NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ nr 1/Grudzień 2010 InnOWacYjna MeDYcYna 4KrOKi do skutecznego leczenia Raport Dostępność technologii medycznych Cukrzyca Szeroki wachlarz insulin ANNA janczewska-radwan dostępność pacjentów do nowoczesnej aparatury jest niska w porównaniu z innymi krajami ue ROZWIĄZANIA NA WYCIĄGNIĘCIE RĘKI Prof. dr hab. Antonina Ostrowska: Nieustannie pojawiają się nowe schorzenia, nowe potrzeby i wyzwania w zakresie leczenia. FOtO: istock watch Health Care dostarcza informacje o ograniczeniach w dostępie do podstawowych świadczeń zdrowotnych www.korektorzdrowia.pl
2 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ WYZWanIa Postęp dokonujący się na świecie w dziedzinie zwalczania chorób wyzwala ogromne nadzieje milionów ludzi na życie bez bólu i dolegliwości. Innowacje w opiece zdrowotnej POLECamy STRONA 7 dr n. med. małgorzata Czajkowska-malinowska Ordynator Oddziału Chorób Płuc i Niewydolności Oddychania, Prezes Fundacji ODDECH NADZIEI. Polska pneumonologia przebyła w ostatnich dziesięcioleciach długą drogę. zięki nim przypadki chorób, które niedawno jeszcze uchodziły za nieuleczalne są coraz skuteczniej leczone, a wczesna, precyzyjna diagnostyka staje się niejednokrotnie elementem decydującym o przeżyciu pacjentów. Jednak w związku z choćby przeciętnie dłuższym trwaniem życia nieustannie pojawiają się nowe schorzenia, nowe potrzeby i wyzwania w zakresie leczenia. 1 Trzeba też pamiętać, że postęp w medycynie nie sprowadza się wyłącznie do wdrażania nowych odkryć w zakresie biotechnologii z czym najczęściej jest utożsamiany. To także coraz większa dbałość o szybszy, eliminujący skutki uboczne i respektujący prawa pacjenta powrót do zdrowia, inteligentna profilaktyka czy zintegrowane wdrażanie całego cyklu opieki zdrowotnej, sprawne funkcjonowanie opieki medycznej i innowacyjne zarządzanie służbą zdrowia. 2 Porównanie sytuacji w Polsce ze względu na wszystkie te wymiary z sytuacją w innych krajach europejskich pokazuje, że pod względem wdrażania innowacji pozostajemy w tyle za większością z nich. Pomimo stopniowego przyrostu nowoczesnej aparatury medycznej i dostępności leków najnowszej generacji poziom nasycenia nimi jest ciągle jeszcze daleki od istniejących potrzeb. Niewiele też prowadzimy badan klinicznych. Niewątpliwie odpowiedzialny za ten problem jest poziom finansowania opieki zdrowotnej. Nakłady, jakie przeznaczamy na ochronę zdrowia (7% PKB) sytuują Polskę nie tylko za krajami takimi jak Francja czy Austria, ale także za Słowacją czy Węgrami, a notowana w statystykach poprawa dostępności polskich pacjentów do nowych technologii diagnostycznych czy leczniczych (np. chirurgii małoinwazyjnej) dokonuje się ze znacznym udziałem lecznictwa prywatnego. Także wydatki na leki ze źródeł prywatnych w Polsce należą do najwyższych Wyzwaniem dla systemu ochrony zdrowotnej powinno być fi nansowanie, wdrażanie innowacji oraz właściwa ich dystrybucja i monito- rowanie Prof. dr hab. Antonina Ostrowska, Instytut Filozofi i i Socjologii PAN Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Europie, co stawia pod znakiem zapytania równy dostęp do nowoczesnego leczenia wśród pacjentów bardziej i mniej zamożnych. 3 Jednak nie tylko w kwestiach finansowania należy dopatrywać się barier dla rozwoju innowacyjności w polskiej opiece zdrowotnej. Długie kolejki oczekujących na badania czy zabiegi i to nie tylko o charakterze innowacyjnym, sugerują istnienie barier organizacyjnych, braku efektywności w sposobie zarządzania i koordynacji miedzy placówkami finansującymi a dostarczającymi usługi zdrowotne. Brak także wiarygodnych rejestrów chorób i leczonych chorych. W tej sytuacji wyzwaniem dla systemu ochrony zdrowia powinno być nie tylko finansowanie i wdrażanie innowacji, ale właściwa ich dystrybucja i monitorowanie. Niezbędne jest także tworzenie długofalowej polityki zdrowotnej, nastawionej nie tylko na rozwiązywanie bieżących problemów, ale także na podnoszenie innowacyjności opieki zdrowotnej w ciągu najbliższych dziesięcioleci. 1 EDYCJA GRUDZIEŃ 2010 business developer: Aleksandra Grabarczyk redakcja: anna Jarosz Project manager: magdalena drabik tel.: +48 22 401 75 26 e-mail: magdalena.drabik@ mediaplanet.com dystrybuowane z: Rzeczpospolita druk: Presspublica Sp. z o.o Nakład: 115 000 egzemplarzy skład: Graphics & design Studio, marcin Ziółkowski, www.gdstudio.pl Kontakt z mediaplanet: Fax: +48 22 412 01 93 e-mail: info.pl@mediaplanet.com Mediaplanet jest wiodącym domem wydawniczym na rynku europejskim. Specjalizujemy się w tworzeniu wysokiej jakości publikacji tematycznych w prasie codziennej, online oraz broadcast. Mediaplanet nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam. InspIracje Innowacje definiowane są najczęściej jako odkrycia naukowe, które następnie wykorzystywane są powszechnie w codziennej praktyce, zapewniając społeczeństwom zrównoważony rozwój. Innowacje przybierają charakter nie tylko nowoczesnych rozwiązań technicznych, ale często dotyczą także organizacji, zarządzania, polityki, psychologii, kultury, ekonomii i gospodarki. Z raportu Grupy roboczej na rzecz innowacji w Opiece Zdrowotnej 2010
