Sieci optoelektroniczne Wykład 9: Technologie zwielokrotnienia falowego w sieciach optycznych dr inż. Walery Susłow
Po co systemy ze zwielokrotnieniem falowym? Podstawowym celem wprowadzania zwielokrotnienia falowego (Wave Division Multiplexing WDM) była początkowo możliwość powiększenia przepływności uzyskiwanych w pojedynczej parze włókien światłowodowych. W tradycyjnych sieciach optycznych SDH/SONET, które poprzedzały wdrożenie technologii wielofalowej, stosowano prawie wyłącznie włókna działające w drugim oknie światłowodowym 1310 nm, z przepływnością 2,5 Gb/s (najwyżej 10 Gb/s - STM-64). Dla współczesnych aplikacji prędkości te są o wiele za małe.
WDM modernizacja Do uzyskania jedynie niewielkich krotności kanałów optycznych we włóknie - w stosunku do podstawowej szybkości przenoszenia - wystarczają zwykle już zainstalowane, standardowe włókna światłowodowe o przepływności 2,5 Gb/s, czyli spełniające zalecenia G.652. Modernizacja poprzez wdrożenie WDM znakomicie zmniejsza łączny koszt transmisji zasobów informacyjnych przez długodystansową sieć optyczną, nie powodując jednocześnie podnoszenia szybkości transmisji i kłopotów z tym związanych. Osiąga się obniżenie kosztów transmisji przy jednoczesnym podnoszeniu przepływności włókna.
Uproszczony schemat blokowy systemu transmisyjnego WDM
WDM a SDH/SONET, ATM oraz IP Platformy komunikacyjne SDH/SONET, ATM i IP zachowują kontrolę nad transmitowanymi sygnałami w sieci WDM. Dzięki przezroczystości względem aplikacji platforma optyczna WDM to obecnie jedyna technologia z otwartym interfejsem przygotowana na ewolucję aktualnie używanych protokołów transmisji i nadejście nowych. Przyszłość transportu telekomunikacyjnego upatruje się w sieciach optycznych Ethernet z protokołem IP, w których naczelnym zagadnieniem jest utrzymanie odpowiedniego poziomu jakości usług (QoS), definiowanego dla każdej z usług oddzielnie. Ten nie do końca rozwiązany problem sieci wielousługowych nadal jest poddawany badaniom i kolejnym usprawnieniom.
Porównanie zwielokrotnienia TDM i WDM Teraz w rdzeniu sieci globalnej potrzeba terabitowych (Tb/s) i petabitowych (Pb/s) szybkości do serwowania wideo przekazów działających w czasie rzeczywistym, a czas wkrótce pokaże, czy i takie gigantyczne przepływności na długo wystarczą.
Łącza długodystansowe WDM
Objaśnienie: ATM Asynchronous Transfer Mode (ATM) - technologia szerokopasmowej transmisji danych cyfrowych, głosu, sygnału wizyjnego i danych z sieci LAN i WAN. Technologia ATM realizowana jest przy użyciu różnych mediów transmisyjnych (kable koncentryczne, światłowody, kanały bezprzewodowe) oraz elementów przełączających i multipleksujących sygnały (komutatory). W odróżnieniu od sieci IP, w sieci ATM należy przed rozpoczęciem transmisji nawiązać połączenie. Na podstawie informacji zawartej w nagłówkach przesyłanych komórek informacyjnych (ang. cell), pakiety napływające do komutatora kierowane są na odpowiedni port wyjściowy a adresy w nagłówkach podlegają translacji (przy użyciu tablic mapowania adresów).
Objaśnienie: ATM, cd. Pomiędzy stacjami, źródłową a docelową, zestawiane jest logiczne połączenie, zwane kanałem wirtualnym VCC (Virtual Channel Connection). Zestaw kanałów o wspólnym węźle docelowym tworzy tzw. wirtualną ścieżkę VPC (Virtual Path Connection). Istnienie ścieżek wirtualnych upraszcza zarządzanie siecią oraz pozwala na stosowanie usług w rodzaju poziomu jakości usługi QoS. Ze względu na fakt, iż ATM może być łatwo zaimplementowane sprzętowo (w samych urządzeniach, nie zaś w oprogramowaniu), możliwe jest uzyskanie dużych prędkości transmisji. Sieci ATM oferują obecnie kilka klas szybkości: 25 Mb/s (w zaniku), 100 Mb/s, 155,52 Mb/s (najpopularniejsza), 622 Mb/s, 2,5 Gb/s, 10 Gb/s. W miarę rozwoju sprzętu i technologii transmisyjnych sieci ATM mogą osiągać coraz wyższe prędkości przesyłania danych.
