Szyfry Wzajemne porozumiewanie się zawsze odgrywało ważną rolę w życiu ludzi. Bardzo dawno temu przekazywano informacje za pomocą ognisk i dymu, ostrzegając w ten sposób przed wrogiem, złymi siłami przyrody, albo przekazując radosne wieści. Z biegiem czasu doskonalono sposoby porozumiewania się. Pismo obrazkowe zastępowały znaki umowne, odpowiadające dźwiękom mowy. Powstały alfabety: chiński, grecki, łaciński (takim się dziś posługujemy). Ulepszono sposoby komunikowania się na odległość, listy i przekazy w różnej formie musiały docierać nie kilka kilometrów dalej, ale do odległego miasta, innego kraju, na drugi koniec świata. Zanim zaczęło się oblężenie Mafekingu, otrzymałem od jakiegoś przyjaciela z Transwalu tajną przesyłkę, która przyniosła mi wiadomość o planach Burów co do tego miejsca, o ilości nadchodzących ludzi, koni i dział. Wiadomości te zostały mi przekazane na bardzo maleńkiej karteczce zwiniętej w kulkę wielkości pigułki, wciśniętej w znikomą dziurkę w zwykłym kijku spacerowym i zaklejonej woskiem. Kijek dano tubylcowi, który otrzymał zlecenie udania się do Mafekingu i oddania mi go jako prezentu. Oczywiści, kiedy przyniósł mi kij i powiedział, że to od jakiegoś bialego osobnika, domyśliłem się, że coś tam w nim musi być i wkrótce znalazłem ten ważny list. Robert Baden Powell Skauting dla chłopców W czasie gier i harców zawsze uczono się szyfrów i sposobów przekazywania informacji, które nierzadko przydawały się później w życiu. Dziś wiele tradycyjnych form porozumiewania się wykorzystujemy tylko w podchodach i grach terenowych (np. znaki patrolowe), z życia wyparły je już inne sposoby. Mimo to warto o nich pamiętać, bo ćwiczą spostrzegawczość, logiczne myślenie i często mogą dostarczyć dobrej zabawy. Warto również zapoznać się ze sposobami komunikowania wykorzystującymi najnowsze zdobycze techniki. Już chyba każdy z nas posiada codzienny dostęp do internetu, telefony komórkowe nosimy ze sobą non stop warto nauczyć się wykorzystywać w pełni ich możliwości system GPS, czyli pozycjonowanie satelitarne czy serwis Google Earth. 1.Sylabowy. Szyfrowanie tym sposobem polega na tym, że literę z szyfrowanego wyrazu podmienia się na literę znajdującą się w sylabie obok szyfrowanej litery w odpowiednim słowie-kluczu. Na przykład w "GA-DE-RY-PO-LU-KI", G wymienia się na A, D na E, R na Y itd. Gdy chcemy zakodować coś tym szyfrem, wymieniamy litery. Ale, gdy dana litera, którą chcemy zaszyfrować nie występuje w szyfrze, to zostawiamy ją taką jaka jest. Jest wiele słów-kluczy. Wszystkie one należą do dużej rodziny szyfrów typu "gaderypoluki". Odszyfrowanie następuje dokładnie w odwrotnej kolejności do szyfrowania. Zaszyfrujmy wyraz OSIEMNASTA:
Stosowany szyfr GA-DE-RY-PO-LU-KI MO-TY-LE-CU-DA-KI PO-LI-TY-KA-RE-NU KO-NI-EC-MA-TU-RY KA-CE-MI-NU-TO-WY KU-LA-RY-MI-NE-TO HU-DE-KA-RO-LI-NY RÓ-ŻO-WE-TU-LI-PA-NY KA-LI-NO-WE-BU-TY Wyraz otrzymany po zakodowaniu PSKDMNGSTG MSKLONDSYD PSLRMUKSYK KSNCAIMSUM TSMCIUASOK TSMNIELSOL RSLDMYKSTK ŻSLWMYPSUP NSLWMOKSYK 2.Wymienny (odwrócony). W szyfrze wymiennym dzielimy alfabet na dwa wiersze, po 13 kolumn. Aby zaszyfrować jakąś literę, podmieniamy ją na drugą, znajdującą się w wierszu nad nią, lub pod nią, w zależności, gdzie występuje, np. litera A wymienia się na literę M. Korzystając z tego szyfru, zaszyfrujmy wyraz OSIEMNASTA, i otrzymamy wyraz CFWRABMFGM. A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S T U W Y Z Ź Ż 3.Tabliczka mnożenia. Szyfr ten polega na opisywaniu pozycji liter umieszczonych na specjalnym diagramie (podobnie jak w grze w statki, tylko zamiast celu zaznaczamy literę). Przykładowo chcąc zapisać literę A zapisujemy 2X1. Zaszyfrowany wyraz OSIEMNASTA przybiera formę 8X1,8X7,4X7,2X9,6X7,6X9,2X1,8X7,8X9,2X1. 1 3 5 7 9 2 A B C D E 4 F G H I J 6 K L Ł M N 8 O P R S T
0 U W X Y Z 4.Ramowy (kropkowy). Szyfr ten polega na zaznaczeniu liter na poszczególnych częściach konstrukcji (ramy). O wiele łatwiej jest zrozumieć go korzystając z przykładu podanego poniżej. Litera A zakodowana za pomocą szyfru ramowego, to Przykład zaszyfrowania wyrazu "OSIEMNASTA" 5.Ułamkowy. W szyfrze tym alfabet podzielono na pięć grup i każdą z nich umieszczono w liczniku ułamka. Cyfrę, która stanowi mianownik, otrzymujemy numerując kolejno grupy liter. Szyfrując literę, piszemy ułamek zwykły, w którym licznik określa numer kolejny szyfrowanej litery w liczniku grupy, a mianownikiem jest numer grupy. Na przykład litera A to Przykład zaszyfrowania wyrazu "OSIEMNASTA" 6.Komórkowy. Jest to jeden z nowszych szyfrów (nie nowocześniejszych, tylko nowszych). Podczas szyfrowania tym sposobem używa się klawiatury telefonu komórkowego. Szyfrowanie jest bardzo podobne do pisania SMS-a. Aby zaszyfrować jakąś literę wpisuje się cyfrę, która jest przypisana klawiszowi, który zawiera tą literę. Ilość wpisanych, tych samych cyfr, mówi nam, która litera na klawiszu jest szyfrowana. Jeżeli na przykład chcemy zaszyfrować literę "N", to
1 K A C Z O R 2 L Ą Ć Ź Ó S 3 Ł B D Ż P Ś 4 M E T 5 N Ę U 6 Ń F V 7 G W 8 H O X 9 I Y 10 J wpisujemy 66. Grupy cyfr są oddzielane albo odstępem, albo przecinkiem. Dla ułatwienia szyfrowania, nie stosuje się występujących na klawiszach 7 i 9 liter "q" i "x". Przykład zaszfrowania wyrazu "OSIEMNASTA" O S I E M N A S T A 666, 777, 444, 33, 6, 66, 2, 777, 8, 2 7.Kaczor. Szyfr ten polega na opisywaniu pozycji liter umieszczonych na specjalnym diagramie (podobnie jak w szyfrze tabliczka mnożenia). Przykładowo chcąc zapisać literę A zapisujemy A 1. Zaszyfrowany wyraz OSIEMNASTA przybiera formę: O 1, R 2, C 9, C 4, K 4, K 5, A 1, R 2, R 4, A 1. 8.Podstawiany (liczbowy). Szyfr ten polega na podstawianiu za daną literę umieszczonej w diagramie pod nią liczby (rozdzielamy je np. kropkami lub przecinkami). Przykładowo chcąc zapisać literę A zapisujemy 1. Zaszyfrowany wyraz OSIEMNASTA przybiera formę 16, 19, 9, 5, 14, 15, 1, 19, 20, 1. a b c d e f g h i j k l ł m n o p r s t u w y z 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 8.Litwa (podstawiany, liczbowy).
