POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W OSTROWCU ŚW.

POWIATOWA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA W OSTROWCU ŚW. STAN SANITARNY powiatu ostrowieckiego 2010 Ostrowiec Św. 2010 1

Opracowano w Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Ostrowcu Św. pod kierunkiem Wioletty Adamczyk- Nowak Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Ostrowcu Św. Wydano ze środków Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Ostrowcu Św. Ostrowiec Św. 2011 r. 2

Szanowni Państwo Serdecznie zapraszam do zapoznania się z cyklicznie wydawanym przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Ostrowcu Św. raportem o stanie sanitarnym powiatu ostrowieckiego. Zgodnie z zapisami wprowadzonymi ustawą z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w organizacji i podziale zadań administracji publicznej w województwie od 1 stycznia 2010 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny stał się organem rządowej administracji zespolonej w powiecie. Głównym celem działalności Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Ostrowcu Św. w 2010 r. było promowanie zdrowego stylu życia, czuwanie nad bezpieczeństwem żywności i żywienia, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej. W dalszym ciągu doskonalono procedury identyfikacji i szacowania skali zagrożeń sanitarnoepidemiologicznych. Dokonano analiz porównawczych w zakresie poziomu bezpieczeństwa sanitarnego ponad 114 tys. mieszkańców powiatu ostrowieckiego. Wskazano na główne zagrożenia, przyczyny ich powstawania oraz podjęte działania profilaktyczne. Informacje zawarte w niniejszym raporcie wskazują, iż w 2010 r. bezpieczeństwo sanitarne mieszkańców powiatu ostrowieckiego pozostawało na wysokim poziomie. Powyższe było zasługą zarówno służb sanitarnych jak również instytucji inspekcyjnych i samorządowych oraz rosnącej świadomości społecznej w zakresie zagadnień sanitarnych i epidemiologicznych. Analiza opisanego w raporcie stanu sanitarnego powiatu pozwala ocenić na ile skuteczne są dotychczasowe przedsięwzięcia i jak wiele jeszcze wyzwań musimy podejmować w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. Przedstawiając raport władzom samorządowym i administracji województwa, władzom zwierzchnim oraz innym inspekcjom, dziękuję za dobrą współpracę na rzecz zdrowia publicznego mieszkańców powiatu ostrowieckiego. Tekst raportu mogą Państwo znaleźć na stronie internetowej PSSE w Ostrowcu Św. psseostrowiec.pis.gov.pl Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. Wioletta Adamczyk-Nowak 3

4

Spis treści Wstęp...6 I. Ocena zagrożenia epidemiologicznego... 11 II. III. IV. Jakość wody do spożycia....22 Zapobiegawczy nadzór sanitarny.34 Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej...44 V. Stan sanitarny zakładów ochrony zdrowia..52 VI. VII. Warunki sanitarno- higieniczne środowiska pracy...58 Nadzór nad placówkami nauczania i wychowania oraz placówkami wypoczynku dzieci i młodzieży...69 VIII. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku..80 IX. Promocja zdrowia i oświata zdrowotna...92 X. Podsumowanie 103 Spis tabel.107 Spis rysunków.108 5

WSTĘP Zdrowie publiczne zajmuje się zdrowiem na poziomie populacji ludzkiej, zapobieganiem chorobom, przedłużaniem życia, promowaniem zdrowia i aktywności fizycznej poprzez zorganizowane wysiłki na rzecz higieny środowiska, kontrolę chorób zakaźnych, oświatę dotyczącą zasad higieny osobistej, tworzenie i funkcjonowanie służb medycznych i opiekuńczych w celu wczesnego diagnozowania i zapobiegania chorobom, rozwijanie takich społecznych mechanizmów, które zapewnią każdemu standard życia umożliwiający zachowanie i umacnianie zdrowia. Międzynarodowe Stowarzyszenie Epidemiologów (IEA) zdrowie publiczne definiuje jako zorganizowany wysiłek społeczeństwa na rzecz ochrony, promowania i przywracania ludziom zdrowia, a wszelkie programy, świadczenia i instytucje zajmujące się tą problematyką są ukierunkowane na zapobieganie chorobom i potrzeby zdrowotne populacji jako całości. Państwowa Inspekcja Sanitarna należąca do kluczowych instytucji realizujących zadania zdrowia publicznego w oparciu o ustawę z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r., Nr 122, poz. 851 z p. zm.) została powołana w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed wpływem czynników szkodliwych lub uciążliwych, zapobiegania powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. W 2010 r. obchodzono 90-lecie Służby Sanitarno-Epidemiologicznej oraz 55-lecie Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Wraz ze zmieniającą się sytuacją zdrowotną, gospodarczą, polityczną kraju oraz rozwojem nauk medycznych, zmieniały się też funkcje i zadania inspekcji sanitarnej, zawsze jednak priorytetem była ochrona zdrowia ludzkiego. Pojawiające się nowe zagrożenia implikowały zmiany prawne zwiększające kompetencje inspekcji sanitarnej w nowych obszarach np: - nadzoru nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego, żywnością genetycznie zmodyfikowaną, - nadzoru nad substancjami i preparatami chemicznymi, detergentami, produktami biobójczymi i substancjami czynnymi, 6

- nadzoru nad prekursorami narkotykowymi, - ochrony zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, - zagrożeń związanych ze środkami zastępczymi. Realizując ustawowe kompetencje PSSE w Ostrowcu Św. sprawowała nadzór w zakresie przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących: warunków higieniczno- sanitarnych, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia w których są udzielane świadczenia zdrowotne, obejmując nadzorem zakłady opieki zdrowotnej w ramach podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, oraz prywatne gabinety medyczne, a także inne obiekty świadczące usługi zdrowotne, higieny środowiska, prowadząc monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia, monitoring jakości wody z kąpielisk i basenów, utrzymania należytego stanu higienicznego nieruchomości, zakładów pracy, instytucji, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, warunków produkcji, transportu, przechowywania i wprowadzania do obrotu żywności oraz warunków żywienia zbiorowego, nadzoru nad jakością zdrowotną żywności, warunków zdrowotnych środowiska pracy, w celu zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji. W ramach działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych Państwowa Inspekcja Sanitarna: monitorowała sytuację epidemiologiczną powiatu ostrowieckiego, prowadziła działania zapobiegawcze związane z rozprzestrzenianiem się chorób zwłaszcza zakaźnych, wymagających skonsolidowanych działań przeciwepidemicznych, identyfikowała i zwalczała czynniki ryzyka zdrowotnego w środowisku, miejscu pracy, nauki i wypoczynku oraz w zakładach świadczących usługi zdrowotne, prowadziła promocję zdrowego stylu życia, zachowań prozdrowotnych wśród dzieci i młodzieży oraz wybranych grup o ryzykownych zachowaniach. Realizacja zadań odbywała się w ramach systemów informatycznych obowiązujących 7