Rekordy szybkości WDM Firma NEC poinformowała w październiku 2000 o ustanowieniu nowego rekordu szybkości transmisji w sieciach szkieletowych DWDM: 6,4 Tb/s. Rekord został ustanowiony na odcinku o długości 186 km. Uzyskana szybkość transmisji odpowiada przesłaniu miliona filmów jednocześnie przez jedno tylko włókno światłowodowe. Poprzedni rekordowy wynik firmy Alcatel (5,12 Tb/s) uzyskano parę tygodni wcześniej.
Praktyczne osiągnięcia WDM Stosowana praktycznie w roku 2003 szybkość transmisji wynosiła 40 Gb/s, a liczba używanych kanałów optycznych w jednym włóknie nie przekraczała 160 kolorów. Za pomocą podobnych parametrów uzyskano przepływność 10,1 Tb/s na dystansie 300 km oraz 5,0 Tb/s w zasięgu do 2000 km.
Terminologia WDM Technologia WDM (Wave Division Multiplexing) umożliwia zwielokrotnienie przepływności światłowodu przez równoległą, równoczesną i niezależną transmisję wielu promieni laserowych o różnych długościach fali świetlnej, prowadzonych w jednym włóknie. Zwyczajowo przyjmuje się, że sam sposób zwielokrotnienia oraz tryb zwielokrotnienia do kilku fal optycznych w jednym oknie włókna światłowodowego oznacza się jako WDM. Zwielokrotnienia o większej liczbie kanałów (kilkanaście, kilkadziesiąt) i większej gęstości określa się jako: gęste DWDM (Dense WDM) - odstęp międzykanałowy 0,8 nm, ultra gęste UWDM (Ultra WDM) przy odstępach międzykanałowych 0,4 nm (80 kanałów) lub mniejszych.
Wzrost przepływności we włóknie światłowodowym
Klasyfikacja systemów WDM Systemy WDM możemy podzielić na cztery kategorie: FT-TR, system z ustaloną częstotliwością nadawczą i przestrajalnym odbiornikiem; TT-TR, system z przestrajalnym nadajnikiem i przestrajalnym odbiornikiem; TT-FR, system z przestrajalnym nadajnikiem i nie przestrajalnym odbiornikiem; FT-FR, system z ustaloną częstotliwością nadawcza i nie przestrajalnym odbiornikiem.
Zalety/wady systemów WDM Zaletą systemów WDM jest możliwość upakowania większej ilości informacji w jednym włóknie, co znacznie ogranicza koszty rozbudowy traktów światłowodowych. DWDM daje również możliwość budowy zaawansowanych, szybkich sieci fotonicznych o zintegrowanym systemie kontroli i zarządzania. Sieci takie o topologii kraty umożliwiają dynamiczne rutowanie kanałów, pełną optymalizację ruchu i elastyczne dołączanie nowych użytkowników. Do wad tej technologii zalicza się kosztowne układy generacji stabilnych częstotliwości nośnych i ich detekcji.
Problemy WDM Mieszanie czterofalowe FWM (Four Wave Mixing) jest jednym z bardziej niepożądanych zjawisk nieliniowych towarzyszących transmisji optycznej WDM w światłowodzie. FWM polega na nakładaniu się dwóch lub więcej faz sygnałów optycznych o zbliżonych długościach, w wyniku czego powstają nowe fale o równie bliskich, lecz różnych częstotliwościach (np. 2f 1 -f 2 oraz 2f 2 -f 1 ). Generowane fale rozchodzą się w tym samym kierunku co fale podstawowe, a ich moc rośnie kosztem fal podstawowych.
