INFORMATOR O POWSZECHNEJ SAMOOBRONIE LUDNOŚCI Część II Ochrna płdów rlnych, prduktów żywnściwych, pasz i zwierząt gspdarczych przed skażeniami i zakażeniami plega na minimalizacji bezpśrednieg i pśrednieg kntaktu z czynnikiem pwdującym skażenie lub zakażenie. Realizuje się ją pprzez: wprwadzenie specjalnych zasad działania i rganizacji pracy; pprawienie szczelnści pmieszczeń magazynwych raz składwisk plnych; stswanie ddatkwych przykryć i pakwań, wyknanych z materiałów chrniących przed skażeniami i zakażeniami; prwadzenie kntrli pzimu skażeń i zakażeń, na etapach prdukcji, przechwywania, transprtu i przed wydaniem d knsumpcji; przystswanie transprtu i urządzeń załadwcz- wyładwczych d pracy w warunkach skażeń i zakażeń; prwadzenie stswnych zabiegów specjalnych / dezaktywacja, dkażanie, dezynfekcja, deratyzacja/ 1. OCHRONA PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH, PŁODÓW ROLNYCH l PASZ W PRODUKCJI I W MAGAZYNACH Służą temu następujące prace przygtwawcze: uszczelnianie ścian, strpdachów, strpów i pdłóg, uszczelnianie twrów drzwiwych i załadwcz-wyładwczych, uszczelnianie twrów kiennych i wentylacyjnych, instalwanie systemów filtrwentylacyjnych, stswanie ddatkwych zabezpieczeń, np. wyknanie śluz przy twrach drzwiwych i załadunkwych. Przedsięwzięcia chrnne plegają na: wypełnieniu pęknięć i nieszczelnści w ścianach, strpach, strpdachach i pdłdze materiałem uszczelniającym, np. zaprawą murarską lub dpwiednimi zabiegami stlarskimi, zamurwaniu zbędnych twrów kiennych i drzwiwych raz dprwadzeniu d pełnej zdlnści eksplatacyjn-użytkwej pzstałych twrów kiennych i drzwiwych pprzez szklenie i zabiegi stlarskie, uszczelnieniu twrów kiennych pmiędzy ramą a ścieżnicą trwale zamcwaną uszczelką gumwą. Okna nietwieralne uszczelnia się za pmcą waty lub inneg materiału uszczelniająceg i kleja flią, papierem lub brezentem, uszczelnieniu eksplatwanych twrów drzwiwych i załadwcz-wyładwczych pprzez zastswanie elastycznych uszczelek gumwych lub z twrzyw sztucznych i ddatkwe ich bicie nieprzepuszczalnym materiałem (flią, brezentem itp.). Eksplatwane twry drzwiwe należy z zewnątrz zadaszyć i stswać ruchme ktary z flii lub brezentu, uszczelnieniu twrów wentylacyjnych stsując klapy, zasuwy itp. wyknane z materiałów i w spsób zapewniający pyłszczelnść, 1
stswaniu typwych urządzeń filtrwentylacyjnych d wentylacji pmieszczeń, a w przypadku braku takich urządzeń należy wyłączyć zwykłą wentylację, zapewnieniu w prcesie prdukcji żywnści pyłszczelnści pmieszczeń prdukcyjnych, ścisłeg nadzru prcesów prdukcyjnych, w tym kntrlę jakściwą i sanitarną raz pzimu skażeń surwców używanych d prdukcji, ddatków i używek, a także gtweg prduktu, stswaniu pakwań wyknanych z materiałów graniczających przenikanie czynników bilgicznych, substancji prmienitwórczych i trujących raz wilgci i zapachów d artykułów żywnściwych Nawet w pmieszczeniach niehermetycznych mżna zapewnić kilkugdzinną chrnę przed przenikaniem d wnętrza niektórych śrdków trujących, jeżeli zamknięte kna i drzwi zasłnimy d wewnątrz brezentem, tkaniną wrkwą lub inną tkaniną zamczną w wdnym rztwrze sdy. 2. OCHRONA PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH PŁODÓW ROLNYCH l