OBNIŻENIE KOSZTÓW PROWADZENIA PRACOWNICZEGO PROGRAMU EMERYTALNEGO

Transkrypt

1 Anna WIJKOWSKA OBNIŻENIE KOSZTÓW PROWADZENIA PRACOWNICZEGO PROGRAMU EMERYTALNEGO Streszczenie: Zasadniczym kosztem prowadzenia PPE dla pracodawcy jest koszt składek podstawowych odprowadzanych do PPE za uczestników będących pracownikami tego pracodawcy. Pomimo tego, iż w zasadzie wysokość tego kosztu jest możliwa do oszacowania w chwili podejmowania decyzji o wysokości miesięcznej składki podstawowej, która będzie przez pracodawcę odprowadzana i z tego względu pracodawca tworzący PPE w sposób świadomy przyjmuje zobowiązanie odprowadzania comiesięcznych składek podstawowych w określonej wysokości, z różnych przyczyn ich opłacanie może okazać się utrudnione lub nawet niemożliwe. W takiej sytuacji pracodawca dysponuje przewidzianymi przez ustawodawcę możliwościami ograniczenia lub wyeliminowania kosztów prowadzenia PPE. W zależności od tego, czy niezbędne jest trwałe, czy czasowe obniżenie lub wyeliminowanie kosztów prowadzenia PPE, pracodawca posiada możliwość skorzystania z instytucji pozwalających na realizację powyższego. Instytucjami tymi są jednostronne czasowe zawieszenie odprowadzania składek podstawowych, jednostronne czasowe ograniczenie wysokości naliczanej składki podstawowej, zawieszenie naliczania i odprowadzania składki podstawowej na podstawie porozumienia, czasowe ograniczenie wysokości naliczanej składki podstawowej na podstawie porozumienia z reprezentacją pracowników oraz trwałe obniżenie wysokości składki podstawowej na podstawie zmiany postanowień umów zawartych w ramach PPE. W skrajnej sytuacji, jeżeli nie jest możliwe lub wystarczające obniżenie wysokości składki podstawowej, czy zawieszenie jej odprowadzania, pracodawca posiada również możliwość likwidacji PPE. Likwidacja PPE pozwoli na całkowite trwałe wyeliminowanie kosztów prowadzenia, jednak umożliwienie pracownikom oszczędzania w ramach PPE będzie w takiej sytuacji możliwe dopiero po utworzeniu kolejnego PPE. Z tego względu, zasadnym jest przed podjęciem decyzji o likwidacji PPE, w pierwszej kolejności wykorzystanie przez pracodawcę instytucji pozwalających na obniżenie kosztów prowadzenia PPE. Słowa kluczowe: PPE, obniżenie kosztów, składka podstawowa, zawieszenie, koszt Radca prawny, Wojewódka i Wspólnicy Sp.k., Kancelaria Prawa Pracy 211

2 LOWERING COSTS OF THE EMPLOYEE PENSION SCHEME Abstract: A fundamental cost of the Employee Pension Scheme is superannuation paid by an employer for every participating employee. Costs of the scheme can be easily estimated while deciding about monthly amount of superannuation per participant, thus, amounts of employer`s liabilities are well-known from the beginning. However, occasionally these liabilities are difficult or even impossible to pay. The Act enables lowering or even eliminating costs of the Employee Pension Scheme. Depending on employer`s needs, costs can be eliminated or lowered permanently or temporarily. Such possibilities give: 1. unilateral (employer`s), temporal suspension of paying superannuation 2. unilateral (employer`s), temporal limiting an amount of superannuation 3. suspension of paying superannuation based on employer- representation of employees agreement 4. temporal limiting an amount of superannuation based on employer- representation of employees agreement 5. permanent limiting an amount of superannuation based on changing of the main contract. Eventually, when limiting an amount of superannuation or suspension of paying are insufficient, the employer can conduct liquidation of the Employee Pension