Problemy WDM, cd. Nieliniowe zjawisko skrośnej modulacji fazy Nieliniowe zjawisko skrośnej modulacji fazy CPM (Cross Phase Modulation) pojawia się we włóknie światłowodowym podczas jednoczesnej transmisji więcej niż jednego kanału optycznego (technologie WDM) przez wspólne włókno optyczne. W wyniku wzajemnej modulacji kanałów o wysokim natężeniu impulsów świetlnych skrośna modulacja wywołuję wzajemne przenikanie sygnałów miedzy dwoma (także wieloma) kanałami optycznymi. Ochroną przed powstawaniem szkodliwego zjawiska CPM w III oknie światłowodowym jest stosowanie włókna o niewielkiej (niezerowej) dyspersji - dodatniej bądź ujemnej - w całym paśmie przenoszenia wzmacniaczy optycznych EDFA, a wiec w paśmie 1530-1565 nm, czyli o szerokości około 4,6 THz.
Wpływ skrośnej modulacji fazy CPM na kanały optyczne
Nieliniowe zjawiska w modelu matematycznym Samoindukowana modulacja fazy (Self Phase Modulation) = e1 Skrośna modulacja fazy (Cross Phase Modulation) = e3 Wymuszone rozpraszanie Ramana (Stimulated Raman Scattering) = e2 + e4 + e5
Siatka fal DWDM Małe tłumienności, które występują w paśmie od 1530 do 1564 nm, pozwalają na umieszczenie w nim kilkudziesięciu kanałów optycznych niezależnych od siebie. Siatka DWDM opracowana przez ITU opiera się na długości fali 1552,52 nm, to jest częstotliwości światła 193,1 THz. Długości fal poszczególnych kanałów powinny mieć ewentualne rozbieżności z siatką ITU mniejszą 0,1 nm. Obecne komercyjne systemy DWDM wykorzystują następujące siatki: 200 GHz (1,6 nm); 8 kanałów; 100 GHz (0,8 nm); 16 kanałów; 50 GHz (0,4 nm); 32 kanały.
Przykładowa charakterystyka widmowa i analiza sygnału DWDM
WDM wymaga: Wymagania sprzętowe WDM spójnego źródła światła z laserów jednoczęstotliwościowych o wąskiej charakterystyce widma i bardzo stabilnej częstotliwości pracy, jednomodowych światłowodów SMF (Single Mode Fiber) o odpowiednio ukształtowanej charakterystyce przenoszenia, elementów do przezroczystej multipleksacji i demultipleksacji fal optycznych o różnych długościach fal. Możliwa jest jednoczesna transmisja kanałów o ustalonej maksymalnej szybkości, wynoszącej obecnie 2,5 Gb/s (STM-16), 10 Gb/s (STM-64) czy 40 Gb/s (STM-256).
Rodzaje włókien dla WDM na długich traktach Do uzyskania w długodystansowych traktach optycznych przepływności o dużej krotności w stosunku do podstawowej szybkości (np. 320 2,5 Gb/s, 160 10 Gb/s czy 80 40 Gb/s) niezbędne są instalacje najnowszych typów światłowodów oraz całych platform optycznych specjalnie ukierunkowanych technologicznie na uzyskanie odpowiedniej dyspersji, nieliniowości czy tłumienności w poszczególnych oknach transmisyjnych włókna światłowodowego. Zwykle prowadzi to niestety do istotnego podwyższenia kosztów całego systemu, co jest w tej chwili do zaakceptowania w aplikacjach rzeczywiście długodystansowych (powyżej 100 km).
Rodzaje włókien dla WDM na krótszych traktach Na krótkich dystansach (poniżej 100 km), a także w sieciach kampusowych MAN/LAN oraz lokalnych - gdzie odległości liczone są najwyżej w dziesiątkach kilometrów - koszty są niższe, gdyż w zasadzie nie ma potrzeby regenerowania i wzmacniania sygnałów optycznych. W praktyce zależy to jednak od jakości i typu włókna, a zwłaszcza od odpowiedniej modyfikacji parametru dyspersji włókna - jednego z najbardziej istotnych czynników wpływających na transmisje wielofalowe w torach długich.
Włókna stosowane do WDM 1. Standardowe włókna jednomodowe SMF (Single Mode Fiber) zgodne z zaleceniami ITU-T G.652: ze skokowym współczynnikiem załamania światła, z zerem dyspersji w II oknie optycznym, z wysoką dyspersją w III oknie (wynoszącą średnio około 17 ps/nm*km), z niską tłumiennością i niewielką podatnością na powstawanie efektów nieliniowych w III oknie optycznym 1550 nm. Są one dobrze dostosowane do transmisji jednokanałowych w drugim oknie, a także wyjątkowo dobrze zachowujące się w przekazach wielofalowych DWDM na niewielkich dystansach.
