MEDIACJA W SPRAWACH KARNYCH Iwona Kitala-Dudek



Podobne dokumenty
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI. z dnia 7 maja 2015 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych. (Dz. U. z dnia 25 maja 2015 r.

M I N I S T R A S P R AW I E D L I W O Ś C I. z dnia 2015 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych

Mediacja w sprawach karnych. dr Dagmara Gruszecka

Mediacja w sprawach karnych

1. Pokrzywdzony w postępowaniu przygotowawczym jest stroną uprawnioną do. działania we własnym imieniu i zgodnie z własnym interesem (art kpk).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2016 poz. 1749) (wyciąg z przepisów)

Podmioty rynku finansowego w postępowaniu karnym co się zmieniło w 2015 r.?

ZAWIADOMIENIE POUCZENIE PODEJRZANEGO

WYBRANE PRZEPISY O MEDIACJI

USTAWA z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Art. 1.

MEDIACJA W SPRAWACH KARNYCH

Cje. Postępowanie przed sądem I instancji II. Postępowanie karne

USTAWA z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw 1)

MIĘDZYNARODOWY DZIEŃ MEDIACJI I TYDZIEŃ MEDIACJI

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Postępowanie karne. Cje. Postępowanie przygotowawcze II

XVI Wojewódzka Małopolska Konferencja Pomoc osobie stosującej przemoc -pomocą dla całej rodziny

Art. 477 [Niestawiennictwo oskarżyciela] Niestawiennictwo oskarżyciela nie tamuje toku rozprawy ani posiedzenia.

Zestawienie zmian w Kodeksie postępowania karnego wprowadzonych ustawą z dnia 28 listopada 2014 roku o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE

stadium postępowania przygotowawczego stadium postępowania sądowego (jurysdykcyjnego) stadium postępowania wykonawczego

o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk nr 485)

z dnia.. w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym 1)

Etapy postępowania karnego. 1. Postępowanie przygotowawcze 2. Postępowanie sądowe 3. Postępowanie wykonawcze

REGULAMIN POSTĘPOWANIA MEDIACYJNEGO CENTRUM MEDIACYJNEGO PRZY NACZELNEJ RADZIE ADWOKACKIEJ W WARSZAWIE

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący) SSN Dorota Rysińska SSN Andrzej Stępka (sprawozdawca)

USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw 1)


PLAN SZKOLENIA NA I SEMESTR 2016 ROKU I ROK SZKOLENIOWY (NABÓR 2015)

POMOC PRAWNA W POSTĘPOWANIU KARNYM

Kryminologiczna i prawna problematyka środków odurzających. Temat XVII Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, Część 3

Warszawa, dnia 6 sierpnia 2013 r. Poz. 892

Informacja o postępowaniu mediacyjnym w sprawach rodzinnych, o rozwód i separację

Kodeks postępowania cywilnego - przepisy z zakresu mediacji w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.

PLAN SZKOLENIA NA I SEMESTR 2017 ROKU I ROK SZKOLENIOWY (NABÓR 2016)

z dnia 10 czerwca 2016 r.

USTAWA z dnia 10 września 1999 r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny skarbowy. Rozdział I Przepisy ogólne

Wykaz skrótów... XI Wykaz wybranej literatury... XVII Przedmowa... XIX

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon SSN Michał Laskowski (sprawozdawca)

Wykaz skrótów Nota od autora Dział I. Uczestnicy postępowania karnego

Warszawa, dnia 26 kwietnia 2012 r. Poz. 458

Warunkowe umorzenie postępowania karnego

Część I. Pozycja stron w postępowaniu w sprawach o wykroczenia... 1

Michał Wysocki. Dział I Przepisy wstępne. Art. 2 k.p.k. Art. 5 k.p.k.

Cje. Postępowanie przed sądem I instancji IV. Postępowanie karne

Postępowanie karne. Cje. Postępowanie przygotowawcze III

Uchwała z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 31/11

2) uzasadnione wydatki stron, w tym z tytułu ustanowienia w sprawie jednego obrońcy lub pełnomocnika.

