POLOWE SYSTEMY TELEINFORMATYCZNE SZEROKOPASMOWY SYSTEM ŁĄCZNOŚCI WOJSK LĄDOWYCH KROKUS-2000 Projekt KROKUS, wykonany w latach 2000-2006 był jednym z kluczowych przedsięwzięć realizowanych w minionej dekadzie w Wojskowym Instytucie Łączności. Był to projekt kompleksowy, obejmujący wszystkie etapy pracy badawczo-rozwojowej, począwszy od opracowania koncepcji systemu, a skończywszy na przeprowadzeniu badań kwalifikacyjnych prototypowych podsystemów oraz aparatowni łączności. Prace finansowane były przez Ministerstwo Obrony Narodowej, z częściowym wsparciem Ministerstwa Nauki i Informatyzacji. Inspiracją do zainicjowania projektu było pojawienie się nowych technik sieciowych oraz rosnące wymagania użytkowników w zakresie usług i wielkości strumieni danych. Było to skutkiem szybkiego rozwoju zautomatyzowanych systemów dowodzenia, wymuszającego konieczność zastąpienia wąskopasmowych systemów łączności, systemami umożliwiającymi wymianę większych strumieni danych oraz oferującymi szerszą gamę usług. KROKUS to system mobilny przeznaczony do zapewnienia łączności jawnej i utajnionej wszystkim organom dowodzenia szczebla operacyjnego i taktycznego. Aby zagwarantować interoperacyjność tego systemu w działaniach koalicyjnych, prace projektowe oparto na założeniach międzynarodowego programu TACOMS Post 2000 (TP2K), mającego na celu opracowanie standardów dla nowych systemów łączności. W systemie wykorzystano nowoczesne technologie, takie jak ATM (Asynchronous Transfer Mode), ISDN (Integrated Service Digital Network) oraz IP (Internet Protocol). Techniki te wykorzystywane były w różnych podsystemach i były dedykowane do realizacji usług głosowych (ISDN), transmisji danych (IP) oraz integracji strumieni (ATM). Architekturę systemu (por. rysunek) oparto na rekomendacjach programu TP2K. Obejmowała ona następujące podsystemy funkcjonalne: podsystem sieci rozległej WAS (Wide Area Subsystem), podsystem sieci lokalnych LAS (Local Area Subsystem), podsystem mobilny MS (Mobile Subsystem), podsystem zarządzania SMCS (System Management and Control Subsystem). Architektura systemu KROKUS
Wymienione podsystemy tworzone były w oparciu o następujące obiekty (aparatownie) łączności: komutacyjne-dostępowe (AK-D), komutacyjne-bazowe (AK-B), transmisyjne (AT), wóz dostępu radiowego (WDR) oraz aparatownię zarządzania systemem łączności (AZSŁ). Para aparatowni AK-D i AT stanowiła podstawowy moduł podsystemu sieci lokalnej LAS (węzeł dostępowy), natomiast aparatownie AK-B i AT tworzyły podstawowy moduł wykorzystywany do budowy podsystemu sieci rozległej WAS (węzeł bazowy). Wóz dostępu radiowego element systemu KROKUS zapewniający współpracę z abonentami radiowymi Mobilna część systemu KROKUS obejmowała podsystem radiodostępu jednokanałowego (PRJ) dla sieci radiowych UKF i KF oraz podsystem dostępu bezprzewodowego (PDB). System oferował szeroką gamę usług telekomunikacyjnych i był zbudowany z myślą o wykorzystaniu w charakterze platformy telekomunikacyjnej dla zautomatyzowanych systemów dowodzenia. Usługi świadczone użytkownikom oparte były na stosie protokołów TCP/UDP/IP, dając możliwość wykorzystania najnowszych aplikacji dowodzenia i zapewniając ich efektywne funkcjonowanie. Integracja ruchu generowanego przez użytkowników sieci dostępowych zapewniona została poprzez zastosowanie techniki ATM. Wykorzystanie tej techniki pozwoliło na zbudowanie systemu skalowalnego, zapewniającego efektywne wykorzystanie zasobów transmisyjnych oraz gwarantującego jakość świadczonych usług QoS (Quality of Service). Efektywność systemu KROKUS wynikała z zastosowanych w nim rozwiązań technicznych polegających między innymi na dynamicznym przydziale pasma, wykorzystaniu zdefiniowanych usług sieciowych, pracy w trybie komutowanych połączeń wirtualnych SVC (Switched Virtual Connection) oraz dynamicznym znajdowaniu trasy (QoS routing). System KROKUS opracowano z myślą o jego uniwersalności i zapewnieniu interoperacyjności z różnorodnym otoczeniem systemowym. Wykorzystanie technik i protokołów sieciowych zestandaryzowanych przez organizacje międzynarodowe pozwoliło na zapewnienie bezkolizyjnej współpracy z elementami sieci publicznych.