Włókna stosowane do WDM, cd. 2. Włókno jednomodowe z przesuniętą dyspersją DS-SMF (Dispersion Shifted-Single Mode Fiber), o cechach określonych według zaleceń G.653: z profilowanym współczynnikiem załamania światła, z silnie ujemną dyspersją w II oknie (poniżej 20 ps/nm*km), z zerową dyspersją dla fali 1550 nm w III oknie. Cechy te wybitnie predysponują stosowanie włókna DS-SMF do jednokanałowych transmisji długodystansowych w trzecim oknie optycznym, przy jego stosunkowo niewielkiej przydatności do transmisji wielofalowych w trzecim oknie. Istotną wadą tego włókna w aplikacjach wielofalowych jest zbyt niska dyspersja, będąca główną przyczyną powstawania przesłuchów międzykanałowych na skutek zjawiska mieszania czterofalowego FWM.
Włókna stosowane do WDM, cd. 3. Włókna jednomodowe z niezerową przesuniętą dyspersją NZDS- SMF (Non Zero Dispersion Shifted-Single Mode Fiber), określane zaleceniami G.655. Ich cechą charakterystyczną jest: mała, lecz niezerowa (dodatnia lub ujemna) dyspersja w całym zakresie przenoszenia wzmacniaczy optycznych EDFA (1530-1565 nm), ograniczająca efekty nieliniowe włókna - a zwłaszcza mieszania czterofalowego FWM (Four Wave Mixing) i modulacji skrośnej CPM (Cross Phase Modulation). Włókna NZDS-SMF, stanowiące najlepsze medium transmisji wielofalowych DWDM w III oknie światłowodowym, nadal podlegają różnorodnym modyfikacjom technologicznym - usprawniającym proces przenoszenia sygnałów optycznych.
Włókna stosowane do WDM, cd.
Włókna stosowane do WDM, cd. Pierwsze włókna NZDS-SMF z niezerową i przesuniętą dyspersją zaczęła wytwarzać (1994 r.) firma Lucent Technologies, początkowo jako włókno TrueWave, a następnie kilka jego wersji do rozmaitych aplikacji i korekt światłowodowych linii transmisyjnych pod firmowymi oznaczeniami: TrueWave+, TrueWave- oraz TrueWave RS. Przez naprzemienne łączenie włókien TrueWave+ (z dyspersją dodatnią) i TrueWave- (z dyspersja ujemna) można dokładnie równoważyć sumaryczną dyspersję włókna światłowodowego w pojedynczym kanale optycznym, uzyskując bez regeneracji transmisję na odległość do około 1000 km (przy szybkościach 2,5 Gb/s) lub do 300 km (z podstawową szybkością 10 Gb/s).
Włókna stosowane do WDM, cd. Inną wersją standardowego włókna z niezerową dyspersją NZDS-SMF jest światłowód jednomodowy o zwiększonej powierzchni efektywnej klasy LEAF (Large Effective Area Fiber), produkowany od 1998 r. przez amerykańską firmę Corning. Za pomocą włókna LEAF, którego cechą charakterystyczną jest właśnie duża powierzchnia efektywna, obniżająca nieliniowość włókna, uzyskuje się lepszy od standardowych rozwiązań odstęp sygnału od szumów, co pozwala zwiększyć odległość między sąsiednimi wzmacniaczami EDFA do ponad 100 km.
Włókna stosowane do WDM, cd.
Włókna stosowane do WDM, cd. Nowatorską konstrukcję włókna NZDS-SMF także o dużej powierzchni efektywnej przedstawiła niedawno firma Alcatel. TeraLight to specjalne włókno o poszerzonym paśmie transmisyjnym w trzecim oknie. Ten rodzaj włókna, z zerową dyspersją dla fali 1440 nm i niewielkim nachyleniem dyspersji dodatniej w całym paśmie przenoszenia wzmacniaczy EDFA, szczególnie nadaje się do realizacji dalekosiężnych łączy optycznych z wieloma kanałami optycznymi (UWDM). Trzeba jednak wyraźnie zaznaczyć, że instalacja nawet najlepszych włókien optycznych, przygotowanych do transmisji wielofalowych DWDM, nie jest wystarczającym warunkiem do uzyskania terabitowych przepływności w sieciach optycznych. Do świadczenia tak dużych przepływności w sieciach rozległych potrzebne są jeszcze właściwe platformy i przełączniki optyczne.