Scheme. The liquidation lets employer eliminate costs of the Employee Pension Scheme permanently. Collecting money within Employee Pension Scheme is possible again exclusively in case of opening the new scheme by the same employer, thus, lowering costs of the Employee Pension Scheme should precede the decision of liquidation. Key words: PPE, lowering costs, superannuation paid, suspension, cost WSTĘP Pracownicze programy emerytalne stanowią jeden z trzech filarów systemu zaopatrzenia emerytalnego. Pomimo jednak tego, że ich utworzenie i oszczędzanie w nich jest całkowicie dobrowolne, różne okoliczności powodują to, że ponoszenie przez pracodawców kosztów prowadzenia programu może spotkać się z czasowymi lub trwałymi trudnościami lub nawet okazać się niemożliwe. Obserwacje decyzji pracodawców, u których pojawiają się trudności finansowe wskazują, iż jednym z najczęściej jako pierwszy eliminowanym kosztem jest koszt prowadzenia pracowniczego programu emerytalnego. W takiej sytuacji część z pracodawców podejmuje decyzję o likwidacji programu. Niniejszy artykuł ma na celu wskazanie innych niż likwidacja możliwości obniżenia lub czasowego wyeliminowania kosztów prowadzenia pracowniczego programu emerytalnego. Wskazuje możliwe opcje postępowania, które pozwalają na ograniczenie kosztów pracodawcy związanych z prowadzeniem 212

3 programu i jednocześnie umożliwiają powrót do prowadzenia programu na wcześniejszych zasadach niezwłocznie po uzyskaniu możliwości jego finansowania przez pracodawcę. 1. ZASADNICZE KOSZTY PROWADZENIA PPE Pracownicze programy emerytalne (dalej: PPE) stanowią formę dobrowolnego oszczędzania pracowników na przyszłą emeryturę. Oszczędzanie w ramach PPE polega natomiast na gromadzeniu środków finansowych pochodzących z comiesięcznych składek. Ustawa o PPE (Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004) przewiduje możliwość odprowadzania do PPE dwóch rodzajów składek. Mogą to być składki dodatkowe, które w całości są finansowane z wynagrodzenia uczestnika PPE oraz składki podstawowe, które w całości są finansowane przez pracodawcę. Odprowadzanie składek dodatkowych nie stanowi dla pracodawcy kosztu. W przypadku kiedy uczestnik PPE zadeklaruje odprowadzanie składek dodatkowych, składki te potrącane są z wynagrodzenia uczestnika PPE. W konsekwencji takiego działania, uczestnik będzie otrzymywał wynagrodzenie za pracę pomniejszone o wysokość zadeklarowanej składki dodatkowej do PPE, która zostanie następnie przekazana na jego rachunek w PPE. Zasadniczym natomiast kosztem prowadzenia PPE dla pracodawcy jest koszt składek podstawowych. Składka podstawowa odprowadzana do PPE jest w pełnej wysokości finansowana przez pracodawcę. Zgodnie z art. 24 ust. 2 i 3 Ustawy o PPE wysokość comiesięcznej składki podstawowej ustalona może zostać procentowo od wynagrodzenia uczestnika PPE, w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników PPE lub procentowo od wynagrodzenia uczestnika PPE z określeniem maksymalnej kwotowej wysokości składki podstawowej. Niezależnie od wyboru sposobu ustalania wysokości składki podstawowej, kwota odprowadzanej do PPE składki podstawowej nie może przekroczyć 7% wynagrodzenia pracownika. Wybór sposobu określenia wysokości składki podstawowej wpływa na wysokość comiesięcznych kosztów pracodawcy prowadzącego PPE związanych z finansowanymi przez niego składkami podstawowymi. Natomiast decyzja dotycząca sposobu ustalania wysokości składki podstawowej jest podejmowana na etapie projektowania zasad funkcjonowania PPE u pracodawcy i znajduje swoje odzwierciedlenie w postanowieniach umowy zakładowej zawieranej w celu utworzenia PPE. Przyjęcie natomiast w ramach prowadzonego przez pracodawcę PPE danego sposobu określania comiesięcznych składek w sposób bezpośredni przekłada się na wysokość comiesięcznych kosztów pracodawcy związanych z prowadzeniem PPE. 213

