Zmiany wprowadzone przez nowelizację

ps12-k16-22-spolka.qxd 2011-11-17 10:29 Page 16 Czytaj również na www.mojafirma.infor.pl Spółka z o.o. zawierana przy użyciu wzorca udostępnianego w internecie dr Radosław L. Kwaśnicki radca prawny, Partner Zarządzający w kancelarii KWAŚNICKI, WRÓBEL i Partnerzy Radcowie Prawni sp.p. (www.rkkw.pl) Agnieszka Nalazek aplikantka radcowska w kancelarii prawnej KWAŚNICKI, WRÓBEL i Partnerzy Radcowie Prawni sp.p. (www.rkkw.pl) 1kwietnia 2011 r. Sejm, po poprawkach Senatu, przyjął ustawę o zmianie ustawy Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (tzw. nowelizacja S24 ) 1, która wejdzie w życie już 1 stycznia 2012 r. Nowelizacja ta jak wynika z uzasadnienia jej projektu 2 miała na celu zniesienie barier w rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej, przyspieszenie rejestracji spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz uproszenie związanej z tym procedury, jak rówież umożliwienie szybszego rozpoczęcia działalności przez te spółki. Niniejszy artykuł poświęcony jest przedstawieniu rozwiązań wprowadzonych przez nowelizację oraz rozważeniu, czy rzeczywiście spełnia ona cele, dla których została wprowadzona. 1 Dz. U. z 2011 r. Nr 92, poz. 531, dalej jako: ustawa nowelizująca lub nowelizacja. 2 Projekt dostępny na stronie internetowej Sejmu RP: on-line 10 października 2011 r.). Od 1 stycznia 2012 r. do powstania spółki zawieranej przy użyciu formularzy udostępnianych w internecie nie będzie wymagane wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego przed rejestracją spółki. Wkłady te bowiem zgodnie z art. 158 1 1 k.s.h. będą mogły być wniesione w terminie siedmiu dni od dnia wpisu spółki do rejestru. Do chwili uiszczenia wkładów na pokrycie kapitału zakładowego w dziale pierwszym rejestru umieszczona będzie wzmianka, że kapitał zakładowy nie został pokryty (art. 38 pkt 8 lit. f ustawy o KRS). Nowe przepisy obok dotychczasowego modelu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, do której powstania niezbędne jest m.in. zawarcie umowy w formie aktu notarialnego, wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego oraz wpis do rejestru wprowadzą alternatywny model spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, której umowa będzie mogła zostać zawarta przy wykorzystaniu wzorca udostępnianego w internecie oraz podpisu elektronicznego. Na mocy ustawy nowelizującej zostanie bowiem dodany do kodeksu spółek handlowych 3 nowy art. 157 1, zgodnie z którym umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może być również zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością udostępnianego w systemie teleinformatycznym (wzorzec umowy) art. 157 1 1 k.s.h. Minister Sprawiedliwości został także zobowiązany do określenia 3 Ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 z późn.zm.), dalej jako k.s.h. 16 www.ps.infor.pl

ps12-k16-22-spolka.qxd 2011-11-17 10:29 Page 17 w drodze rozporządzenia, wzorca umowy, przy uwzględnieniu potrzeby ułatwienia zakładania spółek, zapewnienia sprawności postępowania przy ich zakładaniu oraz postępowania sądowego w przedmiocie ich rejestracji, a także konieczności zapewnienia bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego (art. 157 1 5 k.s.h.). Powyższe oznacza, że od 1 stycznia 2012 r. podmioty, które będą chciały założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, będą mogły wybrać pomiędzy tradycyjnym sposobem (tj. podpisaniem umowy spółki w