PodziÅkowania. Autorka
|
|
- Zbigniew Dąbrowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2
3 PodziÅkowania Nie mogâc tu pomieàciå wszystkich nazwisk, wymieniå tylko te, bez których naprawdå powstanie tej ksiâòki byûoby niemoòliwe. Sâ to: Maria Janion, Krystyna Kûosiºska, Aleksandra Solik, Wanda Nowicka, Justyna Wûodarczyk i Agnieszka Zawadowska. Osobne podziåkowania naleòâ siå cierpliwym i wyrozumiaûym opiekunkom Milczenia owieczek z wydawnictwa W.A.B.: Beacie Stasiºskiej, Dominice CieÀli i Beacie Frankowskiej. Reszcie przyjaznego Àwiata przesyûam wielki siostrzany uàcisk, a przeciwników oczekujå na pokojowej debacie spoûecznej. Autorka
4 NajciÅÒszy z moòliwych grzechów to okaleczenie duszy dziecka, a poczucie bycia dzieckiem niechcianym niszczy jâ najdotkliwiej. Dla duszy kobiety niewiele rzeczy jest równie rozdzierajâcych jak przymus macierzyºstwa bez miûoàci i pragnienia. Erik Erikson Jakie jest zdanie ksiådza na temat aborcji? Takie, jak zdanie kobiety, która przychodzi do spowiedzi. Józef Tischner Aborcja jest rozwiâzaniem zûym, ale bez porównania gorszym rozwiâzaniem jest porzucanie niemowlât na Àmietnikach, grzebanie ich w lesie czy upychanie w beczce... Wisûawa Szymborska 6
5 W s t Å p W sporze o aborcjå jestem po stronie kobiet. JeÀli to my jesteàmy stronâ konfliktu, to kto jest naszym adwersarzem? Najprostsza odpowiedî brzmi, rzecz jasna, patriarchat. Tak, w jakimà sensie jest to opowieàå o patriarchacie jako systemie, w którym kobiety muszâ stosowaå siå do praw, które, aò nadto znaå, byûy przez måòczyzn pisane! jak ujâû to Tadeusz Boy-Ïeleºski w 1929 roku. Ale system nie jest tu bohaterem w takim sensie, w jakim pisze siå ksiâòki o feudalizmie, komunizmie czy kolonializmie. Bohaterkami tej ksiâòki sâ kobiety. Z perspektywy wspóûczesnych przeciwników legalnoàci przerywania ciâòy stronâ konfliktu sâ,,nienarodzone dzieci. To ich broniâ,,obroºcy Òycia przed moimi bohaterkami. Œmiaûa decyzja wziâå pûód w obronå przed kobietâ, która go nosi, i nakazaå jej rodzenie niechcianego dziecka! Ale ta ksiâòka nie bierze kobiet w obronå przed niechcianymi dzieåmi. BiorÅ w obronå kobiety i ich dzieci przed systemem patriarchalnym, czåsto toòsamym po prostu z paºstwem. Z jednej strony zmusza nas ono do rodzenia w imiå wzniosûych teorii o prawie pûodu do Òycia, z drugiej, jak pisaû Boy nie troszczy siå o to, czy nosicielka pûodu ma co do ust wûoòyå: 7
6 I rzecz szczególna, ten sam pûód, nad którym trzåsâ siå ustawodawcy, póki jest w ûonie matki, w godzinå po urodzeniu traci wszelkie prawa do opieki prawnej, moòe zginâå pod mostem z zimna, gdy matka którâ jej,,àwiåte macierzyºstwo czyni nieraz wyrzutkiem spoûeczeºstwa nie ma dachu nad gûowâ 1. W Polsce obowiâzuje prawny zakaz aborcji *. Powszechna jest praktyka odmawiania kobietom legalnej opieki medycznej, stosowana w szpitalach paºstwowych. JednoczeÀnie paºstwo nie dotuje antykoncepcji ani nie propaguje oàwiaty seksualnej. Przeciwnie, przyzwala na jej zwalczanie czy oàmieszanie przez media katolickie, które staûy siå mediami publicznymi, jak przeniesiony z telewizji Puls do TVP 2 program,,warto rozmawiaå. Drastycznym dowodem zaniedbaº w dziedzinie edukacji seksualnej jest wzrastajâca liczba ciâò wàród * Obowiâzujâca Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 roku o planowaniu rodziny, ochronie pûodu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoàci przerywania ciâòy stanowi, Òe prawo do Òycia podlega ochronie, w tym równieò w fazie prenatalnej w granicach okreàlonych w ustawie. Przerywanie ciâòy moòe byå dokonane wyûâcznie przez lekarza w przypadku, gdy: 1. ciâòa stanowi zagroòenie dla Òycia lub zdrowia kobiety ciåòarnej, 2. badania prenatalne lub inne przesûanki medyczne wskazujâ na duòe prawdopodobieºstwo ciåòkiego i nieodwracalnego upoàledzenia pûodu albo nieuleczalnej choroby zagraòajâcej jego Òyciu, 3. zachodzi uzasadnione podejrzenie, Òe ciâòa powstaûa w wyniku czynu zabronionego. Punkt czwarty, stanowiâcy, Òe moòliwe jest przerwanie ciâòy wskutek tego, iò kobieta ciåòarna znajduje siå w ciåòkich warunkach Òyciowych lub trudnej sytuacji osobistej, utraciû moc z dniem 23 grudnia 1997 roku na podstawie orzecznia Trybunaûu Konstytucyjnego z dnia 28 maja 1997 roku, uznajâcego go za sprzeczny z konstytucjâ. (Dziennik Ustaw z 1993, nr 17, poz. 78; z 1995, nr 66, poz. 334; z 1996, nr 139, poz. 646; z 1997, nr 141, poz. 943; nr 157, poz i z 1999, nr 5, poz. 32). 8
7 nastolatek (w 2001 roku porody nastolatek wynosiûy ponad siedem procent ogólnej liczby porodów). Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny w dniu 28 maja 2003 roku zorganizowaûa konferencjå prasowâ pt.,,...ïeby dzieci nie miaûy dzieci, podczas której przewodniczâca Federacji, Wanda Nowicka, powiedziaûa: W Polsce problem nastolatek w ciâòy oraz niepeûnoletnich matek nie jest przedmiotem polityki paºstwa. Grzechem zaniechania moòna nazwaå brak jakichkolwiek dziaûaº profilaktycznych ze strony instytucji paºstwowych. Dr Danuta Duch zaà stwierdziûa, Òe mûodzieò jest zupeûnie sama z problemami wûasnej seksualnoàci. Brak doståpu do rzetelnej merytorycznie wiedzy z zakresu edukacji seksualnej oraz restrykcyjna ustawa antyaborcyjna powodujâ przedwczesne macierzyºstwo, naraòajâc zdrowie fizyczne i psychiczne mûodych matek 2. Sytuacja spoûeczna matek pogarsza siå w zastraszajâcym tempie. Ostatnio wûadze rzâdowe podjåûy decyzjå o likwidacji funduszu alimentacyjnego. NieudolnoÀå paºstwa w egzekwowaniu alimentów màci siå na kobietach. Ruch spoûecznego protestu przeciwko tym dziaûaniom liczy juò tysiâce kobiet. Lidia Ostaûowska w Àwietnym reportaòu Alimenciary streszcza opowiadane przez nie historie: Sûowa siå powtarzajâ. Piû. Biû. Zgwaûciû. Zostawiû. Wyjechaû za granicå. Odszedû do innej. Powiedziaû: Nic ci, kurwo, nie dam. Samochód przepisaû na brata, dom na matkå. Schowaû siå w szarej strefie, firmå prowadzi przez peûnomocnika. Spluwa, jak widzi swoje dziecko na ulicy 3. Kobiety, które zaûoòyûy stowarzyszenia takie jak Wspólnota Samotnych Matek albo Dzieci Funduszu, wyszûy z roli ofiar i podjåûy obywatelskâ aktywnoàå. Rozpoznajâc swoje prawa, piszâc listy i petycje oraz skûadajâc 9
8 projekt nowej ustawy, staûy siå Àwiadomymi podmiotami demokratycznego procesu. Kobiece organizacje pozarzâdowe, czåsto kojarzone z walkâ o prawo do aborcji, ogûaszajâc protest przeciwko likwidacji funduszu alimentacyjnego, stajâ w obronie ekonomicznie upoàledzonych rodzin. Na pierwszej demonstracji pod sejmem, która zbiegûa siå w czasie z wyprawâ naszych wojsk do Iraku, pojawiûo siå hasûo:,,bóg da na dzieci, Paºstwo da na bomby. Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny stwierdza, Òe tak zwani decydenci nie przewidujâ dûugofalowych konsekwencji spoûecznych, miådzy innymi osûabienia szans edukacyjnych i rozwojowych dzieci z rodzin niepeûnych 4.,,Paºstwo nie jest ojcem, mówiâ orådownicy likwidacji funduszu. JeÀli zatem w ten sposób wyrzeka siå ojcowskiej wûadzy, jeàli nie chce ponosiå konsekwencji prawnego ojcostwa, niech powie to jasno i przestanie siå wtrâcaå do rodzicielstwa kobiet. Troska o,,dzieci nienarodzone jest znacznie mniej kosztowna niò odpowiedzialnoàå, choåby minimalna, za te, które juò przyszûy na Àwiat. Sûowa Boya o ÀwiÅtej matce umierajâcej z gûodu pod mostem nie sâ Òadnâ przesadâ, skoro,,alimenciary wprost napisaûy na swoich transparentach sûowa o gûodzie i paºstwie bezprawia. Milczenie owieczek opowiada o historii prawa, medycyny, doktryn koàcielnych. Poczâtek tej opowieàci to mniej wiåcej poûowa XIX wieku, kiedy kwestiå spådzania pûodu poddano prawnym rygorom. Moje bohaterki to powieàciowe sûuòâce, którym panicz albo uwodzicielski dozorca robi brzuch, takie jak KaÀka Kariatyda Zapolskiej czy Justyna Bogutówna Naûkowskiej. OpisujÅ historiå 10
9 powieàciowej dzieciobójczyni, Ewy z Dziejów grzechu Ïeromskiego, która rzuca noworodka do podwórkowej kloaki. Przypominam takòe postaå pûodu rozmawiajâcego z dziewczynâ, która nosi go w ûonie czyli tytuûowe,,ono z powieàci Doroty Terakowskiej. Ale jest w tej ksiâòce tak- Òe bardzo wiele gûosów postaci rzeczywistych aktorek, jak Whoopi Goldberg, Catherine Deneuve, Rita Moreno, pisarek, jak Ursula K. Le Guin, sûawnych dziaûaczek ruchu wyzwolenia kobiet, jak Gloria Steinem, bohaterek walki o prawo do aborcji, jak Jane Hodgson, Madeleine Pelletier, Nelly Roussel, Gisèle Halimi. Opowiadam o poàwiåceniu lekarzy, pastorów i poûoònych. Korzystaûam z francuskich i amerykaºskich opracowaº, niekiedy bardzo szczegóûowych, a takòe ze zbiorów autentycznych Àwiadectw. CzÅÀå poàwiåcona Polsce zawiera zarys historii motywu aborcji w literaturze polskiej. Chciaûam pokazaå, Òe ten temat od dawna i mâdrze byû podejmowany przez piszâce kobiety. PrzywoûujÅ takòe wiele historii kobiet anonimowych lub znanych jedynie z archiwów szpitali albo policyjnych kartotek. Niektóre opowiedziaûy moje przyjacióûki, koleòanki, a nawet nieznajome, które na wieàå o tym, Òe piszå Milczenie owieczek, postanowiûy powierzyå mi dzieje swojej skrobanki. Powodem powstania tej ksiâòki byûa równieò moja dziaûalnoàå w ruchu kobiecym. W 2000 roku na spotkaniu w jednej z kobiecych organizacji pozarzâdowych powstaûa nieformalna grupa o nazwie Porozumienie Kobiet 8 marca. Skûadaûa siå z osób znajâcych siå ze Àrodowiska feministycznego, gûównie warszawskiego, z zajåå na gender studies, spotkaº w siedzibie Fundacji OŒKA i Fede- 1 1
10 racji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny. Byûy wàród nas dziewczyny z grup anarchofeministycznych i profesorki uniwersytetu. Powodem spotkania byûo gûoàne wydarzenie, które nastâpiûo w styczniu tamtego roku w Lubliºcu na podstawie anonimowego donosu na lekarza praktykujâcego aborcje wyciâgniåto pacjentkå z prywatnego gabinetu i poddano jâ przymusowym badaniom ginekologicznym, w celu,,zabezpieczenia Àladów przeståpstwa. Sprawa ucichûa, bo w koºcu rozgûos nikomu siå nie opûacaû, a fale policyjnych represji antyaborcyjnych opadûy wraz z kryzysem ówczesnego prawicowego rzâdu. Ale pozostaûo w nas przekonanie, Òe trzeba coà zrobiå. Wkrótce odbyûa siå w Warszawie pierwsza z ósmomarcowych demonstracji, czyli manif ulicznych. W 2002 roku demonstracja w caûoàci poàwiåcona zostaûa prawom reprodukcyjnym jej hasûem byûo,,3 x tak : tak dla edukacji seksualnej, tak dla antykoncepcji, tak dla prawa do aborcji. W trakcie przygotowaº okazaûo siå, Òe nieûatwo nam ustaliå wspólny jåzyk, bo nawet wàród feministek istnieje bardzo wiele stanowisk dotyczâcych aborcji. Wszystkie jesteàmy za liberalizacjâ prawa, ale mówimy i myàlimy bardzo rozmaicie. MalowaûyÀmy transparenty w lokalu OŒKI i spieraûyàmy siå. Byûy to spory ideologiczne, Àwiatopoglâdowe, a takòe dotyczâce retoryki i stylu. PamiÅtam zwûaszcza rozmowå z dziaûaczkâ Pro Femina, Ewâ Dâbrowskâ-Szulc, osobâ bardzo zasûuòonâ i aktywnâ na polskiej scenie pro-choice od poczâtku jej istnienia, to znaczy od pierwszych protestów po 1989 roku. Ewa tak dûugo uczestniczy w zgoûa niesymetrycznej polskiej debacie o aborcji, peûnej ideologicznej przemocy ze strony KoÀcioûa i polityków, Òe zna juò na pamiåå te wszystkie pod- 1 2