w krajach Unii Europejskiej (np: RASFF, RAPEX), poprzez monitoring jakości wody do spożycia ( WODA-EXCEL), prowadzenie oceny ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa żywności (dokumentowanie i wdrożenie GHP, GMP, HACCP), nadzór epidemiologiczny nad chorobach zakaźnymi. Działania w zakresie bezpieczeństwa żywności, zwalczania chorób zakaźnych, warunków pracy, higieny środowiska oraz innych zadań wynikających z zagrożeń zdrowia publicznego, prowadzone są we współpracy z innymi inspekcjami w oparciu o zapisy w przepisach prawa i zawierane porozumienia uszczegóławiające warunki, tryb i formę współpracy. PSSE w Ostrowcu Św. stanowi integralną część funkcjonującego na terenie woj. świętokrzyskiego kompatybilnego systemu współdziałania wszystkich organów odpowiedzialnych za ochronę ludności w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej. Z uwagi na konieczność podejmowania natychmiastowych działań w czasie wystąpienia sytuacji kryzysowej, wpływającej na bezpieczeństwo środowiska w tym zdrowie i życie ludzi PPIS Ostrowcu Św. aktualizuje opracowane plany, procedury, uczestniczy w posiedzeniach i ćwiczeniach symulacyjnych Powiatowego i Miejskiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego. Mając świadomość rangi pełnionych zadań i chcąc wykonywać je w sposób kompetentny, w celu osiągnięcia i utrzymania wysokiego poziomu usług kontrolnych Państwowa Inspekcja Sanitarna powiatu ostrowieckiego wdrożyła i stale doskonali system zarządzania zgodnie z normą PN-EN ISO/IEC 17020:2006 Ogólne kryteria działania różnych rodzajów jednostek inspekcyjnych pracując w oparciu o ujednolicone i wdrożone procedury ogólne i procedury kontroli. Czynności kontrolne wykonywane są zgodnie z ustalonymi metodami, wymaganiami przepisów prawa z uwzględnieniem przepisów prawa Unii Europejskiej oraz zgodnie z wymaganiami klientów. Pracownicy PSSE w Ostrowcu Św., w poczuciu odpowiedzialności za poziom kompetencji oraz wiarygodności wykonywanych czynności inspekcyjnych, sukcesywnie podnosili swoje kwalifikacje, uczestnicząc w szkoleniach organizowanych na szczeblu wojewódzkim i centralnym. Systematyczne prowadzenie bieżącego i zapobiegawczego nadzoru sanitarnego oraz dokonywanie okresowych ocen umożliwiało Państwowej Inspekcji Sanitarnej monitorowanie 8

sytuacji epidemiologicznej powiatu oraz w razie konieczności podejmowanie natychmiastowych działań interwencyjnych. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Ostrowcu Św. obejmuje swoim nadzorem powiat ostrowiecki tj.: 3 miasta: Ostrowiec Św., Ćmielów, Kunów, 1 gminę miejską: Ostrowiec Św., 2 gminy wiejsko-miejskie: Ćmielów, Kunów 3 gminy wiejskie: Bałtów, Bodzechów, Waśniów. Skala realnych i potencjalnych zagrożeń decydowała o tym, jakie czynniki środowiskowe były przedmiotem systematycznego nadzoru i wynikających z nich działań represyjnych i interwencyjnych. W 2010 roku ( stan na 31.12.2010 r.) nadzorem objęto 2325 obiektów. Z dniem 01.01.2010 r. przekazano ŚPWIS Kielce wykaz wraz z dokumentacją 21 obiektów, dla których organem założycielskim jest powiat ostrowiecki. Przeprowadzono 1770 kontroli, wydano 287 decyzji merytorycznych i 205 decyzji płatniczych, 42 postanowienia, 150 opinii, nałożono 62 mandaty karne na kwotę 9550 zł. W ramach urzędowej kontroli żywności, monitoringu jakości wody do spożycia, z kąpielisk i basenów, kontroli biologicznej skuteczności sterylizacji pobrano do badań łącznie 672 próby w tym 313 prób wody, 272 próby żywności, 87 prób test Sporal. Wyniki działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej pozwalają na ocenę sytuacji epidemiologicznej i stanu sanitarnego powiatu ostrowieckiego uwzględniającą istniejące oraz mogące się pojawić zagrożenia. Informacje zawarte w niniejszym raporcie wskazują na wysoki poziom bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowotnego mieszkańców powiatu ostrowieckiego. Nadal jednak wobec nowych zagrożeń związanych ze szczególnie niebezpiecznymi chorobami zakaźnymi, podatności populacji na działanie nieznanych lub nowo pojawiających się czynników szkodliwych w środowisku naturalnym, miejscu zamieszkania i pracy, katastrofami naturalnymi, konieczne jest prowadzenie nadzoru zapobiegawczego oraz systematycznego nadzoru bieżącego obejmującego działania prewencyjne, monitoringowe i naprawcze. 9

Prezentowane w dokumencie dane liczbowe pochodzą ze sprawozdań za 2010 rok, realizowanych przez PSSE w Ostrowcu Św. w ramach badań statystycznych, oraz systemów monitoringowych PIS. 10

I.OCENA ZAGROŻENIA EPIDEMIOLOGICZNEGO Choroby zakaźne i epidemie z nimi związane mają od wieków istotny wpływ na historię ludzi. Dzięki działaniom służb medycznych, szczepieniom, antybiotykom opanowano w dużej mierze zagrożenia związane z chorobami zakaźnymi. Pomimo tych sukcesów, na świecie pojawiają się nowe choroby zakaźne, a te które zdawały się nie stanowić już większego problemu stają się zagrożeniem na nowo. Rok 2010 rozpoczął się pod znakiem pandemii grypy AH1N1/v, która 11 czerwca 2009 roku została ogłoszona przez Światową Organizację Zdrowia. W dniu 10.08.2010 r. na posiedzeniu Komitetu ds. Sytuacji Wyjątkowych WHO ogłoszono fazę postpandemiczną grypy AH1N1/v. Kontynuowany był nadzór epidemiologiczny nad zachorowaniami na grypę i zachorowaniami grypopodobnymi, przeciwdziałanie pojawianiu się nowych przypadków zachorowań, szybkie wykrywanie zachorowań oraz prowadzenie działań prewencyjnych. W powiecie ostrowieckim w roku 2010 grypa nie stanowiła poważnego zagrożenia w zakresie zdrowia publicznego. Monitorowanie sytuacji epidemiologicznej oparte jest na zasadach rzetelnego nadzoru epidemiologicznego prowadzonego poprzez analizę zgłoszonych zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia. Rejestracja zgłaszanych przypadków zachorowań na choroby zakaźne prowadzona jest zgodnie z definicjami przypadków chorób zakaźnych opracowanych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego, przyjętymi w Unii Europejskiej. W 2010 roku do PSSE w Ostrowcu Św. zgłoszono 774 przypadków zachorowań na choroby zakaźne, zakażenia i zatrucia (w 2009 r. - 678), 162 osoby z powodu chorób zakaźnych było hospitalizowanych. Nie zanotowano chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych m.in. cholery, dżumy, ospy prawdziwej, gorączek krwotocznych. Zanotowano 1 ognisko chorób przenoszonych drogą pokarmową wywołane przez rotawirusy. Ognisko dotyczyło 1 rodziny, zachorowało 4 dzieci do lat 14, w tym 3 poddano hospitalizacji. Na podstawie przeprowadzonego dochodzenia epidemiologicznego ustalono, że zakażenie szerzyło się drogą kontaktową. 11

