrodków wychowania przedszkolnego. Drugim rodzajem działań w tym obszarze powinny być działania na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych poprzez organizowanie i prowadzenie dodatkowych (w tym wykraczających poza podstawę programową) zajęć wspierających w placówkach wychowania przedszkolnego (np. logopedycznych, wsparcia psychologicznopedagogicznego itp.), szczególnie w środowiskach wiejskich. Kształcenie ogólne

2 MEN stoi na stanowisku, że przedsięwzięcia podejmowane w regionalnych programach operacyjnych powinny stanowić kontynuację działań realizowanych w ramach pilotażu rządowego programu rozwijania kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych,,cyfrowa szkoła. Wsparcie powinno być realizowane dwutorowo poprzez doposażenie szkół dla dzieci i młodzieży (w tym szkoły specjalne) w nowoczesne pomoce dydaktyczne, zwłaszcza w mobilny sprzęt komputerowy, zgodny ze standardem ujętym w programie,,cyfrowa szkoła oraz budowanie kompetencji cyfrowych nauczycieli, wszystkich przedmiotów. Spersonalizowane potrzeby nauczycieli w tym zakresie, nowoczesne pomoce dydaktyczne przydatne do nauczania różnych przedmiotów oraz profesjonalne wsparcie szkoleniowe pozwolą na rzeczywistą cyfryzację polskiej edukacji. Z wynikami pilotażu programu Cyfrowa szkoła i wytycznymi w tym zakresie można zapoznać się na stronie Drugim rodzajem przedsięwzięć proponowanych do realizacji w nowej perspektywie jest budowanie kompetencji w zakresie matematyki, informatyki i nauk przyrodniczych jako podstawy do uczenia się przez całe życie. Mogłoby to mieć miejsce poprzez wyposażenie pracowni przedmiotowych funkcjonujących w szkołach i placówkach w nowoczesne narzędzia do nauczania przyrody, biologii, chemii i fizyki oraz wspieranie rozwoju kompetencji nauczycieli. Rekomendacje dotyczące wyposażenia pracowni (odrębne dla szkół podstawowych dla klas IV-VI, dla szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych oraz szkoleń dla nauczycieli w tym zakresie będą opracowane przez MEN i dostępne do 2013 roku. W centrum zainteresowania w kolejnej perspektywie finansowej powinni być uczniowie młodsi, czyli tacy, którzy każdy kolejny etap edukacji szkolnej rozpoczynają wcześniej, w związku z obniżeniem obowiązku szkolnego do szóstego roku życia. Dla tych uczniów warto zapewnić programy wsparcia umożliwiające identyfikację i eliminację problemów związanych z pokonywaniem kolejnych progów edukacyjnych. MEN opracuje wytyczne określające modele kompleksowego wspomagania szkoły w zakresie pracy z uczniem młodszym. Na poziomie regionalnym ze środków EFS mogłoby zostać sfinansowane wdrożenie tych modeli (obejmujących zarówno narzędzia do rozpoznawania problemów w funkcjonowaniu dziecka młodszego oraz przeszkolenie nauczycieli, uczniów i rodziców w zakresie pracy i współpracy z uczniem młodszym. W ramach regionalnych programów operacyjnych powinny być realizowane programy rozwoju szkół i placówek na rzecz stosowania metod nauczania i wychowania oraz form organizacyjnych, sprzyjających kształtowaniu u uczniów kreatywności, innowacyjności oraz pracy zespołowej kierowane w szczególności do szkół, które osiągają najniższe wyniki edukacyjne. O tym, które szkoły osiągają najniższe wyniki decydować będą regiony na podstawie wyników ewaluacji i/lub wyników egzaminów zewnętrznych. powinny uwzględniać działania służące indywidualizacji podejścia do ucznia, również poprzez wspieranie jednostek systemu oświaty w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Przedsięwzięcia podejmowane w regionalnych programach mogą polegać na zakupie przez szkołę lub placówkę (w tym również przedszkole) sprzętu specjalistycznego, pomocy dydaktycznych koniecznych do