formie aktu notarialnego oraz dopełnieniem obowiązków, o których mowa w art. 163 pkt 1 5 k.s.h.) a sposobem uproszczonym (tj. wypełnieniem wzorca umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za pośrednictwem internetu oraz opatrzeniem go podpisem elektronicznym). Zmiany wprowadzone przez nowelizację Uchwalona ustawa zakłada, że umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie mogła być zawarta przy wykorzystaniu wzorca umownego udostępnianego w internecie (art. 157 1 1 k.s.h.). Chwilą (momentem) zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie wypełnienie formularza umowy spółki oraz opatrzenie umowy podpisem elektronicznym (157 1 3 k.s.h.). Umowa taka będzie mogła być następnie zmieniana, już w sposób tradycyjny (tj. z udziałem notariusza), jednak dopiero od chwili zarejestrowania spółki (art. 157 1 4 k.s.h.). Znaczącą innowacją jest, że do powstania spółki zawieranej przy użyciu formularzy udostępnianych w internecie nie będzie wymagane wniesienie wkładów na pokrycie kapitału zakładowego przed rejestracją spółki. Wkłady te bowiem zgodnie z art. 158 1 1 k.s.h. będą mogły być wniesione w terminie siedmiu dni od dnia wpisu spółki do rejestru. Do chwili uiszczenia wkładów na pokrycie kapitału zakładowego w dziale pierwszym rejestru umieszczona będzie wzmianka, że kapitał zakładowy nie został pokryty (art. 38 pkt 8 lit. f ustawy o KRS). Wpis ten zostanie z urzędu wykreślony po złożeniu przez wszystkich członków zarządu oświadczenia, że wkłady pieniężne na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione (art. 45 ust. 1b ustawy o Krajowym Rejestrem Sądowym) 4. Ważne jest również to, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego takiej spółki będą mogły mieć wyłącznie formę pieniężną (art. 158 1 1 zd. 1 k.s.h.). Pokrycie kapitału zakładowego aportem będzie wyłączone jednak tylko na początkowym etapie po rejestracji spółki dopuszczalne będzie podwyższenie kapitału zakładowego, które będzie mogło być już wówczas pokryte zarówno wkładami o charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym (art. 158 1 2 k.s.h.). Do zgłoszenia takiej spółki do rejestru niezbędne będzie dołączenie, sporządzonych na formularzach udostępnianych w systemie teleinformatycznym: 1) umowy spółki opatrzonej podpisem elektronicznym; 2) listy wspólników z podaniem nazwiska i imienia lub firmy (nazwy) oraz liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z nich, opatrzonej przez wszystkich członków zarządu podpisem elektronicznym; 3) oświadczenia wszystkich członków zarządu opatrzone podpisem elektronicznym, że wkłady pieniężne na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione, jeżeli wkłady zostały wniesione najpóźniej w chwili zgłoszenia spółki (art. 167 4 k.s.h.). Jednocześnie, w terminie siedmiu dni od dnia wpisu spółki do rejestru, jej zarząd będzie zobligowany do złożenia do sądu rejestrowego: 1) oświadczenia wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione, jeżeli oświadczenie takie nie zostało dołączone do zgłoszenia spółki oraz 2) złożonych wobec sądu albo poświadczonych notarialnie wzorów podpisów członków zarządu (art. 167 5 k.s.h.). Jeżeli wniosek o rejestrację spółki z ograniczoną odpowiedzialnością tworzonej przy użyciu formularza udostępnionego w internecie zostanie złożony przez pełnomocnika, do wniosku nie dołącza się dokumentu pełnomocnictwa. Pełno- 4 Ustawa z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (j.t. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz. 1186 z późn.zm.), dalej jako ustawa o KRS. Prawo Spółek nr 12 grudzień 2011 17