WDM a wzmacniacze optyczne EDFA Inaczej niż w tradycyjnych systemach optycznych SDH (1310 nm), wszystkie kanały transmisyjne DWDM muszą mieścić się wewnątrz pasma przenoszenia klasycznych wzmacniaczy optycznych EDFA (Erbium Doped Fiber Amplifier), czyli w paśmie o szerokości 35 nm (1530-1565 nm), a więc w trzecim oknie o obniżonej tłumienności włókna światłowodowego.
WDM a wzmacniacze optyczne EDFA, cd.
Rozwiązanie kompleksowe Najwyższą pojemność sieci uzyskuje się przez jednoczesną realizację trzech elementów: systemów gęstego zwielokrotnienia DWDM (UWDM) o podstawowej szybkości transmisji 40 Gb/s, techniki maksymalnego wykorzystania istniejącej szerokości pasma optycznego (wzmacniacze optyczne EDFA, przełączniki i komutatory optyczne), nowych firmowych włókien światłowodowych o specjalnej konstrukcji, przystosowanych do wysokich przepływności.
Rozwiązania kompleksowe WDM (Motorola) Rozwarstwione serwisy danych i wideo dostarczane są poprzez pierścień optyczny, wykorzystujący platformę MWT (Motorola Multi-service Wavelength Transport). MBTMBT (Motorola Multi-service Broadband Transport) prowadzi agregację serwisów Ethernet i TDM od klientów. SEM SEM (Motorola SmartStream Encryptor/Modulator) prowadzi modulację i szyfrowanie wideo dla abonentów.
Optyczne platformy firmowe Przez wprowadzenie techniki wielofalowej DWDM uzyskuje się inną jakość w zakresie możliwości tworzenia globalnej przepływności sieci optycznej - i to wykorzystując zarówno stare, już poprowadzone standardowe kable jednomodowe SMF, jak też instalując nowoczesne włókna NZDS-SMF z niezerowa dyspersją, o znacznie większych możliwościach transmisyjnych. Istotną rolę w tworzeniu takich szybkich sieci optycznych odgrywają jednak kompletne platformy obejmujące nie tylko światłowody, lasery i modulatory, ale również wzmacniacze optyczne, urządzenia zwielokrotniające DWDM, przełączniki i terakomutatory informacji.
Optyczne platformy firmowe, cd. Prekursorem w oferowaniu gotowych platform optycznych była Lucent Technologies z pierwszym swoim wielofalowym rozwiązaniem optycznym WaveStar OLS 80G, o przepływności "tylko" 80 Gb/s (16 kanałów optycznych DWDM o szybkości 5 Gb/s każdy). To unikatowe rozwiązanie optyczne szybko zostało zastąpione firmową platformą optyczną WaveStar OLS 400G, o łącznej przepływności 400 Gb/s (640 Gb/s), działającą z szybkościami 2,5 Gb/s lub 10 Gb/s w pojedynczym kanale optycznym. Stała się też ona podstawą wielu współcześnie realizowanych projektów globalnych, m.in. ogólnoświatowej sieci optycznej OXYGEN, łączącej (zakończenie w 2002 r.) wszystkie kontynenty.
Objaśnienia: OXYGEN Globalna sieć światłowodowa budowana od roku 1999. Przepustowość segmentów transoceanicznych na poziomie 2.56Tbit/s. Projekt Oxygen przewidywał budowę 168 000 km światłowodu, dzięki temu zostały połączone wszystkie kontynenty. Planowana przepustowość jednej pary włókien światłowodowych OXYGEN Network to 320 Gbit/s. Każde łącze długodystansowe miało mieć osiem par włókien, każde z tych włókien było by w stanie dostarczać 256 strumieni STM-64.
Optyczne platformy firmowe, cd. Najszybszą wersją kompletnego łącza optycznego firmy Lucent Technologies jest kolejne rozwiązanie WaveStar OLS 800G, osiągające przepływność 400 Gb/s lub 800 Gb/s, za pomocą 320 kanałów optycznych UWDM (320 2,5 Gb/s lub 80 10 Gb/s), które ma znaleźć się w sprzedaży. Możliwość multipleksacji światła w kablu z ośmioma włóknami daje łączną przepływność traktu światłowodowego do 3,2 Tb/s - przeznaczonego do budowy optycznych sieci szkieletowych Internetu. W badaniach laboratoryjnych Bella znajduje się natomiast platforma transmisyjna o przepływności 1,2 Tb/s w jednym włóknie, zaliczana do najszybszych naziemnych optycznych połączeń kablowych.