nowości nowości tip/step 1KrOK 0 indywidualne XXXXXX XXXXXXXX POdejŚCie 3 Capture headline NAdZiejA NA lorem PrZysZŁOŚĆ ipsum dolor sit amet, być może kiedyś consectetuer leki celowane adipiscing zahamują elit, nowotwór na sed wiele diam lat, nonummy podobnie jak nibh obecnie euismod. hipotensyjne pozwalające stosowane leki na kontrolę nadciśnienia tętniczego. Foto: istock Photo: Name SurName Lorem Terapie ipsum szyte sit dolor na miarę sit amete Question: Are you struggling with tis nisl ut aliquip ex ea commodo con sore Pytanie: eyes after Każdy hours pacjent, in front każda of the PCscreen? choroba jest inna. Co może pomóc le in vulputate lat, podobnie velit jak esse obecnie molestie stosowane consequat, leki vel celowane Duis autem vel zahamują eum iriure nowotwór dolor in hendrerit na wie- poszczególnym answer: If you chorym? keep the right distance Odpowiedź: and take regular Medycyna breaks from persona- your kontrolę eros et accumsan nadciśnienia et iusto tętniczego. odio dignissim qui hipotensyjne illum dolore eu pozwalające feugiat nulla na facilisis wieloletnią at vero desk, lizowana water pozwala might na come indywidualne back to your blandit Idealny praesent lek celowany luptatum zzril powinien delenit działague na duis ściśle dolore określone te feugait miejsce nulla facilisi. i wyłącz- dolor au- eyes. podejście i podjęcie odpowiedniego leczenia. nie nulla na edit komórki soler lorem nowotworowe. ipsum. soler A lorem więc powiniesum. soler być lore. skuteczny, pozbawiony poważ- ip- Duis autem vel eum iriure dolor in hendrerit Biologia in vulputate molekularna velit esse molestie umożliwiła consequat, poznanie vel nych działań niepożądanych i tani. Obecne zasadniczych illum dolore eu przyczyn feugiat nulla i mechanizmów facilisis at vero powstawania eros et accumsan chorób et nowotworowych iusto odio dignissim związa- qui nie Duis są autem tanie vel i działają eum iriure również dolor in na hendrerit inne ko- leki Subtitle celowane posiadają kilka wad m.in. nych blandit z zaburzeniem praesent luptatum procesów zzril delenit genetycznomolekularnych duis dolore te feugait odpowiedzialnych nulla facilisi. za konłań illum niepożądanych, dolore eu feugiat mogących być zagroże- augue mórki in vulputate organizmu velit esse wywołując molestie consequat, szereg dzia- vel trolę Lorem wzrostu ipsum i różnicowania dolor sit amet, się consectetuer komórek. niem Lorem dla ipsum zdrowia dolor chorych. sit amet, Dlatego consectetuer nieodłącznym adipiscing terminem elit, sed diam wiążącym nonummy się z nibh terapią eu- Coraz adipiscing szersze elit, zastosowanie sed diam nonummy biologii nibh molekularnej tincidunt we współczesnej ut laoreet onkologii dolore magna pozwala ali- celowaną ismod tincidunt jest ut właśnie laoreet medycyna dolore magna perso- ali- euismoquam nam na erat identyfikację volutpat. Ut nieznanych wisi enim ad dotychczas czynników, quis nostrud mających exerci tation wpływ ullamcor- na ro- chorych, veniam, quis którzy nostrud odniosą exerci największą tation ullamcor- korzyść minim nalizowana quam erat volutpat.ut pozwalająca wisi na enim znalezienie ad minim veniam, per kowanie suscipit chorych lobortis (tzw. nisl ut znaczenie aliquip ex prognostyczne) consequat. oraz na odpowiedź na zastosowa- z modo daną consequat. jednostką. Duis Przykładem autem vel jest eum lek iriure sto- ea commodo z per takiej suscipit terapii lobortis wśród nisl wszystkich ut aliquip ex chorych ea comną terapię przeciwnowotworową (tzw. znaczenie Subtitle predykcyjne). Umożliwia to u wielu z receptorem HER-2. sowany dolor.san w hendrem leczeniu ing raka etumpiersi u chorych chorych Duis autem dobór vel eum odpowiedniego iriure dolor in hendrerit leczenia in Subtitle Mimo znacznego postępu w medycynie onkologicznego vulputate velit esse (tzw. molestie medycyna consequat, personalizowanalum dolore eu i jest feugiat związane nulla facilisis z odkrywaniem at vero eros leki in vulputate ukierunkowane velit esse molekularnie molestie consequat, posiada- vel vel il- nie Duis wszystkie autem vel obecnie eum iriure stosowane dolor in hendrerit aktywne nowych et accumsan terapii et iusto systemowych odio dignissim określanych qui blandit mianem praesent terapii luptatum celowanych. zzril delenit augue duis na eros dobranie et accumsan leku et do iusto pacjenta odio dignissim jeszcze przed qui ją illum tzw. dolore czynnik eu feugiat predykcyjny, nulla facilisis który pozwala at vero dolore Są to te leki feugait działające nulla