Raport o sytuacji systemu SKOK w I kwartale 2013

Raport o sytuacji systemu SKOK w I kwartale 2013 Raport został opracowany w oparciu o dane finansowe kas przekazane do UKNF na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 8 stycznia 2013 r. w sprawie informacji sprawozdawczych spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i Kasy Krajowej (Dz. U. z 2013 poz. 41). Dane finansowe kas uwzględniają przekazane przez kasy wszystkie korekty sprawozdawczości przekazane do UKNF do 30 czerwca 2013 r. Departament Bankowości Spółdzielczej i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo - Kredytowych Warszawa, lipiec 2013 1

Najważniejsze spostrzeżenia i wnioski Sektor skok w I kwartale 2013 r. rozwijał się bardzo dynamicznie aktywa wzrosły o 8%. W okresie tym w kasach przybyło ponad 30 tys. nowych członków. Wartość depozytów wzrosła o 9,2 %. Sytuacja kapitałowa w kasach jest trudna, fundusze własne są nieadekwatne do prowadzonej działalności, ponieważ nie zabezpieczają ponoszonego przez kasy ryzyka. Współczynnik wypłacalności w sektorze obniżył się z 1,83% na koniec grudnia 2012 r. do 1,11% na koniec marca 2013 r. W kasach występuje podwyższone ryzyko płynności w wyniku niedopasowania terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów. Działalność kredytowo-pożyczkowa kas finansowana jest środkami krótkoterminowymi (głównie depozytami z terminami do 6 miesięcy). Na koniec I kwartału 2013 r. 43 kasy były zobowiązane do wszczęcia procesów naprawczych, natomiast na datę sporządzenia niniejszego raportu obowiązkiem tym objętych było 44 kasy. Zdecydowana większość kas wymaga wprowadzenia pilnych działań restrukturyzacyjnych, w tym również z wykorzystaniem środków pomocowych z funduszu stabilizacyjnego. Kasa Krajowa poinformowała KNF w II połowie czerwca 2013 r. o udzieleniu pomocy z funduszu stabilizacyjnego kasom na łączną kwotę 196 mln zł. W styczniu 2013 r. zostało wydane nowe rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczególnych zasad rachunkowości skok. Rozporządzenie to wprowadziło dwie istotne modyfikacje zasad w stosunku do obowiązujących w roku 2012. Po pierwsze uszczegółowiono zakres potencjalnych podmiotów, które poręczają kredyty udzielone przez kasy, których dobra sytuacja finansowa może być podstawą do pomniejszenia podstawy wartości odpisu aktualizującego. Po drugie uszczegółowiono zasady uznawania zabezpieczeń hipotecznych za podstawę do pomniejszenia podstawy odpisów aktualizujących pożyczek i kredytów przeterminowanych. Zgodnie z informacją Ministerstwa Finansów, przepisy rozporządzenia w tym zakresie będą w niedługim czasie nowelizowane. W dniu 12 czerwca 2013 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo kredytowych oraz niektórych innych ustaw. Na mocy tej ustawy Komisja Nadzory Finansowego uzyskała szereg instrumentów pozwalających na efektywne przeprowadzenie procesów restrukturyzacji kas. 2

Rozwój sektora skok w I kwartale (1) Aktywa kas w mln zł. Pożyczki i kredyty kas w mln zł. Depozyty w mln zł. 18 500,0 18 000,0 17 500,0 17 000,0 16 500,0 16 000,0 16 815 Wzrost aktywów 18 182 10 700,0 10 600,0 10 500,0 10 400,0 10 300,0 10 200,0 10 100,0 10 000,0 10 471 Minimalny wzrost salda pożyczek i kredytów 10 589 17 500,0 17 000,0 16 500,0 16 000,0 15 500,0 15 000,0 14 500,0 15 721 Wzrost depozytów 17 170 Aktywa analiza zmian Pożyczki i kredyty kas analiza zmian Depozyty analiza zmian 3,1 2,9 2,7 2,5 2,3 2,1 1,9 1,7 1,5 2,98% 2,93% 2,01% 0,7 0, 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,0 0,58% 0,52% 0,03% 3,2 3,1 3,0 2,9 2,8 2,7 2, 3,11% 3,02% 2,82% Wzrost salda depozytów jest znacznie szybszy od wzrostu salda pożyczek i kredytów. Skutkiem tego jest duża nadpłynność w sektorze, co wpływa negatywnie na jego wyniki finansowe. 3