4 2. PRAWNE MOŻLIWOŚCI OBNIŻENIA KOSZTÓW PROWADZENIA PPE Zidentyfikowanie kosztu finansowania składki podstawowej odprowadzanej do PPE jako zasadniczego kosztu pracodawcy prowadzenia PPE powoduje konieczność przeanalizowania możliwości prawnych, które pozwolą na zredukowanie tego kosztu. Działania pracodawcy natomiast, które mogą zostać podjęte w celu doprowadzenia do redukcji tego kosztu muszą być zgodne z regulacjami prawnymi określającymi zasady prowadzenia PPE. To oznacza, iż pracodawca prowadzący PPE w celu redukcji kosztu finansowania składek podstawowych odprowadzanych do PPE jest uprawniony do podjęcia wyłącznie działań przewidzianych w Ustawie o PPE. Z kolei przepisy Ustawy o PPE pozwalają na podjęcie takich działań zarówno jednostronnie przez pracodawcę, jak i we współpracy z reprezentacją pracowników. Jako dopuszczalne działania, które mogą zostać podjęte przez pracodawcę w celu obniżenia kosztów prowadzenia PPE należy wskazać: 1) jednostronne czasowe zawieszenie odprowadzania składki podstawowej, 2) jednostronne czasowe ograniczenie wysokości odprowadzanej składki podstawowej, 3) czasowe zawieszenie naliczania i odprowadzania składek podstawowych na podstawie porozumienia z reprezentacją pracowników, 4) czasowe ograniczenie wysokości składek podstawowych na podstawie porozumienia z reprezentacją pracowników, 5) trwałe obniżenie wysokości składek podstawowych w drodze zmiany umowy zakładowej, 6) likwidacja PPE. Możliwe jednostronne działania pracodawcy w celu czasowego obniżenia kosztów prowadzenia PPE W celu ograniczenia kosztów pracodawcy związanych z finansowaniem składki podstawowej w ramach PPE, ustawodawca przewidział w art. 38 ust. 1 Ustawy o PPE możliwość jednostronnego czasowego zawieszenia odprowadzania składki podstawowej lub jednostronnego czasowego ograniczenia wysokości odprowadzanej składki podstawowej. Regulacja ustawowa dotycząca zawieszenia odprowadzania składek podstawowych na podstawie jednostronnej decyzji pracodawcy przewiduje ograniczenie czasowe, na które może zostać dokonane jednostronne zawieszenie odprowadzania składek. Zgodnie z art. 38 ust. 2 i 3 Ustawy o PPE w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny okres jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych nie może przekroczyć 3 miesięcy, chyba że umowa zakładowa przewiduje dłuższy, maksymalnie 6-miesięczny, okres zawieszenia. Warunki natomiast na jakich pracodawca może zawiesić odprowadzanie składek podstawowych, zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 15 Ustawy o PPE powinny zostać określone w umowie zakładowej. Powyższe oznacza, że w umowie zakładowej 214

5 powinny zostać określone zarówno powody, jak i okresy na które może zostać dokonane jednostronne zawieszenie odprowadzania składek podstawowych. Jednocześnie ustawodawca nie ograniczył w przypadku instytucji jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych liczby możliwych jednostronnych zawieszeń. W związku z powyższym, w sytuacji kiedy takie ograniczenia nie zostały zawarte w umowie zakładowej, pracodawca co do zasady ma możliwość wielokrotnego korzystania z instytucji jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych, a jedynym w tym zakresie ograniczeniem jest brak możliwości stosowania takiego zawieszenia przez okres dłuższy niż 3 miesiące