Wirtualny rzecznik: FAQ (strona 2)

Transkrypt

1 Wirtualny rzecznik: FAQ (strona 2) Prezentujemy listę pytań i odpowiedzi, zadawanych "wirtualnemu rzecznikowi" w projekcie: "Własność intelektualna niedoceniony potencjał przedsiębiorców". Pamiętaj, zamieszczone odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania mają charakter wyłącznie informacyjny. Nie należy traktować ich jako wiążącej opinii czy też na równi z poradą prawną, udzielaną za wynagrodzeniem w kancelarii. [[faq:"wymyśliłam sposób produkcji oraz bardzo oryginalny i unikatowy wzór ręcznie robionych figurek z masy solnej, Co mogę zrobić aby chronić moje pomysły i Ile to kosztuje? Ten sam problem dotyczy moich rzeźb."]ħ[ Na podstawie stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu zakładam, że rozwiązanie dotyczy ręcznego wyrobu figurek w szczególności ich formy to jest kształtu i wzornictwa, które razem tworzą oryginalną rzeźbę. W takim przypadku podstawowym reżimem ochrony będzie prawo autorskie i ewentualnie uzyskane prawo ochronne na wzór przemysłowy. Zakładam, że wytwarzane przez Panią figurki to utwory plastyczne trójwymiarowe (rzeźby), które podlegają ochronie prawa autorskiego. Art Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). 2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory: 2) plastyczne; Zgodnie z ustawą o prawie autorskim ochrona powstaje w sposób automatyczny i nie są wymagane żadne działania formalne (rejestracja, zgłoszenie itp.). Moment powstania ochrony jest tożsamy z momentem ustalenia utworu. Art Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona prawnoautorska oznacza monopol twórcy (uprawnionego) do dysponowania utworem na terytorium kraju. Złamanie tego monopolu jest pogwałceniem praw autorskich (są od tej zasady wyjątki w postaci tzw. dozwolonego użytku). Monopol ten kształtują dwa rodzaje uprawnień: prawa autorskie osobiste i prawa autorskie majątkowe. Prawa osobiste: Art. 16. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do: 1. autorstwa utworu; 2. oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo; 3. nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; 4. decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; 5. nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Prawa majątkowe: Art. 17. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Jednocześnie reżim ochrony prawa autorskiego może być uzupełniony, w przypadku takim jak opisany, o ochronę z prawa rejestracji wzoru przemysłowego ukształtowaną na gruncie ustawy o prawie własności przemysłowej. 1

2 z prawa rejestracji wzoru przemysłowego ukształtowaną na gruncie ustawy o prawie własności przemysłowej. Art _1. Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. 2. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych. Przykładami rejestrowanych wzorów przemysłowych są: meble, zabawki, rzemiosło artystyczne, produkty agd itp. Ochronie prawem z rejestracji podlega oryginalny charakter wytworu pod względem formalnym, a nie technicznym. Tytułem przykładu należy podać, że prawo z rejestracji na wzór przemysłowy w postaci ekspresu do kawy chroni wygląd tego produktu przed jego skopiowaniem przez konkurencję. Sam mechanizm podgrzewania wody czy wytwarzania ciśnienia nie jest chroniony. Do ochrony rozwiązań o charakterze technicznym służą inne narzędzia prawne (wzór użytkowy, patent). Art _1. Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji. 2. Przez uzyskanie prawa z rejestracji uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Uprawniony może zakazać osobom trzecim wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania wytworu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany, lub składowania takiego wytworu dla takich celów. 4. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego obejmuje każdy wzór, który na zorientowanym użytkowniku nie wywołuje odmiennego ogólnego wrażenia. Art. 104 ust. 2 stosuje się odpowiednio. 5. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego ogranicza się do wytworów tego rodzaju, dla których nastąpiło zgłoszenie. 6. Prawa z rejestracji wzoru udziela się na 25 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym, podzielone na pięcioletnie okresy, z zastrzeżeniem art Należy więc zwrócić uwagę, że w przypadku wzornictwa przemysłowego reżim ochrony prawa autorskiego i prawa własności przemysłowej zachodzą na siebie na płaszczyźnie przedmiotu ochrony. Różny jest jednak ich zakres. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego daje szerszy zakres monopolu niż reżim prawnoautorski. Rożne są także przesłanki ochrony. O ile w przypadku prawa autorskiego ochrona powstaje automatycznie, o tyle chcąc uzyskać prawo z rejestracji wzoru przemysłowego należy dokonać odpowiedniego zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Odnosząc powyższe informacje do zapytania mogę stwierdzić co następuje. Jestem przekonana, że wytwarzane figurki są chronione przez prawo autorskie jako utwory plastyczne. Reżim tej ochrony daje możliwości występowania przeciwko każdemu, kto poprzez plagiat lub inny rodzaj naruszenia próbowałby wkroczyć w monopol autorski. Jednocześnie można zasadnie rozważać kwestię uzyskania prawa z rejestracji wzoru przemysłowego celem rozszerzenia zakresu ochrony. Na końcu chciałabym się odnieść do tego elementu pytania w którym wspomniano o metodzie wytwarzania figurek. Powyżej opisane narzędzia prawne chronią już gotowy wytwór. Nie mają natomiast zastosowania do metody. Zależnie od tego co przez owa metodę jest rozumiane można zastanowić się nad uzyskaniem reżimu ochrony patentowej lub wzoru użytkowego. Poniżej przytaczam odnośne definicje. Art. 24. Patenty są udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Art. 94. _1. Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. 2. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów Mając na uwadze powyższe zachęcam Panią do uszczegółowienia swojego zapytania poprzez bliższe sprecyzowanie co rozumie Pani przez metodę wytwarzania figurek. 2

3 [[faq:"1. Jak zabezpieczyć nazwę firmy? 2. Jak zabezpieczyć, powielany wielokrotnie w produkcji, własny projekt artystyczny tego produktu? 3. Jak zabezpieczyć wartość intelektualną np. własnoręcznie napisany program komputerowy z oryginalnym algorytmem"]ħ[ 1) Jak zabezpieczyć nazwę firmy. Nazwa firmy chroniona jest na wiele sposobów. Przede wszystkim jest ona chroniona od momentu rejestracji jej jako nazwy firmy w odpowiednim rejestrze tj. przy prowadzeniu działalności gospodarczej w formie spółki w odpowiednim KRS bądź w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej jednoosobowej poprzez wpis do ewidencji działalności gospodarczej; na tej podstawie uzyskana jest ochrona płynąca z kodeksu cywilnego i prawa firmowego; Drugą z podstaw ochrony nazwy firmy stanowi ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która w art. 5 tejże ustawy stanowi iż czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa ; w praktyce przepis ten ustanawia ochronę dla firmy tj. oznaczenia indywidualizującego stosowanego w obrocie. Z punktu widzenia tej ustawy nie jest istotna nazwa zarejestrowana w odpowiednim rejestrze ale rzeczywiście stosowana w obrocie; aby jednak skutecznie skorzystać z uprawnień płynących z tej podstawy prawnej niezbędne jest wykazanie dowodowe pierwszeństwa posługiwania się tą nazwą w obrocie oraz okoliczności potwierdzające rozpoznawalność firmy w obrocie; Trzecią i aktualnie najskuteczniejszą ochroną jest uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy słowny, który będzie odpowiednikiem nazwy firmy; ochrona taka może zostać uzyskana w trybie krajowym poprzez rejestrację znaku w Urzędzie Patentowym RP lub w trybie międzynarodowym w ramach Porozumienia madryckiego bądź uzyskując Prawo do wspólnotowego znaku towarowego. Zakres uzyskanej ochrony jest zróżnicowany. I tak, w przypadku uzyskania ochrony w polskim Urzędzie Patentowym RP ochrona przysługuje tylko na terenie Polski, w przypadku rejestracji w trybie międzynarodowym we wskazanych w zgłoszeniu kraju bądź unijnym tj. na terenie UE. Aby uzyskać ochronę z tytułu prawa ochronnego do znaku towarowego trzeba przejść proces rejestracji w odpowiednim urzędzie w trakcie którego eksperci oceniają zdolność odróżniającą konkretnego znaku towarowego, który zgodnie z polską ustawą prawo własności przemysłowej tj. art.120 ustawy prawo własności przemysłowej: może być każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się w sposób graficzny wyrazić, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów innych przedsiębiorstw. 2. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. 2) Jak zabezpieczyć, powielany wielokrotnie w produkcji, własny projekt artystyczny tego produktu; Jeśli dobrze rozumiem pytanie chodzi o uzyskanie ochrony na projekt artystyczny konkretnego produktu; Ochrona tego artystycznego projektu znajdującego odzwierciedlenie w konkretnym produkcie o określonym kształcie, kolorystyce i wzorze chroniony jest bez wykonywania jakichkolwiek czynności prawem autorskim, które z automatu ustanawia monopol dla Twórcy do korzystania z takiego dzieła; Art Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). 2. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory: 2) plastyczne; Zgodnie z ustawą o prawie autorskim ochrona powstaje w sposób automatyczny i nie są wymagane żadne działania formalne (rejestracja, zgłoszenie itp.). Moment powstania ochrony jest tożsamy z momentem ustalenia utworu. Art Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona prawnoautorska oznacza monopol twórcy (uprawnionego) do dysponowania utworem na terytorium kraju. Złamanie tego monopolu jest pogwałceniem praw autorskich (są od tej zasady wyjątki w postaci tzw. dozwolonego użytku). Monopol ten kształtują dwa rodzaje uprawnień: prawa autorskie osobiste i prawa autorskie majątkowe. 3

4 Prawa osobiste: Art. 16. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, autorskie prawa osobiste chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z utworem, a w szczególności prawo do: 1. autorstwa utworu; 2. oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo; 3. nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; 4. decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; 5. nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. Prawa majątkowe: Art. 17. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Jednocześnie reżim ochrony prawa autorskiego może być uzupełniony, w przypadku takim jak opisany, o ochronę z prawa rejestracji wzoru przemysłowego ukształtowaną na gruncie ustawy o prawie własności przemysłowej. Art Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. 2. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych. Przykładami rejestrowanych wzorów przemysłowych są: meble, zabawki, rzemiosło artystyczne, itp. Art _1. Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji. 2. Przez uzyskanie prawa z rejestracji uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. 3. Uprawniony może zakazać osobom trzecim wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania wytworu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany, lub składowania takiego wytworu dla takich celów. 4. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego obejmuje każdy wzór, który na zorientowanym użytkowniku nie wywołuje odmiennego ogólnego wrażenia. Art. 104 ust. 2 stosuje się odpowiednio. 5. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego ogranicza się do wytworów tego rodzaju, dla których nastąpiło zgłoszenie. 6. Prawa z rejestracji wzoru udziela się na 25 lat od daty dokonania zgłoszenia w Urzędzie Patentowym, podzielone na pięcioletnie okresy, z zastrzeżeniem art Należy więc zwrócić uwagę, że w przypadku wzornictwa przemysłowego reżim ochrony prawa autorskiego i prawa własności przemysłowej zachodzą na siebie na płaszczyźnie przedmiotu ochrony. Rożny jest jednak ich zakres. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego daje szerszy zakres monopolu niż reżim prawnoautorski. Rożne są także przesłanki ochrony. O ile w przypadku prawa autorskiego ochrona powstaje automatycznie o tyle chcąc uzyskać prawo z rejestracji wzoru przemysłowego należy dokonać odpowiedniego zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Istnieje także możliwość uzyskania, w zależności od postaci przedmiotu ochrony w formie prawa ochronnego do znaku towarowego graficznego lub przestrzennego. Uwagi dotyczące możliwości rejestracji znaku towarowego, wskazane zostały w odpowiedzi na pyt Jak zabezpieczyć wartość intelektualną np. własnoręcznie napisany program komputerowy z oryginalnym algorytmem. Zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych programy komputerowe objęte są monopolem autorskim. Programy komputerowe co do zasady traktowane są przez ustawę jak dzieła literackie, jednakże ustawa konstruuje dla nich specjalny reżim prawny rozszerzonej ochrony. Oznacza to w istocie, że programy komputerowe chronione 4

5 są monopolem autorskim w dużo szerszym zakresie niż inne rodzaje utworów. W myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych: Art Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. 2. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie. 3. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej. 4. Autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, z zastrzeżeniem przepisów art. 75 ust. 2 i 3, obejmują prawo do: 1) trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego; 2) tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała; 3) rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii. Ochrona prawnoautorska powstaje z chwilą stworzenia utworu. Nie jest wymagane podjęcie jakichkolwiek czynności administracyjnoprawnych takich jak rejestracja prawa w Urzędzie Patentowym itp. Idee i zasady leżące u podstaw stworzenia programu komputerowego nie podlegają ochronie. Chroniony jest jedynie sposób wyrażenia programu (kod źródłowy i wynikowy). Programy komputerowe wyłączone są natomiast wprost spod ochrony patentowej w RP. Jak stanowi odnośny przepis ustawy prawo własności przemysłowej: Art. 28. Za wynalazki, w rozumieniu art. 24, nie uważa się w szczególności: 5) programów do maszyn cyfrowych ; W związku z tym należy pamiętać aby przed udostępnieniem komukolwiek do wdrażania danego rozwiązania o charakterze programu komputerowego aby zabezpieczyć obowiązkiem zachowania rozwiązania w tajemnicy pod warunkiem zapłacenia kary umownej a dodatkowo podpisać umowę dotyczącą cesji praw na określonych polach eksploatacji pozbywając się majątkowych praw autorskich za odpowiednie wynagrodzenie lub podpisując umowę licencyjną i udzielając prawa do korzystania z rozwiązania na określonych polach eksploatacji na wyłączność lub bez wyłączności za określonym wynagrodzeniem. Nie jest więc możliwe skuteczne przyznanie patentu na oprogramowanie komputerowe na terenie RP a w przypadku przyznania tego rodzaju patentu można wnieść wniosek o jego unieważnienie. Ze względu na fakt wyłączenia oprogramowania spod reżimu ochrony patentowej, przedsiębiorcy z branży IT używają w postępowaniu przed Urzędem Patentowym swoistego 'triku'. Polega on na zgłoszeniu do ochrony patentowej rozwiązania o charakterze technicznym, którego nieodłącznym elementem jest program komputerowy. W ten sposób udało się opatentować wiele rozwiązań a przez to pośrednio uzyskać monopol patentowy na oprogramowanie komputerowe. Rozwiązanie takie nazywa się w nomenklaturze prawniczej wynalazkiem implementowanym za pomocą komputera. Wydaje się, że dobrym przykładem takiego wynalazku jest system informacji o sprzedaży w istocie będący systemem komunikacji między serwerami w sieci. Na koniec wskazać należy, że specyfiką amerykańskiego prawa własności przemysłowej a także praktyki tamtejszego urzędu patentowego jest fakt przyznawania patentów na programy komputerowe sensu stricto. [[faq:"czy jest możliwość wykorzystania zdjęć klasyki malarstwa do produkcji i sprzedaży obrazów z reprodukcjami. 5

6 Jaki jest tutaj czas "ochronny" dla autora? Jakie są ograniczenia, ew. wymagania dotyczące korzystania z takich prac?"]ħ[ Odpowiedź na pytanie, w zakresie w jakim dotyczy dzieł malarskich, wynika wprost z prawa, które kształtuje czas ochrony utworów i sposób jego obliczania. I tak, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu: 1) od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych; 2) w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość; 3) w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony od daty jego ustalenia; 4) w odniesieniu do utworu audiowizualnego od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego. Jeżeli bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części. Wykorzystanie reprodukcji obrazu w sposób o jakim wspomina Pan w swoim pytaniu będzie naruszeniem majątkowych i osobistych praw autorskich jeśli nastąpi bez odpowiedniej zgody przed upływem terminów, o których mowa w art. 36 ustawy i grozi odpowiedzialnością karną i cywilną przewidzianą przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Biorąc pod uwagę przedstawiony stan faktyczny nie można zapomnieć także o rozważeniu kwestii praw autorskich majątkowych i osobistych samego autora fotografii, niezależnie od autora dzieła malarskiego. Fotografie reprodukcyjne dzieł malarskich, o których Pan mówi, zapewne wykonywane są w czasach nieodległych i o ile byłyby traktowane jak utwory, to wówczas objęte byłyby monopolem autorskim. Dzieła fotograficzne, co do zasady, są przedmiotem prawa autorskiego. Należy jednak pamiętać, że ustawa wymaga aby przedmiot ochrony spełniał definicję ustawową: Art Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W większości przypadków w fotografii reprodukcyjnej ciężko mówić o jakimkolwiek indywidualnym charakterze samego zdjęcia. Celem fotografa jest bowiem w tym przypadku jak najwierniejsze odtworzenie oryginału (obrazu). Fotograf w przypadku wykonywania tej pracy starał się będzie właśnie unikać jakichkolwiek oznak oryginalności w swojej fotografii, gdyż jego zadaniem jest uniknięcie zniekształcenia fotografowanego obrazu. Dobra fotografia reprodukcyjna pozbawiona więc będzie cech twórczych i nie będzie podlegać ochronie prawem autorskim. Stan powyższy potwierdziło orzecznictwo: Nie ma miejsca na ochronę prawem autorskim, gdy w '(...)w czynnościach powoda jako fotografa (re-nowatora) nie mieszczą się elementy twórcze, lecz odtwórcze. Jego obowiązkiem niebyło bowiem wykonywanie zdjęć obrazów i innych przedmiotów sztuki w sposób oddający wrażenia artystyczne powoda czy też wyrażający jego wizję artystyczną, lecz wykonywanie zdjęć odtwarzających przy pomocy fotografii rzeczywisty stan zbiorów muzealnych (...)' [Wyrok SN I PKN 196/98, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1999/14/454]. Oczywiście stanowisko powyższe nie wynika wprost z prawa i zależy tak naprawdę od poziomu elementów twórczych reprodukcji wg zasady im lepsza reprodukcja tym mniejsza szansa, że utwór korzysta z ochrony prawem autorskim. Mając powyższe na uwadze nie można wykluczyć, że w przypadku wykorzystania fotografii reprodukcyjnej jej autor wystąpi z roszczeniem o ochronę praw autorskich. Tak więc prowadzona działalność wymaga wnikliwej analizy w zakresie konkretnych reprodukcji wprowadzonych do obrotu. 6