PASZ W WARUNKACH POLOWYCH. Ochrnę płdów rlnych, prduktów spżywczych i pasz w warunkach plwych rganizuje się z wykrzystaniem materiałów dstępnych w bieżącej działalnści gspdarczprdukcyjnej: ziarn i inne prdukty spżywcze złżne w pryzmach krywa się flią, brezentem, słmą, sianem lub darniną. Pd przykrycia brezentwe czy darninę należy kłaść warstwę słmy dla zwiększenia czasu przebicia przez krple i aerzle bjwych śrdków trujących i bilgicznych, pryzma pwinna być usytuwana w miejscu zabezpiecznym przed dpływem wód pwierzchniwych, tczna rwem dwadniającym głębkści przynajmniej 20 cm i wyłżna słmianym pdkładem (matą). Pryzmę ziarna lub innych prduktów wyskści k. 3 m krywa się warstwą słmy, a następnie flią lub brezentem. Brzegi materiału użyteg d przykrycia przytwierdza się d pdłża. Uprawy plwe w zasadzie będą pzstawine samczynnemu dkażaniu. Skutki skażeń łagdzne będą dpwiednimi przedsięwzięciami agrtechnicznymi. W uprawach warzywnych należy wykrzystać d chrny rślin tunele i przykrycia fliwe. Główny wysiłek należy skierwać na chrnę przed skażeniami płdów rlnych i pasz już zebranych. Ziarn i pasze treściwe należy z zasady przechwywać w zamkniętych i uszczelninych pmieszczeniach. Na kres padania pyłu prmienitwórczeg zamyka się także wentylację. Zbża i sian w stgach i stertach pwinny być przykryte np. słmą nie przeznaczną na paszę, wikliną, brezentem, flią. Wkół stgów wykpuje się rwki dpływwe. Rśliny kpwe raz niektóre warzywa przechwuje się w kpcach przykrytych warstwą słmy i suchej ziemi (pdbnie jak na kres zimwy). Najlepiej jednak przechwywać je w piwnicach. Kisznka znajdująca się w silsach zamkniętych nie wymaga ddatkweg zabezpieczenia. Silsy dkryte należy uszczelnić. Dbrze także chrnią dły wyłżne flią i szczelnie przykryte. 2
3. OCHRONA PRODUKTÓW ŻYWNOŚCIOWYCH PŁODÓW ROLNYCH l PASZ W TRANSPORCIE. Pdstawwe przedsięwzięcia t: pdwyższanie stpnia chrny śrdków transprtwych pprzez ich uszczelnienie; dbór dpwiednieg śrdka transprtweg d przewzu i dpwiednich pakwań; wykrzystanie właściwści chrnnych nakryć / płachty brezentwe, krycia fliwe/ i pakwań /wrki jutwe i papierwe, skrzynie z twrzyw sztucznych i drewniane bite blachą, skrzynie i pjemniki metalwe, beczki i knwie/. płdy rlne, prdukty żywnściwe raz pasze pzbawine pakwań należy przewzić uszczelninymi śrdkami transprtwymi; w czasie załadunku i p wyładwaniu dknuje się kntrli stpnia ich skażenia / zakażenia/. 4. OCHRONA PRODUKTÓW ŻYWNOSCIOWYCH I WODY. Pdstawwe przedsięwzięcia t: Stswanie jednstkwych i zbirczych pakwań uniemżliwiających lub słabiających przenikanie szkdliwych substancji raz wytrzymałych pd względem mechanicznym, psiadających szczelne zamknięcia i gładką pwierzchnię; Zapewnienie szczelnści pmieszczeń przewidzianych d przechwywania i rzdziału prduktów spżywczych; Zapewnienie sprawneg działania systemu ceny przydatnści prduktów d spżycia; Przygtwanie bsługi d działania w warunkach specjalnych / zapatrzenie w materiały i pakwania, przeszklenie/; Spsby zabezpieczenia żywnści. Gwarancją izlacji żywnści d śrdwiska zewnętrzneg jest zastswanie właściwych pakwań. Opakwania chrnne mgą być następujące: puszki metalwe hermetyczne, które mżna dkładnie i szybk zmyć lub dkazić. pakwania