ps12-k16-22-spolka.qxd 2011-11-17 10:29 Page 18 mocnik powinien jednak powołać się na pełnomocnictwo, wskazując jego datę, zakres oraz okoliczności wymienione w art. 87 kodeksu postępowania cywilnego 5 (art. 694 3 3 2 k.p.c.). To rozwiązanie należy uznać za wyjątkowo udane i należałoby się nawet zastanowić nad jego zastosowaniem także w innych postępowaniach z udziałem profesjonalnych pełnomocników. W przypadku złożenia wniosku o rejestrację spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za pomocą systemu teleinformatycznego, doręczenia orzeczeń oraz pism sądowych dokonywane będą osobom składającym tą drogą wniosek za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie rejestrowe. Orzeczenia i pisma sądowe będą uznawane za doręczone z datą wskazaną w elektronicznym potwierdzeniu odbioru korespondencji. W przypadku braku takiego potwierdzenia, doręczenie będzie uznane za skuteczne z upływem 14 dni od daty umieszczenia korespondencji w systemie teleinformatycznym (art. 694 3 4-5 k.p.c.). Zgodnie z założeniem ustawy nowelizacyjnej wniosek o wpis spółki z ograniczoną odpowiedzialnością utworzonej przy wykorzystaniu wzorca sąd rejestrowy będzie rozpoznawać w terminie jednego dnia od daty jego wpływu (art. 20a ust. 1 ustawy o KRS). Jeżeli natomiast rozpoznanie wniosku będzie wymagać wezwania do usunięcia przeszkody do dokonania wpisu, wniosek powinien być rozpoznany w terminie 7 dni od usunięcia przeszkody przez wnioskodawcę (art. 20a ust. 2 ustawy o KRS), z tym, że jeżeli rozpoznanie wniosku będzie wymagać przesłuchania uczestników postępowania albo przeprowadzenia rozprawy, wniosek należy rozpoznać nie później niż w terminie miesiąca (art. 20a ust. 3 ustawy o KRS). Zniesienie barier w rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej 5 Ustawa z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn.zm.), dalej jako k.p.c. W uzasadnieniu projektu nowelizacji zwraca się uwagę, że badania dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno w Polsce, jak i na świecie, dowodzą, że czas potrzebny do rejestracji spółki ma istotne znaczenie z punktu widzenia znoszenia barier w rozpoczynaniu działalności gospodarczej. Autorzy ustawy nowelizującej odwołują się przy tym do ostatnich raportów na temat działalności gospodarczej, które wykazują, że Polska w światowych rankingach swobód gospodarczych i warunkach prowadzenia działalności gospodarczej wypada bardzo źle. W tym zakresie przywołuje się zwłaszcza najpopularniejszy ranking Doing Business, w którego edycji obejmującej rok 2010 Polska pod względem łatwości prowadzenia biznesu zajmuje 72 miejsce na 183 sklasyfikowane kraje 6. Zgodnie z założeniem ustawodawcy, rozwiązania wprowadzone przez Nowelizację miały przyczynić się do poprawienia tego stanu rzeczy. W literaturze podniesiono (już) jednak, że wejście w życie nowelizacji nie przyczyni się do poprawienia złej pozycji Polski w światowych rankingach dotyczących łatwości prowadzenia działalności gospodarczej, zwłaszcza zaś najpopularniejszego z tych rankingów przygotowywanego przez Bank Światowy (Doing Business) 7. Wskazuje się bowiem, że przy tworzeniu ww. raportu Bank Światowy bada, ile procedur należy przejść, aby założyć spółkę, przy czym każda procedura oznacza minimum jeden dzień. Według tak zastosowanej metodologii, w Polsce przy zakładaniu spółki z