Aparatownia komutacyjna element systemu KROKUS zapewniający łączność na stanowisku dowodzenia Zastosowanie standardów militarnych, takich jak STANAG 4206/4578, zapewniło współpracę z wąskopasmowymi systemami łączności państw NATO. Z kolei implementacja najnowszych wówczas standardów TP2K (STANAG 4637-4647) zagwarantowała, że system był przygotowany do współpracy z nowoczesnymi systemami innych krajów w tzw. środowisku sieciocentrycznym. Projekt KROKUS zakończył się sukcesem w wymiarze naukowym. Opracowano zaawansowany technologicznie produkt, który spełniał wszystkie wymagania i przeszedł pomyślnie badania kwalifikacyjne. Mimo to, z przyczyn pozatechnicznych, system ten nie został wdrożony do wojska. ZINTEGROWANY WĘZEŁ ŁĄCZNOŚCI TURKUS Projekt TURKUS, realizowany w Wojskowym Instytucie Łączności w latach 2009-2010, był jednym z ważniejszych przedsięwzięć ostatniej dekady. W ramach projektu celowego finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (przy dofinansowaniu ze środków własnych WIŁ) opracowano prototyp zintegrowanego węzła łączności (ZWŁ). Inspiracją do zainicjowania projektu były doświadczenia Sił Zbrojnych RP z operacji prowadzonych poza granicami Polski, wskazujące na potrzebę wyposażenia wojsk w systemy łączności łatwo transportowalne (a więc posiadające zwartą konstrukcję) i jednocześnie zapewniające pełne spektrum świadczonych usług, od telefonii jawnej i utajnionej, poprzez różnorodne usługi transmisji danych, do wideokonferencji włącznie. Od systemów tych wymaga się również, by zapewniały dalekosiężną łączność pomiędzy krajem i dowolnymi lokalizacjami na świecie, przede wszystkim przy wykorzystaniu łączności satelitarnej. Kierując się powyższymi rekomendacjami, zaprojektowano ZWŁ TURKUS w dwóch następujących wersjach: wersji przeznaczonej dla operacji bojowych, zabudowanej na podwoziu lekkiego kołowego transportera opancerzonego (LKTO); wersji opracowanej na potrzeby misji humanitarnych i zarządzania kryzysowego, zabudowanej w przenośnych zasobnikach, łatwych do transportu dowolnym środkiem (np. samochód, samolot, śmigłowiec).
ZWŁ TURKUS wykonany w przenośnych zasobnikach ZWŁ TURKUS wykonany na pojeździe opancerzonym
W opracowanym systemie zintegrowano wszystkie podsystemy składowe (radiowy, radioliniowo-przewodowy i satelitarny), zapewniając możliwość komunikacji pomiędzy abonentami korzystającymi z różnorodnych zasobów poszczególnych podsystemów (zarówno w zakresie transmisji mowy, jak i danych), co w konsekwencji zapewniło zmniejszenie liczby urządzeń końcowych na poszczególnych stanowiskach pracy oraz umożliwiło ograniczenie liczby aparatowni łączności niezbędnych do organizacji systemu łączności. ZWŁ TURKUS wykonany na platformie LKTO posiada opancerzenie zgodne z normą STANAG 4569, dzięki czemu zapewnia bezpieczeństwo załogi podczas transportu między bazami. Ze względu na niewielkie gabaryty oraz masę istnieje możliwość transportu lotniczego obiektu w odległe miejsca przeznaczenia. ZWŁ TURKUS jest w pełni autonomiczny, gdyż posiada własny zespół prądotwórczy. Zapewnia realizację następujących funkcji: dalekosiężną łączność bezprzewodową przy wykorzystaniu różnych środków (łącza satelitarne, przęsła radioliniowe, łącza bezprzewodowe IP); przewodową i bezprzewodową (WLAN) łączność lokalną; możliwość współpracy z abonentami sieci radiowych UKF i KF przy wykorzystaniu dowolnego podsystemu ZWŁ; utajnianie we wszystkich podsystemach składowych ZWŁ; możliwość dołączenia innych systemów lub obiektów łączności poprzez dedykowane interfejsy: STANAG 4206, 4578 oraz PRI ISDN. ZWŁ TURKUS umożliwia realizację szerokiej gamy usług niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania systemu dowodzenia oraz zarządzania sytuacjami kryzysowymi. System umożliwia realizację telefonii VoIP, telefonii cyfrowej oraz telefonii analogowej, szeroko rozumianą transmisję danych oraz zestaw zaawansowanych usług i aplikacji wspierających efektywne funkcjonowanie sieci radiowych. Opracowane prototypy ZWŁ TURKUS poddano testom zakładowym na terenie WIŁ oraz kompleksowym badaniom poligonowym podczas warsztatów ASTER 2010. Sprawdzono możliwości funkcjonalne ZWŁ TURKUS we wszystkich oferowanych podsystemach. Uzyskano satysfakcjonujące wyniki, które są podstawą do podjęcia działań zmierzających do wdrożenia opracowanego obiektu do produkcji. Obecnie trwają prace mające na celu przygotowanie systemu do wdrożenia do SZ RP. Inicjatorem i koordynatorem tego projektu jest dr inż. Marek Suchański.