Domino Globalnych Wyzwań Instrukcja obsługi Dlaczego w Palestynie brakuje toalet i jak temu zaradzić? Po co somalijskiej szkole berkada? No i co to w ogóle ta berkada? Skąd przyjechał banan, którego jesz na śniadanie? I czy wodę do Afryki trzeba przywozić samolotem? Gracze Domina Globalnych Wyzwań rozwiązują te zagadki układając kamienie (kostki do gry), które zamiast klasycznych oczek mają obrazki. Obrazki tworzą 7 historii pokazujących globalne współzależności i wyzwania, jakie stoją przed mieszkańcami różnych regionów świata. Są to historie z Afganistanu, Somalii, Palestyny, Polski, Sudanu Południowego, Syrii i Haiti. Domino Globalnych Wyzwań opiera się na zasadach klasycznego domina, gdzie łączy się kamienie posiadające pola o identycznej ilości oczek. Zadaniem gracza Domina Globalnych Wyzwań jest takie układanie kamieni, aby połączyć kamienie z obrazkami należącymi do tej samej historii. Ciekawostka: Legenda głosi, że domino zostało wymyślone przez średniowiecznych mnichów, a nazwa domino pochodzi od psalmowego dominus, co po łacinie oznacza pan, jak określało się w tamtych czasach Pana Boga. Zatem w domino można grać z czystym sumieniem! Zasady gry Zasady gry w Domino Globalnych Wyzwań są proste, a grać można w każdym wieku. Gra składa się z 28 kamieni. Każdy kamień ma dwie strony, co daje dwa warianty gry. 1. Wariant serce Gracze grający w wariant serce wykorzystują kamienie odwrócone sercami do góry. Wariant serce to tak naprawdę gra w klasyczne domino. Można w nie grać na milion różnych sposobów, a wiele inspiracji znajdziecie w Internecie. 2. Wariant globalne wyzwania Wybierając ten wariant gracze używają kamieni odwróconych obrazkami do góry. Obrazki są różne. Wszystkie obrazki można podzielić na 7 kategorii. Tymi kategoriami są historie z 7 państw świata: Afganistanu, Somalii, Palestyny, Polski, Sudanu Południowego, Syrii i Haiti. Każdą historię tworzy 8 obrazków. Każdy obrazek w prawym dolnym rogu posiada flagę państwa, którego historię opowiada. Na każdym kamieniu są dwa obrazki. Najczęściej są to obrazki z dwóch różnych państw (np. Afganistan i Somalia), ale są również kamienie posiadające 2 obrazki z tego samego państwa (np. Polska i Polska). W grze może wziąć udział od dwóch do czterech graczy. Kamienie rozkłada się obrazkami do dołu i miesza. Następnie losuje się gracza, który zaczyna grę. Pierwszy gracz wybiera kamienie, 1
a później zgodnie z ruchem wskazówek zegara, robią to następni gracze. Kamienie można wybierać po jednym lub od razu w odpowiedniej liczbie. 8 kamieni, gdy jest 2 graczy, 7 kamieni, gdy jest 3 graczy, 5 kamieni, gdy jest 4 graczy. Gracze ustawiają wybrane kamienie przed sobą tak, aby obrazki na kamieniach widział ich właściciel, a nie widzieli jego przeciwnicy. Pozostałe kamienie to "talon". Rozpoczynający wykłada dowolny kamień, a pozostali, kolejno, dokładają swoje kamienie. Kamienie dokładane są tak, aby stykające się pola miały obrazki należące do tej samej historii, czyli tego samego państwa. Jeśli kolejny gracz nie posiada kamienia, który mógłby dołożyć według podanej zasady, dobiera kamień z pozostałej puli, "talonu". Przed rozpoczęciem gry można się umówić, czy gracz dobiera jeden czy dwa kamienie. Również według umowy, jeśli dobrany kamień także nie pasuje do wyłożonych, gracz dobiera dalsze kamienie, aż do wybrania właściwego (lub wyczerpania talonu), lub ruch wykonuje gracz następny. Kamienie można dokładać do jednego lub drugiego końca ciągu. Nie można dokładać do kamieni znajdujących się wewnątrz ciągu. Kamienie mające po obu stronach obrazek z tej samej historii ( dublety ), są uprzywilejowane i można je dokładać do każdego innego kamienia (z obrazkami innej historii). Gracz, który nie może wyłożyć się w swojej kolejce i nie może dobrać kamieni z talonu (bo wszystkie kamienie talonu zostały zabrane) musi przepuścić swoją kolejkę. Wygrywa gracz, który