o.o. trzeba dokonać sześciu procedur (podpisanie umowy spółki w formie aktu notarialnego; wniesienie kapitału zakładowego; rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym, Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, Głównym Urzędzie Statystycznym, urzędzie skarbowym; rejestracja dla potrzeb VAT; zgłoszenie do Państwowej Inspekcji Pracy; zgłoszenie do Państwowej Inspekcji Sanitarnej) 8. Trzeba zauważyć, że prawdą jest, iż z chwilą wejścia w życie ustawy nowelizującej podmiotom chcącym założyć spółkę z o.o. odpadnie konieczność dokonania jednej procedury (zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego). Słusznie jednak zwraca się uwagę, że jest to jedynie pozorne ułatwienie, ponieważ zgodnie z art. 1 6 Uzasadnienie dostępne na stronie internetowej Sejmu RP: on-line 10 października 2011 r.), s. 1 2 uzasadnienia. 7 W. Jarzyński, Spółka z o.o.: krok w przód, dwa w tył, Rzeczpospolita z 11 maja 2011 r. 8 Ibidem. 18 www.ps.infor.pl

ps12-k16-22-spolka.qxd 2011-11-17 10:29 Page 19 pkt 4 nowelizacji zarząd spółki z o.o. zakładanej przez internet przy wykorzystaniu formularza umowy, w terminie siedmiu dni od dnia jej wpisu do rejestru, składa do sądu rejestrowego złożone wobec sądu (rzadziej) albo poświadczone notarialnie (częściej) wzory podpisów członków zarządu. Oznacza to więc, że członkowie zarządu i tak będą musieli stawić się do sądu rejestrowego i tam złożyć wzory swoich podpisów albo stawić się u notariusza, po czym dostarczyć poświadczone przez niego podpisy do sądu rejestrowego. Obowiązek ten istnieje co prawda, również przed wejściem w życie nowelizacji, jednak jest dokonywany zazwyczaj w ramach jednej procedury (wizyty u notariusza). Po wejściu w życie nowelizacji przedsiębiorcy nie będą zatem musieli odwiedzać sądu na etapie składania wniosku, jednak i tak będą zmuszeni tam trafić najpóźniej siódmego dnia od dnia wpisu do rejestru w celu dostarczenia wzorów podpisów. W świetle metodologii stosowanej przez Bank Światowy w ramach rankingu Doing Business oznacza to, że choć nowelizacja zlikwidowała jedną procedurę, to jednocześnie dodała kolejną, co sprawia, że pozycja Polski w ww. rankingu nie zmieni się. 9 Ibidem. 10 Ibidem. Podnosi się również, że o ile ustawa nowelizująca w zakresie zmieniającym k.s.h. jest neutralna jeżeli chodzi o pozycję Polski w rankingach poświęconych łatwości rozpoczęcia działalności gospodarczej, o tyle zmiany wprowadzone w części nowelizującej ustawę o KRS doprowadzą do spadku tej pozycji 9. Zgodnie bowiem z art. 3 pkt 4 nowelizacji (wprowadzającej art. 19b ust. 1c pkt 1a ustawy o KRS) tzw. zasada jednego okienka nie będzie obowiązywała w odniesieniu do spółki z o.o. zakładanej przez internet przy wykorzystaniu wzorca umowy, co w konsekwencji oznacza, że przedsiębiorca będzie musiał odwiedzić dodatkowo urząd skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Główny Urząd Statystyczny. Sprawia to więc, że do założenia spółki z o.o. przy wykorzystaniu formularza umowy niezbędne będzie dokonanie jeszcze trzech dodatkowych procedur, co wydłuży zakładanie tej spółki o kolejne trzy dni 10. Co prawda z uzasadnienia projektu ustawy nowelizującej wynika, że w przyszłości nie jest wykluczone objęcie tą zasadą również spółek z o.o. tworzonych przy wykorzystaniu internetowych formularzy, jednak na chwilę obecną takiej możliwości nie ma 11. W świetle powyższego należy zauważyć, że wbrew uzasadnieniu projektu nowelizacji wcale nie jest