Rola i Funkcja LKP Lasy Spalsko-Rogowskie w tworzeniu przestrzeni przyrodniczo-leśnej Spała, 18 października 2012 r.
CO TO SĄ LEŚNE KOMPLEKSY PROMOCYJNE? cele, zadania, podstawa prawna funkcjonowania Leśny kompleks promocyjny oznacza większy, możliwie zwarty obszar leśny, wchodzący w skład jednego lub kilku nadleśnictw. LKP są jednostkami funkcjonalnymi, nieposiadającymi odrębnej administracji. Zadania powierzone LKP realizują, pod nadzorem RDLP, nadleśnictwa wchodzące w ich skład. Przy ustalaniu obszarów LKP zwraca się uwagę na to, aby wyznaczone obiekty reprezentowały różne jednostki regionalizacji przyrodniczo-leśnej, a zatem i związaną z tym zmienność warunków siedliskowych, składu gatunkowego drzewostanów, walorów przyrodniczych itp. Każdy LKP posiada Radę Społeczno-Naukową, powoływaną przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, w której skład wchodzą naukowcy, leśnicy i lokalni samorządowcy. Rada ma charakter opiniodawczo doradczy. 2
Cele i zadania Leśne Kompleksy Promocyjne powołuje się celu: 1. wszechstronnego rozpoznania stanu biocenozy leśnej i kierunków zachodzących w niej zmian, 2. trwałego zachowania lub odtworzenia naturalnych walorów lasu metodami racjonalnej i zrównoważonej gospodarki leśnej prowadzonej na zasadach ekologicznych, 3. integrowania celów gospodarki leśnej z aktywną ochroną przyrody, 4. promowania wielofunkcyjnej i zrównoważonej gospodarki leśnej, 5. prowadzenia prac badawczych i doświadczalnych w aspekcie upowszechniania ich na całym obszarze Lasów Państwowych, 6. prowadzenia szkoleń leśników i edukacji ekologicznej społeczeństwa. 3
Podstawa prawna funkcjonowania Ustawa o lasach z dnia 28 września 1991 r. (D.U. z 1991, Nr 101, poz. 444 z późn zm.) Art. 13b, ust 1. : W celu promocji trwale zrównoważonej gospodarki leśnej oraz ochrony zasobów przyrody w lasach Dyrektor Generalny może, w drodze zarządzenia, ustanowić leśne kompleksy promocyjne Sprawy LKP regulują akty prawa wewnętrznego: 1. Zarządzenie Dyrektora Generalnego Nr 28 z 11.08.1995 r. 2. Zarządzenie Dyrektora Generalnego Nr 18 z dnia 01.07.1996 r. Leśny Kompleks Promocyjny Lasy Spalsko-Rogowskie został utworzony Zarządzeniem Dyrektora Generalnego Nr 85 z dnia 30.10.2002 r. 4
CHARAKTERYSTYKA LKP LASY SPALSKO-ROGOWSKIE położenie, charakterystyka warunków przyrodniczych Położenie RDLP Olsztyn Sierpc Nadleśnictwo Brzeziny 14 434 ha RDLP Toruń Płock Płock Nadleśnictwo Spała 15 542 ha LKP Lasy Gostynińsko-Włocławaskie Gostynin LZD Rogów 3 691 ha Gostynin Łąck RDLP Warszaw a Kutno Razem 33 667 ha Sochaczew Kutno RDLP Poznań Radziwiłłów Łowicz Łęczyca Grotniki Skierniewice Poddębice Skierniew ice Zgierz Poddębice Brzeziny Brzeziny LKP Łódź Pabianice Spała Sieradz Zduńska Łask Wola Złoczew Kolumna Złoczew Tomaszów Maz. Piotrków Tryb. Bełchatów Wieluń Rawa Maz. Lasy Spalsko-Rogowskie Bełchatów Smardzew ice Opoczno Piotrków Opoczno Wieluń Radomsko Radomsko RDLP Katowice 5 Przedbórz Przedbórz RDLP Radom
6
7