pierwszy wyłoży wszystkie posiadane kamienie lub "zamknie" grę wykładając kamień jednym polem pasujące do jednego końca utworzonego z wykładanych kamieni "węża" a drugim - do drugiego końca. Grę można kontynuować przez kilka partii, a sumę punktów na kamieniach nie wyłożonych przez przeciwników (suma serduszek na odwrocie) zapisywać na konto gracza kończącego partię, aż do osiągnięcia przez jednego z graczy ustalonej liczby punktów. Po zakończonej partii zwycięzca podlicza punkty z kamieni przeciwników i zapisuje je na kartce pod swoim imieniem. Na początku gry można założyć, że rozegrane zostanie tyle partii, aż jeden z graczy osiągnie 100 punktów (lub inną przyjętą ilość). Ten kto osiągnie umówioną ilość zostaje zwycięzcą gry. Jeśli każdy z graczy posiada jeszcze kamienie i nie może dopasować żadnego z nich do wyłożonego ciągu to partia zostaje zakończona. W tej sytuacji zwycięża gracz z najmniejszą ilością kamieni. Jeżeli dwóch lub więcej graczy posiada tę samą ilość kamieni, a pozostali mają ich więcej (i nikt nie może się wyłożyć) to zwycięzcą zostaje ten, kto ma najmniejsza ilość punktów na swoich kamieniach 2
W Domino Globalnych Wyzwań można też grać na inne sposoby, zależy to od pomysłowości samych graczy. O czym opowiadają historie Domina Globalnych Wyzwań? Afganistan Jakie skutki niesie ze sobą konflikt zbrojny dla społeczności cywilnej? Co dzieję się, gdy niszczone są szkoły? Jakie są skutki braku dostępu do edukacji dla dzieci i dorosłych? Na przykładzie Afganistanu został zaprezentowany problem utrudnionego dostępu do edukacji jako konsekwencja konfliktu zbrojnego. W Afganistanie wiele budynków szkół jest ciągle zniszczonych. Klasy są bardzo liczne, czasami na jedną szkolną sale przypada nawet 150 uczniów. Szkoły są słabo wyposażone, wiele z nich nie ma toalet, generatora prądu ani dostępu do bieżącej wody. Wiele społeczności wymaga, aby dziewczęta uczyły się w osobnych klasach, a ich nauczycielem powinna być kobieta. Często brakuje wystarczającej ilości nauczycielek. To jeden z powodów, dla którego dziewczynki mają znacznie mniejsze szanse na otrzymanie wykształcenia niż chłopcy. W Afganistanie wielu dorosłych nie umie czytać ani pisać. Palestyna Jakie są skutki braku toalet w szkołach? Co się dzieje, gdy w domu nie ma bieżącej wody? Dlaczego nieczystości odprowadzane są do morza lub na ulicę? Na przykładzie Palestyny została pokazana problematyka ograniczonego prawa dostępu do wody i godnych warunków sanitarnych. Konflikt, jaki toczy się w tym obszarze od długiego czasu powoduje, że warunki życia są tam bardzo trudne. Brak stałego, bezpiecznego źródła wody pitnej, brak toalet, nieszczelne szamba i nieczystości odprowadzane na ulice albo do morza to w Palestynie powszechna praktyka. W Palestynie istnieje potrzeba remontu sieci wodnokanalizacyjnych, zapewnienia sanitariatów i dostępu do czystej wody. Więcej toalet w szkołach to więcej uczących się dzieci; więcej sprawnych studni to mniej chorych. To także więcej czasu dla kobiet, by mogły zająć się własną edukacja i rozpocząć działalność zarobkową, poprawiając tym samym jakość życia swoich rodzin. Syria Jakie są powody, dla których ludzie opuszczają swój kraj? Na jaką pomoc mogą liczyć w innych krajach? Jakie trudności mogą spotkać uchodźcę w nowym kraju? 3
Na przykładzie Syrii został zaprezentowany problem opuszczania swojego państwa jako konsekwencja konfliktu zbrojnego. Droga do uzyskania ochrony w innym państwie jest często żmudna, ale mimo to co roku miliony osób decydują się na opuszczenie swojego kraju. Powodów opuszczenia ojczyny jest wiele: wojny, prześladowania to niektóre z nich. Konwencja Genewska określa: "Uchodźca to człowiek, który z obawy przed prześladowaniami z powodu swojej: rasy, religii, narodowości, przynależności do grupy etnicznej, przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem i nie może lub nie chce