oczywiste, że rozwiązania wprowadzone przez nowelizację wpłyną na poprawienie pozycji Polski w światowych rankingach łatwości prowadzenia działalności gospodarczej. Jak bowiem wskazano powyżej, nowelizacja likwiduje część procedur, w zamian jednak wprowadza dodatkowe. W literaturze podnosi się, że to, czy w ww. rankingach Polska zostanie wyżej sklasyfikowana, zależy również od tego, czy Bank Światowy wyżej oceni zmniejszenie kosztów działalności w formie spółki z o.o. niż wydłużenie się procedury rejestracji spółek w wyniku likwidacji zasady jednego okienka 12. Obecnie nie można więc stwierdzić jednoznacznie, że cel nowelizacji w postaci ułatwienia rozpoczęcia działalności gospodarczej rzeczywiście zostanie osiągnięty (co wcale nie oznacza, że tak się nie stanie). Realna możliwość wcześniejszego rozpoczęcia działalności przez spółkę zawartą przy wykorzystaniu internetowego wzorca umowy W uzasadnieniu projektu nowelizacji wskazano również, że wprowadzone zmiany pozwolą uniknąć konieczności posługiwania się w obrocie konstrukcją spółki z o.o. w organizacji, która to konstrukcja powstała jako odpowiedź na długi czas oczekiwania na rejestrację spółki z o.o. Podniesiono przy tym, że spółka w organizacji jest bytem przejściowym, obarczonym ryzykiem odmowy jej rejestracji przez sąd, co uczestnicy obrotu muszą brać pod uwagę. Wprowadzenie modelu spółki tworzonej przy użyciu internetowego wzorca, która mogłaby rozpocząć działalność na- 11 Uzasadnienie dostępne na stronie internetowej Sejmu RP: on-line 10 października 2011 r.), s. 11 uzasadnienia. 12 W. Jarzyński, Spółka z o.o.: krok w przód, dwa w tył, Rzeczpospolita z 11 maja 2011 r. Prawo Spółek nr 12 grudzień 2011 19

ps12-k16-22-spolka.qxd 2011-11-17 10:29 Page 20 tychmiast po zawiązaniu spółki miało być więc odpowiedzią na ww. niedogodności 13. Tymczasem należy zauważyć, że istotne wątpliwości budzi to, czy spółka tworzona przy wykorzystaniu wzorca umowy rzeczywiście będzie mogła rozpocząć działalność niezwłocznie po jej zawiązaniu. Jest tak dlatego, że choć zgodnie z wprowadzonym przez nowelizację art. 20a ust. 2 ustawy o KRS sąd rejestrowy rozpoznaje wniosek o rejestrację spółki z o.o. w terminie jednego dnia od daty jego wpływu, to jednak termin ten jest jedynie terminem instrukcyjnym. W doktrynie zwrócono przy tym uwagę, że dochowanie tego terminu w wielu przypadkach będzie niemożliwe, np. w razie złożenia drogą elektroniczną wniosku w piątek o godz. 15.30, kiedy to sądy rejestrowe kończą swoją pracę 14. Podniesiono także, że dochowanie ww. terminu może być niemożliwe również z powodów natury faktycznej, takich jak konieczność wykonania wielu czynności związanych z rozpoznaniem danej sprawy, przydzielenia jej do referatu konkretnego sędziego bądź referendarza, założenia akt itp. Słusznie zwrócono również uwagę, że omawiana nowelizacja jest kolejną, która ma realizować postulat skrócenia terminu rozpoznawania wniosków przez sądy rejestrowe, ale nie bierze pod uwagę, czy rozpoznanie wniosku w takim terminie, zważywszy na obecne obciążenie już teraz przeciążonych pracą sądów rejestrowych, jest rzeczywiście realne. Należy bowiem zauważyć, że już w 2008 roku dokonano nowelizacji ustawy o KRS, na mocy której skrócono termin rozpoznawania wniosków przez sądy rejestrowe z czternastu do siedmiu dni 15. Nowelizacja ta nie przyniosła jednak pożądanych zmian w zdecydowanej większości przypadków termin rozpoznawania wniosków o wpis spółki do rejestru przekracza obecnie termin 7-dniowy, a nierzadko przekracza on również obowiązujący przed nowelizacją ustawy o KRS z roku 2008 13 Uzasadnienie dostępne na stronie internetowej Sejmu RP: on-line 10 października 2011 r.), s. 1 i 2 uzasadnienia. 