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Roman Sądej (przewodniczący) SSN Kazimierz Klugiewicz (sprawozdawca) SSN Andrzej Stępka

REGULAMIN POSTĘPOWANIA MEDIACYJNEGO Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Myślenicach

Warszawa, dnia 15 września 2017 r. Poz. 1745

Zestawienie zmian w Kodeksie postępowania karnego wprowadzonych ustawą z dnia 28 listopada 2014 roku o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka

wolności równa się 15 dniom pozbawienia wolności. C. wymierza karę łączną pozbawienia wolności, przyjmując, że miesiąc ograniczenia

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Spis treści. Wykaz skrótów Przedmowa do szóstego wydania... 15

KW - Część ogólna - kary i środki karne. Katalog kar: 1. areszt 2. ograniczenie wolności 3. grzywna 4. nagana

POSTANOWIENIE. SSN Marek Pietruszyński (przewodniczący) SSN Jerzy Grubba (sprawozdawca) SSN Barbara Skoczkowska. Protokolant Anna Janczak

WZÓR NR 106 WNIOSEK O WARUNKOWE PRZEDTERMINOWE ZWOLNIENIE Z ODBYWANIA RESZTY KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI. Wałbrzych, 8 września 2008 r.

Postępowanie karne. Część szczególna. redakcja Zofia Świda. Zofia Świda Jerzy Skorupka Ryszard Ponikowski Włodzimierz Posnow

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Henryk Gradzik (przewodniczący) SSN Józef Dołhy (sprawozdawca) SSN Zbigniew Puszkarski

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący) SSN Małgorzata Gierszon SSN Michał Laskowski (sprawozdawca)

UCHWAŁA Z DNIA 30 KWIETNIA 2003 R. I KZP 12/03

Przedmiot: Postępowanie karne, rok akadem. 2016/2017. Postępowania szczególne. 1/ Uwagi ogólne

WYROK Z DNIA 15 KWIETNIA 2010 R. III KO 83/09

Test kwalifikacyjny dla kandydatów na stanowisko asystenta sędziego w Sądzie Rejonowym w Białymstoku

Zadania kuratorów sądowych

POSTANOWIENIE. SSN Andrzej Stępka

PRAWO KARNE MATERIALNE POSTĘPOWANIE KARNE PRAWO KARNE WYKONAWCZE PRAWO KARNE SKARBOWE PRAWO WYKROCZEŃ POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O WYKROCZENIA

MS-S10 SPRAWOZDANIE z sądowego wykonywania orzeczeń według właściwości rzeczowej. za rok 2014 r.

REGULAMIN SĄDU KOLEŻEŃSKIEGO POLSKIEGO TOWARZYSTWA KRYMINALISTYCZNEGO

POSTANOWIENIE Z DNIA 13 LIPCA 2006 R. WK 6/06

SPIS TREŚCI. Wstęp... 5

BL TK/15 Warszawa, 7 lipca 2016 r.

UGODA Z PROKURATOREM, CZYLI SKAZANIE BEZ ROZPRAWY - CZY TO MOŻLIWE?

POSTANOWIENIE. SSN Wiesław Kozielewicz (przewodniczący) SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca) SSA del. do SN Dorota Wróblewska

Art. 55. [Indywidualizacja kary] Okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA

Spis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów... Literatura...

Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury...

USTAWA. z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym 1) (Dz. U. z dnia 9 lipca 2007 r. z późn. zm.) Rozdział 1. Przepisy ogólne

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Anna Janczak

Spis treści. Wykaz skrótów... XI Wykaz wybranej literatury... XVII Przedmowa... XIX

ZARZĄDZENIE NR 242 KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI

o b w i n i o n e m u o to, że

ROZWIĄZYWANIE SPORÓW ZE STOSUNKU PRACY. KOMISJE POJEDNAWCZE. SĄDY PRACY

Warszawa, dnia 2006 r. PROKURATURA KRAJOWA PR I 070/7/06

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący) SSN Dorota Rysińska SSN Andrzej Stępka (sprawozdawca)

WYROK Z DNIA 13 GRUDNIA 2000 R. II KKN 199/98

PYTANIA PRAWNE DO IZBY CYWILNEJ

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Danuta Bratkrajc

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Rafał Malarski (przewodniczący) SSN Józef Dołhy SSN Jarosław Matras (sprawozdawca)

USTAWA z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym 1) Rozdział 1 Przepisy ogólne

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Przemysław Kalinowski (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński (sprawozdawca) SSN Dariusz Świecki

POSTANOWIENIE. Sygn. akt II KK 88/17. Dnia 20 kwietnia 2017 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Waldemar Płóciennik

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Włodzimierz Wróbel (przewodniczący) SSN Andrzej Ryński SSN Roman Sądej (sprawozdawca)