facilisi. na ściśle Nam określone liber tempor miejsca cum soluta w komórkach nobis eleifend nowotworowych, option congue kach gue duis głównie dolore wynikami te feugait badań nulla facilisi. klinicznych, Nam rozpoczęciem. blandit praesent Kierujemy luptatum się zzril w tych delenit przypad- au- nihil których imperdiet głównym doming zadaniem id quod jest mazim zahamowanie facer wzrostu possim assum. nowotworu Lorem i ipsum kontrola dolor cho- sit bami congue współistniejącymi nihil imperdiet doming u chorych, id quod typem ma- placerat profilem liber tempor toksyczności cum soluta danego nobis eleifend leku, choro- option amet, roby nowotworowej consectetuer adipiscing np. leki hamujące elit, sed diam rozwój patologicznych nibh euismod naczyń tincidunt krwionośnych, ut laoreet leczenia sum dolor rozsianej sit amet, choroby consectetuer nowotworowej. adipiscing histologicznym zim placerat facer nowotworu possim assum. oraz Lorem etapem ip- nonummy dolore bez których magna nowotwór aliquam erat nie volutpat. może się rozwijać Ut wisi tzw. enim terapie ad minim antyangiogenne veniam, quis sto- no- o dunt medycynę ut laoreet personalizowaną stanie się Niewątpliwie elit, sed diam nonummy leczenie celowane nibh euismod w oparciu tincisowanstrud exerci m.in. tation w leczeniu ullamcorper raka suscipit jelita grubego czy raka nerki. Pozwalają one nie tylko onkologii strud exerci i pozwoli tation ullamcorper na zwiększenie suscipit skutecz- lobor- lobor- przyszłością Ut wisi enim całej ad minim medycyny, veniam, a zwłaszcza quis no- na zatrzymanie bądź nawet remisję choroby nowotworowej, ale i na wydłużenie czasu pii dolor onkologicznych. edit nulla zzril Krótko mówiąc pozwoli ności tis nisl i ut bezpieczeństwa aliquip ex ea commodo stosowanych consequat. tera- przeżycia całkowitego. name Jednym z głównych ona na niestosowanie leków u chorych, Surname problemów z jakim boryka Duis autem się współczesna onkologia jest oporność dolor in komórek hendrerit in nowo- vul- dr n. med. rafał stec vel eum iriure u których dany lek nie będzie skuteczny. putate velit esse molestie consequat, vel illum. tworu na stosowane leki, pojawiająca się już Adiunkt Kliniki Onkologii Name SurName Wojskowy w trakcie leczenia. Być może kiedyś leki Instytut Medyczny name.surname@mediaplanet.com Do każdego człowieka jest inny klucz. Nasza wiedza pomaga go odnaleźć. Ta cząsteczka jest kluczem do precyzyjnej terapii Dzięki szybkiemu postępowi badań naukowych wiemy coraz więcej o procesach zachodzących wewnątrz komórek. Wiemy również, że dwie różne osoby mogą odmiennie reagować na ten sam lek, co wynika z różnorodności naszych genów. Wiedza ta pozwala nam rozwijać medycynę presonaizowaną. Wykorzystujemy diagnostykę i opracowujemy innowacyjne leki, aby dokładnie okreslić istotę choroby pacjenta i dobrać skuteczną terapię. Roche jest pionierem medycyny personalizowanej. Wprowadzamy leki i systemy diagnostyczne odpowiadające na precyzyjnie określone potrzeby chorych. We Innovate Healthcare
4 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ WYZWanIa Brak innowacji też kosztuje 2KrOK rozwiązania systemowe Pytanie: Jakie są przyczyny barier w dostępie polskich pacjentów do nowoczesnych metod leczenia? Odpowiedź: Główne przyczyny to: niskie nakłady, niewłaściwa wycena realnych kosztów procedur, a także brak zdefi niowanej polityki w zakresie innowacji. 7 grudnia br. odbyła się konferencja prasowa zorganizowana przez Grupę Roboczą na Rzecz Innowacji w Opiece Zdrowotnej, poświęcona dostępowi polskich pacjentów do innowacji w ochronie zdrowia. Współpraca różnych uczestników rynku w ramach powyższego gremium umożliwiła przygotowanie raportu dotyczącego tej tematyki. Izba POLMED, propagująca od lat ideę powszechnego stosowania nowoczesnych technologii w naszym kraju, jest aktywnym członkiem tej grupy. Problemy i ich przyczyny Źródeł problemów w dostępie pacjentów do innowacji jest kilka m.in.: brak efektywnej polityki państwa wspierającej innowacyjne technologie medyczne, skomplikowana procedura wprowadzania nowych pozycji do koszyka świadczeń gwarantowanych, niski poziom nakładów finansowych na ochronę zdrowia. Sprawne funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia, którego miarą jest skuteczne leczenie pacjentów, w znacznym stopniu zależy od wykorzystania nowoczesnych technologii. Tymczasem w Polsce poziom dostępności pacjentów m.in. do nowoczesnej aparatury diagnostycznej jest jednym z najniższych w porównaniu z innymi krajami UE (np. Niemcy, Czechy). Suma środków publicznych i prywatnych przeznaczanych w Polsce na opiekę zdrowotną wynosi ok. 7 proc. PKB. To mniej niż na Słowacji (7,8 proc.), czy na Węgrzech (7,2 proc.). Wydatki publiczne w naszym kraju stanowią jedynie 4,87 proc. PKB, a przeciętnie w krajach OECD ich poziom jest o 2 punkty procentowe wyższy. ANNA