11 chody, strategie i zabiegi, niedajâce Òadnych efektów. Bardzo Île, jej zdaniem, wychodzimy na tych lekcjach zûagodzonego jåzyka, których ciâgle sobie nawzajem udzielamy. W zasadzie dzià jestem skûonna siå z niâ zgodziå. JeÀli chodzi o liberalizacjå ustawy, to sprawa jest prosta jak dwa tysiâce na skrobankå. Nic dodaå, nic ujâå. Ale pozostaje jeszcze doàwiadczenie kobiet, które czåsto kaòe myàleå o przerywaniu ciâòy jako o czymà skomplikowanym, trudnym, doniosûym i waòâcym na caûym Òyciu. Jedna z najbardziej znanych amerykaºskich feministek pokolenia Drugiej Fali Gloria Steinem pisze w zbiorze The Choices We Made. Twenty-five Women and Men Speak out about Abortion (To byû nasz wybór. Kobiety i måòczyîni opowiadajâ o aborcji) o tym, jak w wieku lat dwudziestu dwóch nielegalnie usunåûa ciâòå w sekrecie przed wûasnâ matkâ. Aborcja byûa dla mnie decydujâcym wydarzeniem caûego Òycia. JednoczeÀnie najgorszym i najlepszym. Symbolem låku, ale i momentem przeûomowym, gdyò wtedy po raz pierwszy przestaûam biernie akceptowaå to, co mnie spotykaûo, i wziåûam na siebie odpowiedzialnoàå. Nawet ujawnienie tego po wielu latach byûo dla mnie punktem zwrotnym 5. Istnieje wiele odcieni umiarkowania i wiele odcieni radykalizmu. Dlaczego nie sâ one obecne w debacie publicznej? Dlaczego oglâdamy stale ten sam spektakl, w którym jako strony sporu wyståpujâ pûód, reprezentowany przez ksiådza albo dziaûaczkå,,prolajfu, i feministka- -morderczyni, albo, w wersji unowoczeànionej, opiekun, spowiednik i psychoterapeuta wypowiadajâcy siå o kobiecie,,ofierze syndromu postaborcyjnego? 1 3
12 Kobieta prywatna Kobiety milczâ. Milczâ jak zawsze, gdy måòczyîni rozstrzygajâ ich sprawy tak na temat przerywania ciâòy pisano w tygodniku,,kobieta Wspóûczesna w 1929 roku. Mnie siå fakt milczenia kobiet w tej sprawie nie wydaje taki dziwny. Wszak milczeli o niej wszyscy; Òywi i umarli. Trupy grzebaûo siå po cichu, obûudzie moralnej dziaûo siå zadoàå replikowaû na to Tadeusz Boy-Ïeleºski w jednym ze swych felietonów z cyklu Piekûo kobiet 6. Praktyka spådzania pûodów Òyje nocnym, nielegalnym Òyciem w podziemiu, w kobiecym piekle. Kobiety milczâ, bo ukrywajâ sekretne kontakty z gabinetami, dîwigajâ winå i wstyd z powodu zabiegu. Nie chcâ do niego wracaå, nawet w myàlach. Majâ prawo do prywatnoàci, ale w koºcu juò nie wiadomo, czy to prywatnoàå, czy jakieà zaszczucie, które kaòe izolowaå tå sprawå od Àwiata. W 1929 roku milczenie kobiet nie dziwiûo, skoro wûaànie wtedy skandaliczny temat wyszedû z podziemi na Àwiatûo dzienne po raz pierwszy, przy okazji dyskusji nad nowym ksztaûtem polskiego Kodeksu karnego. Dlaczego jednak kobiety milczâ równieò dzisiaj? Milczenie jest jednâ z najczåàciej stosowanych metafor, opisujâcych poûoòenie kobiet jako grupy spoûecznej. Pierwsze feministyczne publikacje polskie po roku 1989 nosiûy tytuûy Gûos majâ kobiety i Peûnym gûosem. Przerwaå milczenie to tytuû akcji dotyczâcej aborcji, gwaûtów i nadu- Òyå seksualnych, prowadzonej obecnie przez wolontariuszki pozarzâdowych organizacji kobiecych. Przemówiå to tyle, co zabraå gûos w sferze publicznej, a to ûâczy siå z symbolicznym przekroczeniem zakazu. Kobiety chåtnie 14
13 nadsyûajâ anonimowe listy Àwiadectwa traumatycznych przeòyå. Ale wymaga ogromnego wysiûku przemówienie w imieniu wspólnoty i domaganie siå uznania praw. KaÒda kobieta poznaûa ten niepokój pisaûa w roku 1975 Hélène Cixous gdy musi przemówiå publicznie, to bicie serca jakby chciaûo siå wyrwaå, czasem to jest nawet chwilowa utrata gûosu i gruntu pod nogami, jåzyk siå plâcze, bo publiczne wyståpowanie powiem nawet: samo otwarcie ust jest dla kobiety zuchwalstwem, transgresjâ. To naraòenie na podwójne niebezpieczeºstwo, bo nawet jeòeli ona przekroczy sama siebie, mowa trafia przewaònie do gûuchego ucha måòczyzny, który w jåzyku nie sûyszy niczego poza tym, co powiedziane po måsku 7. Nie jest prawdâ, Òe w ciâgu dziesiåciu lat istnienia ustawy antyaborcyjnej nikt nie podjâû tego tematu. Powstawaûy artykuûy i ksiâòki, z których obficie korzystam (wymieniam najwaòniejsze: Cudze problemy. O waònoàci tego, co niewaòne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce, red. M. CzyÒewski, K. Dunin i A. Piotrkowski, Warszawa 1991; J. Heinen i A. Matuchniak-Krasuska, Aborcja w Polsce. Kwadratura koûa, Warszawa 1995; Polityka i aborcja, red. M. Chaûubiºski, Warszawa 1994; A. Graff, Œwiat bez kobiet, Warszawa 2001; Piekûo kobiet. Historie wspóûczesne, Warszawa 2001; Ustawa antyaborcyjna w Polsce. Funkcjonowanie, skutki spoûeczne, postawy i zachowania, red. W. Nowicka, Warszawa 2000 oraz niepublikowane jeszcze w caûoàci prace J. Wûodarczyk). Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny organizowaûa konferencje, warsztaty, a nawet wystawå artystyczno-publicystycznâ Moje Òycie moja decyzja (2002), która napotykaûa zadziwiajâce trudnoàci administracyjne, a przez media zostaûa zignorowana.,,milczenie owieczek to stan, w jakim pozostaje spoûecznoàå kobiet. I tych osobiàcie dotkniåtych niespra- 15
