Diagnoza i analiza funkcjonowania formalnych i nieformalnych instytucji opieki w Polsce. Konferencja podsumowująca projekt

Projekt: Formalne i nieformalne instytucje opieki w Polsce. Etap pierwszy prac Diagnoza i analiza funkcjonowania formalnych i nieformalnych instytucji opieki w Polsce Konferencja podsumowująca projekt Funkcjonowanie instytucji opieki w Polsce w świetle wyników badań terenowych Warszawa, 5 listopada 2015 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Spis treści 2 Opis wykorzystywanych technik badawczych Opieka nad dziećmi w wieku do 5 lat Organizacja formalnej opieki Sieć opieki w Polsce i badanych powiatach Opieka nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi, starszymi Organizacja formalnej opieki Sieć opieki w Polsce i badanych powiatach

Opis wykorzystanych technik badawczych 3 Badanie ilościowe CAPI w formalnych instytucjach opieki Badania jakościowe z dyrektorami formalnych instytucji opieki Badanie jakościowe z przedstawicielami instytucji centralnych Wykorzystane źródła wtórne zastane Bank danych lokalnych (BDL) Dane sprawozdawcze MPiPS Dane pochodzące z wojewódzkich wykazów i rejestrów

Opieka nad dziećmi 0-5 lat 4

Organizacja formalnej opieki 5 System opieki nad dziećmi w Polsce Opieka żłobkowa Opieka przedszkolna Departament Polityki Rodzinnej w MPiPS Ministerstwo Edukacji Narodowej, Departament Jakości Edukacji, Wydział Edukacji Przedszkolnej i Szkolnictwa Niepublicznego, Departament Zwiększania Szans Edukacyjnych

Organizacja formalnej opieki 6 Schemat organizacji i finansowania instytucji sprawujących opiekę nad dziećmi w wieku 0-5 lat w podziale na formy sprawowane opieki Źródło: opracowanie własne AP-RZ1

System opieki dzieci w wieku do lat 3 7 Żłobek Podstawowa forma opieki nad dziećmi w wieku do 3 lat Opieka sprawowana jest nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia Opieka żłobka obejmuje do 10 godzin dziennie względem każdego dziecka Klub dziecięcy Dzienny opiekun Opieka jest sprawowana nad dziećmi w wieku od ukończenia 1 roku życia do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia ( w przypadku gdy niemożliwe lub utrudnione jest objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym 4. rok życia) Zapewnia się opiekę w wymiarze nie większym niż 5 godzin dziennie względem każdego dziecka Osoba fizyczna sprawująca opiekę nad dziećmi w wieku od ukończenia 20. tygodnia życia do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia (w wyjątkowych sytuacjach 4. rok życia), zatrudniana przez gminy, osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej Opieka sprawowana jest w domu lub mieszkaniu spełniającym warunki zapewniające bezpieczną opiekę nad dziećmi Niania Forma opieki indywidualnej nad dziećmi w wieku od ukończenia 20 tygodnia życia do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia Opieka sprawowana jest przez osobę zatrudnioną w tym celu przez rodziców dziecka

System opieki nad dziećmi w wieku 3-5 lat 8 Przedszkole Przedszkole publiczne zobowiązane jest do zapewnienia bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki przez co najmniej pięć godzin dziennie (dokładny czas określa organ prowadzący) W czasie opieki realizowany musi być program wychowania przedszkolnego, który uwzględnia wytyczne zawarte w podstawie programowej. Zespół wychowania przedszkolnego Zajęcia mogą być prowadzone w niektóre dni tygodnia, minimum 3 godziny w ciągu jednego dnia i minimum 12 godzin w ciągu tygodnia Punkt przedszkolny Punkt przedszkolny realizuje zajęcia we wszystkie dni robocze w tygodniu przez cały rok szkolny, z wyjątkiem przerw ustalonych przez organ prowadzący. Podstawowym kryterium odróżniającym obie formy jest częstotliwość prowadzonych w nich zajęć.

9 Liczba instytucji opieki nad dziećmi i liczba oferowanych przez nie miejsc w Polsce według sektora własności w 2014 roku forma prawna Publiczne Niepubliczne Suma wskaźnik żłobki, kluby dziecięce przedszkola i inne formy wychowania przedszkolnego instytucje 517 6 713 miejsca 40 982 731 374 miejsca/instytucje 79 109 instytucje 1 088 4 035 miejsca 31 220 280 433 miejsca/instytucje 29 70 instytucje 1 605 10 748 miejsca 72 202 1 011 807 miejsca/instytucje 45 94 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (2014)

10 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (2014)