Pan gen. Jacek Włodarski Dyrektor Generalny Służby Więziennej

REGULAMIN KOLEGIUM MEDIACYJNEGO DZIAŁAJĄCEGO W RAMACH ŚLĄSKIEGO STOWARZYSZENIA RZECZOZNAWCÓW MAJĄTKOWYCH W KATOWICACH 1 POSTANOWIENIA OGÓLNE

UREGULOWANIA PRAWNE MEDIACJI W AMINISTRACJI PUBLICZNEJ /wyciąg z ustaw i rozporządzeń/

WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. Protokolant Marta Brylińska

POSTANOWIENIE. SSN Tomasz Grzegorczyk (przewodniczący) SSN Jarosław Matras (sprawozdawca) SSN Dariusz Świecki

Transkrypt:

MEDIACJA W SPRAWACH KARNYCH Iwona Kitala-Dudek słowniczek: k.k. kodeks karny k.p.k. kodeks postępowania karnego k.k.w. kodeks karny wykonawczy Pojęcia sporu oraz konfliktu w zasadzie w ogóle nie występują w języku prawnym procedury karnej. Stosunkowo często jednak wykorzystuje się je w języku prawniczym, uznając przestępstwo (wykroczenie, itp.) za szczególną postać konfliktu międzyludzkiego albo za jego przyczynę. Jak podaje J. Tylman, wprowadzenie mediacji do k.p.k. z 1997 r. pozostaje w związku z modelową zmianą całego postępowania karnego, które obecnie, w stopniu znacznie większym niż uprzednio (pod rządami k.p.k. z 1969 r.), toruje drogi do rozwiązywania konfliktów międzyludzkich. W tym świetle mediację definiuje się jako dobrowolne negocjacje między jednostkami lub grupami pozostającymi w konflikcie karnym z udziałem mediatora mającego za zadanie podtrzymywanie i ułatwianie przebiegu tych negocjacji bez narzucania stronom rozstrzygnięcia. W doktrynie prawa karnego, po modelu wymiaru sprawiedliwości nastawionym na wymierzenie sprawcy kary traktowanej głównie jako odpłata (model retrybutywny) oraz modelu skoncentrowanym na resocjalizacji sprawcy (model rehabilitacyjny, wychowawczy) uwidoczniła się tendencja do podniesienia znaczenia naprawienia krzywdy wyrządzonej przestępstwem (model sprawiedliwości naprawczej). Mediację uznaje się za jedną z podstawowych form realizacji postulatów sprawiedliwości naprawczej W prawie karnym ofiara odgrywa najczęściej drugoplanową rolę. Natomiast głównym zadaniem procesu stała się osoba sprawcy. Zwolennicy sprawiedliwości naprawczej podkreślają, że na przestępstwo można i często należy patrzeć jak na konflikt między pokrzywdzonym a sprawcą oraz wskazują na potrzebę przywrócenia możliwości rozstrzygania tych konfliktów przez samych zainteresowanych przy różnym stopniu ingerencji i kontroli państwa. 1 Pani Sędzia A. Rękas w broszurze: Mediacja w polskim prawie karnym tak pisze o wprowadzaniu tej procedury w system prawa polskiego: Instytucję mediacji do polskiego prawa karnego wprowadzono nowymi kodyfikacjami karnymi z 1997 r., które zaczęły obowiązywać z dniem 1 września 1998 r. Początkowo mediację można było prowadzić tylko w toku postępowania przygotowawczego oraz w postępowaniu sądowym przy wstępnej kontroli oskarżenia. Takie uregulowanie prawne powodowało, że mediację można było stosować w ograniczonym zakresie. Ustawą z dnia 10 stycznia 2003 r. o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 17, poz. 155) mediacja została wprowadzona do części ogólnej k.p.k., jako przepisy art. 23a. Zmiana ta skutkowała wprowadzeniem mediacji na każdym etapie postępowania sądowego. Zmiana istotna w postępowaniu przygotowawczym dotyczyła niezaliczania okresu postępowania mediacyjnego do czasu trwania śledztwa, czy dochodzenia. Wiele względów przemawia za tym, aby postępowanie przygotowawcze było głównym etapem procesu karnego, w czasie w którym wykorzystuje się w praktyce instytucję mediacji. Właśnie na tym etapie można najwcześniej osiągnąć pozytywne skutki mediacji zakończonej ugodą między skonfliktowanymi stronami, znacznie ułatwiającą uproszczenie i skrócenie biegu procesu karnego. Nie bez znaczenia jest również to, że funkcjonariusz policji czy prokurator, działający w postępowaniu przygotowawczym ma łatwiejsze niż sąd możliwości skomunikowania się ze stronami procesu. 1 Morek R., Mediacja w kodeksie postępowania cywilnego-uwagi porównawcze na tle przepisów o mediacji w postępowaniach: karnym, w sprawach nieletnich oraz przed sądami administracyjnymi., w: Monitor Prawniczy nr 20/2006 opracowanie: Iwona Kitala-Dudek (515-128808), Jerzy Śliwa (601-637984) Strona 1