w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych (maksymalnie 6 miesięcy w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych, jeżeli umowa zakładowa przewiduje wydłużenie okresu jednostronnego zawieszenia). Jednostronne zawieszenie odprowadzania składek podstawowych nie stanowi ponadto, wyłącznie przesunięcia w czasie obowiązku ich odprowadzenia. Powyższe oznacza, że po okresie jednostronnego zawieszenia pracodawca nie jest zobowiązany do odprowadzenia do PPE składek za okres tego zawieszenia. Jednocześnie ustawodawca przewidział w art. 38 ust. 1 pkt 2 Ustawy o PPE możliwość czasowego ograniczenia wysokości naliczanej składki podstawowej na podstawie jednostronnej decyzji pracodawcy. Wskazał przy tym jedynie poprzez odesłanie do art. 24 ust. 3 Ustawy o PPE, że ograniczenie składki podstawowej może zostać ustalone procentowo od wynagrodzenia, albo w jednakowej kwocie dla wszystkich uczestników PPE, lub też procentowo od wynagrodzenia z określeniem maksymalnej kwotowej wysokości tej składki. Warunki natomiast na jakich pracodawca może ograniczyć wysokość naliczanej składki podstawowej, zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 15 Ustawy o PPE powinny zostać określone w umowie zakładowej. Powyższe oznacza, że w umowie zakładowej powinny zostać określone zarówno powody, jak i okresy na które może zostać dokonane jednostronne ograniczenie wysokości składek podstawowych. Natomiast w przypadku braku takich regulacji w umowie zakładowej, w zasadzie zastosowanie instytucji jednostronnego ograniczenia wysokości składek podstawowych jest niemożliwe. Dodatkowo, Ustawa o PPE nie zawiera regulacji, które limitowałyby liczbę jednostronnych decyzji pracodawcy o czasowym ograniczeniu składki podstawowej, jeżeli są spełnione warunki takiego ograniczenia określone w umowie zakładowej. Powyższe oznacza, że w przypadku kiedy umowa zakładowa nie ogranicza w żaden sposób liczby możliwych jednostronnych ograniczeń wysokości składki podstawowej, należy uznać że pracodawca ma swobodę w tym zakresie i w zasadzie może korzystać z instytucji ograniczenia wysokości składki podstawowej, jeżeli tylko wystąpią powody takiego ograniczenia określone w umowie zakładowej. Ponadto, wskazane powyżej sposoby ograniczenia kosztów związanych z finansowaniem składki podstawowej do PPE tj. jednostronne czasowe ograniczenie wysokości odprowadzanych składek podstawowych lub jednostronne zawieszenie ich odprowadzania, jako jedyne nie wymagają zgody reprezentacji pracowników, ani 215

6 nawet konsultacji z reprezentacją pracowników (Kopeć i Wojewódka, 2005; Sierocka 2010; Wijkowska 2015). Możliwe działania pracodawcy w porozumieniu z reprezentacją pracowników w celu czasowego obniżenia kosztów prowadzenia PPE Innymi przewidzianymi przez ustawodawcę możliwymi opcjami postępowania mającego na celu obniżenie kosztów prowadzenia PPE są działania, które mogą zostać podjęte za zgodą reprezentacji pracowników, tj. czasowe zawieszenie naliczania i odprowadzania składek podstawowych lub czasowe ograniczenie wysokości składek podstawowych. Wyłącznie jednak po okresie jednostronnego zawieszenia przez pracodawcę odprowadzania składek podstawowych możliwe jest zawarcie porozumienia z reprezentacją pracowników o czasowym zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych (Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004, art. 42 ust. 3 pkt 1) lub porozumienia o czasowym ograniczeniu wysokości składek podstawowych (Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004, art. 42 ust. 3 pkt 2). Zawarcie każdego z porozumień, o których mowa powyżej