Jak chronimy Tatry. Jak chronimy Tatry

Transkrypt

1 Jak chronimy Tatry Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska Republika Słowacka

2 1. Jaką formę ochrony przyrody charakteryzują poniższe opisy (pomnik przyrody, rezerwat przyrody, park narodowy, obszar chronionego krajobrazu, park krajobrazowy). Podkreśl elementy charakterystyczne dla poszczególnych form ochrony.... Obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha. Tworzy się go w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, zwierząt i grzybów. Utworzenie następuje na drodze rozporządzenia Rady Ministrów.... Obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Utworzenie następuje na drodze rozporządzenia wojewody.... Obejmuje pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Utworzenie następuje na drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy.... Obejmuje obszary w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, zwierząt i grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi. Utworzenie następuje na drodze rozporządzenia wojewody.... Obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Utworzenie następuje na drodze rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy. 2

3 2. Jakie formy ochrony przyrody znajdują się na terenie twojej miejscowości i regionu (zaznacz )? Formy ochrony przyrody Park narodowy Rezerwat przyrody Park krajobrazowy Obszar chronionego krajobrazu Obszar Natura 2000 Pomnik przyrody Stanowisko dokumentacyjne Użytek ekologiczny Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Gmina.. Podtatrze 3. Na stronie internetowej Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) w Krakowie można znaleźć aktualne listy obszarów chronionych w województwie małopolskim ( Sprawdź, czy zaznaczyłeś wszystkie formy ochrony przyrody. Sprawdź także, jak nazywają się: najbliższy park narodowy, obszar Natura 2000, rezerwat przyrody, park krajobrazowy, pomnik przyrody oraz obszar chronionego krajobrazu i w jakiej odległości od nich mieszkasz. Możesz skorzystać z mapy dostępnej na stronie RDOŚ lub w geoportalu Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska ( Forma ochrony przyrody Nazwa Odległość od miejsca zamieszkania Park narodowy Rezerwat przyrody Park krajobrazowy Obszar chronionego krajobrazu Obszar Natura 2000 Pomnik przyrody Ciekawostka Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) oraz obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO). Obszary Natura 2000 mogą obejmować część lub całość innych form ochrony przyrody. 3

4 4. Przypisz daty do wydarzeń i na podstawie dokumentów źródłowych (znajdujących się na końcu zeszytu) uzasadnij tezę, że wskazane poniżej wydarzenia są ważne w dziejach ochrony Tatr Utworzenie TPN 1873 Protokoły krakowskie 1889 Utworzenie Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery TATRY 1924 Wykupienie części tatrzańskich lasów przez Władysława Zamoyskiego 1949 Utworzenie TANAP 1954 Powstanie Towarzystwa Tatrzańskiego 1992 Ustawa względem zakazu łapania, wytępiania i sprzedawania zwierząt alpejskich, właściwych Tatrom, świstaka i dzikich kóz

5 5. Po zapoznaniu się z prezentacją pokazującą Tatry sprzed lat zastanów się, jakie motywy przyświecały pomysłodawcom utworzenia na ich obszarze parku narodowego

6 6. Tatrzański Park Narodowy podzielony jest na trzy strefy o różnym reżimie ochronnym. Wiedząc, jakie działania można podejmować w poszczególnych strefach, zaproponuj dla nich odpowiednie nazwy. Oficjalną nazwę, którą usłyszysz od nauczyciela, zapisz dużymi literami.... Stosowanie, w razie potrzeby, zabiegów ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów. Zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu Całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych. Zobacz na mapce, gdzie na terenie TPN znajdują się poszczególne strefy ochronne. Pokoloruj mapkę i uzupełnij legendę. 6

7 7. Aktywna ochrona gatunków i siedlisk. 7A. Wskutek wieloletniej rabunkowej gospodarki w tatrzańskich lasach w XVIII XIX w. doszło do zmiany ich struktury i składu gatunkowego. Żyzne siedliska, na których naturalnie występowały buk i jodła, zostały zalesione świerkiem. Aktywne działania ochronne prowadzone przez służby TPN zmierzają do przywrócenia pierwotnej struktury i składu gatunkowego drzewostanu. Zastanów się, jakie działania należy podejmować, by przywrócić pierwotny skład gatunkowy drzewostanu. Swoje wnioski zanotuj poniżej. 7

8 7B. Polany to półnaturalne zbiorowiska roślinne występujące w Tatrach. Pojawienie się tych zbiorowisk w krajobrazie przed setkami lat było związane z pasterstwem. Z chwilą wycofania pasterstwa z Tatr las z powrotem zaczął zajmować utracone niegdyś tereny. Aktywne działania ochronne prowadzone przez służby TPN na wybranych polanach zmierzają do zachowania tych półnaturalnych zbiorowisk oraz gatunków roślin i zwierząt, które są z nimi związane. Zastanów się, jak można przeciwdziałać zmianom zachodzącym w ekosystemach nieleśnych na polanach i łąkach. Swoje wnioski zanotuj poniżej. 8