14 Ł. Zamojski, Uwagi na tle projektu S24 dotyczącego przyspieszonej rejestracji spółek z o.o., Prawo Spółek 2/2011, s. 27. 15 Ustawa z 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 141, poz. 888). Zob. również Ł. Zamojski, op. cit., s. 27 oraz M. Domagalski, Przyspieszenie w KRS chyba tylko na papierze, Rzeczpospolita z 15 września 2008 r. termin 14-dniowy. Słusznie więc podnosi się, że wprowadzony przez ustawę nowelizującą jednodniowy termin rejestracji spółki z o.o., z uwagi na fakt, że jest jedynie terminem instrukcyjnym, może być jedynie terminem na papierze, co będzie w konsekwencji oznaczać, że rejestracja spółek zakładanych przy użyciu internetowego wzorca będzie trwała dłużej niż jeden dzień. Dodatkowo, sam wpis omawianej spółki do rejestru nie przesądza jeszcze, że spółka ta będzie miała realną możliwość rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej natychmiast po jej rejestracji. Wobec zniesienia tzw. zasady jednego okienka do spółki tworzonej przy użyciu wzorca (zob. wprowadzony przez nowelizację art. 19b ust. 1c pkt 1a ustawy o KRS) powstaje bowiem konieczność oddzielnego zwrócenia się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Głównego Urzędu Statystycznego oraz urzędu skarbowego. Tymczasem, przykładowo, bez numeru NIP, czy rejestracji dla celów VAT spółka w większości przypadków nie zacznie realnie działać 16. Należy również zauważyć, że w przypadku spółki tworzonej przy użyciu wzorca udostępnianego w systemie teleinformatycznym wbrew temu co zapisano w uzasadnieniu projektu nowelizacji także istnieje ryzyko niewpisania jej do rejestru, tożsame z ryzykiem istniejącym przy formie prawnej spółki w organizacji. Co do zasady bowiem, wpis spółki tworzonej przy użyciu formularza umowy udostępnianego w internecie następuje w terminie jednego dnia od dnia jego wpływu (art. 20a ust. 2 ustawy o KRS). Jednak ustawodawca przewidział, że również taki wniosek może być obarczony brakami formalnymi i wówczas wniosek ten powinien być rozpoznany w terminie 7 dni od usunięcia przeszkody przez wnioskodawcę. Jeżeli braki te nie zostaną uzupełnione, wpis spółki nie nastąpi. Co więcej, nawet jeżeli sama spółka będzie już wpisana do rejestru, może ona funkcjonować bez jakiegokolwiek kapitału zakładowego (w terminie siedmiu dni od dnia wpisu wkłady te po- 16 Zob. wypowiedź M. Krakowiaka w artykule T. Siudem, Wspólnicy założą spółkę z o.o. w ciągu 1 dnia, Gazeta Prawna z 27 listopada 2009 r. 20 www.ps.infor.pl

ps12-k16-22-spolka.qxd 2011-11-17 10:29 Page 21 winny zostać wniesione), co sprawia, że choć okoliczność ta ma być ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym (art. 38 pkt 8 lit. f ustawy o KRS) z całą pewnością nie będzie się to przyczyniać do powstania zaufania potencjalnych kontrahentów do takiej spółki i do traktowania jej jako pełnowartościowego uczestnika obrotu gospodarczego. Dodatkowo, w przypadku omawianego modelu spółki istnieje również znaczne ryzyko rozwiązania jej w niedługim czasie po jej wpisie do rejestru. Jeżeli bowiem wkłady na pokrycie kapitału zakładowego nie zostaną wniesione w terminie 7 dni od dnia wpisu tej spółki do rejestru, sąd rejestrowy może nakładać na spółkę grzywny w wysokości do 5000 