Charakterystyka warunków przyrodniczych Typy siedliskowe lasu Powierzchnia (ha)* Typy sidliskowe lasu Brzeziny Spała Rogów Razem LKP % pow. Bs 1 1 16 18 0,06 Bśw 648 2170 121 2939 9,30 Bw 0 2 0 2 0,01 Bb 2 2 0 4 0,01 BMśw 2542 5121 229 7892 24,97 BMw 42 201 243 0,77 BMb 1 0 0 1 0,00 LMśw 5937 5671 1536 13144 41,58 LMw 115 142 51 308 0,97 LMb 13 0 0 13 0,04 Lśw 4002 865 1275 6142 19,43 Lw 22 29 70 121 0,38 Ol 122 478 600 1,90 OlJ 94 30 59 183 0,58 Razem 13541 14712 3357 31610 100,00 *Powierzchnia zaokrąglona do 1 ha, podana za Jednolitym programem gospodarczo-ochronnym dla LKP 8
Gradnient żyzności i wilgotności siedlisk LKP Żyzność Wilgotność Siedliska Pow. (ha) LKP % pow. Siedliska Pow. (ha) LKP % pow. Borowe 11 099 35 Lasowe 19 728 62 Olsowe 783 2 Razem 31610 100 Suche 18 0 Świeże 30 117 95 Wilgotne 674 2 Bagienne 801 3 Razem 31610 100 9
CHARAKTERYSTYKA DRZEWOSTANÓW Skład gatunkowy, struktura gatunkowa* Wyszczególnienie LKP Brzeziny Spała LZD Rogów Gatunki iglaste (% pow.) 80 94 78 Gatunki liściaste (% pow.) 20 8 22 Drzew. jednogatunkowe (% pow.) 33 40 16 Drzew. dwugatunkowe (% pow.) 31 30 35 Drzew. trzy i więcej gatun. (% pow.) 36 30 26 *dane za Jednolitym programem gospodarczo-ochronnym dla LKP 10
FUNKCJE I ROLA LKP LASY SPALSKO-ROGOWSKIE Ekologiczne Gospodarczo-produkcyjne Społeczne Edukacyjno-dydaktyczne Kulturowo-historyczne Ochronne 11
Funkcje Ekologiczne Realizowane poprzez: 1. rozpoznawanie powiązań przyczyna-skutek zachodzących przy realizacji celów hodowlanych produkcyjnych i ochronnych, 2. planowanie zadań z zakresu hodowli i użytkowania lasu przy uwzględnieniu możliwości trwałego pełnienia przez lasy funkcji środowiskowo-twórczych, krajobrazowych i pozaprodukcyjnych, 3. dobór proekologicznych kryteriów regulacji użytkowania umożliwiających racjonalne wykorzystanie zasobów przyrodniczych oraz powiększanie się zasobów przyrodniczych, 4. zwiększanie stabilności drzewostanów poprzez zapobieganie szkodom biotycznym, abiotycznym i antropogenicznym. 12
Funkcje gospodarczo-produkcyjne Realizowane poprzez: 1. przestrzeganie zasad zapewniających zachowanie drzewostanów naturalnych i do nich zbliżonych, 2. regeneracja drzewostanów zniekształconych oraz przebudowy drzewostanów, 3. regeneracji siedlisk zniekształconych i zdegradowanych, 4. racjonalne planowanie intensywności cięć rębnych, szerokości i wielkości planowanych powierzchni do cięć rębnych. 13
Funkcje społeczne Realizowane poprzez: 1. ochronę środowiska leśnego przed negatywnym wpływem cywilizacji, 2. podejmowanie działań mających na celu ochronę przed erozją gleby, stepowieniem, stabilizacją lokalnych stosunków wodnych, 3. racjonalne i bezpieczne udostępnianie lasu, 4. kanalizowanie ruchu turystycznego w celu ochrony zasobów przyrodniczych, 5. udostępnianie lasu poprzez właściwe rozpoznanie oczekiwań poszczególnych grup społecznych, 6. minimalizowanie konfliktów w zakresie integracji celów gospodarczych, ekonomicznych i ekologicznych, 7. ocenę wpływu zagospodarowania przestrzennego terenów nieleśnych na obszary leśne. 14
Funkcje edukacyjno-dydaktyczne Realizowane poprzez: 1. tworzenie infrastruktury edukacyjnej, 2. prowadzenie zajęć edukacyjnych, 3. wydawanie publikacji turystyczno-dydaktycznych, 4. rozwój turystyki na terenach leśnych. 15