następuje w sytuacji, kiedy pracodawca i reprezentacja pracowników zgodnie uznają, iż jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy. Ponadto, po zawarciu takich porozumień niezbędne jest złożenie wniosku o wpis ich postanowień do rejestru PPE prowadzonego przez KNF. Porozumienia obowiązują bowiem nie wcześniej niż od dnia wpisania jego postanowień do rejestru programów prowadzonego przez KNF. Należy również pamiętać, iż zgodnie z art. 39 ust. 1 Ustawy o PPE porozumienie między pracodawcą a reprezentacją pracowników o zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych lub czasowym ograniczeniu wysokości naliczanych składek podstawowych może zostać zawarte maksymalnie na okres łącznie 24 miesięcy w okresie obejmującym 48 kolejnych miesięcy kalendarzowych. Nie ma oczywiście przeszkód co do tego, aby zostało zawarte na okres krótszy niż 24 miesiące. Natomiast maksymalny okres 24 miesięcy na który może zostać zawarte porozumienie może zostać wydłużony wyłącznie w przypadku, gdy dalsze naliczanie i odprowadzanie składek podstawowych spowodowałoby konieczność złożenia wniosku o upadłość pracodawcy prowadzącego PPE. W takiej sytuacji porozumienie może zostać zawarte na okres nie dłuższy niż kolejne 24 miesiące. Możliwe działania w celu trwałego obniżenia kosztów prowadzenia PPE Trwałe obniżenie wysokości składek podstawowych możliwe jest w drodze zmiany postanowień umowy zakładowej dotyczących wysokości tych składek. Powyższe wymaga jednak zgody reprezentacji pracowników jako strony umowy zakładowej, zawarcia stosownego aneksu do umowy zakładowej, jak również rejestracji zmiany tej umowy przez KNF. Na podstawie takiej zmiany umowy zakładowej w zakresie wysokości składki podstawowej możliwe jest w praktyce obniżenie wysokości składki podstawowej nawet do symbolicznej wysokości np. 10 zł. Wyłącznie do pracodawcy i reprezentacji pracowników należy decyzja w zakresie tego w jakiej wysokości zostanie ustalona składka podstawowa. Ustalona 216

7 przez strony umowy zakładowej wysokość składki podstawowej po rejestracji przez KNF zmiany tej umowy będzie obowiązywała przez dalszy okres prowadzenia PPE przez pracodawcę. Kolejna zmiana wysokości tej składki będzie możliwa również w drodze aneksowania umowy zakładowej i rejestracji tej zmiany przez KNF. Innym możliwym działaniem pozwalającym na trwałe całkowite wyeliminowanie kosztów prowadzenia PPE jest likwidacja programu. Likwidacja PPE może jednak nastąpić w enumeratywnie określonych w Ustawie o PPE sytuacjach tj. w przypadku: 1) otwarcia likwidacji zakładu ubezpieczeń, jeżeli nie nastąpi przelew praw (cesja) z umowy pracodawcy z zakładem na rzecz innego zakładu, 2) wystąpienia przesłanki do rozwiązania i w konsekwencji likwidacji wszystkich funduszy inwestycyjnych, w których były gromadzone składki w ramach programu, jeżeli nie nastąpi przejęcie któregokolwiek z tych funduszy przez inne towarzystwo funduszy inwestycyjnych, 3) otwarcia likwidacji funduszu emerytalnego, jeżeli nie nastąpi przejęcie tego funduszu przez inne towarzystwo emerytalne, 4) wymienionym w art. 7 ust. 1 Ustawy o PPE, tj. nabycia zakładu pracy w całości lub jego zorganizowanej części albo nabycia akcji towarzystwa emerytalnego lub połączenia pracodawców prowadzących programy; 5) wypowiedzenia umowy przez instytucję finansową, likwidacji albo upadłości pracodawcy; 6) spadku wartości środków zgromadzonych w programie poniżej kwoty ustalonej w umowie zakładowej; 7) podjęcia przez pracodawcę decyzji o likwidacji programu, pod warunkiem zawarcia przez pracodawcę porozumienia w sprawie rozwiązania umowy