zł na podstawie art. 172 k.s.h., jak również wszcząć postępowanie przymuszające do opłacenia kapitału zakładowego, a w razie jego bezskuteczności nawet orzec o rozwiązaniu spółki (art. 24 i 25 ustawy o KRS). W naszej ocenie, to swoiste ryzyko związane (tylko) z tą spółką może przesądzić o uzasadnionych obawach jej kontrahentów (uzasadnionych na pewno do czasu wniesienia przez wspólników wszystkich wkładów na pokrycie jej kapitału zakładowego). Spółka w organizacji W uzasadnieniu projektu nowelizacji wskazano, że wprowadzenie modelu spółki tworzonej przy użyciu formularza udostępnianego w internecie pozwoli na wyeliminowanie niepewnej formy prawnej, jaką jest spółka w organizacji. Po dokonaniu analizy projektu zmian wprowadzonych ustawą nowelizującą, nie sposób jednak nie zauważyć, że powyższe stwierdzenie budzi znaczne wątpliwości. Umowa omawianej spółki zostaje bowiem zawarta po wprowadzeniu do systemu teleinformatycznego wszystkich danych koniecznych do jej zawarcia i opatrzeniu jej podpisem elektronicznym (art. 157 1 1 k.s.h.). Tymczasem, zgodnie z art. 161 1 k.s.h., z chwilą zawarcia umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji. Można zatem uznać, iż z chwilą wprowadzenia danych do systemu i opatrzenia ich podpisem elektronicznym powstaje właśnie spółka w organizacji. Za taką interpretacją przemawia również analiza pozostałych przepisów wprowadzonych przez nowelizację. Trzeba mieć bowiem na względzie, że od chwili złożenia wniosku o wpis (wprowadzenia do systemu danych oraz opatrzenia ich podpisem elektronicznym) do chwili wpisu takiej spółki do rejestru może upłynąć nawet miesiąc (a niekiedy znacznie dłuższy czas, np. jeżeli niezbędne będzie przeprowadzenie rozprawy lub wysłuchanie uczestników art. 20a ust. 3 ustawy o KRS). Trudno jest wówczas twierdzić, że spółka taka w żadnej jej formie, także w formie w organizacji, nie istnieje, skoro zgodnie zart.157 1 3 k.s.h. umowa tej spółki została zawarta. Brak jest również wyraźnego wyłączenia wskazującego na to, że w przypadku omawianego modelu spółki nie stosuje się art. 161 1 k.s.h. normującego powstanie spółki w organizacji. Wydaje się, że faza spółki w organizacji mogłaby zostać wyeliminowana w sposób faktyczny (a nie prawny), gdyby wpis do rejestru omawianego modelu spółki rzeczywiście następował w ciągu jednego dnia od chwili złożenia wniosku o wpis. Jeżeli natomiast termin ten będzie dłuższy, wydaje się, że w tym czasie rzeczona spółka będzie funkcjonować właśnie w formie spółki z organizacji 17. Oznacza to więc, że cel nowelizacji w postaci wprowadzenia alternatywnego rozwiązania w stosunku do spółki z o.o. w organizacji może nie zostać osiągnięty. Cel ten będzie bowiem zrealizowany (w sposób faktyczny) jedynie wówczas, gdy spółki te rzeczywiście będą rejestrowane w terminie jednego dnia, co już w chwili obecnej budzi istotne wątpliwości. Niebezpieczeństwo dla obrotu gospodarczego W uzasadnieniu nowelizacji wskazuje się również, że z uwagi na fakt, iż umowa spółki z o.o. ma być zawarta przy wykorzystaniu formularza wzorca udostępnianego w systemie teleinformatycznym, który to formularz będzie miał ścisłe i niezmienne brzmienie, udział notariusza w tworzeniu takiej spółki nie jest niezbędny 18. W doktrynie jednak słusznie zauważono, że projekt nowelizacji pomija zupełnie, że udział notariusza w tworzeniu spółki z o.o. daje pew- 17 Tak również: Ł. Zamojski, op. cit., s. 25 26. 18 Uzasadnienie dostępne na stronie internetowej Sejmu RP: on-line 10 października 2011 r.), s. 5 uzasadnienia. Prawo Spółek nr 12 grudzień 2011 21