14 Liczba instytucji opieki nad dziećmi w badanych powiatach Powiat bieruńsko-lędziński kazimierski nyski Instytucja P. NP. Razem P. NP. Razem P. NP. Razem Żłobki 0 0 0 0 0 0 3 2 5 Kluby dziecięce 0 1 1 0 0 0 0 2 2 Dzienni opiekunowie* 0 0 0 0 0 0 2 0 2 SUMA żłobki i in. 0 1 1 0 0 0 5 4 9 Przedszkola** 8 1 9 3 3 6 44 10 54 SUMA 8 3 10 3 3 6 54 18 63 Powiat wejherowski m. Olsztyn m. Skierniewice Instytucja P. NP. Razem P. NP. Razem P. NP. Razem Żłobki 0 20 20 4 10 14 2 0 2 Kluby dziecięce 0 2 2 0 3 3 0 0 0 Dzienni opiekunowie* 1 0 1 0 0 0 0 0 0 SUMA żłobki i in. 1 22 23 4 13 17 2 0 2 Przedszkola** 12 47 59 26 41 67 8 8 16 SUMA 14 91 82 34 67 84 12 8 18 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (2014)

15 Liczba miejsc oferowanych w instytucjach opieki nad dziećmi w badanych powiatach w 2014 roku Powiat bieruńsko-lędziński kazimierski nyski Instytucja P. NP. Razem P. NP. Razem P. NP. Razem Żłobki/Kluby dziecięce 0 12 12 0 0 0 263 0 12 Dzienni opiekunowie* 0 0 0 0 0 0 56 0 0 SUMA żłobki i in. 0 12 12 0 0 0 319 0 12 Miejsca/instytucje - 12 12 - - - 64-12 Przedszkola 2019 52 2071 375 113 488 3622 335 3957 Miejsca/przedszkola 252 52 230 125 38 81 82 34 73 Powiat wejherowski m. Olsztyn m. Skierniewice Instytucja P. NP. Razem P. NP. Razem P. NP. Razem Żłobki/Kluby dziecięce 0 320 320 305 335 640 110 0 110 Dzienni opiekunowie* 32 0 32 0 0 0 0 0 0 SUMA żłobki i in. 32 320 352 305 335 640 110 0 110 Miejsca/instytucje 32 15 15 76 28 34 55-55 Przedszkola 1085 3744 4829 3030 3921 6951 1403 610 2013 Miejsca/przedszkola 90 80 82 117 96 104 175 76 126 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS (2014)

Opieka nad osobami starszymi, chorymi i niepełnosprawnymi

Organizacja formalnej opieki 17 System opieki nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi i starszymi w Polsce Instytucje publiczne Instytucje niepubliczne Ministerstwo Zdrowia Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Środowiskowa Opieka Pielęgniarska Zakład Pielęgnacyjno- Opiekuńczy/Zakład Opiekuńczo-Leczniczy Dom Pomocy Społecznej Dom Opieki Hospicja Ośrodek Pomocy Społecznej (usługi opiekuńcze) Pielęgniarska opieka długoterminowa/ środowiskowa Środowiskowy Dom Samopomocy

Organizacja formalnej opieki 18 Schemat organizacji i finansowania instytucji sprawujących opiekę nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi i starszymi w podziale na formy sprawowanej opieki Źródło: opracowanie własne AP-RZ1

Organizacja formalnej opieki 19 Schemat organizacji i finansowania instytucji sprawujących opiekę nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi i starszymi w podziale na formy sprawowanej opieki Źródło: opracowanie własne AP-RZ1

System opieki osób chorych, starszych, niepełnosprawnych 20 Dom Pomocy Społecznej Zakład Opiekuńczo - Leczniczy Zakład Pielęgnacyjno- Opiekuńczy Podlegają pod Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Usługi opieki w DPS przysługują m.in. osobom samotnym, które z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności wymagają pomocy innych osób i nie jest możliwe zapewnienie im niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych Dom pomocy społecznej świadczy usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające, edukacyjne i specjalistyczne Udzielane są całodobowe świadczenia zdrowotne, obejmujące pielęgnację i rehabilitację pacjentów niewymagających hospitalizacji, zapewnianie im produktów leczniczych i wyrobów medycznych, pomieszczeń i wyżywienia odpowiednich do stanu zdrowia, a także prowadzenie edukacji zdrowotnej dla pacjentów i członków ich rodzin oraz przygotowywanie tych osób do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych. Dodatkowo świadczą opiekę, nie zapewniając dostępu do wyrobów medycznych Środowiskowy dom samopomocy Jest placówką dziennego wsparcia dla osób chorych i z zaburzeniami psychicznymi, które po okresie specjalistycznego leczenia szpitalnego wymagają wsparcia Pielęgniarska opieka długoterminowa Finansowana jest przez NFZ Świadczenia pielęgniarskiej opieki długoterminowej domowej, są udzielane świadczeniobiorcy, który w ocenie skalą Barthel otrzymał 40 punktów lub mniej i nie korzysta z innych form opieki zdrowotnej takich, jak: hospicja, ZOL, ZPO