Postępowanie mediacyjne może być prowadzone: - w sprawach z oskarżenia publicznego, na podstawie postanowienia prokuratora, sądu lub organu Policji, z inicjatywy organu procesowego, stron/y albo za zgodą stron art. 23a k.p.k., art. 339 4 k.p.k., art. 325 i 2 k.p.k.; - w sprawach z oskarżenia prywatnego, na podstawie postanowienia sądu, na wniosek lub za zgodą stron, zamiast posiedzenia pojednawczego art. 489 2 k.p.k., - w sprawach dotyczących wykonania bezwzględnej kary pozbawienia wolności, na podstawie postanowienia sądu penitencjarnego, na wniosek przedstawiciela administracji zakładu karnego, sądowego kuratora zawodowego, zgodnie z wnioskiem skazanego lub pokrzywdzonego albo z urzędu art. 162 1 k.k.w., przepisy art. 23a k.p.k. stosuje się odpowiednio (art. 1 2 k.k.w.); - koszty postępowania ponosi Skarb Państwa art. 618 1 pkt 8 k.p.k. w związku z art. 619 2 k.p.k.; Warunki, jakim powinny odpowiadać instytucje i osoby uprawnione do przeprowadzenia mediacji, sposób ich powoływania i odwoływania, zakres i warunki udostępniania akt oraz sposób i tryb postępowania mediacyjnego, wynagrodzenie za postępowanie mediacyjne, określa w sprawach z oskarżenia publicznego i prywatnego w postępowaniu karnym: Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych (Dz. U. Nr 108, poz. 1020 z późn. zm.); Wysokość ryczałtu dla instytucji lub osoby przeprowadzającej postępowanie mediacyjne: określa 4 w zw. z 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (Dz.U. Nr 108, poz. 1026 z późn. zm.) obecnie jest to kwota 120 zł. za postępowanie mediacyjne oraz 20 zł ryczałtu za doręczenia. KIEROWANIE SPRAW DO W POSTĘPOWANIU KARNYM Sprawy zagrożone karą lub środkiem karnym w ustawie, z własnej inicjatywy, z inicjatywy stron/y lub na ich/jej wniosek, może do mediacji kierować: Prokurator na etapie postępowania przygotowawczego. Policja na etapie postępowania przygotowawczego. Sąd: w toku całego postępowania sądowego aż do wydania orzeczenia kończącego w sprawie; zamiast posiedzenia pojednawczego w sprawach z oskarżenia prywatnego (na wniosek lub za zgodą stron, wyłączone jest działanie sądu z urzędu). Sąd penitencjarny (lub Dyrektor zakładu karnego) na każdym etapie odbywania bezwzględnej kary pozbawienia wolności, niezależnie od wysokości orzeczonej kary. Sąd wykonujący prawomocnie orzeczone kary lub środki karne w toku postępowania wykonawczego (na podstawie art. 1 2 k.k.w. w zw. z art. 23a k.p.k.). Rekomendacja Rady Europy Nr R(99) 19 wskazuje kryteria, jakimi należy się kierować przy doborze spraw do mediacji. Są to: zdolność i przewidywalna gotowość stron do mediacji w praktyce może zdarzyć się, że postępowanie w sprawach o drobne czyny jest umarzane bez żadnego skutku. Nie można jednak wykluczyć, że wśród tych tzw. błahych spraw mamy do czynienia z bardzo poważnym konfliktem, wymagającym rozwiązania. Z tego względu wskazane jest, aby strony wiedziały o możliwości mediacji. Okoliczność ta ma istotne znaczenie w sytuacji przejścia do kompetencji sądów spraw o wykroczenia. Należy pamiętać, że obecne przepisy nie przewidują stosowania mediacji przy wykroczeniach; nie jest konieczne przyznanie się sprawcy do winy Rekomendacja wymienia przyznanie sprawcy co do faktów związanych z czynem karalnym lub przestępstwem; strony wyrażają dobrowolną zgodę na postępowanie mediacyjne aby wyrazić taką zgodę strony muszą wiedzieć, na co się zgadzają. Dlatego niezbędne jest aby otrzymały od mediatora odpowiednie wyjaśnienia. Mediator odbiera także od stron zgodę na mediację. Informacji o mediacji mogą udzielać również funkcjonariusze Mediatorzy - Iwona Kitala-Dudek (515-128808), Jerzy Śliwa (601-637984) Strona 2