9 8. Poniżej znajdują się przykłady różnych rodzajów działalności człowieka, w tym działań ochronnych wykonywanych przez służbę parku narodowego. Twoim zadaniem jest zastanowienie się i zaznaczenie, jakie czynności są dopuszczone w poszczególnych strefach ochronnych parku narodowego. Zadanie Eliminacja obcych, inwazyjnych gatunków roślin i zwierząt Sprzątanie śmieci z potoków, stawów i szlaków turystycznych Ustawianie kabin sanitarnych Usuwanie części drzew (głównie świerka) opanowanych przez owady (np. korniki) lub grzyby patogeniczne (np. opieńkę) Odtwarzanie zniekształconych siedlisk i utrzymanie oczek wodnych (miejsc rozrodu płazów) Prowadzenie przez właścicieli lasów gospodarki leśnej wg planów urządzania lasu Stosowanie chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin przez rolników Remonty i bieżące utrzymanie szlaków turystycznych Przebudowa drzewostanów Przeciwdziałanie zmianom zachodzącym w ekosystemach nieleśnych na polanach i łąkach Budowa domu mieszkalnego 9

10 STATUT TOWARZYSTWA TATRZAŃSKIEGO Z siedzibą w Krakowie Cel 1 Celem Towarzystwa jest: 1. Umiejętne badanie Karpat, a w szczególności Tatr i Pienin, oraz rozpowszechnianie zebranych o nich wiadomości; 2. Zachęcanie do ich zwiedzania i ułatwianie przystępu do nich i pobytu tamże turystom, a w szczególności swoim członkom, oraz badaczom i artystom udającym się do Karpat, Tatr i Pienin w celach naukowych i artystycznych; 3. Ochrona zwierząt halskich (alpejskich), mianowicie kozic i świstaków; 4. Wspieranie przemysłu górskiego wszelkiego rodzaju. Środki 2 Środkami do osiągnięcia wymienionych celów są: 1. Zebrania towarzyskie i wspólne wycieczki; 2. Odczyty naukowe i artystyczne; 3. Wydawanie lub wspieranie wydawnictwa prac literackich, pisma czasowego lub publikacyj graficznych, opisujących lub przedstawiających Karpaty, a w szczególności Tatry i Pieniny; 4. Zakładanie zbiorów książek, kart (map), panoram, przedmiotów służących do wszechstronnego poznawania przyrody górskiej, wreszcie wzorów do przedmiotów służących do podróży i wycieczek górskich; 5. Starania o zniżenie opłat dla członków na kolejach galicyjskich i węgierskich do gór wiodących; 6. Ulepszanie i utrzymywanie komunikacyj w górach, w szczególności w Tatrach i Pieninach; 7. Budowanie i utrzymywanie schronisk w górach, otwieranie widoków, stawianie drogowskazów; 8. Urządzenie służby przewodników i zaprowadzenie straży tatrzańskiej; 9. Wspieranie przedsiębiorstw prywatnych, ułatwiających spełnienie zadań na Towarzystwie ciążących; 10. Zawiązanie stosunków z Komisyją fizyjograficzną, ustanowioną przy c. k. Akademii umiejętności w Krakowie, z węgierskiem Towarzystwem karpackiem w Kesmarku, wreszcie z Towarzystwami alpejskiemi zagranicznemi w celu wymiany spostrzeżeń, zaprowadzenia możliwych ulepszeń i jednolitości badań umiejętnych. Straż tatrzańska 21 Liczbę członków straży tatrzańskiej oznacza Wydział. Członkowie ci będą pobierać z kasy Towarzystwa pewne wynagrodzenie, którego wysokość oznaczy Wydział. Obowiązkiem straży tatrzańskiej będzie śledzenie kłusowników i podawanie spostrzeżonych przestępstw ustawy z d. 19 lipca 1869 do wiadomości władz publicznych i Towarzystwa, dalej doglądanie dróg, ścieżek, mostów, schronisk itd. przez Towarzystwo założonych lub utrzymywanych, wreszcie podawanie do jego wiadomości każdego spostrzeżonego uszkodzenia. 10

11

12 12

13 13 Jak chronimy Tatry

14 14

15 15 Jak chronimy Tatry

16 Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Tatry Tatry zostały wpisane na listę Światowego Rezerwatu Biosfery w 1992 r. Program Man and Biosphere (MaB) został ustanowiony przez UNESCO w 1970 r. Rezerwat biosfery to obszar, w którym człowiek stara się pogodzić ochronę różnorodności ekosystemów lądowych (lub przybrzeżnych) z długotrwałym użytkowaniem. Są to obszary uznane na arenie międzynarodowej, a wytypowane przez rządy narodowe poszczególnych państw. Zarząd nad tymi terenami jest także prowadzony przez suwerenne rządy narodowe państwa, na terenie których znajduje się dany obszar. O rezerwatach biosfery można powiedzieć, że działają jako żywe laboratoria dla celów badawczych i prowadzenia zintegrowanego zarządzania ziemią, wodą i różnorodnością biologiczną. W Polsce, prócz Tatr, Rezerwatami Biosfery są: Babia Góra (1976), Białowieża (1976), Jezioro Łuknajno (1976), Puszcza Kampinoska (2000), Wschodnie Karpaty na terytorium trzech państw Polski, Słowacji i Ukrainy (1998) oraz Karkonosze na terytorium Polski i Czech (1992). ISBN Wyłączną odpowiedzialność za treść niniejszej publikacji ponosi Tatrzański Park Narodowy i w żadnym razie nie może ona być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Unii Europejskiej ani Euroregionu Tatry. egzemplarz bezpłatny