janczewska-radwan Prezes Zarządu Ogólnopolskiej izby Gospodarczej Wyrobów medycznych POlmed. Ministerstwo Zdrowia praktycznie nie prowadzi polityki związanej z wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań powszechnie stosowanych w większości krajów UE. Barierą przy stosowaniu innowacji technologicznych na polskim rynku jest procedura wprowadzania nowego świadczenia do koszyka świadczeń gwarantowanych. Zainicjowanie procesu wpisania technologii do koszyka świadczeń gwarantowanych przez Ministra Zdrowia, brak zdefiniowanych ram czasowych na podjęcie decyzji oraz opisu mechanizmów pojawienia się świadczenia innowacyjnego w katalogach szpitalnych lub programach terapeutycznych Narodowego Funduszu Zdrowia czyni tę procedurę nieefektywną. Prawdziwe koszty Wciąż nie są brane pod uwagę całościowe koszty stosowania tradycyjnych procedur w stosunku do oszczędności i korzyści wynikających z zastosowania nowoczesnych metod leczenia z użyciem innowacyjnych wyrobów medycznych. W efekcie, w Polsce nadal funkcjonują procedury niedostosowane do współczesnych potrzeb pacjentów. Należy podkreślić, że małoinwazyjne metody leczenia oznaczają dla pacjenta m.in. krótszy czas rekonwalescencji, zmniejszenie bólu pooperacyjnego oraz szybszy po- wrót do normalnego życia. Stosowanie innowacyjnych procedur prowadzi do zmniejszenia: potencjalnych powikłań, ilości powtórnych operacji, zużycia leków, oraz skrócenia czasu hospitalizacji. Jednocześnie dla systemu ochrony zdrowia oznacza to wymierne korzyści finansowe. Niezmiernie istotny jest zatem nacisk na zwiększanie dostępu do nowoczesnych metod leczenia z użyciem innowacyjnych technologii medycznych, bezpośrednio wpływających na poprawę bezpieczeństwa pacjentów, ale też w dłuższej perspektywie na oszczędności finansowe wynikające z ich zastosowania. Przypominanie o powyższym to rola wszystkich uczestników rynku ochrony zdrowia. Natomiast prowadzenie rozsądnej polityki w tym zakresie to wyzwanie dla Ministerstwa Zdrowia. Pani Minister E. Kopacz wielokrotnie deklarowała, że wszelkie zmiany i cały system ochrony zdrowia służy pacjentowi. Podpisujemy się pod tym obiema rękami. pokażmy koszyk negatywny Polska służba zdrowia podzielona jest na dwa obszary jeden z nich jest od niedawna dobrze znany to koszyk świadczeń gwarantowanych. Z kolei o istnieniu drugiego obszaru nie wie gros społeczeństwa, a ci, co wiedzą, nie potrafią go skutecznie zdefiniować. Mowa o koszyku negatywnym czyli zestawie świadczeń medycznych niegwarantowanych przez państwo. W 2009 roku potwierdzono istnienie tzw. pozytywnego koszyka świadczeń zdrowotnych, czyli koszyka świadczeń gwarantowanych w ramach środków fi nansowych NFZ. Tzw. Ustawa koszykowa powołała rządową Agencję Oceny Technologii Medycznych (AOTM) i umożliwiła zarządzanie zawartością koszyka na naukowych podstawach. Jednak do dokładnego zbadania sytuacji polskiej służby zdrowia niezbędny jest nie tyle koszyk pozytywny, co koszyk negatywny. W tym obszarze znajdują się zwykle technologie innowacyjne często najbardziej skuteczne w leczeniu określonej choroby, choć równocześnie najczęściej są to technologie drogie. Głównym zadaniem WHC jest stworzenie ewidencji świadczeń zdrowotnych tylko teoretycznie gwarantowanych w ramach składki podstawowej, ale do których pacjenci mają utrudniony dostęp. Z drugiej strony chcemy również zbadać drugi obszar defi - cytowy, czyli pokazać technologie dopuszczone do obrotu, ale nie fi - nansowane ze środków publicznych koszyk negatywny mówi Krzysztof Łanda, prezes Fundacji WHC. Za pośrednictwem strony internetowej www.korektorzdrowia.pl zarówno pacjenci, jak również lekarze i inni pracownicy ochrony zdrowia mogą przekazać zgłoszenia dotyczące utrudnień w dostępie do świadczeń oferowanych przez publiczną służbę zdrowia. Następnie, dane te są weryfi kowane przez przedstawicieli Fundacji, a po potwierdzeniu publikowane na stronie internetowej. W ten sposób stworzymy ogólnopolską ewidencję świadczeń medycznych, do których dostęp jest czasowo lub permanentnie ograniczony, a które są najbardziej potrzebne, niezaprzeczalnie skuteczne i wysoce opłacalne mówi Krzysztof Łanda Na stronie www.korektorzdrowia.pl każdy może także sprawdzić jakie świadczenia już znalazły się w dwóch ewidencjach prowadzonych przez WHC. Ewidencja świadczeń z koszyka gwarantowanego powstaje głównie dzięki informacjom jakie uzyskujemy od pacjentów. Ewidencja świadczeń spoza koszyka wymaga współpracy z przedstawicielami służby zdrowia i dlatego też jej tworzenie jest dużo bardziej żmudne mówi Łanda. Tworzone ewidencje pomagają określić skalę ograniczeń do świadczeń zdrowotnych w Polsce. Dokładne zdefiniowanie świadczeń defi cytowych i niedostępnych jest niezbędne by podjąć skuteczne działania naprawcze systemu ochrony zdrowia. Służba zdrowia jest chora, gdyż nikt do tej pory