7 [[faq:"posiadam gotowy tj. wykonany i przetestowany projekt automatycznego narzędzia do obrabiania materiałów. Chciałbym opatentować wzór. Jak mam to zrobić? Jak zdobyć europejski certyfikat bezpieczeństwa dla tego urządzenia, aby zacząć produkcję seryjną?"]ħ[ Odpowiadając na Pana pytanie należy odnieść się do ustawy prawo własności przemysłowej, która to reguluje kwestie udzielania patentów na terenie RP. I tak, aby rozwiązanie techniczne mogło być chronione patentem musi spełniać warunki ustawowe przewidziane dla wynalazku, tj. rozwiązanie musi spełniać przesłankę: nowości, poziomu wynalazczego i przemysłowej stosowalności. Zgodnie z ustawą wynalazek uważa się za nowy jeżeli nie jest częścią stanu techniki. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Dlatego chcąc zachować przymiot nowości nie należny upubliczniać własnego rozwiązania, a równocześnie dążyć do jak najszybszego objęcia go ochroną patentową. Przesłanka nowości badań jest w skali światowej. Wynalazek posiada odpowiedni poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. Od patentowanych rozwiązań wymaga się więc poziomu innowacyjności i nierzeczywistości. Poziom ten jest badany w ramach procedury udzielenia prawa ochronnego. Przesłanka przemysłowej stosowalności oznacza, że wynalazek umożliwia uzyskiwanie na jego podstawie wytworu lub wykorzystywanie sposobu, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej. Jeżeli więc wspomniane rozwiązanie spełnia wymogi przewidziane prawem dla wynalazku to należy zadbać o jak najszybsze uzyskanie prawa z patentu. W takim przypadku należy pamiętać, że prawo patentowe ma co do zasady charakter terytorialny. Oznacza to, że swoje uprawnienia z patentu można w pełni realizować jedynie na terenie krajów, gdzie uzyskało się prawo ochronne. Tak więc zgłoszenie go w polskim Urzędzie Patentowym RP daje wyłączność na terenie Polski. Równocześnie istnieją mechanizmy prawa międzynarodowego publicznego, które umożliwiają uzyskanie prawa ochronnego we wskazanych krajach. Takim mechanizmem jest np. Konwencja o udzielaniu patentów europejskich, która umożliwia uzyskanie ochrony we wskazanych państwach-członkach Konwencji. Ze względu na formalne wymogi procedury, lecz przede wszystkim z uwagi na konieczność profesjonalnego sporządzenia tzw. opisu wynalazku zawierającego zastrzeżenia patentowe doradzamy kontakt z rzecznikiem patentowym, który będzie posiadał wykształcenie techniczne dające możliwość dokonania prawidłowego opisu. Przed dokonaniem zgłoszenia można zlecić badanie nowości wynalazku i stanu techniki. Kwestia pozyskania Europejskiego certyfikatu bezpieczeństwa wykracza poza zakres prawa własności intelektualnej. [[faq:"chciałabym opatentować pomysł produkcji kubków wielokrotnego użytku z twardego plastiku. Są to nietypowe kubki, w przeciwnym razie nie byłoby to nic nadzwyczajnego. Jak wygląda taka procedura?"]ħ[ Cd. Pytania: Wielokrotnie próbowałam rozmawiać z rzecznikami odnośnie tej sprawy, ale to niestety jest zbyt skomplikowane. Czy muszę najpierw znaleźć producenta? dołączyć jakiś konkretny rysunek zrobiony przez profesjonalistę? Jak się za to zabrać? Odpowiedź: Na wstępie należy odnieść się do definicji ustawowej patentu. I tak zgodnie z art. 24. Ustawy o prawie własności przemysłowej patenty są udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Podstawowe przesłanki to: nowość, poziom wynalazczy i przemysłowa stosowalność. Opisane rozwiązanie musi spełniać te cechy. Wynalazek uważa się za nowy jeżeli nie jest częścią stanu techniki. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, 7

8 co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Dlatego chcąc zachować przymiot nowości nie należy upubliczniać własnego rozwiązania, a równocześnie dążyć do jak najszybszego objęcia go ochroną patentową. Nowość bada się w skali światowej. Ponadto wynalazek musi posiadać odpowiedni poziom wynalazczy, co oznacza, że wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. Od patentowanych rozwiązań wymaga się więc poziomu innowacyjności i nierzeczywistości. Poziom ten jest badany przez ekspertów w odpowiednich urzędach patentowych. Przesłanka przemysłowej stosowalności oznacza zaś, że wynalazek umożliwia uzyskiwanie na jego podstawie wytworu lub wykorzystywanie sposobu, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej. Ochrona rozwiązania, o ile oczywiście spełnia warunki ochrony patentowej, biegnie od daty zgłoszenia wynalazku do ochrony, o ile prawo to zostanie przez właściwy Urząd Patentowy udzielone. W przypadku przyznania ochrony patentowej data publikacji jest datą, od której co do zasady uznawać się będzie wynalazek za udostępniony publicznie (wynalazek nowy to taki, który jeszcze nie został udostępniony publicznie, a więc nie jest stanem techniki; są wyjątki od tej zasady). Data publikacji zgłoszenia ma również znaczenie prawne dla samej procedury przyznania patentu. Od tej daty osoby zainteresowane (np. inni wynalazcy czy konkurencyjne firmy, którzy są w stanie udowodnić, że rozwiązanie nie wypełnia definicji wynalazku) mogą zgłaszać uwagi co do istnienia okoliczności uniemożliwiających jego udzielenie. Fakt opublikowania zgłoszenia wynalazku jest równocześnie przeszkodą dla uzyskania ochrony patentowej dla innych podmiotów, jako że upublicznione po tej dacie rozwiązania nie korzystają już z przymiotu nowości. Należy podkreślić, że urzędy patentowe badają przesłankę nowości w skali światowej. W praktyce oznacza to, że opublikowanie zgłoszenia wynalazku w którymkolwiek kraju świata uniemożliwia uzyskanie przez inny podmiot ochrony patentowej na takie samo rozwiązanie w innym kraju. Ochrona patentowa ma charakter stricte terytorialny. Oznacza to, że uprawniony patentu sprawuje swój monopol wyłącznie na obszarze kraju, na terenie którego uzyskał prawo. Należy się więc zastanowić czy starać się o uzyskanie prawa na terenie Polski czy też w jednym z trybów międzynarodowych dających możliwość rozszerzenia ochrony na poszczególne kraje. Zgłoszenie wynalazku do ochrony nie jest proste, gdyż wymaga opracowania opisu wynalazku, ze wskazaniem na zastrzeżenia patentowe. Niezbędna w tym zakresie jest potrzeba rzecznika patentowego najlepiej o wykształceniu technicznym (inżynieryjnym), który będzie potrafił sporządzić prawidłowy opis patentu. Proszę więc skierować się do rzecznika patentowego i dokonać zgłoszenia patentu do ochrony, od publikacji będzie liczone pierwszeństwo zgłoszonego rozwiązania. W przypadku udostępnienia rozwiązania producentowi utraci się jedną z wymaganych cech wynalazku tj nowość. Trudno będzie wówczas także udowodnić przysługujące prawa z tytułu jego udostępnienia i czerpać korzyści z jego zastosowania. [[faq:"co powinienem zrobić by zabezpieczyć się przed przejęciem przez kogokolwiek własności pomysłu?"]ħ[ Cd. Pytania: Mam bardzo prosty pomysł na pewną rzecz użytkową ogólnego stosowania. Jakikolwiek opis dałby możliwość naśladowczą i prawdopodobnie każda firma z tej dziedziny mogłaby wprowadzić mój produkt do natychmiastowej produkcji. Nie dotyczy to jedynie Polski, ale jest to produkty na potrzeby globalne. Jednocześnie bardzo tani zarówno w produkcji jak i w ewentualnej sprzedaży, a funkcjonalny i przydatny zarówno w domu jak i biurze. O dpowiedź: Sądząc z powyższego opisu rozwiązania podlagającego ochronie, najwłaściwsza wydaje się ochrona za pomocą prawa z patentu lub prawa ochronnego na wzór użytkowy. Obydwa rodzaje praw są stosowane dla ochrony rozwiązań o charakterze technicznym. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na okoliczność, że prostota rozwiązania nie jest przesłanką do udzielenia lub odmowy udzielania wskazanych powyżej. Na rynku funkcjonuje wiele chronionych, a zarazem nieskomplikowanych rozwiązań, które jednak są innowacyjne i jako takie zasługują na ochronę. Poniżej skrótowo przedstawiam przesłanki ochrony patentowej lub wzorem użytkowym. 1) Patent Art. 24. Patenty są udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom 8

9 wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Podstawowe przesłanki to: nowość, poziom wynalazczy i przemysłowa stosowalność. Wynalazek uważa się za nowy jeżeli nie jest częścią stanu techniki. Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób. Dlatego chcąc zachować przymiot nowości nie należy upubliczniać własnego rozwiązania, a równocześnie dążyć do jak najszybszego objęcia go ochroną patentową. Nowość bada się w skali światowej. Wynalazek posiada odpowiedni poziom wynalazczy jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki. Od patentowanych rozwiązań wymaga się więc poziomu innowacyjności i nierzeczywistości. Poziom ten jest badany przez ekspertów w odpowiednich urzędach. Przesłanka przemysłowej stosowalności oznacza, że wynalazek umożliwia wykorzystywanie sposobu, w rozumieniu technicznym, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej oraz uzyskiwanie na jego podstawie wytworu. 2) Wzór użytkowy Art Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. 2. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów Wzory użytkowe często nazywa się 'małymi patentami' ze względu na fakt, że przyznaje się je celem ochrony rozwiązań o charakterze technicznym, które podobnie jak patenty muszą spełniać przesłankę nowości. Jednak w odniesieniu do wzorów użytkowych prawo nie zawiera przesłanki poziomu wynalazczego a przesłankę użyteczności. Tym samym prawo stawia wobec wzoru niższe wymogi odnośnie innowacyjności rozwiązania. Przesłanka użyteczności wzoru odnosi się do stanu istniejącego stanu techniki. Wzór użytkowy wtedy jest użyteczny, gdy realizuje praktyczne cele w sposób bardziej efektywny niż istniejące na rynku rozwiązania. Dotyczy to zarówno użyteczności samego przedmiotu jak i użyteczności w zakresie jego wytwarzania. Jeżeli więc opisane rozwiązanie spełnia wymogi przewidziane prawem dla wynalazku lub wzoru użytkowego to należy zadbać o jak najszybsze uzyskanie prawa ochronnego. W takim przypadku należy pamiętać, że prawo własności przemysłowej ma co do zasady charakter terytorialny. Oznacza to, że swoje uprawnienia można w pełni realizować jedynie na terenie krajów, gdzie uzyskało się prawo ochronne. Tak więc, dokonanie zgłoszenia odpowiedniego prawa w polskim Urzędzie Patentowym może skutkować w sytuacji pozytywnej oceny Pana rozwiązania ochroną na terenie RP. Istnieją także mechanizmy prawa międzynarodowego, które umożliwiają uzyskanie prawa ochronnego we wskazanych krajach. Takim mechanizmem jest np. Konwencja o udzielaniu patentów europejskich, która umożliwia uzyskanie ochrony we wskazanych państwach-członkach Konwencji. Ze względu na formalne wymogi procedury lecz przede wszystkim z uwagi na konieczność profesjonalnego sporządzenia tzw. opisu wynalazku jak wzoru użytkowego doradzam kontakt z rzecznikiem patentowym i powierzenie mu sprawy uzyskania ochrony. Nadmieniam z góry, że rzecznicy patentowi mają obowiązek zachowania powierzonych im informacji w tajemnicy. Na koniec uwag wskazuję, że w celu ochrony swojego rozwiązania przed ujawnieniem go jakiemukolwiek podmiotowi trzeciemu w tym np. potencjalnemu producentowi warto podpisać umowę o zachowaniu w tajemnicy wszelkich udostępnionych informacji i obwarować to postanowienie dużą karą umowną. W praktyce wyegzekwowanie zapisu o zachowaniu w tajemnicy jest trudne, ale jest to jakaś forma zabezpieczenia wpływająca na potencjalnego naruszyciela. [[faq:"stworzyłem metodę szkoleniową, która jest innowacyjna i skuteczniejsza od pozostałych na rynku. Zajmuję się szkoleniami i coachingiem. Czy metodę szkolenia też można opatentować?"]ħ[ Odpowiadając na pytanie, wskazać należy, że ochrona patentowa przysługuje wynalazkom czyli rozwiązaniom o charakterze technicznym. Art. 24. Patenty są udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom 9

10 wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Jednocześnie Prawo własności przemysłowej zawiera szereg wyraźnych wyłączeń spod ochrony stanowiąc jak poniżej. Art. 28. Za wynalazki, w rozumieniu art. 24, nie uważa się w szczególności: 1. odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych; 2. wytworów o charakterze jedynie estetycznym; 3. planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier; 4. wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki; 5. programów do maszyn cyfrowych; 6. przedstawienia informacji. Wydaje się, że opisaną przez Pana metodę szkoleniową można zakwalifikować jako znajdująca się w dyspozycji art. 28 ust. 3 - plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gry. Oznacza to, że prawo wyraźnie wyłącza możliwość ochrony metody szkoleniowej w drodze patentu. Metoda jako taka nie podlega ochronie na podstawie żadnego z praw wyłącznych, o których mowa w ustawie prawo własności przemysłowej. Można natomiast na początku wprowadzania nowej, skutecznej metody szkoleniowej zadbać o to, aby wykorzystać istniejące instrumenty prawne dla zapewnienia stosowanej metodzie ochrony pośredniej. Osiągnięcie tego skutku możliwe jest poprzez zastosowanie takich środków jak: umowy o zakazie konkurencji, 2. umowy o zachowaniu poufności, 3. opisanie metody w książce i materiałach szkoleniowych, chronionych prawem autorskim (chroniona będzie wyłącznie formalna treść książki i materiałów szkoleniowych, którą będzie się udostępniało w celu zapoznania z metodą i nauki przez inne osoby), 4. uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy jednoznacznie kojarzący się potencjalnym klientom z tą właśnie metodą (metoda Callana, szkoły Helen Dorn, musical babies) W przyszłości po rozpropagowaniu metody szkoleniowej i pokazaniu jej skuteczności udostępnianie podręczników, materiałów szkoleniowych, prowadzenie przeszkolenia trenerów można udostępniać na zasadzie franczyzy. W celu rozpoznania jak należy korzystać z wymienionych narzędzi a także ich odpowiedniego skonstruowania doradzam kontakt z wyspecjalizowaną kancelarią prawną. [[faq:"czy mogę zastrzec moje logo skoro taka nazwa/wyraz jest już zastrzeżona?"]