policji, prokuratorzy, sędziowie, przed którymi strona może wyrazić zgodę na mediację; w mediacji mogą uczestniczyć tylko osoby, które są władne podejmować samodzielne decyzje oraz są odpowiedzialne za realizację zawartych porozumień mediacja nie jest możliwa, jeżeli jedna ze stron nie jest w stanie zrozumieć jej sensu, np. z powodu zaburzeń osobowościowych czy z powodu uzależnienia od alkoholu czy narkotyków. Postępowanie mediacyjne może zakończyć się pozytywnie dla stron. W takim wypadku spisana ugoda pozasądowa i pojednanie stron może wpłynąć na rodzaj i wysokość orzeczonej kary lub środka karnego, zgodnie z art. 53 3 k.k., art. 56 k.k., art. 59 k.k., art. 60 2 pkt. 1 i 2 k.k., art. 66 3 k.k., art. 69 2 k.k., a także na sposób rozpoznania sprawy w myśl art. 335 k.p.k., art. 387 k.p.k. Pozytywne wyniki mediacji mogą mieć znaczenie przy orzekaniu o obowiązkach probacyjnych oskarżonego, związanych z warunkowym umorzeniem postępowania karnego oraz warunkowym zawieszeniem wykonania kary, a także przy zastosowaniu wobec sprawcy środka karnego w postaci nałożenia obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody ( ). SKUTKIEM POZYTYWNIE ZAKOŃCZONEJ mogą być m.in.: warunkowe umorzenie postępowania karnego, bezwarunkowe umorzenie postępowania karnego (przy przyjęciu znikomej społecznej szkodliwości czynu, cofnięcie wniosku o ściganie), powtórzenie w orzeczeniu sądu warunków ustalonych między stronami w postępowaniu mediacyjnym (np.: warunki naprawienia szkody, zadośćuczynienia, określonego zachowania się oskarżonego, podjęcia lub kontynuowania leczenia odwykowego przez oskarżonego, nałożenie świadczenia pieniężnego na cel społeczny, przeproszenia pokrzywdzonego), skazania bez przeprowadzenia rozprawy. Brak zgody stron/y na udział w mediacji nie pociąga żadnych negatywnych skutków. Strona ma prawo do niewyrażenia zgody na udział w mediacji oraz wycofania zgody na mediację na każdym etapie postępowania mediacyjnego. Uczestnictwo w mediacji nie może być wykorzystane przez organ prowadzący postępowanie karne, jako dowód przyznania się do winy. Sprawozdanie z mediacji nigdy nie dostarcza dowodów w sprawie, nie stanowi źródła dowodowego dla prokuratora czy sądu. Oskarżony, który pojednał się z pokrzywdzonym, na drodze postępowania mediacyjnego, naprawił szkodę, zadośćuczynił, ma szansę na złagodzenie kary. Należy podkreślić, że ma szansę, nie pewność, gdyż ostateczna decyzja w sprawie należy do organu procesowego, który biorąc pod uwagę wynik mediacji, nie jest ograniczony w wyborze rodzaju i wysokości kary Podstawowe, niezbędne informacje, na których opiera się mediacja w sprawach karnych prezentuje poniższa tabela: Mediatorzy - Iwona Kitala-Dudek (515-128808), Jerzy Śliwa (601-637984) Strona 3