21 Liczba instytucji całodobowej opieki nad osobami starszymi, chorymi i niepełnosprawnymi i liczba oferowanych przez nie miejsc w Polsce Instytucja Liczba oferowanych Miejsca/ Liczba instytucji Źródło miejsc/łóżek instytucje danych P. NP. Razem P. NP. Razem Razem Rok Zakład opiekuńczoleczniczy (ZOL) BD BD 379 BD BD 22 302 59 GUS 2013 Zakład pielęgnacyjnoopiekuńczy (ZPO) BD BD 152 BD BD 6 401 42 GUS 2013 Szpitalne oddziały opieki paliatywnej BD BD 48 BD BD 635 13 GUS 2000 Hospicja stacjonarne BD BD 73 BD BD 1 307 18 GUS 2013 Dom pomocy społecznej 592 214 806 65 000 14 292 79 292 98 MPiPS 2014 Placówki całodobowej opieki prowadzone w ramach działalności gospodarczej lub statutowej x 358 358 x 11 423 11 423 32 MPiPS 2014 SUMA x x 1 816 x x 121 360 26 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i MPiPS

26 Sieć instytucji opieki nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi i starszymi w badanych powiatach* Instytucja bieruńsko-lędziński kazimierski nyski P. NP. Razem P. NP. Razem P. NP. Razem Zakład Opiekuńczo-Leczniczy (ZOL) / Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy (ZPO) 0 0 0 0 1 1 3 0 3 Szpitalne Oddziały Opieki Paliatywnej/Hospicja/ Hospicja Domowe 0 0 0 0 1 1 0 2 2 Pielęgniarska Opieka Długoterminowa / Środowiskowa 4 2 6 3 3 6 2 6 8 SUMA OPIEKA ZDROWOTNA 4 2 6 3 5 8 5 8 13 Dom Pomocy Społecznej/Domy Dziennego Pobytu / Placówki całodobowej opieki prowadzone w ramach działalności 0 1 1 1 1 2 2 3 5 gospodarczej lub statutowej Środowiskowy Dom Samopomocy / Klub Samopomocy 0 1 1 1 0 1 1 0 1 Usługi Opiekuńcze i Specjalistyczne Usługi Opiekuńcze 2 0 2 2 0 2 7 0 7 SUMA POMOC SPOŁECZNA 2 2 4 4 1 5 10 3 13 SUMA 6 4 10 7 6 13 15 11 26 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FIO-P1 i MPiPS

27 Sieć instytucji opieki nad osobami chorymi, niepełnosprawnymi i starszymi w badanych powiatach* Instytucja wejherowski m. Olsztyn m. Skierniewice P. NP. Razem P. NP. Razem P. NP. Razem Zakład Opiekuńczo-Leczniczy (ZOL) / Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy (ZPO) 0 1 1 1 1 2 0 0 0 Szpitalne Oddziały Opieki Paliatywnej/Hospicja/ Hospicja Domowe 0 1 1 0 4 4 0 1 1 Pielęgniarska Opieka Długoterminowa / Środowiskowa 0 3 3 1 2 3 1 2 3 SUMA OPIEKA ZDROWOTNA 0 5 5 2 7 9 1 3 4 Dom Pomocy Społecznej/Domy Dziennego Pobytu / Placówki całodobowej opieki prowadzone w ramach działalności 0 7 7 10 6 16 1 0 1 gospodarczej lub statutowej Środowiskowy Dom Samopomocy / Klub Samopomocy 0 1 1 3 7 10 0 0 0 Usługi Opiekuńcze i Specjalistyczne Usługi Opiekuńcze 5 0 5 1 0 1 1 0 1 SUMA POMOC SPOŁECZNA 5 8 13 14 13 27 2 0 2 SUMA 5 13 18 24 19 43 3 3 6 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FIO-P1 i MPiPS

28 Szacunkowa liczba miejsc oferowanych w instytucjach opieki nad osobami starszymi, chorymi i niepełnosprawnymi w badanych powiatach Powiat Zakład Opiekuńczo- Leczniczy (ZOL) Zakład Pielęgnacyjno- Opiekuńczy (ZPO) Szpitalny Oddział Opieki Paliatywnej/ Hospicjum Dom Pomocy Społecznej Dom Dziennego Pobytu Środowiskowy Dom Samopomocy/ Klub Samopomocy RAZEM Skierniewice 0 0 0 36 0 36 Olsztyn 60 14 414 335 564 1 387 bieruńskolędziński 0 0 0 30 35 65 nyski 175 12 304 70 55 616 wejherowski 20 0 372 BD 15 407 kazimierski 30 0 120 BD 29 179 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FIO-P1 i MPiPS

29 Szacunek miesięcznej liczby godzin opieki domowej oferowanej w badanych powiatach Powiat Hospicja domowe Pielęgniarki środowiskowe/długot erminowe* Ośrodki pomocy społecznej** RAZEM Skierniewice 1 008 BD 2 160 3 168 Olsztyn 2 977 BD BD 2 977 bieruńsko-lędziński 0 270 2 565 2 835 nyski 1 008 2 295 8 910 12 213 wejherowski 1 008 4 050 9 045 14 103 kazimierski 1 008 810 1 620 3 438 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych FIO-P1 i MPiPS

Projekt: Formalne i nieformalne instytucje opieki w Polsce. Etap pierwszy prac Dziękujemy za uwagę W razie pytań prosimy o kontakt Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego