Spis treści Jak korzystać z papierowego zeszytu ćwiczeń... 5 Jak korzystać z elektronicznych zeszytów ćwiczeń... 6 CZĘŚĆ 1 I Określić siebie Kim jestem? Anthony de Mello Orzeł królewski... Na złość stale w kratkę. Jan Twardowski Podziękowanie... Nie szata zdobi człowieka. Hanna Kowalska-Pamięta Pamiętnik jedynaczki (fragment)... Być albo nie być? Czasowniki... Lepiej zapamiętać. Trudne formy czasownika... Wśród portretujących i portretowanych. Strony czasownika... Znaleźć swoje miejsce. Barbara Ciwoniuk Igor (fragment)... W trybie natychmiastowym... Tryby czasownika... Kto czyta książki, żyje podwójnie. Wyobraża sobie Pani życie bez czytania? wywiad z Dorotą Terakowską... II Mieć kogoś bliskiego Tam, gdzie ludzie są razem. Józef Baran Sztuka dom... Z wizytą w Czarnolesie. Janina Porazińska Kto mi dał skrzydła (fragment); Jan Kochanowski Na dom w Czarnolesie... Rodzinne pamiątki. Adam Mickiewicz Na ścianach soplicowskiego dworku... Nie tylko ludzie i rzeczy. Rzeczowniki... W gąszczu reguł. Trudne formy rzeczownika... W cieniu podwórek. Ewa Przybylska Dzień kolibra (fragment)... Przyspieszony kurs dorosłości. Tomek Tryzna Panna Nikt (fragment)... Opisywać i oceniać. Przymiotniki... Nie zrobić błędu! Trudne formy przymiotnika... III Sprostać obowiązkom Każdy kiedyś chodził do szkoły. Wiktor Gomulicki Wspomnienia niebieskiego mundurka (fragment)... Jak się uczyć, żeby odnieść sukces? Przysłówki... Piszę, więc jestem. Stefan Żeromski Dzienniki (fragment)... Komponuje samo życie. Aidan Macfarlane, Ann McPherson Dziennik nastolatka (fragmenty)... Czworo oczu lepsze niż dwoje? Liczebniki... Liczyć nie jest łatwo. Trudne formy liczebnika... O szkole lirycznie. Julian Tuwim Nauka... IV Dążyć do celu Wyruszyć w drogę. Adam Bahdaj Telemach w dżinsach (fragment)... Zmieniać świat. Jakow Swiet Kolumb (fragment)... Wieczni zastępcy. Zaimki... Uwierzyć w siebie. Marek Kamiński Razem na biegun (fragment)... Nie pominąć żadnego dnia. Wisława Szymborska Nic dwa razy... Powrót do źródeł. Jan Parandowski Przygody Odyseusza (fragment)... Podróż po Krainie czasu. Herbert George Wells Wehikuł czasu (fragment)... Odyseja językowa. Trudne zaimki... CZĘŚĆ 2 V Odkryć piękno świata Świat wokół nas. Adam Mickiewicz Koncert wieczorny... Zachwycić się światem. Artur Szlosarek O pięknie... Och! Jaki piękny świat! Czyż nie zachwyca? Wykrzykniki i partykuły... Zadawać pytania. Jostein Gaarder Świat Zofii (fragment)...
4 Cuda zdarzają się co dzień. Wisława Szymborska Jarmark cudów... Mali, lecz wielcy w języku. Przyimki i spójniki... Poza granicami naszego świata? Stanisław Lem Dzienniki gwiazdowe (fragment)... VI Strzec Boga, honoru i Ojczyzny Pod murami Troi. Homer Iliada (fragment)... Wygrać z językiem. Wypowiedzenie... W świecie rycerskich opowieści. Opowieści Okrągłego Stołu (fragment)... Egzamin z odwagi. Fryderyk Schiller Rękawiczka... Powiedzieć wszystko, co pomyśli głowa. Części zdania... Bramy do innych światów. Christopher Paolini Eragon (fragmenty)... Przybyli, zobaczyli, zwyciężyli. Orzeczenie... W obronie honoru. Henryk Sienkiewicz Pan Wołodyjowski (fragment)... Legendy spod Giewontu. O śpiących rycerzach z opowieści Stanisława Kałamackiego... Kto śpi, a kto czuwa? Podmiot... Jak słodko i zaszczytnie umierać za Ojczyznę. Konstanty Ildefons Gałczyński Pieśń o żołnierzach z Westerplatte... VII Być odpowiedzialnym Tam, gdzie kara depcze winie po piętach. Adam Mickiewicz Świtezianka... Jakiż to chłopiec piękny i młody? Przydawka... Oko w oko z potworem. Mary Shelley Frankenstein (fragment)... Czy słyszeliście o nich? Co odkryli i komu to potrzebne? Dopełnienie... Jak fama niesie. Hans Christian Andersen Pewna wiadomość... VIII Być dla innych Wieczne mity. Prometeusz antyczny, Prometeusz współczesny... Nie wstydzić się łez. Jan Twardowski Nie rozdzielaj... W godzinie próby. John Ronald Reuel Tolkien Władca Pierścieni (fragment)... Nadstaw ucha najciekawsze są okoliczności. Okoliczniki... Opowieść z podwójnym dnem. Biblia Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie... Samarytanie współczesności. Anna Dymna, Wojciech Szczawiński Warto mimo wszystko (fragment)... Co się kryje w zdaniu? Analiza struktury zdania... Między ziemią a niebem. Dorota Terakowska Tam gdzie spadają Anioły (fragment)... IX Cieszyć się życiem Fraszki nieprzepłacone Jan Kochanowski Fraszki (wybór); Jan Sztaudynger Fraszki (wybór)... Radość poezji. Kazimierz Wierzyński Zielono mam w głowie... Uśmiechy codziennego dnia. Małgorzata Musierowicz Czarna polewka (fragment); Synonimy, antonimy i związki frazeologiczne... Na tropach absurdu. Sławomir Mrożek Śpiąca Królewna...