Rozwój systemu skok w I kwartale (2) Wartość udziałów członkowskich w tys. zł Wartość funduszu zasobowego w tys. zł. Liczba zadeklarowanych udziałów w tys. 138 000 136 000 134 000 132 000 130 000 128 000 129 816 Wzrost funduszu udziałowego 137 342 580 000 575 000 570 000 565 000 560 000 555 000 550 000 545 000 573 694 574 783 5 800 5 600 5 400 5 200 5 000 4 800 4 600 4 400 4 200 Wzrost liczby zadeklarowanych udziałów 4 517 5 553 126 000 540 000 4 000 Wartość udziałów członkowskich analiza zmian Fundusz zasobowy - analiza zmian Liczba zadeklarowanych udziałów analiza zmian 3,0 2,5 2,38% 0,07% 0,06% 0,07% 12,0 10,0 11,3 2,0 1,5 1,42% 1,78% 0,06% 0,06% 8,0 6,0 6, 1,0 0,05% 4,0 0,5 2,0 1,81% 0,0 0,04% 0,0 Wzrost funduszu udziałowego związany jest ze wzrostem liczby nowych członków, ale także z dużym wzrostem liczby zadeklarowanych udziałów nadobowiązkowych 4

Podstawowe informacje o skok Liczba kas prowadzących działalność Liczba członków kas w tys. Zatrudnienie w kasach 56 55 54 53 52 51 50 Stała liczba kas 2 620 2 615 2 610 2 605 2 600 2 595 2 590 2 585 2 580 2 575 2 570 2 586 Wzrost liczby członków 2 617 6 200 6 150 6 100 6 050 6 000 5 950 5 900 5 850 6 163 Spadek zatrudnienia związany był głównie z likwidacją części placówek. 5 985 Liczba placówek kas Liczba członków kas - zmiany Liczba członków kas na jednego pracownika 2 060 2 050 2 040 2 030 2 020 2 010 2 000 1 990 1 980 1 970 1 960 1 950 2 050 Spadek liczby oddziałów 1 988 0,44% 0,42% 0,4 0,38% 0,36% 0,34% 0,32% 0,43% 0,38% 0,36% 440,0 435,0 430,0 425,0 420,0 415,0 410,0 419,6 437,2 5

Adekwatność kapitałowa (1) Wysokość funduszy własnych do wymogu kapitałowego w skok (tys. zł) Niedobór funduszy własnych nad wymogiem kapitałowym w sektorze SKOK (tys. zł) Wskaźnik kapitałowy sektora skok 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 307 237 312 426 295 506 201 572-100 000-200 000-300 000-400 000-365 374 2,0 1,5 1,0 0,5 1,83% 1,8 1,66% 1,11% 50 000-500 000-600 000-525 710 0,0 Istnieje istotna różnica pomiędzy wartością bilansową funduszy własnych, a ich wartością liczoną wg ustawy o skok. Na koniec marca 2013 wartość funduszy własnych według ustawy o skok wynosiła (-) 30 mln zł. Wyniki kas uległy istotnej zmianie po wprowadzeniu korekt wynikających z interpretacji prawa bilansowego w zakresie wyceny wartości aktywów (portfeli sprzedanych wierzytelności) oraz rozliczenia przychodów i kosztów w czasie. 6

Adekwatność kapitałowa (2) Podział kas pod względem wydanych zobowiązań do wszczęcia działań naprawczych na koniec marca 2013 r. Podział kas pod względem wysokości funduszy własnych (wg ustawy o skok) Depozyty w kasach z uwzględnieniem poziomu funduszy własnych wg ustawy o skok (w mln zł) pozostałe kasy 12 (22%) kasy zobowiązane do realizacji programu naprawczego 43 (78%) 10 19 3 2 ujmne fundusze własne fundusze własne w przedziale od 0 do 1 mln fundusze własne w przedziale od 1 do 5 mln fundusze własne w przedziale od 5 do 10 mln fundusze powyżej 10 mln 21 8 720 53% 5 583 34% 979 6% ujmne fundusze własne fundusze własne w przedziale od 0 do 1 mln fundusze własne w przedziale od 1 do 5 mln fundusze własne w przedziale od 5 do 10 mln fundusze powyżej 10 mln 479 3% 763 4% Depozyty kas z uwzględnieniem prowadzonych postępowań naprawczych na koniec I kwartału 2013 r. w mln zł 2 837 17% kasy realizujące programy naprawcze 14 334 83% pozostałe kasy Stosownie do ustawy o skok z 2009 r. kasa zobowiązana jest realizować program postępowania naprawczego wówczas, gdy: - Istnieje zagrożenie wystąpienia straty w jej działalności lub - Wystąpiła strata w jej działalności lub też - Istnieje zagrożenie powstania jej niewypłacalności. Liczba kas zobowiązanych do realizacji programu naprawczego na koniec marca 2013 r. wynosiła 43. Na koniec czerwca 2013 r. wzrosła do 44 na 55 działających kas. Dominujący wpływ na strukturę depozytów kas względem funduszy własnych ma największa kasa w sektorze skok 7