14 wiedliwoàciâ i bezdusznoàciâ prawa, i tych, które powinny solidaryzowaå siå z pokrzywdzonymi. Czy milczymy jako wierne i pokorne owieczki istoty, dla których wûasne sprawy nie sâ waòne i które nie chcâ spraw intymnych uznaå za polityczne? Przerwanie milczenia to wbrew pozorom prosty, lecz zarazem ciâgle niemoòliwy poczâtek nowego, lepszego kontraktu spoûecznego miådzy pûciami. Ostatnie lata PRL-u i poczâtek Òycia w nowym systemie, zwanym przez niektórych wolnâ Polskâ, a przez innych wolnym rynkiem, przeòyûam w bûogiej politycznej nieàwiadomoàci. RadoÀå z powodu koºca komuny przysûoniûa mi caûkowicie to, czego w ogóle nie rozumiaûam, ale i pewnie nie chciaûam dostrzegaå. Jako wieczna studentka, przypisana do wydziaûu polonistyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, nieustannie stykaûam siå z fotografiami ludzkich pûodów, jakimi zwyczajowo dekoruje siå w Polsce koàcioûy. Zapewne wypieraûam ze Àwiadomo- Àci ich znaczenie. Pûody, skâdinâd zasûugujâce na wspóûczucie, nie wydawaûy mi siå ani prywatne, ani polityczne, ani szczególnie nieszczåàliwe. Stanowiûy po prostu koloryt lokalny katolickiej uczelni. Nie widziaûam Òadnego zwiâzku miådzy nimi a mnâ. Tym bardziej nie przypuszczaûam, Òe istnieje zwiâzek miådzy fotografiami pûodów a kwestiâ praw politycznych i obywatelskich kobiet w Polsce. Nie wiedziaûam wówczas, co to sâ prawa polityczne i obywatelskie. MyÀlÅ, Òe wiele kobiet w Polsce nie wie tego do dzià. Nie dlatego, Òe sâ gûupie albo niewyksztaûcone. Po prostu nie jest to wiedza powszechna w naszym postkomunistycznym, katolickim i wolnorynkowym polskim Àwiecie. Powszechna natomiast staûa siå wiedza o zbrodni i winie aborcji. 16
15 Powód, dla którego nie byûo mnie w Òadnym z ówczesnych miejsc protestów, a miejsca takie istniaûy niedaleko, byû zarazem prosty i magiczny. OtóÒ byûam w stu procentach zaangaòowana w sferå prywatnoàci. Tylko te sprawy byûy dla mnie realne. Polityka, aborcja, KoÀcióû byûy gdzieà na odlegûym planie, w gåstej mgle. Wedûug stereotypowych wzorców sfera prywatna powinna dawaå kobietom najwiåcej satysfakcji. Credo kobiecej egzystencji brzmi mniej wiåcej tak:,,to nie ja mam byå kimà, tylko moje dzieci. Syn bådzie kimà, a córka Òonâ kogoà, kto jest kimà. Te z nas, które nie majâ måòa i dzieci, czåsto uwa- Òajâ, Òe ich Òycie jest nieudane, nie uûoòyûo siå. Nawet jeàli czerpiâ mnóstwo satysfakcji z pracy i Òycia w gronie przyjacióû, w oczach wielu osób naleòâ do kasty niespeûnionych. Te,,speûnione z kolei czåsto måczy poczucie niewaònoàci wûasnej osoby. Bywajâ osûabûymi depresantkami. Odczuwajâ sennoàå albo niepokój. Po czåàci ja teò byûam takâ kobietâ prywatnâ, która sâdzi, Òe jest wolna (od ideologii, od zacietrzewienia), ale jej myàli krâòâ gûównie wokóû tego, co zjadûa, co chciaûaby zjeàå, czy utyje od tego i czy on zadzwoni. Z trudem znosiûam sukcesy innych kobiet. Kiedy kobieta prywatna przypomina sobie czas historyczny, wybuch Rotundy, wizytå papieòa, swój Àlub, Àlub córki, zawaû måòa czy kupno dziaûki, to okazuje siå, Òe Òyje jakby poza rzeczywistoàciâ, Òe nie wie, od kiedy Polki mogâ studiowaå na uniwersytetach, kiedy zaczåûy re- Òyserowaå filmy, graå na gieûdzie, rozwodziå siå. A ile z nas pamiåta dzieº, w którym wprowadzono w Polsce ustawå antyaborcyjnâ? 17
Dz.U Nr 139 poz. 646, z 1997 Nr 157 poz U S T A W A z dnia 30 sierpnia 1996 r.
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Opracowano na podstawie: Dz.U. 1996 Nr 139 poz. 646, z 1997 Nr 157 poz. 1040 U S T A W A z dnia 30 sierpnia 1996 r. o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego
Bardziej szczegółowoZdrowie seksualne i prawa reprodukcyjne kobiet w Polsce. Cele edukacyjne przedmiotu:
Nazwa przedmiotu: Prowadząca: Opis: Zdrowie seksualne i prawa reprodukcyjne kobiet w Polsce Aleksandra Józefowska Zajęcia mają na celu przybliżenie słuchaczkom i słuchaczom zagadnień związanych z prawami
Bardziej szczegółowo1) opiekę prenatalną nad płodem oraz opiekę medyczną nad kobietą w ciąży,
brzmienie od 2002-01-01 Ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży z dnia 7 stycznia 1993 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 78) zmiany: Dz.U. 2001 Nr 154, poz.
Bardziej szczegółowoArt Prawo do życia podlega ochronie, w tym również w fazie prenatalnej w granicach określonych w ustawie.
Planowanie rodziny, ochrona płodu ludzkiego i warunki dopuszczalności przerywania ciąży. Dz.U.1993.17.78 z dnia 1993.03.01 Status: Akt obowiązujący Wersja od: 1 stycznia 2002 r. Wejście w życie: 16 marca
Bardziej szczegółowoUSTAWA. z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży
Kancelaria Sejmu s. 1/7 USTAWA z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży Uznając, że życie jest fundamentalnym dobrem człowieka,
Bardziej szczegółowoCzarne kontra białe - o co chodzi w wojnie o aborcję?
https://www. Czarne kontra białe - o co chodzi w wojnie o aborcję? Autor: Małgorzata Wróblewska-Borek Data: 3 października 2016 Czarny protest, strajk kobiet. Kobiety za życiem, Pracuję w poniedziałek.
Bardziej szczegółowoPsychiczne skutki aborcji. Diana Fydryk WUM, II rok, Zdrowie Publiczne SKN Sekcja Promocji Zdrowia
Psychiczne skutki aborcji Diana Fydryk WUM, II rok, Zdrowie Publiczne SKN Sekcja Promocji Zdrowia Badania nad wpływem aborcji na psychikę kobiet, które poddały się zabiegowi przerwania ciąży prowadzone
Bardziej szczegółowoJAK POSTĘPOWAĆ W PRZYPADKU ODMOWY WYKONANIA ABORCJI?