prawidłowo nie rozpoznał choroby leczone były tylko objawy. Jeśli fundacji Watch Health Care uda się zebrać informacje o skali ograniczeń dostępu do świadczeń zdrowotnych, obraz pozwoli na podjęcie prawidłowego leczenia. Apeluję o pomoc i zgłoszenia na www.korektorzdrowia.pl. Leży to w interesie wszystkich, którzy będą kiedyś chorowali i tych, którzy chorują już dziś podsumowuje Krzysztof Łanda. Fundacja Watch Health Care (WHC) została założona w roku 2010. inspiracją dla jej powstania była narastająca dysproporcja pomiędzy zawartością koszyka świadczeń i wielkością środków finansowych ze składki na ubezpieczenie podstawowe, przeznaczanych na świadczenia zdrowotne w Polsce. skutkiem tej dysproporcji jest szczególnie bolesne pozbawienie lub ograniczenie chorym dostępu do podstawowych świadczeń zdrowotnych. Ewidencja WHc gromadzi i prezentuje sprawdzone dane dotyczące świadczeń zdrowotnych i procedur medycznych, do których dostęp jest utrudniony. osoby chore, społeczeństwo, świadczeniodawcy, decydenci i regulatorzy uzyskują nieodpłatny dostęp do zagregowanych informacji przedstawionych w formie rankingów. www.watchhealthcare.eu
NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ Inspiracje 5 Z serwisem bezpieczniej Pytanie: Dobro pacjenta jest ostatnio odmieniane przez wszystkie przypadki. Czy za składanymi deklaracjami rzeczywiście idą konkretne, odpowiedzialne działania? Odpowiedź: Warto się temu przyjrzeć w perspektywie serwisowania wyrobów medycznych. Podczas VI Forum Rynku Zdrowia, Izba POLMED była współorganizatorem panelu tematycznego: Aparatura medyczna oraz jej serwisowanie. Zaproszeni do debaty dyrektorzy szpitali i przedstawiciele Izby dyskutowali między innymi na temat regulacji prawnych, określających zasady serwisowania aparatury medycznej w świetle nowej ustawy o wyrobach medycznych, wymaganiach serwisowych oraz znaczenia odpowiedniego serwisowania w ewentualnych procesach sądowych. Niebezpieczne błędy Według szacunków Ministerstwa Zdrowia liczba błędów medycznych w 2009 roku przekroczyła 800 tysięcy. Wśród nich zdarzają się również przypadki, mające swoje źródło w problemach wynikających z niewłaściwego serwisowania sprzętu medycznego. Zdaniem uczestników dyskusji odpowiedni poziom bezpieczeństwa pacjenta idzie w parze z odpowiednim i należytym serwisowaniem urządzeń. Również dyrektorzy placówek medycznych są coraz bardziej świadomi tych zależności, szczególnie w przypadku ewentualnych procesów sądowych. Systematyczny wzrost ilości pozwów i wysokość zasądzanych odszkodowań nakłada na zarządzających placówkami ochrony zdrowia szczególny obowiązek dbałości o jakość i niezawodność sprzętu niezbędnego do udzielania świadczeń opieki zdrowotnej. Poważne konsekwencje Skutków niewłaściwego serwisowania wyrobów medycznych, prócz tych najpoważniejszych, związanych ze zdrowiem i życiem pacjentów, może być więcej np. konsekwencje prawne, zagrożenie bezpieczeństwa użytkowników i osób trzecich, ograniczenie odpowiedzialności producenta za funkcjonowanie sprzętu, negatywny wpływ na pracę urządzenia czy wspomniane już roszczenia z tytułu odszkodowań. Co robić? W ramach Izby POLMED powołaliśmy roboczą grupę ekspertów, której celem jest wypracowanie Według szacunków Ministerstwa Zdrowia liczba błędów medycznych w 2009 roku przekroczyła 800 tysięcy. Wśród nich zdarzają się również przypadki, mające swoje źródło w problemach wynikających z niewłaściwego serwisowania sprzętu medycznego Witold Włodarczyk Dyrektor Generalny Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Wyrobów Medycznych POLMED nowych standardów i rozwiązań w dziedzinie serwisu wyrobów medycznych. Podstawą jej działania są trzy grupy zadaniowe. Pierwsza z nich pracuje nad zagadnieniami bezpieczeństwa działań serwisowych. Pozostałe skupiają się na wypracowaniu rekomendowanych wzorców zachowań dla podmiotów wykonujących działania serwisowe, a także możliwości pozyskania środków na finansowanie działań serwisowych. Podczas VI Forum Rynku Zdrowia przedstawiliśmy propozycje praktycznych rekomendowanych rozwiązań w zakresie użytkowania i serwisowania aparatury medycznej. Wśród nich znalazły się m.in. uporządkowane i ujednolicone definicje pojęć, zobowiązań wykonawcy i klienta, propozycje regulacji kwestii wynagrodzeń i terminów, obowiązki i prawa przysługujące stronom. Propozycje te nie mają zastępować przepisów prawa, jednak są próbą szczegółowego określenia reguł, według których mogliby działać uczestnicy rynku. Potrzebę takich rozwiązań od dawna zgłaszały szpitale, z którymi na bieżąco współpracują członkowie naszej Izby. Korzyści Mądre rozwiązanie kwestii serwisu sprzętu medycznego będzie korzystne dla dyrektorów szpitali, przedsiębiorców, dla których jasne zasady współpracy będą dużym ułatwieniem oraz przede wszystkim dla pacjentów, którzy będą po prostu bezpieczniejsi.