MEDIACJA W SPRAWACH KARNYCH PODSTAWA PRAWNA STRONY CEL art. 23a i inne k.p.k. oraz Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13.06.2003 r. (Dz.U. Nr 108, poz.1020) Pokrzywdzony i oskarżony ofiara i sprawca przestępstwa. Nieokreślony wprost ani w k.p.k., ani w rozporządzeniu MS z 13.06.2003 Uznać należy, że podstawowym celem mediacji jest zawarcie ugody, o którym mowa m.in. w 12 i 13 ust. 3 (Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). SPOSÓB INICJOWANIA Sąd może skierować sprawę do mediacji z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego (art. 23a 1 k.p.k.). SPRAWY, W KTÓRYCH Brak (formalnych) ograniczeń. MEDIACJA NIE MOŻE BYĆ PROWADZONA OBLIGATORYJNE Nie występuje. SKIEROWANIE SPRAWY DO PRZEZ SĄD? NA JAKIM ETAPIE W każdym stadium postępowania (art. 23a 1 k.p.k.). POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO MEDIACJA MOŻE ZOSTAĆ WSZCZĘTA? Postanowienie sądu powinno zawierać: nazwę instytucji lub nazwisko osoby godnej zaufania powołanej do prowadzenia postępowania mediacyjnego; dane osobowe oskarżonego i pokrzywdzonego; DECYZJA SĄDU O SKIEROWANIU określenie czynu zarzucanego oskarżonemu wraz z podaniem jego SPRAWY kwalifikacji prawnej; DO zakres i sposób udostępnienia akt w danej sprawie; termin zakończenia postępowania mediacyjnego ( 7 i 8 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Sąd określa termin nadesłania sprawozdania z wyników mediacji ( 349 Regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych). WIELOKROTNE Niewykluczone. KIEROWANIE SPRAWY DO OSOBY LUB INSTYTUCJE PROWADZĄCE MEDIACJE INSTYTUCJE MEDIATOR Prowadzenie postępowania mediacyjnego sąd powierza instytucji lub osobie godnej zaufania (art. 23a 1 k.p.k.). Wymagania: zgodnie ze swoim statutem instytucja została powołana do wykonywania zadań w zakresie: mediacji, resocjalizacji, ochrony interesu społecznego, ochrony ważnego interesu indywidualnego lub ochrony wolności i praw człowieka; posiada warunki organizacyjne i kadrowe umożliwiające przeprowadzenie postępowania mediacyjnego; została wpisana do wykazu ( 2 ust. 1 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). W imieniu instytucji postępowanie prowadzi upoważniony przez nią pisemnie przedstawiciel, spełniający zasadnicze wymagania stawiane w stosunku do osób godnych zaufania ( 2 ust. 2 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Zob. też definicję mediatora w 10 ust. 1. Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Osoba godna zaufania : Mediatorzy - Iwona Kitala-Dudek (515-128808), Jerzy Śliwa (601-637984) Strona 4

OSOBY, KTÓRE NIE MOGĄ PROWADZIĆ Z UWAGI NA WYKONYWANY ZAWÓD LUB FUNKCJĘ WYZNACZENIE DO PROWADZENIA WYKAZ PODMIOTÓW UPRAWNIONYCH DO PROWADZENIA DOKONANIE WPISU DO WYKAZU TREŚĆ WPISU W WYKAZIE SKREŚLENIE Z WYKAZU MEDIATORZY STALI (WPISANI DO WYKAZU) ORAZ AD HOC posiada obywatelstwo polskie; korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich; ukończyła 26 lat; biegle włada językiem polskim; nie była karana za przestępstwo umyślne; posiada umiejętności likwidowania konfliktów oraz wystarczającą do przeprowadzania postępowania mediacyjnego wiedzę, w szczególności w zakresie psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji lub prawa; daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków; została wpisana do wykazu ( 3. rozp. Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Postępowania mediacyjnego nie może prowadzić osoba, co do której w konkretnej sprawie zachodzą okoliczności określone w art. 40 42 k.p.k., czynny zawodowo sędzia, prokurator, adwokat, radca prawny, a także aplikant do tychże zawodów albo inna osoba zatrudniona w sądzie, prokuraturze lub innej instytucji uprawnionej do ścigania przestępstw (art. 23a 3 k.p.k.). Kierując sprawę do postępowania mediacyjnego sąd wskazuje nazwę instytucji lub nazwisko osoby godnej zaufania powołanej do prowadzenia postępowania mediacyjnego w danej sprawie ( 7 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Wykaz instytucji i osób godnych zaufania uprawnionych do przeprowadzania postępowania mediacyjnego prowadzi się w sądzie okręgowym ( 4 6 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Wpis do wykazu następuje na wniosek, do którego dołączyć należy dokumenty potwierdzające spełnienie warunków dot. instytucji lub osób godnych zaufania i ich zweryfikowaniu przez prezesa sądu okręgowego. Od decyzji o odmowie wpisu przysługuje zainteresowanemu odwołanie do prezesa sądu apelacyjnego. Wpis zawiera następujące dane: nazwę instytucji lub imię i nazwisko oraz datę urodzenia osoby godnej zaufania; adres siedziby instytucji i jej formę organizacyjną lub adres zamieszkania osoby godnej zaufania. Każda zmiana danych podlega wpisowi do wykazu. Osoba kierująca instytucją i osoba godna zaufania mają obowiązek zawiadomić prezesa sądu okręgowego w terminie 14 dni od zaistnienia zmiany lub utraty warunku o: każdej zmianie danych podlegających wpisowi; utracie warunków stawianych instytucjom lub osobom godnym zaufania przy wpisie do wykazu, Prezes sądu okręgowego skreśla z wykazu instytucję lub osobę godną zaufania: na jej wniosek; w razie śmierci osoby godnej zaufania lub likwidacji instytucji; w razie utraty warunków uprawniających do wpisu do wykazu. Prezes sądu okręgowego może skreślić z wykazu instytucję lub osobę godną zaufania w razie niewykonywania lub nienależytego wykonywania obowiązków związanych z prowadzeniem postępowania mediacyjnego. Od decyzji o skreśleniu z wykazu przysługuje odwołanie do prezesa sądu apelacyjnego. Poza instytucjami lub osobami godnymi zaufania powołanym do prowadzenia mediacji mogą zostać powołani: osoba lub podmiot spoza wykazu, jeżeli zgłasza taką gotowość i spełnia określone warunki ( 7 Rozp. MS z 13.06.2003 r.) Mediatorzy - Iwona Kitala-Dudek (515-128808), Jerzy Śliwa (601-637984) Strona 5