JAK POSTĘPOWAĆ W PRZYPADKU ODMOWY WYKONANIA ABORCJI? Aborcja to świadczenie gwarantowane finansowane ze środków publicznych i kontraktowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. W załączniku do rozporządzenia
Bardziej szczegółowoZDROWIE I PRAWA REPRODUKCYJNE
ZDROWIE I PRAWA REPRODUKCYJNE FEDERACJA NA RZECZ KOBIET I PLANOWANIA RODZINY Definicja zdrowia reprodukcyjnego Platforma działania, dokument końcowy IV Światowej Konferencji w sprawie Kobiet, Pekin 1995,
Bardziej szczegółowoU S T AW A z z poprawkami z 2016
U S T AW A z 1993 z poprawkami z 2016 o o powszechnej ochronie życia ludzkiego i wychowaniu do życia w rodzinie Uznając, że wyrażona w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasada prawnej ochrony życia
Bardziej szczegółowoPłockie SLD głośno mówi: Nie dla piekła kobiet! Czy będzie referendum? [FOTO]
Płockie SLD głośno mówi: Nie dla piekła kobiet! Czy będzie referendum? [FOTO] Liberalizacja prawa aborcyjnego oraz referendum z nim związane były głównymi tematami konferencji prasowej, która odbyła się
Bardziej szczegółowoTreści nauczania WDŻ w szkole ponadgimnazjalnej
Treści nauczania WDŻ w szkole ponadgimnazjalnej człowiek i jego funkcjonowanie w środowisku rodzinnym, rozwój psychoseksualny w kolejnych fazach życia, odpowiedzialność w przeżywaniu własnej płciowości
Bardziej szczegółowoWspółczesny ruch kobiecy w Polsce i jego wpływ na politykę równouprawnienia
Nazwa przedmiotu: Współczesny ruch kobiecy w Polsce i jego wpływ na politykę równouprawnienia Prowadząca: Opis: Agnieszka Grzybek Celem zajęć jest zastanowienie się nad tym, na ile współczesny ruch kobiecy
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Wstęp Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego Rozdział II. Rodzice a dziecko poczęte
Wykaz skrótów... 11 Wstęp... 15 Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego... 23 1. Uwagi wstępne... 23 2. Sytuacja dziecka poczętego w polskim prawie... 32 3. Status prawny dziecka poczętego de lege
Bardziej szczegółowoV LUBUSKI KONGRES KOBIET
V LUBUSKI KONGRES KOBIET Zielona Góra, 12 października 2013r. POLITYKA PRORODZINNA Pierwsze mieszkanie Ciąża Narodziny dziecka Opieka nad dzieckiem Pierwsze kroki w edukacji Wyzwania demograficzne Do 2030r.
Bardziej szczegółowoUstawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży
Materiał powstał w projekcie Przywództwo i zarządzanie w oświacie opracowanie i wdrożenie systemu kształcenia i doskonalenia dyrektorów szkół/placówek współfinansowanym ze środków EFS Tekst pierwotny:
Bardziej szczegółowoNasza misja nie dobiegła jeszcze końca Z Wandą Nowicką, prezeską Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, rozmawia Agnieszka Grzybek
Nasza misja nie dobiegła jeszcze końca Z Wandą Nowicką, prezeską Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, rozmawia Agnieszka Grzybek Agnieszka Grzybek: Jak to się stało, że w Polsce doszło do zaostrzenia
Bardziej szczegółowoZdrowie publiczne z perspektywy społecznej. Wyniki konsultacji. Ewa Borek, Fundacja My Pacjenci
Zdrowie publiczne z perspektywy społecznej. Wyniki konsultacji Ewa Borek, Fundacja My Pacjenci Konsultacje Kwestionariusz online - opracowany przez ekspertów z zakresu zdrowia publicznego i systemu ochrony
Bardziej szczegółowoPL Zjednoczona w różnorodności PL B8-0977/1. Poprawka
12.9.2016 B8-0977/1 1 Paloma López Bermejo, Maria Lidia Senra Rodríguez, Ángela Vallina, Marina Albiol Guzmán, Cornelia Ernst, Marie-Christine Vergiat, Tania González Peñas, Miguel Urbán Crespo, Lola Sánchez
Bardziej szczegółowo- o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej
Warszawa, dnia 10 lipca 2014 r. Grupa Posłów na Sejm RP Klubu Poselskiego Twój Ruch Szanowna Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej
Bardziej szczegółowoWszelkie prawa zastrzeżone. Matko. córki. Konferencja Kobieta jest trendy 5 marca 2015
Wszelkie prawa zastrzeżone Matko córki Konferencja Kobieta jest trendy 5 marca 2015 Co się zmieniło? 14%-> 40% 44% 25-34 latków mieszka z rodzicami Wzrosła w latach 2002-2014 liczba 30-34-letnich Polaków
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE IV ETAP EDUKACYJNY
PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE IV ETAP EDUKACYJNY Cele ogólne programu: 1. Pogłębianie wiedzy związanej z funkcjonowaniem rodziny, miłością, przyjaźnią, pełnieniem ról małżeńskich
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoJestem odpowiedzialny. Jestem zdrowy Program profilaktyczny wczesnej seksualizacji młodzieży.
ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 3 W PŁOŃSKU Jestem odpowiedzialny. Jestem zdrowy Program profilaktyczny wczesnej seksualizacji młodzieży. Opracowała: Renata Melzacka 2015-03-01 Cel główny: Kształtowanie zachowań i nawyków
Bardziej szczegółowoEtyka kompromisu. Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego -PZH z.szawarski@uw.edu.
Etyka kompromisu Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego -PZH z.szawarski@uw.edu.pl 20.IX.2013 Struktura problemu Ład społeczny Konflikt Kompromis Ład
Bardziej szczegółowoWybrane metody aktywizujące
Wybrane metody aktywizujące Referat na konferencję Zespołu Nauczycielskiego w Zakładzie Poprawczym i Schronisku dla Nieletnich w Raciborzu Opracował: mgr Rafał Lazar Racibórz 2008 Podział metod nauczania
Bardziej szczegółowoMAGDALENA GRABOWSKA. Zerwana genealogia. Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy
Zerwana genealogia MAGDALENA GRABOWSKA Zerwana genealogia Działalność społeczna i polityczna kobiet po 1945 roku a współczesny polski ruch kobiecy Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Warszawa 2018 Recenzja: dr
Bardziej szczegółowoMARSZE DLA ŻYCIA I RODZINY
Spis treści Marsze dla Życia i Rodziny kilka słów o inicjatywie 1 Dlaczego Marsze? 2 Deklaracja Organizatorów 3 Marsze dla Życia i Rodziny 2019 4 Centrum Życia i Rodziny 6 Patroni medialni Marszów dla
Bardziej szczegółowoKALENDARIUM 20 LAT PRAC LEGISLACYJNYCH. nad ustawą
KALENDARIUM 20 LAT PRAC LEGISLACYJNYCH nad ustawą o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (oraz przepisami innych ustaw odnoszącymi się do przerywania
Bardziej szczegółowoWychowanie do życia w rodzinie
Wychowanie do życia w rodzinie SZKOŁA PONADPODSTAWOWA Wychowanie do życia w rodzinie w szkole ponadpodstawowej 1 Jaka edukacja? Często kreowany w mediach negatywny obraz przedmiotu WDŻ mija się z rzeczywistością.
Bardziej szczegółowoCo wolno dziennikarzowi?
Co wolno dziennikarzowi? Co w dziennikarstwie jest etyczne? Co i rusz czytamy słowa oburzenia na dziennikarzy za ich udział w wojnie politycznej, po jej lewej, bądź prawej stronie. Wydawało się, że różnimy
Bardziej szczegółowoustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.
Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Art. 1 W ustawie z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu
Bardziej szczegółowoJózef Augustyn SJ INTEGRACJA SEKSUALNA PRZEWODNIK. w poznawaniu i kształtowaniu własnej seksualności
Józef Augustyn SJ INTEGRACJA SEKSUALNA PRZEWODNIK w poznawaniu i kształtowaniu własnej seksualności Wydawnictwo WAM Kraków 2009 SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 5 ROZDZIAŁ I ROZWÓJ SEKSUALNY W OKRESIE DZIECIŃSTWA
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O PRAWNEJ REGULACJI PRZERYWANIA CIĄŻY BS/139/2003 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, WRZESIEŃ 2003
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowomnw.org.pl/orientujsie
mnw.org.pl/orientujsie Jesteśmy razem, kochamy się. Oczywiście, że o tym mówimy! Ale nie zawsze jest to łatwe. agata i marianna Określenie bycie w szafie nie brzmi specjalnie groźnie, ale potrafi być naprawdę
Bardziej szczegółowoPlan studiów dla MISH (od roku 2012/2013) w formie stacjonarnej. Politologia, studia I stopnia
Plan studiów dla MISH (od roku 2012/2013) w formie stacjonarnej Politologia, studia I stopnia I rok Semestr I Nazwa modułu Punkty Forma zajęć Forma Liczba Semestr ECTS zaliczenia godzin Nauka o polityce
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O LEGALIZACJI EUTANAZJI BS/170/2001 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, GRUDZIEŃ 2001
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoWSTĘP. Ja i Ojciec jedno jesteśmy (J 10, 30).