Edukacja przyrodniczo-leśna Liczba osób objętych edukacją w roku 2011 r. na terenie LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Przedział wiekowy Dzieci przedszkolne 3-6 lat Dzieci szkół podstawowych 7-12 lat Młodzież gimnazjalna 13-15 lat 16 LKP Lasy Spalsko- Rogowskie Nadleśnictwa LZD Rogów Razem 2 127 600 2 727 4 173 1 440 5 613 1 511 600 2 111 Młodzież ponadgimnazjalna 768 1200 1 968 16-19 lat Osoby powyżej 19 r. życia 4 220 9 000 1) 13 220 Zwiedzający arboretum 0 55 000 2) 55 000 Razem LKP 12 799 67 840 80 339 1) Osoby zwiedzające Muzeum Lasu i Drewna w Rogowie 2) Turyści w różnym wieku zwiedzający Arboretum i Muzeum Lasu i Drewna
Wykaz obiektów edukacyjnych na terenie LKP Lasy Gostynińsko-Włocławskie i Lasy Spalsko-Rogowskie Rodzaj obiektu LKP Lasy Spalsko- Rogowskie Nadleśnictwa LZD Rogów Razem Ośrodek Edukacji Leśnej 0 1 1 Izba leśna 2 1 2) 3 Ścieżka edukacyjna 6 0 6 Wiata edukacyjna 4 0 4 Punkt edukacyjny 13 0 13 Inne 1) 39 1 3) 40 Razem LKP 64 5 69 1)W tym: rezerwaty przyrody, obiekty kultury, pow. dendrologiczne itp. 2) w tym: Muzeum Lasu i Drewna 3) Arboretum 17
18
19
20
21
Turystyka Nadleśnictwo Piesze - PTTK ilość sztuk km Piesze LP+PTTK ilość sztuk Piesze LP+samorządy km ilość sztuk km Rowerowe PTTK ilość sztuk km Rowerowe LP+ samorządy ilość km sztuk Konne ilość sztuk km Brzeziny 3 36 0 0 1 54 2 22 1 54 1 119 Spała 2 30 1 8 1 0,65 1 20 0 0 1 1 Razem LKP 5 66 1 8 2 54,65 3 42 1 54 2 120 22
23
Funkcje Ochronne Podstawy prawne ochrony przyrody w Polsce Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r., opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 04.92.880 dnia 30 kwietnia 2004 r. Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r., opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 04.92.880 dnia 30 kwietnia 2004 r. Dyrektywa Rady Nr 79/409/EWG o Ochronie Dziko Żyjących Ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia), Dyrektywa Rady Nr 92/43/EWG o Ochronie Siedlisk Przyrodniczych i Dziko Żyjącej Fauny i Flory (tzw. Dyrektywa Siedliskowa). Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r., opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 04.92.880 dnia 30 kwietnia 2004 r. Dyrektywa Rady Nr 79/409/EWG o Ochronie Dziko Żyjących Ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia), Dyrektywa Rady Nr 92/43/EWG o Ochronie Przyrodniczych i Dziko Żyjącej Flory Fauny i (tzw. Flory (tzw. Dyrektywa Siedliskowa). Siedliskowa). Dyrektywa Rady Nr 79/409/EWG o Ochronie Dziko Żyjących Ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia), Dyrektywa Rady Nr 92/43/EWG o Ochronie Siedlisk Przyrodniczych i Dziko Żyjącej Fauny i 24
Formy ochrony przyrody Art. 6. 1. Formami ochrony przyrody są: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. 25
Formy ochrony przyrody w lasach zarządzanych przez Nadleśnictwa Brzeziny i Spała oraz LZD Rogów Nazwa LZD Rogów N-ctwo Spała N-ctwo Brzeziny Razem LKP Szt. Pow. (ha) Szt. Pow. (ha) Szt. Pow. (ha) Szt. Pow. (ha) Rezerwaty przyrody 6 38,71 7 639,26 6 209,79 19 887,76 Parki Krajobrazowe 0 0,00 1 4 138,37 1 8821,00 2 12 959,37 Użytki ekologiczne 0 0,00 0 0,00 23 24,11 23 24,11 Obszary Chronionego Krajobrazu 0 0,00 2 258,28 3 951,32 5 1 209,60 Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe 1 163,38 0 0,00 3 172,32 3 335,70 Stanowiska dokumentacyjne 0 0,00 0 0,00 1 3,90 1 3,90 Pomniki przyrody 3-51 - 22-76 - Strefy ochrony dla wybranych gatunków 0 0,00 5 248,45 0 0,00 5 248,45 Obszary specjalnej ochrony ptaków 0 0,00 1 13,58 0 0,00 1 13,58 Obszary specjalnej ochrony siedlisk 0 0,00 3 1 982,00 4 692,23 7 2 674,23 RAZEM LKP 18 356,70 26