Działalność inwestycyjna i kredytowa Struktura portfela kredytowo-pożyczkowego wg terminów zapadalności w poszczególnych okresach 12 000 000 10 000 000 8 000 000 6 000 000 4 000 000 2 000 000 W portfelu kredytowopożyczkowym dominują kredyty i pożyczki na nieruchomości, co skutkuje wzrostem ryzyka koncentracji, a także może powodować wzrost ryzyka kredytowego z uwagi na spadek cen nieruchomości. Sytuacja taka może w 25 lipca 2013 przyszłości być zagrożeniem dla wyniku finansowego kas. Pożyczki ogółem Pożyczki do 12 m. Pożyczki pow. 12 m. Struktura portfela kredytowo-pożyczkowego Dominujący udział kredytów i pożyczek na 1% nieruchomości 4% 51% 42% Inwestycyjne Operacyjne Konsumpcyjne W rachunku bieżącym Na nieruchomości Inne 2% Udział poszczególnych składników aktywów w aktywach sektora kas (tys. zł) Wybrane aktywa Kredyty i pożyczki Udziały i akcje Dłużne papiery wartościowe i inne papiery wartościowe Lokaty w Kasie Krajowej Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne Inne aktywa finansowe Aktywa ogółem Wartość % udział w aktywach ogółem 10 588 821 58,23% 1 047 622 5,76% 1 049 724 5,77% 2 828 865 15,56% 1 402 768 7,72% 607 646 3,34% 18 182 034 Zwraca uwagę istotny poziom w aktywach kas akcji i udziałów oraz dłużnych papierów wartościowych. Z uwagi na ryzyko przeszacowania ich wartości może istnieć zagrożenie dla poziomu wyników finansowych kas zarówno za 2013 r. jak i w latach przyszłych. 8

Źródła finansowania działalności kas Struktura finansowania działalności kas na koniec marca 2013 r. (tys. zł) Struktura depozytów (mln zł) Depozyty według terminów pierwotnych (mln zł) 10 9 8 7 5 4 3 2 539 695 16 339 651 1 1 101 164 201 572 pozostałe pasywa Zobowiązania krótkoterminowe Zobowiązania długoterminowe Fundusze własne 18 000,00 16 145 16 000,00 14920,685 14 000,00 12 000,00 10 000,00 8 000,00 6 000,00 4 000,00 2 000,00 809 1 034 0,00 12.2012 03.2012 depozyty do 12 miesięcy włącznie depozyty powyżej 12 miesięcy Struktura depozytów wg terminów pierwotnych 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 2 956 302 2 845 3 938 5 233 1 904 Bieżące - do 1 miesiąca - powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy - powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy - powyżej 6 miesięcy do 1 roku - powyżej 1 roku Bieżące - do 1 miesiąca - powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy - powyżej 3 miesięcy do 6 miesięcy - powyżej 6 miesięcy do 1 roku - powyżej 1 roku Kasy finansują długoterminowe kredyty i pożyczki głównie krótkoterminowymi depozytami. 30,5% 11,1% 17,2% 16,6% 1,8% W kasach dominują depozyty o terminach wymagalności poniżej 6 miesięcy 22,9% 9