Rok 2010 to rok wolny od zakażeń Neisserią meningitidis (w 2009 r. zarejestrowano 2 przypadki, współczynnik zapadalności wyniósł 1,74/100 tys.). Wpływ na to wywarła niewątpliwie przeprowadzona w roku 2008 na terenie powiatu ostrowieckiego akcja szczepień przeciwko Neisseria meningitidis typu C w populacji młodzieży z roczników 1989-1994. Dokonując analizy i oceny epidemiologicznej powiatu ostrowieckiego w porównaniu z 2009 rokiem widoczny jest wzrost zachorowań na choroby zakaźne o charakterze wirusowym tj. wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, ospy wietrznej. Wśród chorób objętych obowiązkową profilaktyką ujętą w Programie Szczepień Ochronnych nie rejestrowano zachorowań na odrę, błonicę, krztusiec, poliomyelitis, tężec. 1.Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych jednostek chorobowych 1.1.Grypa i podejrzenia grypy ( w tym A/H1N1 v ) W roku 2010 zarejestrowano 23 przypadki grypy i podejrzenia grypy (w 2009 r.-560). W powiecie ostrowieckim współczynnik zapadalności wynosił 20,06/100 tys. (w 2009 r. 486,63/100 tys.). Zarejestrowano tylko 2 potwierdzone przypadki grypy A/H1N1/v (w 2009r.-5), współczynnik zapadalności wyniósł 4,34/100 tys.( w 2009 r. -1,74/100 tys.), w Polsce 0,57/100 tys. Wskaźniki zachorowań na grypę sezonową w powiecie ostrowieckim i całym województwie świętokrzyskim były niższe w porównaniu ze wskaźnikami dla Polski. Obowiązek zgłaszalności przez lekarzy zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę był kilkakrotnie przez PPIS w Ostrowcu Św. monitowany. 12

Rys.1. Liczba przypadków grypy i podejrzeń grypy w powiecie ostrowieckim w latach 2007-2010. 1.2.Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o etiologii wirusowej przebiega na ogół łagodnie, 60% przypadków jest wywołanych przez enterowirusy, w pozostałych przypadkach nie udaje się ustalić czynnika etiologicznego. W zapaleniach opon mózgowo-rdzeniowych unieszkodliwianie źródeł zakażenia polega na hospitalizacji chorego oraz na rygorystycznym przestrzeganiu zasad higieny osobistej. W 2010 r. zarejestrowano 8 przypadków, co daje współczynnik zapadalności 6,97/100 tys. (2009 r.-5, zapadalność 4,34/100 tys.). a w województwie świętokrzyskim 24 przypadków, zapadalność w 2009 r. -1,88/100 tys. Z analizy dokumentacji epidemiologicznej wynika, że kliniczne rozpoznanie wirusowego zakażenia opon mózgowo-rdzeniowych rzadko opiera się na wynikach szczegółowej diagnostyki mikrobiologicznej. Tylko w 2 przypadkach wykonano badania serologiczne, wszystkie przypadki diagnozowano na podstawie objawów klinicznych i ogólnego badania płynu mózgowo- rdzeniowego. W 2010 r. infekcje wirusowe objęły osoby w przedziale wiekowym od 5 do 40 roku życia, w 2009 r. najwięcej zachorowań notowano w przedziale wiekowym 21-68 lat. 13

Rys.2. Liczba przypadków wirusowego zapalenia opon mózgowo rdzeniowych w powiecie ostrowieckim w latach 2007-2010 1.3.Wirusowe zapalenia wątroby W roku 2010 nastąpił znaczny spadek zapadalności na wirusowe zapalenia wątroby. Zarejestrowano łącznie 3 przypadków wzw B przewlekłe, co daje współczynnik zapadalności 2,61/100 tys. W województwie świętokrzyskim zapadalność na wzw B wyniosła w 2009 r. -5,97/100 tys. Stan nosicieli w powiecie ostrowieckim nie zwiększył się, na 31.12.2010 r. wyniósł : 342 nosicieli stałych antygenu Hbs oraz 362 nosicieli wirusa HCV. Nie notowano zakażeń wzw typu A i C. Rys.3. Liczba zachorowań na wzw B w latach 2007-2010 w powiecie ostrowieckim. 14

1.4. Lamblioza Rys.4. Liczba zachorowań na lambliozę w latach 2008-2010 w powiecie ostrowieckim. 1.5.Borelioza W 2010 r. nastąpił dalszy spadek zachorowań na lambliozę. Zarejestrowano 18 przypadków (w 2009 r.- 30). Współczynnik zapadalności osiągnął wartość 15,69/100 tys., (w 2009 r. 26,07/100 tys.), a w woj. świętokrzyskim w 2009 r. współczynnik zapadalności osiągnął wartość 4,87/100 tys. Liczba zachorowań na boreliozę utrzymuje się na podobnym poziomie co w roku poprzednim. W 2010 r. zarejestrowano 9 przypadków (w 2009 r. - 8 ). Współczynnik zapadalności osiągnął wartość 7,84/100 tys. (w 2009 r.- 6,95/100 tys.), a w woj. świętokrzyskim w 2009 r. współczynnik zapadalności osiągnął wartość 12,88/100 tys. 1.6.Salmonellozy zatrucia pokarmowe W 2010 r. zarejestrowano 13 zachorowań (w 2009 r.- 30). Współczynnik zapadalności osiągnął 11,33/100 tys., (w 2009 r.-26,07/100 tys.), a w woj. świętokrzyskim w 2009 r. współczynnik zapadalności osiągnął wartość 23,19/100 tys. 1.7. Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirusy W 2010 r. nastąpił spadek zachorowań na zakażenia jelitowe wywołane rotawirusem. Zgłoszono 52 przypadki, współczynnik zapadalności wyniósł 45,34/100 tys. (w 2009 r. 15

75,60/100 tys.), a w woj. świętokrzyskim w 2009 r. współczynnik zapadalności osiągnął wartość 97,38/100 tys. 1.8. Gruźlica W 2010 r. zgłoszono 34 przypadki, współczynnik zapadalności wyniósł 29,64/100 tys. (w 2009 r.- 26,07/100 tys. ), podczas gdy w woj. świętokrzyskim w 2009 r. wyniósł 32,29/100tys. 1.9. Styczność i narażenie na wściekliznę/potrzeba szczepień W związku z zagrożeniem wścieklizną przeprowadzono 49 dochodzeń epidemiologicznych z powodu pokąsań przez zwierzęta (w 2009 r.-83). Do szczepień p/wściekliźnie zakwalifikowano 12 osób, w tym 1 osoba była hospitalizowana (w 2009 r. do szczepień zakwalifikowano 16 osób, 2 osoby poddano hospitalizacji). 2. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne wieku dziecięcego 2.1.Ospa wietrzna W 2010 r. odnotowano znaczący wzrost zachorowań na ospę wietrzną w porównaniu z rokiem poprzednim. Zarejestrowano 485 przypadki (w 2009 r. 174). Współczynnik zapadalności osiągnął wartość 422,94/100 tys., (w 2009r.- 151/100tys.), a w woj. świętokrzyskim w 2009 r. współczynnik zapadalności osiągnął wartość 400,77/100 tys. 2.2. Różyczka Rok 2010 r. to kolejny rok w którym obniżyła się liczba zachorowań na różyczkę. Odnotowano tylko 1 przypadek (2009 r.- 4 przypadki). Zapadalność w powiecie ostrowieckim osiągnęła wartość 0,87/100tys. (w 2009 r. 3,48 /100 tys.), a w woj. świętokrzyskim w 2009 r. współczynnik zapadalności osiągnął wartość 32,21/100tys. Rys.5. Liczba zachorowań na różyczkę w latach 2008-2010 16