Szyfr ten polega na podstawianiu za daną literę umieszczonej w diagramie pod nią liczby (rozdzielamy je np. kropkami lub przecinkami). Przykładowo chcąc zapisać literę A zapisujemy 17. Co do liter, które się powtarzają, na przykład O, mamy dowolność. Możemy zapisać tak 5 jak 6 i 13. Litery bez odpowiedników zostawiamy. Zaszyfrowany wyraz OSIEMNASTA przybiera formę 5, S, 2, E, 14, 12, 17, S, 3, 17. L I T W O O J C Z Y Z N O M O J A 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 9.Alfabet semaforowy. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z źle 10.Kod flagowy. a Mam nurka pod wodą; trzymajcie się z dala i płyńcie powoli. b "Ładuję" albo "wyładowuję" albo "mam na statku ładunki niebezpieczne"
c "Tak"(potwierdzenie) albo "znaczenie poprzedzającej grupy powinno być zrozumiane w trybie twierdzącym" d "Trzymajcie się z dala ode mnie; manewruję z trudnością" e Zmieniam swój kurs w prawo. f "Jestem niezdolny do ruchu; nawiążcie łączność ze mną" g i "Potrzebuję pilota"; nadany przez statki rybacki łowiące blisko siebie na łowiskach oznacza: "wybieram sieci" Zmieniam swój kurs w lewo. h j Mam pilota na statku. Palę się i mam na pokładzie niebezpieczny ładunek: Trzymaj się daleko ode mnie. k Chcę nawiązać z tobą łączność. l Zatrzymaj swoją łódź. m "Zatrzymałem mój statek i nie posuwam się po wodzie". o Człowiek za burtą. p q "Mój statek jest zdrowy i proszę o prawo zdolności ruchów" s "Moje maszyny pracują wstecz" t n r "Nie"(zaprzeczenie) albo "znaczenie poprzedzającej grupy powinno być zrozumiane w trybie przeczącym" W porcie: Cała załoga powinna zgłosić się na pokładzie statek czeka na wyjście w morze. Na morzu: może być użyte przez łodzie rybackie jako oznaczenie: "Moje sieci zahaczyły o przeszkodę" (brak znaczenia pojedynczej litery) "Trzymajcie się z dala ode mnie; jestem zajęty trałowaniem we dwójkę" u Zbliżasz się do niebezpieczeństwa. v Potrzebuję pomocy. w Potrzebuje pomocy medycznej. x y Ciągnę kotwicę. z "Wstrzymajcie się z wykonywaniem wszystkich zamierzeń i uważajcie na moje sygnały" "Potrzebuję holownika" lub "wydaję sieci" nadany przez statki rybackie na łowiskach.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 11.Alfabet ICAO. Alfabet ICAO (International Civil Aviation Organization) jest stosowany w międzynarodowej łączności fonicznej. Nawiązując łączność radiową w lotnictwie podajemy pełne znaki rejestracyjne samolotu czy szybowca. Żeby zakłócenia nie wpłynęły na odbiór informacji, nie podaje się liter tylko wyrazy im odpowiadające. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z Alfa Bravo Charlie Delta Echo Foxtrot Golf Hotel India Juliett Kilo Lima Mike November Oscar Papa Quebec Romeo Sierra Tango Uniform Victor Whiskey X-ray Yankee Zulu
12. Alfabet głuchoniemych. Przyda się nie tylko w kontaktach z tymi, którzy nie słyszą, ale i do porozumiewania się w każdej sytuacji, kiedy trzeba zachować ciszę, lub... gdy nie chcemy być usłyszani. 13. Znaki gwizdkiem. Sygnały dźwiękowe należą do najprostszych form przekazywania informacji. Znaki te przydadzą się przede wszystkim w czasie podchodów i gier terenowych. Warto je zapamiętać. UWAGA! MARSZ! ZBIÓRKA! 1 krótki gwizd 2 długie 1 długi
START! KONIEC! WZYWAM POMOCY! 1 krótki + 1 długi 1 długi + 1 krótki 3 długie Gwizd krótki trwa jedną sekundę, gwizd długi 3.