korzystać z ochrony tego państwa". Status uchodźcy to nie jedyna forma ochrony, na którą mogą liczyć cudzoziemcy uciekający ze swojego kraju. Przyznanie ochrony w nowym kraju to jednak nie koniec zmagań cudzoziemca, często mierzą się oni z trudnościami językowymi, bezrobociem i stereotypami. Somalia Po co w Somalii berkada? Jak ogródek szkolny wpływa na wyniki w nauce somalijskich uczniów? Czym jest zróżnicowany posiłek? Posiłki w Somalii nie są wystarczająco zróżnicowane, by zapewnić ludziom zdrowy rozwój. Powodem tego jest fatalny stan infrastruktury wodnej, a także susze. Czasami brakuje wiedzy rolniczej, a w konsekwencji także dostępu do warzyw. Dyrektor szkoły w Jalam chce stworzyć przy szkole ogród warzywny, który wzbogaci ubogą dietę uczniów i będzie promował umiejętności ogrodnicze wśród lokalnej społeczności. Aby ogród mógł funkcjonować, trzeba najpierw wybudować zbiornik na wodę deszczową - berkadę. Szkoła leży na niższym terenie, dlatego jej lokalizacja pozwoli na dogodne zbieranie wody opadowej spływającej z okolicznych pagórków. Podziemna konstrukcja berkady, przykryta dachem, będzie połączona z systemem kanałów łapiących wodę spływającą z wyższych terenów. Zbiornik umożliwi uprawę m.in. pomidorów, ziemniaków, cebuli, chilli czy arbuzów. Dostęp do wody poprawi również warunki sanitarne szkoły. Polska Skąd pochodzi żywność, którą jemy? Dlaczego często promuje się lokalne produkty? Co to jest food miles i fair trade?? Jak transport żywności z odległych krajów wpływa na środowisko naturalne? Na przykładzie Polski został zobrazowany problem odpowiedzialnej konsumpcji, czyli podejmowania decyzji zakupowych z uwzględnieniem wszelkich konsekwencji, jakie niesie ze 4
sobą wydobycie surowców oraz produkcja, dystrybucja, użytkowanie i utylizacja danego towaru. Korzystanie z lokalnych produktów to ograniczenie transportu żywności z odległych regionów świata, a przez to mniejsza emisja dwutlenku węgla do atmosfery. To także skrócony łańcuch dostaw, dzięki czemu większa część zysku ze sprzedaży trafia do rąk producenta, np. rolnika. Wytwarzanie produktów tradycyjnych i lokalnych ma wpływ na promocję danego regionu i wspomaga rozwój tego obszaru poprzez umożliwienie jego mieszkańcom zarobkowania w ich własnym środowisku. Wytwarzanie i promocja lokalnych i tradycyjnych produktów zmierza również do zachowania dziedzictwa kulturowego danego regionu, a także pozwala na zróżnicowanie działalności na tych terenach i zapobiega ich wyludnieniu i marginalizacji. Sudan Południowy Dlaczego w Sudanie Południowym brakuje dostępu do wody? Jak miejscowa ludność zdobywa wodę? Jakie są skutki braku dostępu do wody dla kobiet, dzieci i całego państwa? Co można zrobić aby poprawić sytuację w Sudanie Południowym? Sudan Południowy to jeden z najsłabiej rozwiniętych krajów świata. Wieloletnie walki zbrojne i konflikty etniczne między arabską ludnością z północy a chrześcijańskimi i animistycznymi mieszkańcami południa doprowadziły do tego, że życie na tym obszarze jest niezwykle trudne. Duża część społeczeństwa nie posiada dostępu do wody pitnej, a ci, którzy mieszkają w pobliżu studni muszą często godzinami stać w kolejkach z baniakami. Odbiera to dzieciom możliwość nauki, a kobietom pracy na innych polach niż przy zdobywaniu wody dla rodziny, a przez to hamuje rozwój całego kraju. Haiti Jakie znasz katastrofy naturalne? Jakie skutki mają katastrofy naturalne dla miejscowej ludności? Co można zrobić, żeby zminimalizować skutki katastrof naturalnych? Katastrofy naturalne niosą ze sobą wiele negatywnych konsekwencji, szczególnie jeśli uderzają w najbiedniejsze regiony świata, a tak się często dzieje. Wtedy potrzebna jest natychmiastowa pomoc doraźna: zapewnienie dostępu do wody i należytych warunków sanitarnych, dostępu do żywności, ochrony zdrowia, zapewnienie dachu nad głową oraz dostarczenie przedmiotów pierwszej potrzeby. 5