WSTĘP Ja i Ojciec jedno jesteśmy (J 10, 30). Wszyscy potrzebujemy ojca, tęsknimy za nim: dzieci i dorośli, mężczyźni i kobiety, świeccy i duchowni. Ojcostwo jest wpisane w każdą komórkę naszego ciała,
Bardziej szczegółowoArkadiusz Sobczyk. Problem horyzontalnego działania praw jednostki w orzecznictwie sądów pracy
Arkadiusz Sobczyk Problem horyzontalnego działania praw jednostki w orzecznictwie sądów pracy Kodeks pracy a Konstytucja RP - tzw. podstawowe zasady prawa pracy zawarte w kodeksie pracy stanowią odzwierciedlenie
Bardziej szczegółowo, , STOSUNEK DO ABORCJI PO ORZECZENIU TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO WARSZAWA, LIPIEC 97
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA dr n. med., mgr prawa Marta Rorat Zakład Prawa Medycznego Katedra Medycyny Sądowej UM we Wrocławiu ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA kodeks karny pozakodeksowe prawo karne Odpowiedzialność
Bardziej szczegółowoREKOMENDACJE DO LOKALNYCH PROGRAMÓW PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE
REKOMENDACJE DO LOKALNYCH PROGRAMÓW PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE Niniejsze rekomendacje są wynikiem monitoringu lokalnych programów antyprzemocowych prowadzonego w 2015 roku. Badaniem objęto wszystkie
Bardziej szczegółowoColorful B S. Autor: Anna Sowińska. Wydawca: Colorful Media. Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012
Autor: Anna Sowińska Wydawca: Colorful Media Korekta: Marlena Fiedorow ISBN: 83-919772-7-7 Copyright by COLORFUL MEDIA Poznań 2012 Okładka: Colorful Media Skład i łamanie: Colorful Media Colorful B S O
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA dr n. med. Marta Rorat Katedra Medycyny Sądowej, Zakład Prawa Medycznego UM we Wrocławiu ISTOTA ODPOWIEDZIALNOŚCI KARNEJ Art. 1. 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko,
Bardziej szczegółowoPolska droga do prawnej ochrony dziecka nienarodzonego
Polska droga do prawnej ochrony dziecka nienarodzonego Przez długi czas, w latach 1956 1993, prawo w Polsce pozwalało na nieograniczone zabijanie poczętych dzieci. Po długiej walce działaczy na rzecz obrony
Bardziej szczegółowoDzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoPrawo do życia Bez kompromisu
Bogdan Chazan Prawo do życia Bez kompromisu rozmawia Maciej Müller 3 Wydawnictwo WAM Wprowadzenie Na terenie publicznej placówki odmówił Pan przerwania ciąży u pacjentki, u której dziecka zdiagnozowano
Bardziej szczegółowopieczęć Szkoły Regulamin Szkolnego Klubu Wolontariatu w Zespole Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie w Kostrzynie nad Odrą
pieczęć Szkoły Regulamin Szkolnego Klubu Wolontariatu w Zespole Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie w Kostrzynie nad Odrą I. Postanowienia ogólne 1. Wolontariat to bezpłatne, świadome i dobrowolne działanie
Bardziej szczegółowoRELACJA Z KONFERENCJI NAUKOWEJ. W służbie ludziom służby specjalne w Polsce demokratycznej a prawa człowieka i obywatela
RELACJA Z KONFERENCJI NAUKOWEJ W służbie ludziom służby specjalne w Polsce demokratycznej a prawa człowieka i obywatela TERMIN 12.04.2011 MIEJSCE Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Bardziej szczegółowoOD KIEDY CZŁOWIEK??? POCZĄTEK ŻYCIA LUDZKIEGO I JEGO OBRONA
OD KIEDY CZŁOWIEK??? POCZĄTEK ŻYCIA LUDZKIEGO I JEGO OBRONA Rączki dziecka ok. 7 tygodnia od zapłodnienia Dziecko ok. 8 tygodnia od zapłodnienia Nóżki dziecka ok. 11 tygodni od zapłodnienia Rączka i nóżki
Bardziej szczegółowoWIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE KLASA III ZSZ WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH D O W dostateczny dobry bardzo dobry c 1. Obywatelstwo polskie
Bardziej szczegółowoWIELKIE PYTANIA FRED ALAN WOLF
WIELKIE PYTANIA Gdy zadajemy sobie wa ne i gł bokie pytania, otwierajà si przed nami nowe Êcie ki, nowe sposoby istnienia. Wnosi to powiew Êwie ego powietrza, sprawia, e ycie staje si radoêniejsze. Prawdziwà
Bardziej szczegółowoWIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZAKRES PODSTAWOWY. KLASA I LO i II T
D WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZAKRES PODSTAWOWY WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH KLASA I LO i II T O codziennym W dopuszcz dostateczny
Bardziej szczegółowoMotywowanie i angażowanie 3.0. Warszawa, 20.11.2013
Motywowanie i angażowanie 3.0. Warszawa, 20.11.2013 Duży obrazek Pracodawcy WYBIERAM POZYSKUJĘ UTRZYMUJĘ ROZWIJAM Lojalność Komponenty zaangażowania Afektywne Poczucie przynależności, afiliacji. Normatywne
Bardziej szczegółowoNasza podróż. Krystyna Wechmann
Nasza podróż Krystyna Wechmann W drogę W wyjątkową podróż zaprasza największa organizacja Amazonek w Polsce i w Europie Federacja Stowarzyszeń Amazonki 2 2 Pierwszy Klub Warszawa 1987r. 1 października
Bardziej szczegółowoWarszawa, lipiec 2010 BS/100/2010 OPINIE NA TEMAT DOPUSZCZALNOŚCI ABORCJI
Warszawa, lipiec 2010 BS/100/2010 OPINIE NA TEMAT DOPUSZCZALNOŚCI ABORCJI Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 4 lutego 2010 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoKatedra Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego - dr Agnieszka Barczak - Oplustil
dr Agnieszka Barczak-Oplustil Adiunkt w Katedrze Prawa Karnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1998 r. jest pracownikiem Trybunału Konstytucyjnego. E-mail: barczak32@wp.pl
Bardziej szczegółowoOsoby odpowiedzialne. I. 1. Stworzyć możliwość wykorzystania i zastosowania wiedzy w praktyce
Sfera rozwoju Zadania I. 1. Stworzyć możliwość wykorzystania i zastosowania wiedzy w praktyce Formy realizacji Poznanie technik i stylów uczenia się na gddw stosowanie metod aktywizujących na lekcjach
Bardziej szczegółowoU S T A W A z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
U S T A W A z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie W celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz inicjowania i wspierania działań polegających na podnoszeniu
Bardziej szczegółowoObowiązuje od 21.11.2005 r. USTAWA. z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
Kancelaria Sejmu s. 1/6 Obowiązuje od 21.11.2005 r. USTAWA Opracowano na podstawie: Dz.U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493. z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie W celu zwiększenia
Bardziej szczegółowoW toku analizy przepisów prawa dotyczących autonomii pacjentów w zakresie leczenia
RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-634333-X-09/ST 00-090 Warszawa Tel. centr. 0-22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 0-22 827 64 53 Pani Ewa Kopacz Minister Zdrowia W toku analizy przepisów
Bardziej szczegółowoAnonimowy i okazjonalny charakter
Anonimowy i okazjonalny charakter Zgromadzenie publiczne (o takie tutaj chodzi) ma charakter okazjonalny, w odróżnieniu od stowarzyszenia, które zakłada istnienie względnie trwałych relacji między jego
Bardziej szczegółowoSpołeczne aspekty chorób rzadkich. Maria Libura Instytut Studiów Interdyscyplinarnych
Społeczne aspekty chorób rzadkich Maria Libura Instytut Studiów Interdyscyplinarnych Narodowe Plany w EU - zabezpieczenie społeczne Koordynacja pomiędzy sektorem ochrony zdrowia i zabezpieczenia społecznego.