6 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ INSPIRACJE Z Raportu Grupy Roboczej na Rzecz Innowacji w Opiece Zdrowotnej Alarmujące statystyki W Polsce na cukrzycę choruje około 2,5 mln osób, ponad 750 tys. z nich jeszcze o tym nie wie, a więc nie leczy się. Szacuje się, że w 2010 roku cukrzyca będzie przyczyną ponad 29 tys. zgonów. Foto: istock Cukrzyca podstępna choroba Pytanie: Jakie zagrożenia niesie ze sobą cukrzyca? Odpowiedź: Cukrzyca typu 2 prawie zawsze występuje razem z nadciśnieniem tętniczym i zaburzeniami lipidowymi. Ten pakiet chorób prowadzi do miażdżycy (makroangiopatia), uszkodzeń siatkówki (retinopatia), nerek (nefropatia) i nerwów (neuropatia). Wszystkie złe zmiany zachodzące w organizmie chorego na cukrzycę są skutkiem hiperglikemii, czyli nadmiernego stężenia glukozy we krwi. Cukrzyca często rozwija się nie dając wyraźnych objawów lub przybierając maskę innych schorzeń. Należą do nich m. in. świąd skóry, zmęczenie, zmienność nastrojów czy złe gojenie się ran. Wśród przyczyn cukrzycy typu 2 wymienia się otyłość, ilość tłuszczu w diecie, uwarunkowania genetyczne i brak ruchu. U kobiet chorobie sprzyja urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4 kg. Prawdy i mity O przyszłości chorego na cukrzycę decydują pierwsze lata leczenia choroby Prof. dr med. Waldemar Karnafel, kierownik Kliniki Chorób Metabolicznych i Gastroenterologii CSK WUM. Najważniejsze wyrównanie Istotą leczenia cukrzycy jest wyrównanie poziomu glukozy we krwi. Ale aż 70 proc. chorych nie uzyskuje tego, co utrudnia prawidłowe leczenie i walkę z powikłaniami, do których zalicza się cukrzycową retinopatię, nefropatię i neuropatię. Skuteczna ochrona przed powikłaniami to także leczenie nadciśnienia, zaburzeń lipidowych, rzucenie palenia i redukcja masy ciała. O przyszłości chorego na cukrzycę decydują pierwsze lata leczenia choroby. Im wcześniej terapia będzie dostosowana do potrzeb, tym mniej epizodów hipoglikemi i lepsze rokowania. Czy wiesz, że... cukrzyca często rozwija się nie dając wyraźnych objawów lub przybierając maskę innych schorzeń. Powodem lęku przed insuliną są epizody hipoglikemii, która jest powikłaniem leczenia insuliną. Ale są to sytuacje, które doświadczony lekarz potrafi opanować. Do tego jednak jest potrzeba ścisła współpraca pacjenta z lekarzem. Insulina jest doskonałym lekiem, ale pacjenci obawiają się ją przyjmować. To otyłość jest czynnikiem sprzyjającym chorobie nowotworowej. Krążą opinie, że jeśli raz zacznie się przyjmować insulinę, nie ma od tego odwrotu. To nieprawda. Właściwe postępowanie lecznicze może odwrócić tę sytuację. Nie jest też prawdą to, że insulina prowokuje raka. Tabletka czy zastrzyk W pierwszym etapie leczenia (tzw. stan przedcukrzycowy), wielkie znaczenie ma profilaktyka. Utrata 4 kg masy ciała i utrzymanie tego stanu przez wiele lat, może uchronić przed rozwojem cukrzycy. W walce z otyłością stosuje się metody bariatryczne, ale podstawą jest zmiana diety i ruch. Kolejnym etapem leczenia jest wprowadzenie farmakoterapii. Tu do wyboru są leki doustne i różne typy insuliny. W cukrzycy typu 2 w zależności od stanu zdrowia chorego można zacząć od tabletek, a gdy choroba się rozwinie podajemy insulinę. Jest w czym wybierać Szeroki wachlarz różnych typów insulin pozwala modyfikować leczenie, dopasowywać je do potrzeb pacjenta, jego wieku, aktywności fizycznej i stanu organizmu. Nie można powiedzieć, że lepsza jest insulina krótko- lub długodziałająca, że lepsze są analogi. W terapii cukrzycy potrzebne są wszystkie jej rodzaje, bo każdy pacjent może potrzebować innej postaci leku. Podstawowym staraniem lekarzy i pacjentów jest to, aby cukrzyca była dobrze wyrównana, aby nie było hipoglikemii, które są stanem zagrożenia życia. Zachorowalność 1 Zgodnie z najnowszymi danymi Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej średnia zachorowalność na cukrzycę wśród dorosłych osób (w wieku 20 79 lat) w krajach Unii Europejskiej wzrosła z 7,6% w 2003 r. do 8,6% w roku 2006, co daje liczbę 31 milionów chorych. Liczba chorych 2 Co więcej, zgodnie z przewidywaniami, odsetek ten w 2025 r. wyniesie nawet 10,3%48. W Polsce liczbę chorych na cukrzyce szacuje się na ponad 2 mln osób. Insulina 3 Insuliną leczonych jest około 450 500 tys. (wg konsultanta krajowego w dziedzinie diabetologii prof. dr hab. n. med. Krzysztofa Strojka). Rejestr chorych 4 Brak precyzyjnych danych dotyczących liczby osób chorych na cukrzycę wynika z braku funkcjonowania ogólnopolskiego rejestru chorych na cukrzycę (dorosłych oraz wieku rozwojowego). Termin wdrożenia 5 Od 2007 roku rejestr taki znajduje się w fazie wdrożeniowej, a jego pełne uruchomienie planowane jest w roku 2011. Monitorowanie 6 Funkcjonowanie ogólnopolskiego rejestru cukrzycy będzie ważnym krokiem w poprawie monitorowania sytuacji epidemiologicznej w cukrzycy oraz organizacji opieki nad chorymi na cukrzycę. Prognozy 7 Niekorzystne prognozy dla Polski, jeśli chodzi o epidemiologię cukrzycy, formułuje Światowa Federacja Diabetologiczna, według której do 2015 r. w Polsce nastąpi 5% wzrost zachorowań na cukrzycę. Otyłość 8 Czynnikiem podwyższonego ryzyka epidemiologicznego dla Polski jest także epidemia otyłości wśród dzieci i młodzieży. Ogólnopolskie badania przeprowadzone przez Centrum Zdrowia Dziecka w ramach projektu OLAF pokazują, iż 18% chłopców i 14% dziewcząt w wieku od 7 do 18 lat w Polsce jest otyłych.