szklane - słje i butelki nie przepuszczające pary wdnej i gazu, umżliwiające przeprwadzenie ich sterylizacji. pakwania drewniane (sklejka, płyta pilśniwa) - skrzynki wyłżne pergaminem lub kilkma warstwami papieru pakweg, beczki drewniane, hermetyczne beczki metalwe i z twrzyw sztucznych, zabezpieczające w należyty spsób żywnść przed działaniem śrdków prmienitwórczych, chemicznych i bilgicznych, hermetyczne pakwania (wrki, wreczki, trby itp.) z flii pwlekanych, metalwych, twrzyw plastycznych i innych, - pyłszczelne papierwe, wielwarstwwe z wkładką parafinwą lub z twrzyw sztucznych. Jeśli żywnść i wda umieszczne w pjemnikach zbirczych, t w zasadzie spełniają swje zadanie. W warunkach dmwych bardz dbrym pakwaniem zbirczym jest ldówka. Hermetycznść ldówki mżna zwiększyć za pmcą ddatkwych zasłn z flii lub ceraty na każdej półce. Mżna też d teg celu przystswać szafkę, kredens itp. lub szczelną piwnicę. Wyjątkw trwałeg i hermetyczneg pakwania wymagają takie prdukty, jak: sól, cukier, kasza, mąka, przetwry wcwe i wszystkie prdukty płynne, miękkie itp., gdyż w razie skażenia nie ma mżliwści ich dkażenia. 3
Spsby zabezpieczenia wdy. Sieć wdciągwą zabezpieczać się będzie przez dcięcie pbru wdy na kres niebezpieczneg skażenia w miejscu jej czerpania. Pnwny jej pbór nastąpi p ustąpieniu niebezpieczneg skażenia. W związku z pwyższym należy: przygtwać indywidualne zapasy wdy nie skażnej, zabezpieczyć indywidualne studnie kpane (szybwe) raz ujęcia dmwych studni wiercnych (głębinwych, artezyjskich). Wadę d celów knsumpcyjnych należy przechwywać w szczelnie zamkniętych szklanych, metalwych lub plastykwych pjemnikach np. w butelkach, słjach, bankach itp. Spsby zabezpieczenia studni. Studnie kpane (z kłwrtem) zabezpiecza się przez: wyknanie budwy w pstaci budki bitej papą lub blachą, uszczelnienie wierzchniej części cembrwiny, wyknanie w prmieniu 1,5-2 m wkół studni utwardznej pwierzchni z cegieł, cementu lub asfaltu z niewielkim spadkiem na zewnątrz. Zamiast cementu mżna ułżyć 50 cm warstwę gliny, a na niej 10-15 cm warstwę żwiru i piasku. W studni kpanej (z ręczną pmpą) należy ddatkw uszczelnić właz i przejście rury przez pkrywę studni sznurem smłwanym lub lepikiem, a pmpę słnić kapturem z materiału izlująceg. Najprstszym spsbem zabezpieczenia studni abisynki jest krycie całej pmpy wrkiem uszytym z materiału wdszczelneg (ceraty, brezentu, plastyku). Kilkumetrwa warstwa ziemi chrni płytkie wdy pdziemne przed skażeniami. W razie uszkdzenia lub wyłączenia dpływu wdy, dstarczać ją będą d pszczególnych siedli beczkwzy. Przy czerpaniu wdy ze studni, wdciągu lub inneg źródła należy mieć pewnść, że nie zawiera na substancji trujących. Nabierać wdę d zamykanych naczyń lub wiader z pkrywą i kranem. Celem chrny prduktów żywnściwych, płdów rlnych l pasz należy: A. P trzymaniu sygnału uprzedzająceg zagrżeniu skażeniami lub zakażeniami: Uszczelnić pmieszczenia w których są przechwywane, prwadzi się ich dystrybucję, Ddatkw słnić prdukty flią; Sprawdzić pakwania, w których ma być przechwywana żywnść i wda; Prdukty spżywcze w pakwaniach nie gwarantujących chrny przed wnikaniem substancji szkdliwych, dpuszczać d brtu p uzyskaniu zezwlenia; B. W razie wystąpienia skażenia lub zakażenia: Prdukty znajdujące się w punktach sprzedaży (sklepy, hurtwnie) należy zgłsić d badania labratryjneg; Dknać ceny przydatnści d spżycia prduktów z rejnów gdzie wystąpiły skażenia lub zakażenia, którą należy prwadzić za pmcą przyrządów dzymetrycznych lub w labratriach stałych lub ruchmych; 4