ps12-k16-22-spolka.qxd 2011-11-17 10:29 Page 22 ność, po pierwsze, co do daty zawarcia umowy spółki, a po drugie, co do danych wspólników zawiązujących tę spółkę. Rezygnacja z potwierdzania tożsamości podmiotów zakładających spółkę z o.o. powoduje powstanie obawy, że nowelizacja doprowadzi do tworzenia spółek widmo nie tylko bez kapitału, ale nawet z fikcyjnymi wspólnikami 19. W postępowaniu o wpis spółki do rejestru wspólnicy ci, co do zasady, nie będą brali udziału, ponieważ jedynym koniecznym uczestnikiem takiego postępowania jest podmiot rejestrowy. W literaturze wskazuje się również, że okoliczności te mogą doprowadzić do tworzenia wielopiętrowych struktur spółek słupów, co może być niezwykle niebezpieczne dla obrotu gospodarczego 20. W naszej ocenie powyższa obawa doktryny może, niestety, być bardzo uzasadnione w praktyce stosowania prawa. Podsumowanie 19 Ł. Zamojski, op. cit., s. 26. 20 K. Tomaszewski, Proponowana e-rejestracja spółki stwarza ryzyko nadużyć, Dziennik Gazeta Prawna z 27 grudnia 2010 r. Analiza szczegółowych rozwiązań wprowadzonych przez nowelizację prowadzi do wniosku, że cele, które przyświecały wprowadzeniu jej do porządku prawnego, mogą nie zostać (w pełni) osiągnięte. Zachodzi bowiem realna obawa, że wprowadzony przez nowelizację jednodniowy termin rejestracji omawianych spółek może nie być dochowywany przez sądy rejestrowe, które już teraz mają problem z rejestracją spółek w (także ustawowym) 7-dniowym terminie. Dodatkowo, sama wcześniejsza rejestracja spółki nie sprawi, że realne stanie się rozpoczęcie prowadzenia przez nią działalności natychmiast po jej rejestracji, przy jednoczesnym braku numeru NIP, REGON, rejestracji dla celów VAT, jak również przy braku jakiegokolwiek kapitału zakładowego oraz przy wiążącym się z tym ryzyku wykreślenia spółki z rejestru. Analiza przepisów wprowadzonych przez ustawę nowelizującą każe się również zastanowić, czy w przypadku tej spółki rzeczywiście wyeliminowana zostanie forma spółki w organizacji, która została oceniona przez projektodawców jako byt niepewny, obarczony ryzykiem rozwiązania. Pomimo istniejących wątpliwości, zaznaczenia wymaga fakt, że samo wprowadzenie możliwości utworzenia spółki z o.o. za pomocą wzorca udostępnianego w internecie należy ocenić umiarkowanie pozytywnie, ponieważ rozwiązanie to rzeczywiście w przyszłości może uprościć rejestrację tzw. standardowych spółek. Należy jednak pamiętać, iż taka spółka z fast food a może choć to zależy od jakości wzorów jej umowy nie spełniać oczekiwań tych wspólników, którzy będą zainteresowani utworzeniem instytucji o przemyślanej konstytucji. Nie mamy wątpliwości, iż w tym ostatnim przypadku zdecydowanie lepiej będzie udać się do notariusza, który stanowi dodatkową gwarancję legalności, a szczególnie przy niskim (minimalnym) kapitale zakładowym zawiązywanej spółki jego wynagrodzenie trudno doprawdy uznać za wygórowane. Przenosząc jednak, jak to zostało już powyżej żartobliwie uczynione, prawnicze rozważania na bardziej przyziemny grunt, nie sposób pominąć, iż zarówno dla fast foodów, jak i znakomitych restauracji jest miejsce na kulinarnej mapie. Tak samo, jakkolwiek to brzmi, będzie ze spółkami z ograniczoną odpowiedzialnością od 1 stycznia 2012 r.; każdy wybierze to, co (dla niego) dobre Profesjonalna pomoc dla prawników i menedżerów 22 www.ps.infor.pl