Bardziej szczegółowoWYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE - PRZEDMIOT SZKOLNY. Magdalena Kopeć
WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE - PRZEDMIOT SZKOLNY Magdalena Kopeć NAZWA Wychowanie do życia w rodzinie = WDŻwR (WDŻ) Prezentacja jest próbą udzielenia wskazówek do aktywności w szkołach naszych dzieci
Bardziej szczegółowoPubliczność na wykładzie Piotra Szumlewicza dla szczecińskiego oddziału Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów
Dziennikarz Piotr Szumlewicz w ub. tygodniu przyjechał do Szczecina i spotkał się ze swoimi czytelnikami. Mógł przyjść każdy i ten kto podziela jego poglądy i ten kto się im sprzeciwia. W końcu mieszkamy
Bardziej szczegółowoKażdy może snuć refleksje. Umiejętność refleksyjnego myślenia o sobie. fundacja. Realizator projektu:
T Umiejętność refleksyjnego myślenia o sobie Projekt finansowany ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach Narodowego Programu Zdrowia Realizator projektu: fundacja e d u k a c j i p o z y t
Bardziej szczegółowoFundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej pyta o atak na mieszkańców squotu 14 listopada 2012
Fundacja imienia Izabeli Jarugi-Nowackiej wystosowała list otwarty do premiera Donalda Tuska w sprawie napadu i pobicia mieszkańców wrocławskiego squotu Wagenburg przez zamaskowanych sprawców będących
Bardziej szczegółowoDruk nr 2693 Warszawa, 5 marca 2004 r.
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ IV kadencja Druk nr 2693 Warszawa, 5 marca 2004 r. Pan Marek Borowski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoWarszawa, lipiec 2010 BS/100/2010 OPINIE NA TEMAT DOPUSZCZALNOŚCI ABORCJI
Warszawa, lipiec 2010 BS/100/2010 OPINIE NA TEMAT DOPUSZCZALNOŚCI ABORCJI Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 4 lutego 2010 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoSpis treści VII. Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki. Rozdział 2. Zarys dziejów etyki lekarskiej. Rozdział 3. Prawa pacjenta
Spis treści Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki 1.1. Podstawowe pojęcia etyki ogólnej, niezbędne do zrozumienia zasad etyki lekarskiej i bioetyki..................................... 1 1.2. Pojęcia dobra
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z Konferencji Naukowej. zorganizowanej z okazji 20-lecia Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny,
Sprawozdanie z Konferencji Naukowej zorganizowanej z okazji 20-lecia Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Państwo granice regulacji prawa reprodukcyjne w Polsce 25 października 2011 Sala Balowa
Bardziej szczegółowoŒMIERÆ ARCYBISKUPA YCIÑSKIEGO - ŒMIERÆ ARCYBISKUPA YCIÑSKIEGO
18-24 lutego 2011 r. KURIER 39 Michaû Zgroza-Trâbalski Najprzedniejsze dobre uczynki Na wståpie chcå zaznaczyå, co jest niezwykle waòne. OtóÒ, istniejâ tak zwane najprzedniejsze dobre uczynki. Uczynki
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie do usamodzielnienia ciężarnych wychowanek placówki resocjalizacyjno rewalidacyjnej na przykładzie Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w
Przygotowanie do usamodzielnienia ciężarnych wychowanek placówki resocjalizacyjno rewalidacyjnej na przykładzie Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Kwidzynie Analizą badawczą objęto 27 wychowanek ciężarnych
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII- KLASA VI DOSTOSOWANE DO INDYWIDUALNYCH MOŻLIOWŚCI UCZNIA
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII- KLASA VI DOSTOSOWANE DO INDYWIDUALNYCH MOŻLIOWŚCI UCZNIA Opinia PPP.4223.378.2017 Ocena niedostateczna Nie spełnia wymogów programowych na ocenę dopuszczającą Ocena dopuszczająca
Bardziej szczegółowoPRAWO W OCHRONIE ZDROWIA
Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego ul. Kościelna 6 41-303 Dąbrowa Górnicza tel./fax 32 264 74 75; kancelaria@wsps.pl Studia podyplomowe PRAWO W OCHRONIE ZDROWIA Przedmiot BIOETYKA Temat EUTANAZJA
Bardziej szczegółowoO Z A A N G A Ż O W A N Y M O J C O S T W I E J A N U S Z W I Ś N I E W S K I 1 9 / 0 6 /
J E S T E M T A T Ą, T O M O J A K A R I E R A O Z A A N G A Ż O W A N Y M O J C O S T W I E J A N U S Z W I Ś N I E W S K I 1 9 / 0 6 / 2 0 1 8 dzieci z rodzin zaangażowanych ojców mają lepszą samoocenę,
Bardziej szczegółowoWarszawa, 4 maja 2012 r. Sz. P. Donald Tusk Prezes Rady Ministrów
Warszawa, 4 maja 2012 r. Sz. P. Donald Tusk Prezes Rady Ministrów Dotyczy: Działań rządu na rzecz podpisania i ratyfikacji Konwencji Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet
Bardziej szczegółowo1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
1. 2. Prawne definicje rodziny Wspieranie rodziny w świetle ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej Prawne definicje
Bardziej szczegółowoUSTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
Kancelaria Sejmu s. 1/6 USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Opracowano na podstawie: Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493, z 2009 r. Nr 206, poz. 1589, z 2010 r. Nr 28,
Bardziej szczegółowoINFORMATOR Uprawnienia przysługujące w ramach ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin Za życiem
INFORMATOR Uprawnienia przysługujące w ramach ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin Za życiem Informacje o przysługujących uprawnieniach można otrzymać: 1. w przychodni, 2. w szpitalu, 3. w ośrodkach
Bardziej szczegółowoSTANDARDY RADY EUROPY DOTYCZĄCE PRZEMOCY WOBEC KOBIET ORAZ PRZEMOCY DOMOWEJ A PRAKTYKA NA PRZYKŁADZIE PROGRAMU
STANDARDY RADY EUROPY DOTYCZĄCE PRZEMOCY WOBEC KOBIET ORAZ PRZEMOCY DOMOWEJ A PRAKTYKA NA PRZYKŁADZIE PROGRAMU NIEBIESKA TARCZA LUBUSKA PROKURATURA PRZECIW PRZEMOCY dr Alfred Staszak Prokurator Okręgowy