Optyczna platforma Optinex 1670 (Alcatel)
Realizacja szkieletowej sieci optycznej DWDM
Jakość usług w sieci WDM Dzięki postępom w zakresie transmisji optycznej można obecnie przydzielać zasoby traktu WDM, nadzorować jakość i parametry przenoszonego sygnału oraz dostosowywać usługi do zróżnicowanych wymagań w zakresie jakości usługi (QoS) i przepływności łącza. Nadzór jakości transmisji na drodze optycznej jest objęty zaleceniem ITU-T G.709, określającym połączenie optyczne jako uniwersalną ramę z konkretnym odwzorowaniem sygnałów, co pozwala na przesyłanie protokołów dowolnego rodzaju i daje możliwość nadzoru jakości samego połączenia. Dla sieci metropolitalnych oznacza to, że system DWDM jest obecnie wystarczająco elastyczny, aby zapewnić wspólną platformę zdolną do zarządzania połączeniami dla każdej występującej w nich aplikacji. Wykorzystując ten sam standard, można zapewnić różne rodzaje protekcji, podwyższające niezawodność i elastyczność połączeń.
Jakość usług w sieci WDM, cd.
Elastyczność WDM Pay as you grow CoarseWDM umożliwia skonstruowanie ekonomicznego multipleksera długości fali. Bez systemów regeneracji zasięg obu technologii jest zbliżony i wynosi ok. 80 km. Brak możliwości zwiększenia zasięgu w CWDM wynika z faktu, że istniejące wzmacniacze optyczne nie są w stanie wzmocnić sygnału w tak szerokim zakresie częstotliwości.
Elastyczność WDM Pay as you grow, cd. Dzięki koncepcji modularnej możliwe jest stopniowe zwiększanie ilości kanałów transmisyjnych w miarę wzrostu potrzeb odnośnie pojemności systemu. Optyczne multipleksery typu Add/Drop (OADMs) mogą zostać zintegrowane w systemach MICROSENS umożliwiając budowę elastycznych struktur sieciowych typu point-topoint lub meshed ring. Użytkownik inwestuje tylko w potrzebną w danym czasie przepustowość systemu, a powiększenie liczby kanałów jest możliwe w każdej chwili, w miarę dalszych potrzeb.
Elastyczność WDM Pay as you grow, cd. CWDM firmy Microsens: Dzięki modularnej konstrukcji systemu możliwe jest umieszczenie w jednej obudowie, do ośmiu niezależnych kanałów. Każdy kanał transmisyjny jest całkowicie transparentny pod względem protokołu, dzięki czemu Fast Ethernet, ATM OC-12, Fibre Channel lub Gigabit Ethernet mogą być transmitowane jednocześnie. System oferuje niewielkie koszty instalacyjne, gdyż dzięki modularności zainstalowane zostaną tylko używane kanały. Lokalne interfejsy optyczne poszczególnych kanałów danych są skonstruowane w formie wsuwanych modułów nadawczoodbiorczych (SFP- Small Form Factor Pluggable).
Czytać Adam Urbanek, Ewolucja technologii telekomunikacyjnych, Networld, 6/2004. Sieci optyczne DWDM, Networld, 11/2000, http://www.networld.pl/artykuly/7186.html. Jerzy Siuzdak, Wstęp do współczesnej telekomunikacji światłowodowej, Warszawa, WKŁ, 1997.
Przegląd architektur optycznych sieci WDM Long haul 100s-1000s km Mesh Metro interoffice 10s of km Rings Metro access a few km Hubbed rings Users Star Sieci optyczne Multi-Granularity
Struktura warstwowa - przeszłość
Struktura warstwowa - teraźniejszość Ścieżki świetlne są dynamiczną kompozycją fal o różnej długości, biegnących poprzez światłowody łączące urządzenia przełączające lambda, nazywane połączeniami OXC (optical cross connects).
Struktura warstwowa bliska przyszłość
Struktura warstwowa dalsza przyszłość
Sieci WDM z rutowaną długością fali Network Management System Network Management System Płaszczyzna zarządzania E-NNI I-NNI Płaszczyzna sterowania UNI UNI Client Płaszczyzna transportowa Client