2.3. Nagminne zapalenie przyusznic (świnka) W 2010 r. nieznacznie wzrosła liczba zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic, zarejestrowano 7 przypadków (2009 r. - 4 przypadki). Współczynnik zapadalności wyniósł 6,10/100 tys. (w 2009 r.- 3,48/100 tys.). W woj. świętokrzyskim w 2009 r. współczynnik zapadalności osiągnął wartość 10,05/100 tys. 2.4. Biegunki u dzieci do lat 2 (A04,A08,A09) W 2010 r. znacząco spadła liczba zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2. Odnotowano 37 przypadków (w 2009 r.- 108). Wskaźnik zapadalności osiągnął wartość 32,26/100 tys., (w 2009 r. - 93,85/100 tys.), a w woj. świętokrzyskim w 2009 r. współczynnik zapadalności osiągnął wartość 283,36/100 tys. Tabela 1. Liczba zachorowań i zapadalność na wybrane choroby zakaźne zarejestrowane na terenie powiatu ostrowieckiego w latach 2008-2009-2010 2008 r. 2009 r. 2010 r. Lp. Zapadalność na Zapadalność Zapadalność Jednostka chorobowa Liczba Liczba Liczba 100 tys. na 100 tys. na 100 tys. zachorowań zachorowań zachorowań mieszkańców mieszkańców mieszkańców 1. Salmonellozy-zatrucia pokarmowe 29 25,14 30 26,07 13 11,33 2. Wirusowe zakażenia jelitowe wywołane przez rotawirus 13 11,30 87 75,60 52 45,34 3. Biegunki u dzieci do lat 2 109 94,50 108 93,85 37 32,26 4. Lamblioza 68 58,95 30 26,07 18 15,69 5. Borelioza 9 7,80 8 6,95 9 7,84 6. Tężec 1 0,86 - - - - 7. Krztusiec 2 1,74 - - - - 8. Płonica 55 47,68 30 26,07 25 21,80 9. Zapalenie opon mózgowo rdzeniowych Wirusowe określone,nieokreślone 6 5,20 5 4,34 8 6,97 Kleszczowe zapalenie - - 1 0,85 - - mózgu 10. Choroba meningokokowa 9 7,80 2 1,74 - - 11. Róża 77 66,76 24 20,86 14 12,20 12. Ospa wietrzna 968 839,30 174 151,20 485 422,94 13. Różyczka 24 20,80 4 3,48 1 0,87 14. Świnka 13 11,27 4 3,48 7 6,10 17

15. Wirusowe zapalenia wątroby typu A - - - - - - typu B 7 6,06 3 2,60 3 2,61 typu C 11 9,53 8 6,95 - - inne 2 1,73 1 0,86 - - 16. Styczność i narażenie na wściekliznę 15 13,03 16 13,90 12 10,46 17. Grypa 236 204,62 560 486,63 21 18,31 18. Grypa wywołana wirusem A/H1N1v - - 5 4,34 2 1,74 3. Realizacja programu szczepień ochronnych. W roku 2010 szczepienia ochronne realizowane były w oparciu o Program Szczepień Ochronnych na rok 2010 stanowiący załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 22 października 2009 r. (Dz. Urz. MZ 09.10.47). Szczepienia ochronne przeprowadzone w sposób prawidłowy stanowią najważniejszy aspekt profilaktyki w wielu chorobach zakaźnych. Antygen podany w postaci szczepionki prowadzi podobnie jak w procesie przebycia choroby do powstania odporności przeciwzakaźnej.w miarę jak wzrasta liczba osób uodpornionych, maleje liczba osób podatnych na zakażenie, również tych nie uodpornionych (odporność populacyjna). Obowiązkowe szczepienia ochronne oraz szczepienia zalecane na terenie powiatu ostrowieckiego realizowane były w 22 punktach szczepień spełniających wymogi gabinetu zabiegowego. Szczepieniami objęto 21 203 dzieci w grupach wiekowych od 0-19 roku życia oraz 2215 powyżej 19 roku życia. Nie nastąpiły zmiany w Programie Szczepień Ochronnych na 2010 r. w stosunku do roku 2009. Nadal szczepieniom przeciw pneumokokom podlegają dzieci z grup ryzyka od 2 m-ca do 5 r.ż., a szczepieniom przeciwko ospie wietrznej dzieci z grup ryzyka do ukończenia 12 r.ż. W roku 2010 r. zgłoszono jeden przypadek niepożądanego odczynu poszczepiennego, po szczepieniu przeciwko gruźlicy. 18

Podczas przeprowadzonych 24 kontroli w punktach szczepień zwrócono szczególną uwagę na odpowiednie przechowywanie preparatów szczepionkowych, stan zaszczepienia dzieci i młodzieży, sposób wykorzystania szczepionek wielodawkowych. Poniższe tabele przedstawiają dane ze stanu zaszczepienia dzieci i młodzieży i wskazują, że wykonawstwo szczepień od kilku lat utrzymuje się na podobnym,wysokim poziomie. Tabela 2. Wykonawstwo szczepień w rocznikach podlegającym szczepieniom w 2010 r. zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych. Szczepienie Rocznik Rodzaj szczepienia BCG 2010 Szczepienie norowodkowe p/wzw B 2010 Szczepienie pierwotne i uzupełniajace 2009 Szczepienie podstawowe 2008 Szczepienie podstawowe 1997 Szczepienie (14 r.ż) podstawowe Wykonawstwo PSSE Ostrowiec Św. w 2010r. Wykonawstwo PSSE Ostrowiec Św. w 2009r. Wykonawstwo w województwie 2009r. 100% 100% 99,85% 96,59% 96,63% - 99,42% 96,64% 90,50% 99,90% 99,90% 99,95% 100% 100% 99,99% DTP 2010 Szczepienie pierwotne p/odra, świnka, różyczka 2009 Szczepienie pierwotne+ uzupełniające 2009 Szczepienie podstawowe 2008 Szczepienie podstawowe p/poliomyelitis 2010 Szczepienie pierwotne DTaP+ p/poliomyelitis 2009 Szczepienie pierwotne + uzupełniajace 2005 Szczepienie pierwsze przypominające 2004 Szczepienie pierwsze przypominające 66,71% 66,91% - 100% 99,94% 99,55% 88,10% 91.34% - 99,48% 91,34% 85,05% 66,71% 99,72% - 100% 99,87% 99,55% 99,47% 99,34% - 99,66% 99,21% 90,20% Odra/Odra, świnka,różyczka Td-p/błonica,tężec 1997 2001 rewakcynacja 98,80% 89,80% - 2000 rewakcynacja 98,98% 97,70% 82,61% Szczepienie II przypominające 99,73% 99,78% - 19