3 rozpoznawania potrzeb, wspomagania rozwoju i prowadzenia terapii dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, organizowanie i udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej, przygotowanie kadry pedagogicznej szkół i placówek do efektywnego stosowania pozyskanych pomocy dydaktycznych i sprzętu specjalistycznego itp. powinny uwzględniać działania na rzecz przeciwdziałania rozwarstwieniu społecznemu i segregacji, w tym wsparcie dla szkół i placówek z obszarów/środowisk defaworyzowanych (w oparciu o wyniki badań edukacyjnych). Do grup osób defaworyzowanych należy zaliczyć m. in. mieszkańców terenów wiejskich, osoby niepełnosprawne, chore, osoby przedwcześnie kończące edukację, osoby żyjące w ubóstwie, osoby dotknięte niekorzystnymi procesami społecznymi, osoby doświadczające przejawów dyskryminacji. Kształcenie zawodowe powinny uwzględniać upowszechnianie wszelkich form współpracy szkół zawodowych z ich otoczeniem społeczno-gospodarczym, w tym z pracodawcami, instytucjami rynku pracy i szkołami wyższymi. Niezwykle istotne będzie w tym zakresie zachęcenie pracodawców na poziomie regionalnym i lokalnym do większego zaangażowania i włączenia się w proces kształcenia zawodowego i egzaminowania. Współpraca z pracodawcami powinna mieć charakter zarówno strategiczny (włączenie pracodawców w system identyfikacji potrzeb kwalifikacyjno-zawodowych na regionalnym i lokalnym rynku pracy, wspólne projektowanie oferty kształcenia), jak i praktyczny (większe zaangażowanie pracodawców we wspólne przygotowywanie programów nauczania ze szkołami, organizację kształcenia praktycznego dla uczniów w rzeczywistych warunkach pracy oraz prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych, jak również zwiększenie udziału pracodawców w egzaminowaniu). Współpraca z uczelniami powinna być skoncentrowana m.in. wokół doskonalenia nauczycieli kształcenia zawodowego, dostępu uczniów i nauczycieli do nowoczesnych technik i technologii oraz wspólnych działań na rzecz doradztwa edukacyjnozawodowego. Ponadto działania podejmowane w ramach regionalnych programów operacyjnych powinny uwzględniać doskonalenie umiejętności nauczycieli zawodu we współpracy z uczelniami i rynkiem pracy. Interwencja powinna zapewnić nauczycielom zawodu możliwość aktualizowania swojej wiedzy przez bezpośredni kontakt z rzeczywistym środowiskiem pracy. Powyższe powinno być osiągnięte poprzez poszerzenie oferty praktyk i staży dla nauczycieli w przedsiębiorstwach, uruchomienie studiów podyplomowych mających na celu przeciwdziałanie brakom kadrowym w kształceniu zawodowym, szkolenia kaskadowe dla nauczycieli organizowane i prowadzone przez kadrę ośrodków doskonalenia nauczycieli. W centrum zainteresowania powinien się również znaleźć rozwój całożyciowego doradztwa zawodowego dla dzieci, młodzieży i dorosłych poprzez: zapewnienie dostępu do odpowiedniej informacji edukacyjno-zawodowej od pierwszych etapów edukacyjnych, w tym umożliwienie uczniom szkół podstawowych zapoznania się ze światem zawodów również z wykorzystaniem centralnie wypracowanych materiałów oraz tworzenie regionalnych platform edukacyjno-zawodowych integrujących

4 informacje o rynku pracy i ofercie kształcenia. Działania podejmowane w poszczególnych regionach powinny obejmować również współpracę różnych instytucji działających w obszarze doradztwa edukacyjno-zawodowego oraz organizację studiów podyplomowych dla osób realizujących zadania z zakresu doradztwa zawodowego, dzięki którym uzyskają one odpowiednie przygotowanie do ich realizacji. W ramach regionalnych programów operacyjnych powinno zostać również uwzględnione tworzenie i/lub rozwój ukierunkowanych branżowo centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego lub innych jednostek organizacyjnych realizujących zadania zbieżne z zadaniami ckziu. Niezbędna będzie w tym zakresie współpraca organów prowadzących szkoły w utworzeniu dobrze funkcjonującego centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego, które będzie oferowało młodzieży i dorosłym różne formy kształcenia i poradnictwa zawodowego oraz będzie współpracowało z pracodawcami. Możliwość tworzenia centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego została zapewniona w art. 62a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Dopełnieniem powyższych działań powinno być tworzenie w szkołach i placówkach kształcenia zawodowego warunków zbliżonych do rzeczywistego środowiska pracy zawodowej dzięki znaczącemu doinwestowaniu systemu kształcenia zawodowego. Przedsięwzięcia podejmowane w ramach regionalnych programów operacyjnych powinny uwzględniać wyposażenie/ doposażenie szkół i placówek w nowoczesny sprzęt i materiały dydaktyczne zapewniające wysoką jakość kształcenia i umożliwiające realizację podstawy programowej kształcenia w zawodach (w oparciu o opracowane przez MEN wytyczne). Kształcenie osób dorosłych W tym obszarze szczególnie ważne są przedsięwzięcia podejmowane na rzecz poszerzenia oferty kursów zawodowych dla osób dorosłych realizowanych we współpracy z pracodawcami poprzez organizację pozaszkolnych form kształcenia ustawicznego (m. in. kwalifikacyjnych kursów zawodowych i kursów umiejętności zawodowych) oraz organizację innych kursów umożliwiających uzyskanie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych bądź nabycie uprawnień zawodowych. Realizacja powyższych przedsięwzięć została uregulowana w art. 68 a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty oraz rozporządzeniu w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych Interwencja EFS w regionalnych programach operacyjnych w zakresie kształcenia i szkolenia osób dorosłych, powinna uwzględniać system dystrybucji środków oparty na podejściu popytowym. W każdym regionie powinien zostać opracowany i wdrożony system dystrybucji środków przeznaczonych na finansowanie kształcenia osób dorosłych (o dofinansowaniu danego szkolenia decyduje popyt na konkretną usługę). powinny uwzględniać kompleksowe wsparcie dla osób dorosłych chcących podnosić swoje umiejętności, wiedzę i kompetencje poprzez udział w edukacji formalnej i pozaformalnej, ukierunkowane na zdobycie nowych, podwyższenie lub zmianę kwalifikacji zawodowych lub wykształcenia ogólnego.

5 Dzięki powyższym działaniom uzyskamy upowszechnienie wysokiej jakości wczesnej edukacji, w tym ukierunkowanie działań na zindywidualizowane podejście do potrzeb dzieci w wieku przedszkolnym, poprawę jakości kształcenia na każdym poziomie edukacji, lepsze dopasowanie kształcenia i szkolenia na wszystkich poziomach do potrzeb gospodarki opartej na wiedzy, lepsze dostosowanie wsparcia edukacyjno-szkoleniowego do potrzeb przedsiębiorców i pracowników i zastosowanie popytowego podejścia do ich kształcenia, upowszechnienie uczestnictwa osób w uczeniu się przez całe życie w powiązaniu potrzebami rynku pracy, koordynację polityki regionalnej w obszarze oświaty, szkolnictwa wyższego oraz kształcenia dorosłych z politykami krajowymi w powyższych obszarach.