5 Jak korzystać z papierowego zeszytu ćwiczeń Ikona, w której oznaczono numer lekcji w elektronicznej wersji zeszytu ćwiczeń Kolejny numer lekcji jest taki sam jak w podręczniku Teksty, które będziesz wykorzystywać, wykonując zadania Okienka, w których będziesz zaznaczać poprawne odpowiedzi Numer zadania wraz z ikoną oznaczającą stopień trudności: zadanie łatwe zadanie średnio trudne zadanie trudne
8 OKREŚLIĆ SIEBIE Określić siebie 1 1 Kim jestem? Anthony de Mello Orzeł królewski 1. Wskaż poprawną odpowiedź. Którego zwrotu użyje nowy uczeń gimnazjum, Michał Nowak, przedstawiając się koledze w czasie przerwy? A. Moje nazwisko Nowak. B. Cześć, jestem Michał. C. Nazywam się Michał Nowak. D. Nowak to moje nazwisko. 2. Podkreśl te określenia, spośród podanych, które symbolizują orła w kulturze i historii. przyjaźń siła władza strach zwycięstwo niezdecydowanie zaufanie odwaga 3. Podkreśl te określenia, spośród podanych, które mogą charakteryzować orła bohatera opowieści. dumny ograniczony majestatyczny prozaiczny silny uległy beztroski realista 4 Wskaż poprawne dokończenie zdania. Opowiadanie o orle uświadamia, że A. marzenia utrudniają człowiekowi życie. B. człowiek musi żyć tylko tak, jak został wychowany. C. każdy człowiek ma prawo do odkrywania własnej wartości.
Kim jestem 9 5. Do związków frazeologicznych dobierz, spośród niżej podanych, ich znaczenia. widzieć z dużej perspektywy, z oddalenia, dystansu pobudzać, zachęcać do działania rozwinąć swój talent i umiejętności doznawać uczucia swobody, radości, chęci działania biec z radością, ochotą rozwinąć skrzydła mieć skrzydła u ramion dodać komuś skrzydeł patrzeć na coś z lotu ptaka pędzić jak na skrzydłach 6. Napisz, co tobie dodaje skrzydeł. Uzasadnij odpowiedź.
10 OKREŚLIĆ SIEBIE 2 2 Na złość stale w kratkę Jan Twardowski Podziękowanie 1. Na podstawie wiersza Jana Twardowskiego Podziękowanie oceń prawdziwość podanych zdań. Wpisz w lukę na końcu zdania P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli zdanie jest fałszywe. Osobą mówiącą jest każde stworzenie żyjące na Ziemi. Adresatem wypowiedzi lirycznej jest Bóg. Świat został opisany w utworze przede wszystkim za pomocą porównań. 2. Na podstawie wiersza uzupełnij luki w tabeli. Wymień elementy przyrody i wpisz towarzyszące im epitety. Elementy przyrody Epitety łaciate psia trawka kijanki pstre pstrągi brunatnofioletowa policzki krzywe 3. Wskaż fragment wiersza, który jest uzasadnieniem stwierdzenia, że utwór może być wezwaniem do akceptowania odmienności w świecie. A. Dziękuję Ci że nie jest wszystko tylko białe albo czarne B. złoto co się godzi z każdym kolorem i nie przyjmuje cienia C. dzioby nie tylko krótkie albo długie / przecież gile mają grube a dudki krzywe D. tylko my chcemy być albo albo / i jesteśmy na złość stale w kratkę
Na złość stale w kratkę 11 4. Opisz swoje otoczenie podobnie jak w utworze J. Twardowskiego. Wymień sześć przykładów według podanego wzoru. Elementy przyrody trawa Epitety bujna. 5. Wskaż poprawne dokończenie zdania. Człowiek w kratkę oznacza człowieka A. przeciętnego, niczym się niewyróżniającego. B. mającego sprzeczne cechy, postępującego niekonsekwentnie. C. małowartościowego, odznaczającego się pospolitymi wadami. D. sprytnego, umiejącego sobie radzić w życiu. 6. Wpisz pozytywne cechy człowieka i ich przeciwieństwa. łagodny gwałtowny pracowity zły rozsądny wybaczający ponury
12 OKREŚLIĆ SIEBIE 3 3 Nie szata zdobi człowieka Hanna Kowalska-Pamięta Pamiętnik jedynaczki 1. Dzisiaj na matmie pani Abramska krzyknęła [ ]. Dopisz informacje, które można znaleźć w powyższym zdaniu. miejsce akcji bohater zdarzenia czas akcji narrator 2. Uzupełnij tabelkę informacjami o głównej bohaterce fragmentu powieści Pamiętnik jedynaczki. Imię... Nazwisko... Wiek (w przybliżeniu) około... lat Członek rodziny... Charakterystyczna cecha wyglądu... Charakterystyczna cecha zachowania... 3. Oceń prawdziwość poniższego zdania. Zaznacz PRAWDA, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub FAŁSZ, jeśli zdanie jest fałszywe. Główna bohaterka jest jednocześnie narratorem fragmentu powieści Pamiętnik jedynaczki. prawda fałsz 4. Napisz krótką charakterystykę i ocenę bohaterki fragmentu powieści Pamiętnik jedynaczki.