Bardziej szczegółowoAspekt prawny wczesnego macierzyństwa
Aspekt prawny wczesnego macierzyństwa The legal aspect of early motherhood Monika Zarazowska 1, Magdalena Lewicka 2, Magdalena Sulima 2 1 Absolwentka kierunku Położnictwo UM w Lublinie, Polska 2 Zakład
Bardziej szczegółowoSpis treści. Rozdział I RUCHY SPOŁECZNE
Spis treści Wstęp... 10 Rozdział I RUCHY SPOŁECZNE 1. Definicja ruchu społecznego... 21 2. Rodzaje ruchów społecznych... 31 2.1. Wybrane klasyfikacje... 31 2.2. Stare i nowe ruchy społeczne... 35 3. Ruch
Bardziej szczegółowoNASTOLATKI U LEKARZA
Karolina Więckiewicz NASTOLATKI U LEKARZA Analiza prawna przepisów regulujących zasady dotyczące wizyt osób małoletnich u lekarza, możliwości otrzymywania świadczeń zdrowotnych oraz ograniczeń w dostępie
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie do rodzicielstwa. Perspektywa doświadczonej położnej
Przygotowanie do rodzicielstwa. Perspektywa doświadczonej położnej mgr Nikoleta Broda RODZICIELSTWO Jedna z największych wartości człowieka - biologia - pedagogika - psychologia - kultura EMOCJE Przygotowanie
Bardziej szczegółowoCentralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie
Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie http://www.cos.strazgraniczna.pl/cos/aktualnosci/24744,obchody-europejskiego-dnia-przeciwko-handlowi-ludzmi. html 2019-09-30, 18:45 Obchody Europejskiego
Bardziej szczegółowoPlatforma działania, IV Światowa Konferencja w sprawach Kobiet, Pekin 1995, art. 107d
w broszurze: Należy podjąć działania niezbędne do tego, by kobiety mogły korzystać ze swych praw reprodukcyjnych, oraz zlikwidować praktyki oparte na przymusie. Platforma działania, IV Światowa Konferencja
Bardziej szczegółowoSprawdź jakie uprawnienia przysługują Ci w ramach ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin Za życiem
Sprawdź jakie uprawnienia przysługują Ci w ramach ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin Za życiem Kto może skorzystać z uprawnień: Każda kobieta, w ciąży i jej rodzina (w zakresie informacji i poradnictwa
Bardziej szczegółowoPostaw na Rodzinę. Żary, ul. Wrocławska 5
Postaw na Rodzinę Żary, ul. Wrocławska 5 www.lubuskiruch.pl Działalność: OŚRODEK INTERWENCJI KRYZYSOWEJ W ŻARACH UL. WROCŁAWSKA 5 OŚRODEK POMOCY POKRZYWDZONYM PRZESTĘPSTWEM WARSZTATY UMIEJĘTNOŚCI WYCHOWAWCZYCH
Bardziej szczegółowoPrawa reprodukcyjne a dyskryminacja kobiet. Polska ustawa antyaborcyjna w świetle standardów prawa międzynarodowego.
Prawa reprodukcyjne a dyskryminacja kobiet. Polska ustawa antyaborcyjna w świetle standardów prawa międzynarodowego. Autorka: r.pr. Karolina Kędziora wiceprezeska Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego
Bardziej szczegółowoSPÓR O DZIEDZICTWO EUROPEJSKIE
w serii ukaza³y siê: CUDOWNE I PO YTECZNE Bruno Bettelheim SPÓR O DZIEDZICTWO EUROPEJSKIE Ewa Bieñkowska ANATOMIA UCZUÆ Boris Cyrulnik DROGA SERCA Dalaj Lama, Eugen Drewermann ISTOTNEGO NIE WIDAÆ Eugen
Bardziej szczegółowoWkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro.
Wkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro. Dotychczas powstały dwa projekty ustaw Jarosława Gowina
Bardziej szczegółowoXVI WARMIŃSKO-MAZURSKIE DNI RODZINY Rodzina fundamentem życia społecznego. Tematy pomocnicze
XVI WARMIŃSKO-MAZURSKIE DNI RODZINY Rodzina fundamentem życia społecznego (hasło wybrane dn. 7 listopada 2013) Tematy pomocnicze I. Rodzina fundamentem życia społecznego 1. Rodzina fundamentem życia społecznego
Bardziej szczegółowoAKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY
AKADEMIA MŁODEGO EKONOMISTY Efektywna edukacja Rodzic i nauczyciel partnerzy procesu edukacji Aleksandra Mikulska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 22 maja 2017 r. DZIEŃ DOBRY KTO? Aleksandra Mikulska
Bardziej szczegółowoTłumaczenie pisma Sekretarza Generalnego Amnesty International Salila Shetty skierowanego do Pani Premier Beaty Szydło w dn. 25 maja 2016 r.
Tłumaczenie pisma Sekretarza Generalnego Amnesty International Salila Shetty skierowanego do Pani Premier Beaty Szydło w dn. 25 maja 2016 r. Szanowna Pani Premier, TEMAT: OBAWY ZWIĄZANE Z PROPONOWANYMI
Bardziej szczegółowoWERSJA: B ANKIETER: JEŚLI RESPONDENT JEST MĘŻCZYZNĄ, ZADAĆ GF1. JEŚLI RESPONDENT JEST KOBIETĄ, ZADAĆ GF2.
WERSJA: B ANKIETER: JEŚLI RESPONDENT JEST MĘŻCZYZNĄ, ZADAĆ GF1. JEŚLI RESPONDENT JEST KOBIETĄ, ZADAĆ GF2. MĘŻCZYŹNI GF1 Przeczytam teraz Panu krótkie opisy różnych ludzi. Proszę wysłuchać każdego opisu
Bardziej szczegółowoWarszawa, Pan Minister Bartosz Arłukowicz Ministerstwo Zdrowia. Szanowny Panie Ministrze,
Warszawa, 16.03.2015 Pan Minister Bartosz Arłukowicz Ministerstwo Zdrowia Szanowny Panie Ministrze, Organizacje tworzące Koalicję na rzecz CEDAW zwracają się do Pana Ministra z prośbą o informacje na temat
Bardziej szczegółowoProblemem głównym mojej pracy są przyczyny podejmowania miłości u młodzieży ponadgimnazjalnej
Zakończenie Problemem głównym mojej pracy są przyczyny podejmowania miłości u młodzieży ponadgimnazjalnej Do problemu głównego zostały sformułowane następujące problemy szczegółowe, które przedstawię poniżej.
Bardziej szczegółowoZgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne
Zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne dr nauk prawn. Małgorzata Serwach, Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Łódzki Zgoda pacjenta jako zasada generalna Zgodnie z postanowieniami ustawy z 5 grudnia 1996
Bardziej szczegółowoT: Lecznictwo sądowo - lekarskie
T: Lecznictwo sądowo - lekarskie 02.04.2007 KODEKS KARNY CZĘŚĆ OGÓLNA Rozdział I - Zasady odpowiedzialności karnej Art. 1 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod
Bardziej szczegółowo