ħ[ Cd. Pytania: Założyłem w tym roku firmę zajmująca się montażem klimatyzacji. Wymyśliłem nazwę x. Nazwa firmy nawiązuję do samej branży związanej z jej działalnością. Wymyśliłem logo, które stanowi wyraz z nazwą firmy wraz z odpowiednią kolorystyką liter. Jakiś czas temu znalazłem w internecie również nazwę x ale w odniesieniu do zagranicznego produktu - tkaniny termoaktywnej. Nazwa ma znaczek wiec jest chyba zastrzeżona. Moje pytania: Czy mogę zastrzec moje logo skoro taka nazwa/wyraz jest już zastrzeżona? Jak sprawdzić czy zastrzeżenie to dotyczy również Polski? Czy czcionki użyte w moim logo podlegają tez jakiemuś zastrzeżeniu skoro skorzystałem z gotowych? Odpowiedź: Jeśli dobrze rozumiem pytanie to dotyczy możliwości wykorzystania elementu innego zarejestrowanego znaku towarowego (słownego) w nowo-rejestrowanym znaku towarowym o charakterze słowno graficznym. Nie ma żadnej wyraźnej normy, która wprost zabraniałaby opisanego działania. Niemniej należy pamiętać, że podstawową funkcją znaków towarowych jest identyfikowanie towarów i usług w obrocie gospodarczym Art Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. 10

11 Dla ochrony znaku podstawowe znaczenie będą miały więc te jego elementy, które identyfikują towar lub usługę w obrocie. W przypadku znaków towarowych słownych możemy mieć do czynienia z sytuacją, gdy tylko niektóre ze słów będących elementami znaku towarowego lub wszystkie słowa łącznie w określonej konfiguracji będą wypełniać tą funkcję. I tak, jeśli wymyślony znak towarowy odpowiada nazwie konkretnego produktu (np., masło dla masła) lub usługi (klimatyzacja dla usług klimatyzacyjnych) to ze względu na swoją opisowość nie będzie posiadał on zdolności odróżniającej i nie powinien zostać zarejestrowany przez odpowiednie urzędy patentowe. Ponadto pamiętać należy o art. 131 par. 1 ust. 1 Prawa własności przemysłowej, który stanowi, że nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, których używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich. Jeżeli więc do rejestracji zgłoszony zostanie znak towarowy, który narusza funkcję identyfikacyjną już zarejestrowanego znaku, to stanowić to będzie przeszkodę dla rejestracji. W takiej sytuacji należy liczyć się z wniesieniem przez podmioty uprawnione do znaków towarowych uwag do zgłoszenia, a po ewentualnej rejestracji wystąpieniem z ich strony ze sprzeciwem lub wnioskiem o unieważnienie. Jednocześnie należy pamiętać, że prawo ochronne na znak towarowy ma co do zasady charakter terytorialny, co oznacza, że znaki są chronione jedynie na obszarze państw na których dokonano rejestracji. Ponadto istnieją systemy rejestracji międzynarodowych, które pozwalają na uzyskanie ochrony na obszarze dwu lub więcej Państw w tym tzw. Wspólnotowy Znak Towarowy, który jest jednolicie chroniony na całym obszarze Unii Europejskiej. Mając na uwadze powyższe i odnosząc się do elementu pytania, wspominającego o rejestracji na terenie innego Państwa, należy dokonać badania czy znak ten nie jest również chroniony na terenie RP (uregulowania międzynarodowe: Porozumienie Madryckie i Znak Wspólnotowy). Możliwość wstępnego zbadania czy znak ten zarejestrowany jest w trybie krajowym jak i międzynarodowym ze wskazaniem na Polskę występuje na stronie internetowej Urzędu Patentowego RP, gdzie znajduje się baza danych znaków towarowych polskich, zgłoszonych w trybie unijnym jak i międzynarodowym. Najpełniejszą wiedzę w tym zakresie można posiąść po zleceniu badania zdolności rejestracyjnej konkretnego oznaczenia przez rzecznika patentowego, który dokona wstępnego badania i wskaże możliwości rejestracyjne. W związku z tym, że wspomniane oznaczenie ma mieć, jak rozumiem, charakter słowno graficzny a więc zawierać będzie oprócz słowa grafikę, to zdolność rejestracyjna tego oznaczenia zależeć będzie od ilości tej grafiki, jej charakterystycznych elementów i ich zdolności odróżniającej. Sama czcionka podlega ochronie, o ile będzie ona wyróżniająca, dominująca i nietypowa dla istniejących na rynku znaków; w takiej sytuacji czcionka może mieć wpływ na ocenę zdolności odróżniającej znaku towarowego rozpatrywaną łącznie z innymi elementami. Należy jednak pamiętać, że podmiot uprawniony do słownego znaku towarowego może interweniować w każdym przypadku gdy uzna, że rejestracja znaku słowno graficznego może wpływać na wyłączność jego prawa. Takim argumentem może być chociażby okoliczność, iż potencjalni kliencie mogą sądzić iż nastąpiło rozszerzenie oferty podmiotu uprawnionego do pierwotnego znaku. Istotna jest oczywiście weryfikacja dla jakich klas dokonano rejestracji słownego znaku towarowego, o którym Pan wspomina. przejdź do strony: Tekst pochodzi ze strony internetowej Małopolskiej Agencji Rozwoju Regionalnego: Wykorzystanie materiałów zamieszczonych na stronie jest dopuszczalne wyłącznie na zasadach określonych w Ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w zakresie odpowiadającym własnemu użytkowi osobistemu oraz dozwolonemu użytkowi publicznemu. W celu uzyskania zgody na korzystanie z materiałów udostępnionych na stronie prosimy o kontakt owy: marketing@marr.pl. 11