Wyniki sektora (1) Wyniki finansowe sektora SKOK brutto i netto w I kwartale 2013 Struktura przychodów sektora kas w I kwartale 2013 Struktura kosztów sektora kas w I kwartale 2013 100 000 50 000-50 000-100 000-150 000 2012-12 2013-01 2013-02 2013-03 -50 409 Zysk (strata) brutto Wśród kosztów działalności podstawowej istotną pozycję stanowią koszty odsetek od depozytów 10 9 8 7 5 4 3 2 1-113 266 10 Zysk (strata) netto Wpływ przychodów ze sprzedaży wierzytelności 8 4 2 16% 3 54% 5% 4% 5% 14% 22% 19% 81% 74% 77% 2012-12 2013-01 2013-02 2013-03 Przychody z operacji finansowych Pozostałe przychody operacyjne Przychody z działalności podstawowej Struktura kosztów działalności operacyjnej w sektorze kas W I kwartale 2013 8% 5% 5% 6% 17% 24% 42% 13% 12% 12% 25% 23% 25% 49% 54% 51% 2012-12 2013-01 2013-02 2013-03 X. Inne Wpływ kosztów ze sprzedaży wierzytelności 10 8 4 2 IX. Pozostałe koszty rodzajowe 28% 28% 44% VIII. Świadczenia na rzecz pracowników VII. Wynagrodzenia VI. Podatki i opłaty V. Usługi obce IV. Zużycie materiałów i energii III. Amortyzacja II. z tytułu prowizji, opłat I. z tytułu odsetek 1% 1% 2% 35% 29% 64% 7 38% 2012-12 2013-01 2013-02 2013-03 Koszty operacji finansowych Pozostałe koszty operacyjne Koszty działalności operacyjnej W 2012 r. kasy dokonały sprzedaży portfeli wierzytelności kredytowopożyczkowych. Wartość sprzedanych portfeli należności została wykazana jako koszty finansowe natomiast wartość nabytych w zamian skryptów dłużnych jako pozostałe przychody operacyjne. 10

Wyniki sektora skok (2) Podział kas z uwzględnieniem wykazywanego wyniku finansowego netto Struktura kas z uwzględnieniem wyniku finansowego netto Portfele kredytowe kas z uwzględnieniem wyniku finansowego netto 40 30 20 10-39 34 29 25 Kasy wykazujące zysk Kasy wykazujące stratę 10 8 4 2 Kasy wykazujące zysk Kasy wykazujące stratę 10 8 7 37% 41% 4 23% 2 Kasy wykazujące zysk Kasy wykazujące stratę 8 4 2 Aktywa kas z uwzględnieniem wyniku finansowego netto 63% 77% 25% 57% Kasy wykazujące zysk Kasy wykazujące stratę Ponad 7 kas na koniec I kwartału 2013 r. wykazało straty z działalności. Wyniki finansowe sektora kas pogorszyły się w I kwartale 2013 roku, głównie z uwagi na dokonanie aktualizacji (urealnienie) wartości portfela kredytowo-pożyczkowego, a także wysokie koszty funkcjonowania, które nie były adekwatne do uzyskiwanych przychodów. Dodatkowo w świetle przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z 15.01.2013 r. niektóre rodzaje zabezpieczeń nie są uznawane za podstawę pomniejszenia odpisów aktualizujących. Depozyty kas z uwzględnieniem wyniku finansowego netto 8 7 5 4 3 2 1 39% 25% 75% 46% Kasy wykazujące zysk Kasy wykazujące stratę 11

Ryzyko płynności Blisko 25% aktywów kas stanowią środki płynne Udział aktywów płynnych w aktywach 75% aktywa płynne 25% pozostałe aktywa Struktura środków płynnych kas 6% 13% 54% 3% 22% Środki pieniężne w formie gotówki Środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bieżących papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa papiery wartościowe gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski lokaty w Kasie Krajowej lokaty w bankach jednostki uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego 2% 67% 66% 65% 64% 63% 62% 61% 59% Kredyty a depozyty w sektorze kas (w mln zł) 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8 000 15 721 17 170 10 471 10 589 Kredyty netto ogółem Depozyty ogółem Poziom depozytów finansujących działalność kredytową kas w I kwartale 2013 r. 66,61% Stosunek kredytów do depozytów 64,99% 63,39% 61,67% W kasach występuje nadwyżka depozytów nad udzielonymi kredytami i pożyczkami 12