WYNAGRODZENIE ZA PROWADZENIE Ryczałt dla instytucji lub osoby prowadzącej postępowanie mediacyjne za przeprowadzenie tego postępowania wynosi 120 zł ( 4 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18.6.2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym). Sąd, który powołał instytucję lub osobę godną zaufania do prowadzenia postępowania mediacyjnego w konkretnej sprawie, odwołuje ją w razie: skreślenia instytucji lub osoby godnej zaufania z wykazu, ODWOŁANIE PROWADZĄCEGO MEDIACJĘ ujawnienia okoliczności, o których mowa w art. 40 42 k.p.k. ( 9 UDOSTĘPNIANIE MEDIATOROWI AKT SPRAWY (SĄDOWYCH) WYŁĄCZENIA SZCZEGÓLNE OGRANICZENIA ORGANIZACYJNO -TECHNICZNE PRZEBIEG CZAS TRWANIA Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Informacje z akt sprawy udostępnia się w zasadzie jedynie w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego. Chodzi tu o: dane osobowe pokrzywdzonego i oskarżonego, określenie czynu zarzucanego oskarżonemu wraz z podaniem jego kwalifikacji prawnej i niezbędnych dla postępowania mediacyjnego okoliczności jego popełnienia. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek mediatora, sąd może również mu udostępnić materiał dowodowy zawarty w aktach sprawy w części dotyczącej oskarżonego, pokrzywdzonego i przestępstwa, których postępowanie mediacyjne dotyczy ( 10 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Nie udostępnia się mediatorowi, zawartych w aktach sprawy, materiałów objętych tajemnicą państwową, służbową lub związaną z wykonywaniem zawodu lub funkcji, materiałów dotyczących stanu zdrowia oskarżonego, opinii o nim, danych o jego karalności oraz pozwalających na ustalenie tożsamości świadka przesłuchanego w trybie art. 184 k.p.k. i takich, których ujawnienie pokrzywdzonemu mogłoby mieć wpływ na odpowiedzialność karną innych oskarżonych w tej sprawie, a nieuczestniczących w postępowaniu mediacyjnym. Udostępnienie akt sprawy może nastąpić tylko w obecności upoważnionego pracownika sądu. W uzasadnionych przypadkach można wydać mediatorowi kserokopie dokumentów z akt sprawy lub zezwolić na sporządzenie odpisów. Niezwłocznie po doręczeniu postanowienia sądu, o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego, mediator: nawiązuje kontakt z pokrzywdzonym i oskarżonym, ustalając termin i miejsce spotkania z każdym z nich; przeprowadza z oskarżonym i pokrzywdzonym spotkania indywidualne, informując o istocie i zasadach postępowania mediacyjnego oraz przysługujących im uprawnieniach; przeprowadza spotkanie mediacyjne z udziałem oskarżonego i pokrzywdzonego (jeżeli nie jest możliwe ich bezpośrednie spotkanie, mediator może prowadzić postępowanie mediacyjne w sposób pośredni, przekazując każdemu z nich informacje, propozycje i zajmowane przez drugą stronę stanowisko co do zawarcia ugody); pomaga w sformułowaniu treści ugody między oskarżonym i pokrzywdzonym oraz sprawdza wykonanie wynikających z niej zobowiązań ( 11 i 12 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Postępowanie mediacyjne nie powinno trwać dłużej niż miesiąc (art. 23a 2 k.p.k.).jeżeli postępowanie mediacyjne nie zostało ukończone w wyznaczonym terminie, mediator powinien niezwłocznie sporządzić i przedstawić sądowi sprawozdanie przedstawiające przyczyny bezskutecznego upływu terminu oraz zawierające elementy wymagane w stosunku do normalnego sprawozdania z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego ( 14 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Mediatorzy - Iwona Kitala-Dudek (515-128808), Jerzy Śliwa (601-637984) Strona 6