Rezerwaty Przyrody Art. 13. 1. Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. 27
Lp. Nazwa Rok ustanowienia Pow. (ha) Cel ochrony Nadleśnictwo Spała 1 Gać Spalska 2006 82,39 Lasy łęgowe i ols porzeczkowy 2 Konewka 1978 99,91 Dąbrowa świetlista 3 Kruszewiec 1979 81,54 Las wielogatunkowy z jodłą na granicy jej zasięgu 4 Małecz 1987 9,15 Różanecznik żółty 5 Spała 1958/2001 102,70 Las mieszany o charakterze naturalnym 6 Starodrzew Lubochniański 1990 22,03 Starodrzew sosnowo-dębowy naturalnego pochodzenia 7 Żądłowice 1968/2001 241,19 Nniespotykanej mozaiki borów sosnowych i olsów Nadleśnictwo Brzeziny 8 Gałków 1958 57,85 Las bukowo-jodłowy na granicy zasięgu 9 Łaznów 1979 60,38 Las jodłowy naturalnego pochodzenia 10 Rawka 1983 3,40- frag. Naturalna, typowo nizinna rzeka wraz z jej dolinnym krajobrazem 11 Parowy Janinowskie 2000 41,66 Naturalne ukształtowanie terenu w formie parowów porośniętych drzewostanem bukowym na granicy zasięgu Struga Dobieszkowska 1990 37,65 Naturalny krajobraz strumienia leśnego z jarami i misami 12 źródliskowymi, które są porośnięte łęgami i grądami naturalnego pochodzenia 13 Wiączyń 1958 8,40 Naturalny las bukowo-jodłowy na granicy zasięgu buka i jodły LZD Rogów 14 Popień 1954 8,06 200. letnia sosna na siedlisku lasu wilgotnego 15 Zimna Woda 1954 5,85 200. letni starodrzew dębowy 16 Dolniska 1954 3,32 Starodrzew jodłowy na granicy zasięgu 17 Górki 1954 0,17 Stanowisko zimoziołu północnego rezerwat do likwidacji 18 Bukowiec 1934 1,7 Buk na północnej granicy zasięgu 19 Kwaśna Buczyna 1998 14,19 Dobrze zachowane zbiorowisko kwaśnej buczyny RAZEM 887,76 28 Rezerwaty przyrody w lasach LKP Lasy Spalsko-Rogowskie
Parki Krajobrazowe Art. 16. 1. Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. 29
Spalski Park Krajobrazowy utworzony w 1995 r. całkowita powierzchnia 13 110 ha, powierzchnia otuliny wewnętrznej 34 134 ha, powierzchnia otuliny wewnętrznej 22 590 ha, powierzchnia gruntów należących do Nadleśnictwa Spała 7 417 ha Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich utworzony w 1996 r. całkowita powierzchnia 10 747 ha, park nie posiada otuliny, powierzchnia gruntów należących do Nadleśnictwa Brzeziny 2 016 ha 30
Obszary Chronionego Krajobrazu Art. 23. 1. Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, które są wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnią funkcję korytarzy ekologicznych. 31
Nadleśnictwo Spała OCHK Górnej Rawki powierzchnia całkowita 8 400 ha powierzchnia na terenie lasów 31 ha Nadleśnictwo Brzeziny OCHK Mrogi i Mrożycy powierzchnia całkowita 15 007 ha powierzchnia na terenie lasów ok. 30 ha OCHK Górnej Rawki powierzchnia całkowita 8 400 ha powierzchnia na terenie lasów 11 ha OCHK Wiśniowa Góra powierzchnia całkowita ok. 1 500 ha powierzchnia na terenie lasów 472 ha 32