Ryzyko kredytowe Udział kredytów i pożyczek z utratą wartości w portfelu kredytowym 5% 9% 17% 47% Struktura kredytów i pożyczek przeterminowanych 1% 2% 45% Udział skryptów dłużnych w aktywach 5% 69% 5% 95% Kredyty i pożyczki nieprzeterminowane Kredyty i pożyczki przeterminowane pon. 3 mies. Kredyty i pożyczki przeterminowane od 3 do 12 mies. Kredyty i pożyczki przeterminowane pow. 12 mies. 47% udział w portfelu kredytowo-pożyczkowym przeterminowanych kredytów i pożyczek na nieruchomości 31% wartości portfela kredytowo-pożyczkowego stanowią kredyty i pożyczki przeterminowane. Biorąc pod uwagę skrypty dłużne nabyte przez kasy głównie w zamian za wierzytelności przeterminowane, można oszacować, iż należności przeterminowane stanowią ok. 36% portfela kredytowo-pożyczkowego kas. Największą grupę stanowią kredyty i pożyczki przeterminowane pow. 12 miesięcy. Uwagę zwraca 47% udział przeterminowanych kredytów i pożyczek na nieruchomości. Inwestycyjne Konsumpcyjne Na nieruchomości Operacyjne W rachunku bieżącym Inne Struktura kredytów i pożyczek przeterminowanych z uwagi na okresy przeterminowania 55,9% 28,7% 15,4% Kredyty pożyczki przeterminowane. pon. 3 mies. Kredyty i pożyczki przeterminowane od 3 do 12 mies. Kredyty i pożyczki przeterminowane pow. 12 mies. skrypty dłużne pozostałe aktywa Kredyty i pożyczki przeterminowane a skrypty dłużne w sektorze kas na koniec I kwartału 2013 r. (tys. zł) 4 500 000 3 909 124 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 952 329 1 000 000 500 000 0 marzec 2013 Wartość skryptów dłużnych Wartość kredytów zagrożonych 13

Sytuacja finansowa Kasy Krajowej 3 500 3 400 3 300 3 200 3 100 3 000 2 900 2 800 2 700 2 600 2 887 Aktywa (w mln zł) 3 063 3 302 3 440 Wzrost aktywów Kasy Krajowej był szybszy niż wzrost aktywów kas. Kasy lokowały nadwyżki wolnych środków w Kasie Krajowej 1 200 1 000 800 600 400 200 0 Fundusz udziałowy (w tys. zł) 1 141 1 141 1 141 1 141 Struktura depozytów kas w Kasie Krajowej (w mln zł) 3 000 2 500 2 000 1 500 1 000 500 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 0 depozyty bezterminowe depozyty kas powyżej 12 miesięcy depozyty kas do 12 miesięcy 500 0 Wynik finansowy netto narastająco (w tys. zł) 825 2 578 4 241 Pożyczki i kredyty udzielone kasom przez Kasę Krajową (w mln zł) 60 55 50 45 40 35 30 25 20 12.2012 03.2013 Niskie saldo udzielonych kredytów pożyczek Fundusz stabilizacyjny (w tys. zł) 440 000 420 000 400 000 380 000 360 000 340 000 320 000 300 000 49 411 444 55 420 886 Głównym źródłem finansowania działalności Kasy Krajowej są środki pozyskane od kas (lokaty obowiązkowe i nieobowiązkowe). 14

Struktura bilansu Kasy Krajowej 3 500 000 3 000 000 Struktura aktywów i pasywów Kasy Krajowej (w tys. zł) 3 500 000 3 000 000 211 397 Środki płynne ulokowane w bankach na rachunkach bieżących (w tys. zł) 600 000 500 000 400 000 465 412 557 808 495 080 2 500 000 1 668 095 2 500 000 300 000 2 000 000 2 000 000 2 828 904 200 000 100 000 39 879 1 500 000 450 954 1 500 000 1 000 000 500 000 480 858 222 099 495 089 1 000 000 500 000 420 886 Środki płynne ulokowane w bankach na lokatach terminowych (w tys. zł) 1 700 000 1 650 000 1 668 095 Inne aktywa Aktywa Rzeczowe aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne Kredyty, pożyczki i pozostałe należności Należności z tytułu lokat w bankach Instrumenty dłużne Pozostałe instrumenty kapitałowe Jednostki uczestnictwa rynku pieniężnego Pasywa pozostałe zobowiązania i pasywa Zobowiązania wobec kas Fundusz stabilizacyjny Strata z lat ubiegłych Wynik finansowy Fundusze własne 1 600 000 1 550 000 1 500 000 1 450 000 1 400 000 1 350 000 1 300 000 1 590 526 12.2012 03.2013 Gotówka i inne aktywa pieniężne 15