(14 rok życia) 1996 Szczepienie II przypominające 99,33% 99,42% 93,61% Td-p/błonica,tężec (14 rok życia) 1992 Szczepienie III przypominające 1991 Szczepienie III przypominające 96,06% 97,00% - 98,87% 99,73% 84,89% Poza obowiązkowym kalendarzem szczepień ochronnych istotną rolę w uodpornianiu populacji odgrywają tzw. szczepienia zalecane. Pomimo pełnej odpłatności za szczepienia zalecane istnieje coraz większa świadomość społeczeństwa, chcącego skorzystać z tej formy profilaktyki. Dotyczy to także zwiększającej się grupy osób podróżujących, którzy powinni być odpowiednio zabezpieczeni przed powszechnie występującymi chorobami zakaźnymi w krajach Afryki, Ameryki Południowej czy Azji. Problemem ograniczającym powszechność korzystania z tego rodzaju prewencji jest aspekt ekonomiczny, ponieważ koszt szczepień zalecanych jest niestety wysoki. L p Tabela 3. Skala i rodzaj szczepień zalecanych wykonanych w latach 2008-2010. Liczba Liczba Rodzaj zaszczepionych zaszczepionych szczepienia 2008 r. 2009 r. Liczba zaszczepionych 2010 r. 1. p/ospie wietrznej 17 18 27 2. p/grypie 3525 4574 3527 3. p/biegunce rotawirusowej 117 261 241 4. p/wirusowi brodawczaka ludzkiego 25 33 143 5. p/streptococus pneumoniae 187 191 183 6. p/neisseria meningitidis 1811* 131 83 7. p/wzw typu A 12 35 25 *liczba obejmuje 8610 osób zaszczepionych podczas akcji szczepień 20

Wnioski Na terenie powiatu ostrowieckiego w 2010 r. nie zanotowano chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Polepszający się stan sanitarno-higieniczny placówek służby zdrowia, skuteczność nadzoru nad zapobieganiem zakażeniom związanym z naruszeniem ciągłości tkanek na drodze zabiegów medycznych i niemedycznych jest istotnym czynnikiem wpływającym na ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa HBV i HCV. Działania w tym zakresie wymagają dalszego monitorowania. Znacząco zmniejszyła się ilość przypadków biegunek u dzieci do lat 2. Ponieważ do zakażeń i zatruć pokarmowych u dzieci do lat 2 dochodzi niemal wyłącznie w środowisku domowym, powyższe jest wynikiem wzrostu świadomości w zakresie konieczności przestrzegania higieny. To efekt prowadzonej długofalowo przez Inspekcję Sanitarną oświaty zdrowotnej skierowanej do licznego kręgu odbiorców, kształtującej zachowania prozdrowotne na rzecz zwiększenia higieny osobistej oraz higieny przygotowywania posiłków. Wzrost zachorowalności na ospę wietrzną jest wynikiem cyklicznie występujących zwiększonych zachorowań tzw. epidemii wyrównawczych charakterystycznych dla niektórych chorób; wskazuje to na konieczność propagowania szczepień ochronnych. Wykonawstwo szczepień ochronnych na terenie powiatu ostrowieckiego kształtuje się od kilku lat na wysokim poziomie. W 2010 r. nie notowano osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych. Wystąpił jeden niepożądany odczyn poszczepienny związany ze szczepieniem przeciw gruźlicy. 21

II. JAKOŚĆ WODY DO SPOŻYCIA Państwowa Inspekcja Sanitarna na terenie powiatu ostrowieckiego sprawuje nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t. j. Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851, z p. zm.) i ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. j. Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858, z p. zm.). Wymagania jakim powinna odpowiadać jakość wody, sposób oceny przydatności wody oraz sposób sprawowania nadzoru określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z p. zm.). Woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, wszelkich substancji w stężeniach stanowiących potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego oraz nie ma agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia wymagania mikrobiologiczne i chemiczne określone w w/w rozporządzeniu. Woda wykorzystywana do zaopatrzenia ludności na terenie powiatu ostrowieckiego w 100 % pochodzi z ujęć podziemnych. W 2010 r. Państwowa Inspekcja Sanitarna w Ostrowcu Św. nadzorowała 21 urządzeń wodnych (Rys. 6.), w tym: 18 wodociągów służących do zbiorowego zaopatrzenia ludzi w wodę przeznaczoną do spożycia, 2 inne podmioty zaopatrujące w wodę zakłady pracy, szkołę oraz 1 studnię publiczną (2009 r. - 25 urządzeń wodnych w tym: 18 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia, 6 innych podmiotów, 1 studnię publiczną). Wszystkie wodociągi zbiorowego zaopatrzenia dostarczały wodę odpowiadającą wymogom sanitarnym. Wodociągi zaopatrywały w wodę przeznaczoną do spożycia 110,2 tys. ludności (Rys. 7.), co stanowi 96,1 % wszystkich mieszkańców powiatu (2009 r. 109,8 tys. mieszkańców korzystało z wody dostarczanej przez wodociągi). 22

Rys.6. Struktura wodociągów oraz innych urządzeń wodnych dostarczających wodę przeznaczoną do spożycia dla mieszkańców powiatu ostrowieckiego w latach 2008-2010 w zależności od produkcji w m 3 /d. Rys. 7. Stopień zaopatrzenia ludności w wodę dostarczaną przez wodociągi oraz inne podmioty w roku 2010. Systematycznie zwiększa się udział wodociągów o produkcji 100 1000 m 3 /d, co spowodowane jest likwidacją wodociągów o niewielkiej wydajności i zakwalifikowaniem niektórych wodociągów do grupy podmiotów o większej produkcji. 23

W ogólnej strukturze zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia w 2010 r. zmniejszył się udział innych podmiotów zaopatrujących w wodę, w związku z wykorzystywaniem wody pochodzącej z indywidualnych ujęć wyłącznie na potrzeby zakładów pracy i zaprzestaniem nadzoru przez PIS nad w/ w obiektami. Woda do badań pobierana była zgodnie z wcześniej ustalonym harmonogramem w wytypowanych punktach monitoringowych. Badania obejmowały oznaczenia: organoleptyczne, fizyczne, chemiczne i mikrobiologiczne. W 2010 r. pobrano do badań 171 prób wody do spożycia (2009 r. 155 prób). Jakość wody kontrolowana była przez Państwową Inspekcję Sanitarną, a także przedsiębiorstwa wodociągowo- kanalizacyjne w ramach kontroli wewnętrznej. Pozwalało to na skuteczną ocenę jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na terenie powiatu ostrowieckiego (Tabela 4). Tabela 4. Urządzenia do zaopatrywania ludności w wodę i ocena jakości wody do spożycia w latach 2009-2010. Liczba ludności Liczba urządzeń zaopatrywanej Wyszczególnienie w wodę (w tys.) Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia 2009 r. według ewidencji odpowiadająca wymaganiom nieodpowiadająca wymaganiom odpowiadającą wymaganiom nieodpowiadającą wymaganiom 18 18 0 109,8 0 wodociągi o produkcji [m 3 /dobę] < 100 1000 2010 r. 18 18 0 110,2 0 2009 r. 6 6 0 7,5 0 2010 r. 4 4 0 3,6 0 2009 r. 11 11 0 29,2 0 10000 2010 r. 13 13 0 33,8 0 2009 r. 0 0 0 0 0 100-1000- 10000-100000 2010 r. 0 0 0 0 0 2009 r. 1 1 0 73,1 0 24