zakładowej z reprezentacją pracowników; 8) podjęcia przez pracodawcę jednostronnej decyzji o rozwiązaniu umowy zakładowej, pod warunkiem zachowania co najmniej 12-miesięcznego okresu wypowiedzenia, jeżeli uprzednio przez okres co najmniej trzech miesięcy zostało zawieszone odprowadzanie składek podstawowych lub została ograniczona ich wysokość; 9) stwierdzenia przez organ nadzoru uporczywego naruszania prawa przez zarządzającego zagranicznego (Ustawa z 20 kwietnia 2014, art. 40). Powyżej wskazany enumeratywny katalog przesłanek, zaistnienie których warunkuje likwidację PPE przewiduje również możliwość likwidacji PPE na podstawie jednostronnej decyzji pracodawcy. W takim jednak wypadku niezbędne jest wcześniejsze, przez okres co najmniej trzech miesięcy, zawieszenie odprowadzania składek podstawowych lub ograniczenie ich wysokość, a dodatkowo zachowanie co najmniej 12-miesięcznego okresu wypowiedzenia umowy zakładowej. Likwidacja PPE w tym trybie nie wymaga zgody reprezentacji pracowników, ani nawet konsultacji z nimi. Jednakże jest procedurą długotrwałą, co jest konsekwencją tego, iż w pierwszej kolejności przez okres co 217

8 najmniej trzech miesięcy należy zawiesić odprowadzanie składek podstawowych lub ograniczyć ich wysokość, a dopiero po tym okresie możliwe jest wypowiedzenie umowy zakładowej, przy czym okres wypowiedzenia wynosi co najmniej 12 miesięcy. To oznacza, iż w zasadzie likwidacja PPE na podstawie jednostronnej decyzji pracodawcy jest możliwa najwcześniej po upływie 15 miesięcy od dnia podjęcia przez pracodawcę takiej decyzji. 3. DZIAŁANIA NIEZBĘDNE DO PODJĘCIA W CELU DOKONANIA PRZEZ PRACODAWCĘ WYBORU SPOSOBU OBNIŻENIA KOSZTÓW PROWADZENIA PPE Określenie oczekiwanego stopnia i trwałości obniżenia kosztów prowadzenia PPE W celu podjęcia decyzji dotyczącej dopuszczalnego sposobu, który zostanie zastosowany w celu obniżenia kosztów prowadzenia PPE w pierwszej kolejności zasadniczym jest zidentyfikowanie oczekiwań pracodawcy w zakresie redukcji tych kosztów oraz tego przez jak długi okres czasu niezbędne jest utrzymanie takiej redukcji kosztów. To oznacza, iż pracodawca w pierwszej kolejności powinien odpowiedzieć na pytanie na jakim poziomie możliwe jest finansowanie przez niego składki podstawowej. W sytuacji kiedy potrzebą pracodawcy jest całkowite wyeliminowanie przez określony czas kosztów finansowania składki podstawowej czas konieczne będzie zastosowanie instytucji jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych, a po upływie okresu jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych zawarcie z reprezentacją pracowników porozumienia o czasowym zawieszeniu naliczania i odprowadzania składek podstawowych. Odmiennie jest natomiast w przypadku, kiedy możliwe jest dalsze finansowanie przez pracodawcę składek podstawowych, jednak nie w dotychczasowej wysokości. W takiej sytuacji, jeżeli konieczne jest wyłącznie czasowe obniżenie kosztów składek podstawowych, pracodawca posiada możliwość zastosowania instytucji ograniczenia wysokości składki podstawowej. W takim wypadku przez okres na który składka została ograniczona pracodawca będzie ponosił koszty finansowania wyłącznie obniżonej składki podstawowej. Inaczej natomiast w sytuacji, kiedy pracodawca przewiduje, iż niezbędne jest trwałe obniżenie kosztów finansowania składki podstawowe do PPE. W takim wypadku niezbędne bowiem będzie dokonanie zmiany umowy zakładowej. Weryfikacja postanowień umowy zakładowej Umowa zakładowa powinna zawierać szczegółowe regulacje tak dotyczące możliwości jednostronnego zawieszenia odprowadzania składek podstawowych, jak i jednostronnego ograniczenia wysokości składek podstawowych. Przede wszystkim z postanowień umowy zakładowej powinno wynikać na jak długi okres możliwe jest jednostronne zawieszenie odprowadzania składek 218