nowości NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ 3KrOK 7 W trosce o głęboki oddech dynamiczny rozwój Pytanie: Czy polska pneumonologia odbiega od światowych standardów w zakresie diagnozowania i leczenia chorych? Odpowiedź: Pneumonologia przebyła w ostatnich dziesięcioleciach długą drogę, od ftyzjatrii zajmującej się gruźlicą, do pełnoprawnej dziedziny interny. Wciąż dynamicznie się rozwija. Ostatnie lata przyniosły wiele zmian w strategii zapobiegania i leczenia chorób płuc, a szczególnie dużo wydarzyło się w odniesieniu do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), która jest poważnym problemem medyczno-społecznym. Ogromny nacisk położyliśmy na wczesne wykrywanie choroby oraz na eliminowanie głównego czynnika ryzyka, jakim jest palenie papierosów. W 2005 roku Polskie Towarzystwo Chorób Płuc (PTChP) opublikowało zalecenia dotyczące pomocy osobom uzależnionym od tytoniu. Są one realizowane przez lekarzy, a ich praca daje coraz lepsze efekty. Pokonać POChP Zalecenia dotyczące postępowania z chorymi na POChP to dokument dostosowany do polskich realiów. Polska jest liderem na świecie w zakresie wczesnego wykrywania POChP. Są pewne nisze, w których wiele musimy zrobić. Pilnego rozwiązania wymaga stworzenie sieci specjalistycznych poradni antynikotynowych, dostępność do wszystkich nowoczesnych leków i innych metod leczenia, takich jak rehabilitacja oddechowa, domowe leczenie tlenem, czy stosowanie nieinwazyjnej wentylacji w zaostrzeniu POChP przebiegającej z niewydolnością oddychania. Nie ma też w Polsce oddziałów intensywnego nadzoru pulmonologicznego, a chory z niewydolnością oddychania wymaga opieki doświadczonych lekarzy i pielęgniarek oraz specjalistycznej aparatury. Proste i skuteczne Podstawowym badaniem określającym stan płuc jest spirometria, dr N. med. małgorzata CZAjKOWsKA-mAliNOWsKA Ordynator Oddziału Chorób Płuc i Niewydolności Oddychania, Prezes Fundacji OddeCH NAdZiei. czyli pomiar objętości i pojemności powietrza zawartego w płucach oraz prędkości przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Pozwala ono ocenić, czy płuca są starsze niż nasz wiek metrykalny. Samo badanie jest tanie i proste, trwa kilka minut. Dzięki temu badaniu można wcześnie rozpoznać POChP oraz inne choroby przebiegające z obturacją oskrzeli. Ograniczyć duszność Podstawą leczenia POChP jest rzucenie palenia, ale też przyjmowanie leków ułatwiających oddychanie. To niezwykle ważne, bo uporczywa duszność uniemożliwia normalne funkcjonowanie. Dlatego też podaje się drogą wziewną środki rozszerzające oskrzela. Leki działają miejscowo, a więc u źródła schorzenia. Mamy do dyspozycji szeroką gamę nowoczesnych leków, ale nie wszystkie z nich są refundowane. Problem polega na tym, że część leków rozszerzających oskrzela jest refundowana tylko dla chorych z zaawansowanym schorzeniem, a powinny być dostępne także dla osób z umiarkowaną postacią choroby. Zaletą tych środków jest to, że przyjmuje się je raz dziennie, a inhalatory podają tylko potrzebną dawkę leku. Dzięki temu terapia jest skuteczna, a życie chorego łatwiejsze. Więcej tlenu Dużym i wciąż nierozwiązanym problemem jest w naszym kraju dostępność do tlenoterapii w warunkach domowych. Polska była pierwszym krajem z Europy Wschodniej, który rozpoczął program domowego leczenia tlenem (w 1986 roku). Powstało wtedy 50 wojewódzkich poradni, które otrzymywały koncentratory z Ministerstwa Zdrowia i następnie przydzielały je chorym. Obecnie ich liczba wzrosła do 2 tys. To jednak wciąż kropla w morzu potrzeb. Wymagających takiego leczenia jest w naszym kraju minimum 8 tys. osób. Przy zaawansowanej niewydolności oddychania w przebiegu POChP konieczne staje się wspomaganie oddechu pacjenta. Umożliwia to tzw. nieinwazyjna wentylacja mechaniczna (NWM), czyli prosty respirator pompujący powietrze do płuc poprzez maskę nosową lub twarzową. Niestety, nie wszyscy pacjenci z niewydolnością oddychania mogą w ramach NFZ korzystać z takiej pomocy.