Nie szata zdobi człowieka 13 5. Uzupełnij schemat własnymi przykładami. wyrazy bliskoznaczne: aparycja, wyrazy określające: sympatyczny, wygląd 6. Wskaż poprawne dokończenie zdania. O kimś, kto jest wychudzony i mizerny, mówi się, że wygląda jak A. zmokła kura. B. półtora nieszczęścia. C. spod igły. D. cień.
14 OKREŚLIĆ SIEBIE 4 4 Być albo nie być? Czasowniki 1. W podanym tekście podkreśl czasowniki nazywające czynności. Nie bałem się osiedlowego gimnazjum, chociaż niektórzy straszyli, mówiąc, że nawet tygodnia nie wytrzymam. Minął tydzień, ja jeszcze żyję, ale codziennie przed ósmą zastanawiam się, co wymyśli nasz klasowy błazen. Wczoraj w czasie lekcji biegał po ławkach i krzyczał, że nie skończy, póki geograf nie wpisze mu uwagi do dziennika, że latał jak samolot. Przedwczoraj przyszedł z dwoma plecakami, w jednym miał dwa zeszyty, w drugim śniadanie i składniki na obiad. Poprosił dziewczyny, żeby mu przygotowały jedzenie, bo nie może korzystać ze stołówki szkolnej. Dlaczego? Już pierwszego dnia rzucał widelcami, trafił w okno, rozdarł firankę. Niby przypadkiem wylał zupę na podłogę i notował, ile osób się pośliźnie. Co będzie dziś? Pewnie wyskoczy z czymś na chemii i nie będzie kartkówki. Byle tylko nie wysadził nas w powietrze! 2. W podanym tekście podkreśl czasowniki nazywające stany, procesy. Nie bałem się osiedlowego gimnazjum, chociaż niektórzy straszyli, mówiąc, że nawet tygodnia nie wytrzymam. Minął tydzień, ja jeszcze żyję, ale codziennie przed ósmą zastanawiam się, co wymyśli nasz klasowy błazen. Wczoraj w czasie lekcji biegał po ławkach i krzyczał, że nie skończy, póki geograf nie wpisze mu uwagi do dziennika, że latał jak samolot. Przedwczoraj przyszedł z dwoma plecakami, w jednym miał dwa zeszyty, w drugim śniadanie i składniki na obiad. Poprosił dziewczyny, żeby mu przygotowały jedzenie, bo nie może korzystać ze stołówki szkolnej. Dlaczego? Już pierwszego dnia rzucał widelcami, trafił w okno, rozdarł firankę. Niby przypadkiem wylał zupę na podłogę i notował, ile osób się pośliźnie. Co będzie dziś? Pewnie wyskoczy z czymś na chemii i nie będzie kartkówki. Byle tylko nie wysadził nas w powietrze!
Być albo nie być 15 3. W poniższym tekście zaznacz czasowniki w czasie przeszłym, teraźniejszym i przyszłym. Wpisz je następnie w odpowiednie miejsce pod osią czasu. Nie bałem się osiedlowego gimnazjum, chociaż niektórzy straszyli, mówiąc, że nawet tygodnia nie wytrzymam. Minął tydzień, ja jeszcze żyję, ale codziennie przed ósmą zastanawiam się, co wymyśli nasz klasowy błazen. wcześniej moment mówienia później 4. Wpisz odpowiednie terminy z ramki do tabeli poniżej. Określ liczbę podanych czasowników i ich rodzaj. męski żeński nijaki męskoosobowy niemęskoosobowy pojedyncza mnoga Czasownik Liczba Rodzaj przygotowałem wzięła zrozumieliśmy włączyli spostrzegłyście szedł