9 podstawowych. Postanowienia umowy zakładowej mogą przewidywać możliwość takiego zawieszenia na okres maksymalnie do 6 miesięcy. Jeżeli natomiast umowa zakładowa nie zawiera postanowień wskazujących długość okresu, przez który dopuszczalne jest jednostronne zawieszenie składek podstawowych zastosowanie znajduje regulacja art. 38 ust. 2 Ustawy o PPE, co oznacza, że w okresie obejmującym 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych łączny okres jednostronnego zawieszenia nie może przekroczyć 3 miesięcy. W zakresie również jednostronnego ograniczenia wysokości naliczanej składki podstawowej umowa zakładowa powinna określać warunki takiego ograniczenia wysokości składki. Postanowienia umowy powinny przewidywać przez jak długi okres może zostać ograniczona wysokość składki podstawowej, do jakiej maksymalnie wysokości w tym okresie może zostać ograniczona składka, czy inne warunki zastosowania tego ograniczenia. Weryfikacja w tym zakresie postanowień umowy zakładowej przed podjęciem decyzji o jednostronnym zastosowaniu przez pracodawcę działań pozwalających na obniżenie kosztów prowadzenia PPE pozwoli na uniknięcie działań, które będą niezgodne z treścią postanowień tej umowy i jako takie będą mogły zostać skutecznie podważone. Należy bowiem uznać za niedopuszczalne np. jednostronne zawieszenie odprowadzania składek podstawowych np. na okres 5 miesięcy w sytuacji kiedy umowa zakładowa milczy w zakresie okresu, na który możliwe jest zawieszenie odprowadzania składek. Tak samo w przypadku jednostronnego ograniczenia wysokości składek. Jeżeli umowa zakładowa nie wskazuje na jakich zasadach takie ograniczenie jest możliwe, brak jest możliwości zastosowania jednostronnego ograniczenia wysokości składek. PODSUMOWANIE Obniżenie kosztów prowadzenia PPE sprowadza się w zasadzie do obniżenia czy wyeliminowania kosztów składek podstawowych finansowanych przez pracodawcę. Osiągnięcie tego jest możliwe na kilka sposobów. Pracodawca posiada takie możliwości obniżenia lub wyeliminowania kosztów składki podstawowej, które mogą zostać wykorzystane bez zgody reprezentacji pracowników. Pozwalają one jednak wyłącznie na krótkotrwałe wyeliminowanie lub ograniczenie kosztów składek, albo prowadzą do likwidacji PPE. Inaczej jest w przypadku, kiedy pracodawca uzyska zgodę reprezentacji pracowników na planowane działania. Taka zgoda pozwoli na zawieszenie opłacania składek nawet na okres 24 miesięcy, czy trwałe ich obniżenie do symbolicznej kwoty. Z tego względu w interesie tak pracodawcy, jak i reprezentacji pracowników jest osiągnięcie porozumienia w zakresie działań dotyczących PPE. Wyłącznie bowiem współpraca tych partnerów pozwoli na przetrwanie trudnego dla pracodawcy okresu bez konieczności likwidacji PPE i jednocześnie nie doprowadzi do likwidacji programu (KNF, 2011). 219

10 LITERATURA Kopeć A., Wojewódka M. (2005). Pracownicze programy emerytalne Wydawnictwo. Warszawa: C.H. Beck. Opracowanie Komisji Nadzoru Finansowego. (2011). Trudna sytuacja finansowa pracodawcy nie musi skutkować likwidacją PPE. dacja_ppe_tcm pdf ( ) Sierocka I. (2010). Pracownicze programy emerytalne. Białystok: Temida2. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych, Dz. U., nr 116, poz ze zm. Wijkowska A. (2015). Czy na PPE płacimy od całości wynagrodzenia. Dziennik Gazeta Prawna, Ubezpieczenia i świadczenia, (nr 14), strona 3 220

11