8 NIEZALEŻNY DODATEK TEMATYCZNY DYSTRYBUOWANY WRAZ Z RZECZPOSPOLITĄ WYZWanIa raport o innowacjach Grupa Robocza na rzecz Innowacji w Opiece Zdrowotnej po raz drugi dokonała oceny systemu ochrony zdrowia w Polsce pod kątem dostępności nowoczesnych technologii medycznych, sprzętu oraz leków dla pacjentów. Pierwsza diagnoza sporządzona w 2008 roku wykazała znaczne ograniczenia w dostępności polskich pacjentów do nowoczesnej medycyny. Czy kolejne dwa lata przyniosły w tej kwestii poprawę? Obecną diagnozę przygotowano na przykładzie trzech problemów zdrowotnych chorób nowotworowych, cukrzycy oraz osteoporozy, które stanowią coraz większe wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej, a także generują wysokie koszty ekonomiczne i społeczne. Choroby nowotworowe Są jedną z trzech głównych przyczyn zgonów w Polsce. Do najczęstszych nowotworów należą rak płuca, jelita grubego, piersi oraz trzonu i szyjki macicy. Polskę charakteryzuje znacznie niższy niż w innych krajach UE wskaźnik 5-letnich przeżyć. Jedną z przyczyn tego stanu jest późna wykrywalność spowodowana brakiem wiedzy oraz niskim udziałem Polaków w badaniach przesiewowych (badanie kału na krew utajoną, kolonoskopia, mammografia, badanie cytologiczne. Nienajlepsząt ocenę ekspertów uzyskała też skuteczność leczenia nowotworów, na co składa się niska jakość badań diagnostycznych i długie oczekiwanie na badania i leczenie. Niepopularna jest także chirurgia małoinwazyjna, bo jest gorzej opłacana przez NFZ niż chirurgia klasyczna. We współczesnej onkologii kładzie się nacisk na indywidualizację terapii opartej na badaniach farmakogenetycznych. U nas ten problem jest nierozwiązany. Chemioterapia jest dostępna głównie w formie chemioterapii standardowej, zgodnie z rejestracją poszczególnych leków. Większość najnowszych leków onkologicznych stosowana jest w ramach finansowania ze środków publicznych specjalnych programów terapeutycznych lub też w ramach tzw. chemioterapii niestandardowej. Obydwie ścieżki dostępności są obarczone złożonymi procedurami administracyjnymi, znacznie obniżającymi dostępność pacjentów do nowoczesnej chemioterapii. Cukrzyca WHO przewiduje, że do 2015 roku liczba chorych na cukrzyce wzrośnie o 15 proc. Istnieje zatem potrzeba intensyfikacji działań na rzecz profilaktyki, diagnostyki i leczenia cukrzycy oraz walki z otyłością, która jest głównym czynnikiem rozwoju cukrzycy typu 2. Wiedzy o chorobie nie mają także chorzy. Co trzeci nie umie postępować w przypadku objawów hipoglikemii, jedna czwarta nie zna późnych powikłań cukrzycy, połowa nie wie, jak często badać wzrok czy oglądać stopy. Powodem jest brak zintegrowanej opieki nad chorymi na cukrzycę. Zdaniem ekspertów jedynie kilka procent chorych jest leczonych zgodnie z najnowszymi standardami diabetologicznymi. Do 2010 roku Polska była jedynym krajem w UE, który nie refundował terapii długodziałającymi anologami insuliny. W Polsce nie są także refundowane leki inkretynowe, mimo że ułatwiają one kontrolę glikemii, prowadza do istotnego zmniejszenia masy ciała pacjentów i w porównaniu z insuliną 4-krotnie obniżają ryzyko wystąpienia hipoglikemii. Choroby kostno-stawowe Szczególnym problemem medycznym, społecznym oraz ekonomicznym jest osteoporoza i jej następstwa prowadzące do trwałej niepełnosprawności. Dostępność polskich pacjentów do nowoczesnej terapii w leczeniu osteoporozy finansowanej ze środków publicznych oceniana jest przez ekspertów jako jedna z najgorszych w UE. Refundowany jest tylko jeden lek na osteoporozę oraz jego generyki. Nierefundowane są m.in. leki, które w znacznym stopniu ułatwiają terapię, są wygodne w stosowaniu oraz zmniejsza ryzyko złamań kręgów i kości. ANNA JAROSZ redakcja@mediaplanet.com InspIracje Wdrażanie do powszechnie dostępnej praktyki innowacyjnych technologii jest jednym z priorytetów Strategii Lizbońskiej i innych kluczowych aktów kształtujących rozwój Unii Europejskiej. Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej to okazja do przedstawienia na forum Unii Europejskiej priorytetów polskiej polityki zdrowotnej, zaakcentowania najistotniejszych problemów ochrony zdrowia oraz przedłożenia własnych pomysłów i inicjatyw dotyczących wzrostu dostępności do nowoczesnych technologii medycznych. Z raportu Grupy roboczej na rzecz innowacji w Opiece Zdrowotnej 2010