SPRAWOZDANIE Z PRZEBIEGU TREŚĆ WYMOGI FORMALNE POMYŚLNE ZAKOŃCZENIE KONTROLA WYNIKU WPŁYW WYNIKÓW NA POSTĘPOWANIE SĄDOWE Pisemne sprawozdanie z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego (art. 23a 4 k.p.k. oraz 13 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Sprawozdanie zawiera: sygnaturę akt sprawy; nazwę instytucji lub imię i nazwisko osoby godnej zaufania przeprowadzającej postępowanie mediacyjne; informacje o liczbie, terminach i miejscach spotkań indywidualnych oraz wspólnych, a także wskazanie osób biorących w nich udział; informację o wynikach postępowania mediacyjnego. Zgodnie z art. 23a 4 k.p.k., sprawozdanie po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego sporządza instytucja lub osoba godna zaufania. Natomiast według 13 Rozporządzenia MS z 13.06.2003 r. pisemne sprawozdanie sporządza i podpisuje mediator (zob. 10 ust. 1], który następnie niezwłocznie przedstawia je sądowi. Jeżeli została zawarta ugoda, stanowi ona załącznik do sprawozdania. Zawarcie ugody i wykonanie wynikających z niej zobowiązań ( 11 pkt 4 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). Zawarcie ugody nie kończy postępowania, chociaż sąd bierze ugodę pod uwagę podejmując dalsze decyzje procesowe. Brak odrębnego trybu dotyczącego zatwierdzenia lub zaskarżenia ugody. Kontrola wykonania wynikających z ugody zobowiązań należy również do mediatora ( 11 pkt 4 Rozporządzenie MS z 13.06.2003 r.). W wyniku mediacji sąd może (bezwarunkowo) umorzyć postępowanie karne, jeżeli pokrzywdzony będący oskarżycielem posiłkowym w sprawie, w której oskarżyciel publiczny nie bierze udziału, odstąpi od oskarżenia (art. 57 2 k.p.k.) lub jeżeli dojdzie do pojednania w sprawach z oskarżenia prywatnego (art. 492 k.p.k.). Sąd może też warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli spełnione są przesłanki określone w art. 66 KK. Jeżeli postępowanie nie zostaje umorzone lub umorzone warunkowo, sąd prowadzi je dalej i wydaje wyrok, przy czym wymierzając karę sąd bierze pod uwagę pozytywne wyniki przeprowadzonej mediacji pomiędzy pokrzywdzonym a sprawcą (art. 53 3 KK), w tym może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 60 2 pkt 1 KK). Bibliografia Morek R., Mediacja w kodeksie postępowania cywilnego-uwagi porównawcze na tle przepisów o mediacji w postępowaniach: karnym, w sprawach nieletnich oraz przed sądami administracyjnymi., w: Monitor Prawniczy nr 20/2006 Rękas A., Mediacja w polskim prawie karnym, Ministerstwo Sprawiedliwości 2004 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13.06.2003 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych (Dz.U. Nr 108, poz.1020) Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego, Warszawa 1961 Mediatorzy - Iwona Kitala-Dudek (515-128808), Jerzy Śliwa (601-637984) Strona 7