D czasu ustalenia stpnia przydatnści prduktów spżywczych d spżycia i sprzedaży, należy wstrzymać ich dystrybucję; Decyzję przydatnści prduktów spżywczych d spżycia i sprzedaży, pdejmują właściwe rgany państwwej inspekcji sanitarnej lub służby weterynaryjne; 5. OCHRONA ZWIERZĄT GOSPODARSKICH PRZED SKAŻENIAMI I ZAKAŻENIAMI. Ochrna zwierząt gspdarskich przed skażeniami i zakażeniami ma na celu zminimalizwanie strat zwierząt, jakie mgą pwstać w wyniku zastswania w wjnie brni jądrwej, chemicznej czy bilgicznej, a także w wyniku awaryjneg uwlnienia się d śrdwiska substancji prmienitwórczych, chemicznych lub bilgicznych w czasie pkju. 1/ Ochrnę zwierząt gspdarskich przed skażeniem i zakażeniem zapewnia się pprzez: szklenie właścicieli i pracwników w zakresie prfilaktyki sanitarn -weterynaryjnej i zhigieny w warunkach skażeń i/lub/ zakażeń w czasie pkju i pdczas knfliktu zbrjneg, przygtwanie budynków i innych biektów gspdarskich przeznacznych dla zwierząt d funkcjnwania w warunkach skażeń pprzez pprawienie ich zdlnści chrnnych przed prmieniwaniem przenikliwym raz substancjami prmienitwórczymi i trującymi (pyły, pary, aerzle, gazy); przygtwanie zastępczych ukryć dla zwierząt zapewniających chrnę przed skażeniami i/lub/ zakażeniami, pdzielenie stada i ddzielenie zwierząt zardwych, przygtwanie i wypsażenie w dpwiednie śrdki materiałw-techniczne służb dpwiedzialnych za przygtwanie biektów inwentarskich d przetrzymywania zwierząt w warunkach skażeń i/lub/ zakażeń, przygtwanie paszy i wdy w biektach inwentarskich zapewniających karmienie zwierząt przez kres minimum 7 dób, przygtwanie warunków d życia i pracy dla wydzielnej grupy ludzi d bsługi zwierząt w biekcie inwentarskim, przygtwanie systemów filtrwentylacyjnych w biektach inwentarskich d działania w warunkach skażeń i zakażeń 2/ Obiekty inwentarskie i inne biekty gspdarcze pddaje się różnrdnym zabiegm mającym na celu zwiększenie ich właściwści chrnnych, a mianwicie: Usunięcie nieszczelnści knstrukcji nśnej i ścian; Pprawienie szczelnści twrów użytkwych; Sprawdzenie sprawnści urządzeń filtrwentylacyjnych; Zapewnienie dpwiedniej temperatury, wilgtnści i składu pwietrza. 3/ Celem zapewnienia zwierzętm pmcy weterynaryjnej raz usunięciu z pwierzchni skóry pyłu prmienitwórczeg, śrdków trujących i bilgicznych i ich unieszkdliwienia rganizuje się Punkty Zabiegów Weterynaryjnych, które pwinny spełniać następujące warunki. Urządza się je w terenie nieskażnym przy granicy z terenem skażnym lub zakażnym; Miejsce rzwinięcia wybiera się w pbliżu źródła nieskażnej wdy i w dległści 200-500 m. d głównych dróg i zabudwań. W rejnie prwadzenia zabiegów należy wykpać kanały ściekwe prwadzące d dłu chłnneg. Przed rzpczęciem i p zakńczeniu zabiegów, zwierzęta pddaje się badaniu i segregacji. O pstępwaniu ze zwierzętami decyduje pwiatwy lekarz weterynarii. 5