Inne podmioty zaopatrujące w wodę 2010 r. 1 1 0 72,8 0 2009 r. 6 5 1 0,21 3,5 Studnie publiczne 2010 r. 2009 r. 2 1 1 0,05 3,5 1 0 1 0 0,013 2010 r. 1 1 0 0,013 0 W 2010 r. prowadzono monitoring jakości wody w systemie WODA- EXCEL. Dokonywano kwartalnej aktualizacji bazy danych: wodociągów, ujęć głębinowych, stacji uzdatniania, zbiorników wyrównawczych, stref zaopatrzenia, punktów pobierania próbek wody oraz rocznej oceny zaopatrzenia i jakości wody na terenie poszczególnych gmin. Wydano 39 ocen jakości wody oraz 10 decyzji dotyczących nadzorowanych urządzeń wodnych. 1. Charakterystyka poszczególnych grup urządzeń zaopatrzenia ludności w wodę Wodociągi są podstawowymi urządzeniami zaopatrzenia ludności miast i wsi w wodę przeznaczoną do spożycia. Dostarczają one w ramach zbiorowego zaopatrzenia wodę o dobrej jakości dla 96,1 % mieszkańców powiatu ostrowieckiego (Rys. 8). 25

Rys.8. Struktura zaopatrzenia mieszkańców powiatu ostrowieckiego w wodę przeznaczoną do spożycia pochodzącą z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia o produkcji w m 3 /d w latach 2009-2010. Zbiorowe zaopatrzenie w wodę jest zadaniem własnym gminy. To działalność polegająca na ujmowaniu, uzdatnianiu i dostarczaniu wody, prowadzona przez przedsiębiorstwo wodociągowo- kanalizacyjne. Na terenie powiatu ostrowieckiego działalność w ramach zbiorowego zaopatrzenia prowadzi 4 przedsiębiorstwa wodociągowe oraz 2 gminne jednostki organizacyjne: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. w Ostrowcu Św. ul. Sienkiewicza 91- miasto i gm. Ostrowiec Św., Zakład Gospodarki Komunalno- Mieszkaniowej w Kunowie ul. Partyzantów 47- miasto i gm. Kunów, Gminny Zakład Gospodarki Komunalnej w Bodzechowie Szewna ul. Armii Ludowej 3- gm. Bodzechów, Samorządowy Zakład Wodociągów i Gospodarki Komunalnej w Ćmielowie ul. Kolejowa 43- miasto i gm. Ćmielów, Gmina Bałtów- Bałtów 32, Gmina Waśniów- Waśniów ul. Rynek 24. Kontrolę jakości wody w 2010 r. prowadziły jednostki PIS działające w zintegrowanym systemie, a także przedsiębiorstwa wodociągowo- kanalizacyjne. Dzięki temu uzyskano informację o jakości wody zarówno u konsumenta, a także w ujęciach i miejscach pozwalających na ocenę procesu uzdatniania i wprowadzania wody do sieci wodociągowej. 26

1.1.Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia o produkcji < 100 m 3 / dobę W 2010 r. podobnie jak w latach poprzednich skontrolowano 100 % wodociągów o produkcji < 100 m 3 /dobę. Stanowiły one 19,0 % wszystkich urządzeń wodnych objętych ewidencją (2009 r.- 24,0 %). Wodociągi o produkcji < 100 m 3 /dobę dostarczały wodę o dobrej jakości dla 3,3 % mieszkańców powiatu. 1.2.Wodociągi o produkcji 100-1000 m 3 /dobę W roku 2010 znacznie zwiększył się udział wodociągów o produkcji 100-1000 m 3 /dobę w ogólnej liczbie nadzorowanych urządzeń wodnych, który wynosił 61,9 % (2009 r.- 44 %). Z tej grupy wodociągów korzystało 30,7 % mieszkańców powiatu. Jakość wody odpowiadała wymogom sanitarnym. W 2010 r. w miesiącu lipcu doszło do miejscowego skażenia chemicznego wodociągu Szewna gm. Bodzechów. Zanieczyszczenie nastąpiło na skutek nieprawidłowego poboru wody przez mieszkańca podczas napełniania zbiornika ze środkiem ochrony roślin o nazwie DURSBAN 480 EC. Fakt przedostania się do sieci wodociągowej pestycydów, uzasadnił wydanie przez PPIS w Ostrowcu Św. decyzji o braku przydatności wody do spożycia oraz wyłączenie z eksploatacji części sieci wodociągowej zgodnie z 14 ust. 1 pkt 4 oraz ust. 4 i 5 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z p. zm.). Ustalono substancję czynną pestycydu- chloropiryfos, w oparciu o kartę charakterystyki stwierdzono niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia ludzi. Przedsiębiorstwo wodociągowo- kanalizacyjne odpowiedzialne za jakość dostarczanej wody wyłączyło z eksploatacji skażony odcinek sieci wodociągowej. Rozmieszczono w odległości od 50 do 100 metrów ogłoszenia informujące mieszkańców o braku przydatności wody do spożycia. Informacje przekazano również władzom gminnym. Od momentu wyłączenia z eksploatacji części wodociągu, mieszkańcom przedmiotowego terenu dostarczano wodę oznakowanym beczkowozem, informując, iż wodę czerpaną z beczkowozu należy przed użyciem poddać przegotowaniu. Podjęcie działań naprawczych w celu wyeliminowania zanieczyszczenia z sieci wodociągowej obejmowało płukanie sieci wewnętrznych budynków oraz sieci rozdzielczej, w późniejszym okresie po konsultacji z producentem pestycydu z wykorzystaniem ługu sodowego o ph 9. 27

PPIS w Ostrowcu Św. monitorował zawartość chloropiryfosu w wodzie pobierając próby w kolejnych dniach. Płukanie sieci powodowało stopniowe obniżanie się stężenia pestycydu. W sumie do badań pobrano 28 prób wody przeznaczonej do spożycia. W dniu 02.08.2010 roku PPIS w Ostrowcu Św. otrzymał informację od Dyrektora Gminnego Zakładu Gospodarki Komunalnej w Szewnie o podjętych działaniach w związku ze skażeniem wody z wodociągu Szewna. Przeprowadzone wyniki badań potwierdziły brak w skażonej części sieci wodociągowej pestycydu. Na podstawie wykonanych badań próbek wody dnia 10 sierpnia 2010 r. PPIS w Ostrowcu Św. stwierdził przydatność wody do spożycia pochodzącej z wodociągu Szewna w całej sieci wodociągowej i zezwolił na jego eksploatacje. 1.3.Wodociągi o produkcji 1000 10000 m 3 /dobę Na terenie powiatu ostrowieckiego brak jest wodociągów o produkcji 1000 10000 m 3 /d. 1.4.Wodociągi o produkcji 10000 100000 m 3 /dobę Państwowa Inspekcja Sanitarna w Ostrowcu Św. nadzoruje 1 wodociąg o produkcji 10000 100000 m 3 /dobę, który zaopatruje w wodę o dobrej jakości największą liczbę mieszkańców powiatu - ok. 66,1 %. Woda z wodociągu Ostrowiec jest systematycznie badana na zawartość wszystkich parametrów określonych w monitoringu kontrolnym i przeglądowym- spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z p. zm.). W 2010 r. pobrano do badań 49 prób wody, z czego 9 prób na określenie zawartości trichloroetenu i tetrachloroetenu ze względu na sąsiedztwo studni zasilających wodociąg Ostrowiec z zanieczyszczonym związkami trichloroetenu i tetrachloroetenu ujęciem Celsa Huta Ostrowiec. Jednocześnie zgodnie z zgodnie z art. 5 ust. 1a ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. Dz. U. z 2006 r. nr 123, poz. 858 z p. zm.) kontrolę wewnętrzną jakości dostarczanej wody z wodociągu Ostrowiec prowadzi przedsiębiorstwo wodociągowo- kanalizacyjne w Ostrowcu tj. MWiK Sp. z o. o. ul. Sienkiewicza 91, 27-400 Ostrowiec Św. Do jego obowiązków należała kontrola jakości wody, w szczególności w ujęciach oraz w miejscu wprowadzania wody do sieci wodociągowej. Laboratorium MWiK Sp. z o.o. w 2010 r. wykonało 23 badania wody w poszczególnych 11 studniach stanowiących ujęcie wody przeznaczonej do spożycia dla wodociągu Ostrowiec. Wyniki 28

badań zgodnie z opracowanym harmonogramem przekazywane były na bieżąco PPIS w Ostrowcu Św. 1.5. Inne podmioty zaopatrujące w wodę W 2010 r. ze względu na małą produkcję i korzystanie z wody tylko na potrzeby związane z działalnością zakładu zmniejszono nadzór nad wodą pochodzącą z indywidualnych ujęć. Kontrolą objęto 9,5 % innych podmiotów zaopatrujących w wodę (2009 r.- 25 %). Kontrolę jakości wody z własnego ujęcia powinien prowadzić właściciel urządzenia wodnego zgodnie z warunkami zawartymi w pozwoleniu wodnoprawnym jak i w ramach kontroli wewnętrznej. Nadzorowano 2 wodociągi, które zaopatrywały w wodę ok. 3,5 tys. pracowników zakładów. Jedno urządzenie wodne dostarczało wodę nie odpowiadającą wymaganiomwodociąg Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o.o.z uwagi na - przekroczoną zawartość tri- i tetrachloroetenu - obowiązuje przydatność wody do spożycia na warunkach przyznanego odstępstwa tj. utrzymanie wartości tri- i tetrachloroetenu w wodzie na poziomie 70,0 µg/dm 3 do dnia 31.07.2011 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Św. mając na uwadze ochronę zdrowia konsumentów zwiększył częstotliwość kontroli przedmiotowego urządzenia wodnego, a także egzekwuje od Celsa Huta Ostrowiec przekazywanie szczegółowych sprawozdań z efektywności przeprowadzonych działań naprawczych. Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o. o. w ramach działań profilaktycznych i celem lokalizacji źródła zanieczyszczenia wód podziemnych podjął następujące przedsięwzięcia: - poinformował odbiorców wody o przekroczeniach parametrów związków trichloroetenu i tetrachloroetenu z zaznaczeniem, że woda nadaje się do spożycia po przegotowaniu, 29

- zaopatrzył komórki organizacyjne huty w dystrybutory wody do picia lub w wodę konfekcjonowaną, - w 2010 r. wykonał 12 analiz wody ze studni zasilających wodociąg Celsa tj. studni nr 1 i nr 4 na zawartość trichloroetenu i tetrachloroetenu oraz 1 analizę wody po przegotowaniu, które wykazały utrzymujące się zanieczyszczenie wody związkami trichloroetenu i tetrachloroetenu na poziomie ok. 70 µg/dm 3, woda przegotowana pozbawiona jest kwestionowanych parametrów, - zwiększył pobór wody ze studni nr 1 oraz studni nr 4 w celu szybszego wypompowania skażonej wody, ograniczenia migracji zanieczyszczeń w warstwie wodonośnej, ochrony ujęć miejskich przed przekroczeniem dopuszczalnej wartości tri- i tetrachloroetenu w studniach MWiK sp. z o.o. zasilających wodociąg Ostrowiec, - wyłączył z eksploatacji studnię nr 4- woda ze studni pompowana jest do kanalizacji celem ściągania zanieczyszczeń, - przeprowadził analizę stosowania substancji niebezpiecznych na terenie Celsa Huta Ostrowiec, - wykonał analizy na zawartość trichloroetenu i tetrachloroetenu w wodach technologicznych, ściekach sanitarnych oraz ściekach przemysłowo- deszczowych (brak przekroczeń), - przeprowadzono badanie próbek gruntu w wytypowanych 9 miejscach, biorąc pod uwagę prowadzoną przez wydziały produkcję - nie stwierdzono wystąpienia związków trichloroetenu i tetrachloroetenu w badanych gruntach. Przeprowadzone działania wykazały: a) skażenie środowiska w/w związkami mogło nastąpić wiele lat temu, w związku z czym zlokalizowanie miejsca zanieczyszczenia będzie trudne, b) skażenie stopniowo jest eliminowane i nie rozprzestrzenia się na studnie miejskie, c) zaprzestanie pracy ujęć Celsa Huta Ostrowiec może spowodować przepływ zanieczyszczeń w kierunku pracujących studni miejskich, d) należy kontynuować monitoring studni zasilających wodociąg Celsa Huta Ostrowiec i szukać rozwiązań w celu lokalizacji źródła skażenia. 1.6. Studnie publiczne W 2010 r. podobnie jak w 2009 r. w powiecie ostrowieckim nadzorowano 1 studnię publiczną dostarczającą wodę dla 13 mieszkańców wsi Czarna Glina g. Ćmielów. W porównaniu do roku 2009 jakość wody uległa poprawie- odpowiada wymogom 30

sanitarnym, zamontowano na studni urządzenie RIDER PLUS 40/740/A520E do redukcji azotanów w wodzie pitnej. 2. Badania ciepłej wody użytkowej w budynkach zamieszkania zbiorowego na obecność pałeczek Legionella sp. Państwowa Inspekcja Sanitarna w 2010 r. zgodnie z obowiązkiem jaki nakłada rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z p. zm.) przeprowadziła badania na obecność pałeczek Legionella sp. w wytypowanych obiektach zamieszkania zbiorowego (Rys. 9). Rys. 9. Odsetek obiektów w których wykonano badanie na obecność bakterii z rodzaju Legionella sp. w latach 2009-2010. W 2010 r. pobrano 54 próby wody ciepłej w celu określenia skolonizowania instalacji pałeczkami Legionella sp., (2009 r.- 47 prób). W 13 % prób stwierdzono przekroczenia dopuszczalnej ilości bakterii (Rys. 10). 31