Obszary Natura 2000 Art. 25. 1. Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: 1) obszary specjalnej ochrony ptaków; 2) specjalne obszary ochrony siedlisk; 3) obszary mające znaczenie dla Wspólnoty. 33
OBSZAR OCHRONY, A NIE OBSZAR CHRONIONY CEL = WŁAŚCIWY STAN OCHRONY OCHRONA CELOWOŚCIOWA A NIE SYSTEM ZAKAZÓW FORMY I SPOSOBY OCHRONY NIE SĄ Z GÓRY DANE, ALE ELASTYCZNIE DOSTOSOWANE DO CELU 34
Obszary specjalnej ochrony ptaków Nadleśnictwo Spała PLB 140003 Dolina Pilicy pow. lasów 14 ha Obszary mające znaczenie dla wspólnoty Nadleśnictwo Spała PLH 100003 Lasy Spalskie pow. lasów 1530 ha PLH 140016 Dolina Dolnej Pilicy pow. lasów 378,41 ha PLH 100007 Łąki Ciebłowickie pow. lasów 96 ha Nadleśnictwo Brzeziny PLH 100016 Buczyna Gałkowska pow. lasów 101 ha PLH 100017 Buczyna Janinowska pow. lasów 532 ha PLH 100019 Dąbrowy Świetliste koło Redzenia pow. lasów 42 ha PLH 100000034 Wola Cyrusowa pow. leśna 18 ha 35
36
Pomniki Przyrody Art. 44. 1. Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. 2. Na terenach niezabudowanych, jeżeli nie stanowi to zagrożenia dla ludzi lub mienia, drzewa stanowiące pomniki przyrody podlegają ochronie aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu. Nadleśnictwo Brzeziny 22 w tym: poj. drzewa - 22 Nadleśnictwo Spała 51 w tym: poj. drzewa - 51, grupy drzew - 6, aleja - 1 LZD Rogów 3 w tym: poj. drzewa - 22 Razem LKP 76 37
Stanowiska dokumentacyjne Art. 41. 1. Stanowiskami dokumentacyjnymi są niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych. 2. Stanowiskami dokumentacyjnymi mogą być także miejsca występowania kopalnych szczątków roślin lub zwierząt 38
Zespoły przyroniczo-krajobrazowe Art. 43. Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Nadleśnictwo Brzeziny ZPK Dolina Mrogi pow. leśna 74 ha ZPK Górna Mrożyca pow. leśna 66 ha ZPK Rochna pow. leśna 22 ha 39
Użytki ekologiczne Art. 42. Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Nadleśnictwo Brzeziny 23 sztuki, o pow. leśnej 24,11 ha 40
Ochrona gatunkowa Art. 46. 1. Ochrona gatunkowa obejmuje okazy gatunków oraz siedliska i ostoje roślin, zwierząt i grzybów. 2. Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących na terenie kraju lub innych państw członkowskich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie przepisów umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. 3. W celu ochrony ostoi i stanowisk roślin lub grzybów objętych ochroną gatunkową lub ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być ustalane strefy ochrony. Zinwentaryzowane gatunki chronione na terenie LKP: Grzyby 8, Porosty 10, Rośliny naczyniowe 108, Zwierzęta - 174 41
Ochrona strefowa Gatunki dla których wymagane jest stworzenie stref ochrony wskazane są w odpowiednich rozporządzeniach dotyczących ochrony gatunkowej grzybów, roślin i zwierząt Rozporządzenia te wskazują odpowiednio: 29 gatunków zwierząt w tym: 1 gat. owada, 3 gat. gadów, i 25 gat. ptaków, 4 gatunki porostów, 10 gatunków roślin, w tym: 5 gat. paprotników i 5 gat. roślin. Na terenie LKP w Nadleśnictwie Spała wyznaczone są 4 strefy ochrony wokół gniazd bociana czarnego 42
Dziękuję za uwagę Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Łodzi ul. Jana Matejki 16 91-402 Łódź rdlp@lodz.lasy.gov.pl tel. +48 42 631 79 00, fax +48 42 631 79 82 43