Rys.10. Odsetek prób, w których stwierdzono obecność pałeczek Legionella sp. w latach 2009-2010. Na obecność pałeczek Legionella sp. przebadano instalację wody ciepłej w 19 budynkach użyteczności publicznej. W 4 obiektach tj.: 2 hotelach, 1 placówce opiekuńczowychowawczej oraz 1 specjalistycznym ośrodku wychowawczym stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych wartości pałeczek Legionella sp. W związku z powyższym PPIS w Ostrowcu Św. w ramach działań zapobiegawczych i przeciwepidemicznych oraz obowiązku wynikającego z w/w rozporządzenia wystosował pisma interwencyjne nakazujące podjęcie stosownych działań w celu doprowadzenia wody ciepłej użytkowej w systemach wodociągowych do wartości zgodnych z rozporządzeniem. Podjęte przez właścicieli budynków działania przyniosły poprawę jakości wody. Wnioski Zaopatrzenie ludności w wodę przeznaczoną do spożycia stanowi istotny element zachowania właściwego stanu powiatu. Rozbudowywana systematycznie sieć wodociągowa zwiększa dostępność mieszkańców do wody spełniającej wymagania sanitarne. Długość sieci wodociągowej rozdzielczej wg danych GUS * (stan na 31.12.2009 r.) wynosiła 866,1 km (2008 r.- 839,9 km). Na ogólną liczbę 114,7 tys. mieszkańców powiatu ostrowieckiego z wody o dobrej jakości dostarczanej przez wodociągi zbiorowego zaopatrzenia korzystało 110,2 tys. osób, co stanowi 96,1 % wszystkich mieszkańców powiatu (2008 r.- 95,2 %; 2009 r.- 95,4 %). W stosunku do 1 urządzenia wodnego, tj. wodociągu Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o. o. ( przekroczona zawartość trichloroetenu i tetrachloroetenu) obowiązuje przydatność wody do spożycia na warunkach przyznanego odstępstwa. 32

W 2010 r. pobrano 171 prób wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W 12,8 % stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości (2009 r.- pobrano 155 prób wody, z czego 8,5 % to próby kwestionowane). Jakość wody najczęściej kwestionowana była z uwagi na obecność w wodzie bakterii grupy coli i escherichii coli (2 wodociągi) oraz w przypadku 1 wodociągu wykryto obecność pestycydów. Działania przeprowadzone przez administratorów przedmiotowych urządzeń wodnych doprowadziły do poprawy jakości dostarczanej wody. Kryzysowa sytuacja związana ze skażeniem wody z wodociągu sieciowego Szewna była sprawdzianem zarówno dla inspekcji sanitarnej jak i producenta wody w aspekcie szybkiego reagowania i podejmowania decyzji w celu ograniczenia zagrożenia dla zdrowia ludzi. * Źródło: Publikacja Urzędu Statystycznego w Kielcach Powiaty woj. świętokrzyskiego w latach 2005-2009 r. Wydane w Kielcach październik 2010 r. 33

III. ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w związku z art. 3 ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w 2010 r. należało w szczególności : - uzgadnianie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, programów, strategii oraz innych planów, - uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych, uzgadniania projektów technologicznych, - opiniowanie wniosków dotyczących konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i ewentualnej potrzeby sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, - opiniowanie warunków realizacji przedsięwzięć na etapie uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację, - uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych, W 2010 roku w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Ostrowcu Świętokrzyskim zajął stanowisko w formie opinii, uzgodnień, postanowień i decyzji w 224 sprawach obejmujących: - dopuszczenie do użytkowania obiektów - 24, - uzgadnianie dokumentacji projektowej - 38, - wizje lokalne - 50, - opinie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko - 33, - stanowiska zajęte w drodze decyzji 71, - stanowiska zajęte w drodze postanowienia dotyczące innych spraw - 3, - stanowiska zajęte w innej formie dotyczące innych spraw - 5, 34

1. Ocena oddziaływania na środowisko Działania związane z oceną oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynikają z ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami). Stosownie do w/w ustawy, jej przeprowadzenia wymagają planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, w podziale na: - planowane przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, - planowane przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli właściwy organ stwierdził obowiązek przeprowadzenia oceny. W ramach prowadzonego postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko wydawano opinię o konieczności ( lub braku konieczności ) przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz wykonania raportu oddziaływania na środowisko. Mając na uwadze konieczność zapewnienia ludziom zdrowych warunków życia w miejscu ich zamieszkania i pobytu (m. in. w aspekcie wartości normatywnych, stężeń i natężeń czynników szkodliwych określonych w obowiązujących przepisach prawa dotyczących środowiska życia ludzi), przy zajmowaniu stanowisk w ramach sprawowanego nadzoru zapobiegawczego, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zwracały uwagę na: - oddzielenie obszarów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe od obszarów przemysłowych, w celu ograniczenia niekorzystnego oddziaływania zabudowy przemysłowej na otoczenie, - zapewnienie właściwej gospodarki wodno-ściekowej, w tym zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia o odpowiedniej jakości i ilości, - prawidłowe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwianie odpadów (w tym szczególnie niebezpiecznych) w sposób nie zagrażający życiu i zdrowiu ludzi, - zabezpieczenie ludzi przed uciążliwością związaną z hałasem ( miejska komunikacja, zakłady usługowe, przemysłowe, itp.) poprzez zastosowanie odpowiednich rozwiązań technicznych, takich jak np. ekrany akustyczne czy okna o podwyższonej izolacyjności akustycznej, - ochronę ludzi przed promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym oraz jonizującym poprzez zastosowanie np. odpowiednich osłon, - zabezpieczenie ludzi przed wpływem zanieczyszczeń emitowanych do powietrza przez 35

uciążliwe zakłady poprzez zastosowanie odpowiednich urządzeń, takich jak emitory i urządzenia pochłaniające substancje szkodliwe dla zdrowia, - zagwarantowanie odpowiednich warunków pobytu ludzi w budynkach poprzez zastosowanie m.in. odpowiednich i bezpiecznych pod względem zdrowotnym materiałów budowlanych, a także zapewnienie prawidłowej funkcjonalności pomieszczeń z punktu widzenia wymagań sanitarnohigienicznych, - zapewnienie odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych pracy osobom zatrudnionym w zakładach pracy. W roku 2010 rozpatrzono 27 wniosków o wydanie opinii w przedmiocie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko dla przedsięwzięć realizowanych na terenie powiatu ostrowieckiego. Rys. 11. Struktura opiniowanych przedsięwzięć wg charakteru inwestycji. Dla 19 planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych wydane zostały opinie sanitarne, którymi odstąpiono od obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz nałożenia na inwestora obowiązku opracowania raportu oddziaływania na środowisko dla inwestycji będących przedmiotem postępowań. W 8 przypadkach wydano opinie nakładające na inwestora obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko. Dotyczyły one inwestycji polegających na: 36