Wprowadzenie do Pro Tools Pro Tools M-Powered Essential Wersja 8.0.2
Witamy w Pro Tools M-Powered Essential Jeśli to twój pierwszy kontakt z Pro Tools lub dopiero zaczynasz tworzyć muzykę, przeczytaj ten krótki podręcznik. Znajdziesz tu przykłady jak nagrywać, komponować, miksować i produkować własną muzykę. Na początek pytanie: czy program Pro Tools jest już zainstalowany? Jeśli nie, skorzystaj z Szybkiego wprowadzenia do instalacji. Aby zainstalować urządzenie M-Audio, skorzystaj z jego dokumentacji. Przed instalacją Pro Tools zainstaluj sterowniki i podłącz urządzenia M-Audio. Wsparcie dla Pro Tools M-Powered Essential jest dostępne stronach internetowych Digidesign User Conference (DUC) oraz przez kontakt mailowy z Digidesign. Odwiedź strony: http://duc.digidesign.com i http://www.digidesign.com/tsr Podłącz słuchawki lub głośniki Musisz słyszeć muzykę, więc podłącz słuchawki lub głośniki do swojego urządzenia M-Audio. Aby uzyskać szczegółowe informacje jak podłączyć słuchawki lub głośniki do urządzenie M-Audio z którego korzystasz, odwołaj się do jego dokumentacji. Posłuchaj piosenki demo Na początek, możesz użyć dowolnej piosenki demo dołączonej do Pro Tools, aby przekonać się o możliwościach oprogramowania i o tym, co wkrótce będziesz w z nim tworzyć. Oprócz piosnek demo dołączono także dźwięki, umożliwiające przestestowanie głośników lub słuchawek. Piosenki demo są automatycznie pobierane na komputer gdy instalujesz Pro Tools M-Powered Essential. Aby otworzyć piosenkę demo: 1 Upewnij się że interfejs M-Audio jest podłączony do komputera i włączony. 2 Uruchom Pro Tools M-Powered Essential klikając na ikonę w Dock (Mac) lub dwukrotnie klikając ikonę na pulpicie (Windows). 3 Z menu File, wybierz Open i przejdź do domyślnego folderu z piosenkami demo. Możesz je odnaleźć w następujących lokalizacjach: W systemach Mac Applications/Digidesign/Pro Tools/Pro Tools Essential Demos W systemach Windows C:\Program Files\Digidesign\Pro Tools\Pro Tools Essential Demos Oprócz dema Filtered Dream Essential, dostępnych jest także kilka innych: Be There (męski wokal w wersji prostej i rozszerzonej); Salvation Essential (damski wokal); Essential Loop Demos (instrumentalna wersja oparta na wykorzystaniu pętli). Pasek narzędziowy Okno edycji Ścieżki 1 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential
Odtwarzaj i słuchaj Aby odtworzyć piosenkę demo: 1 Ścisz dźwięk na interfejsie M-Audio aby upewnić się że głośność nie jest ustawiona na zbyt wysokim poziomie. Aby uzyskać więcej informacji na temat podłączenia słuchawek i kontroli głośności w interfejsie którego używasz, skorzystaj z dołączonej do niego dokumentacji. 2 Aby uruchomić i zatrzymać Pro Tools, naciśnij Spację lub kliknij na przycisk Play i Stop na ekranie. Te przyciski znajdują się na górze okna Edit, możesz je także wyświetlić w oknie Transport, wybierając Window > Transport. Stop Play Stop Play Kontrolki Stop i Play w oknie Edit (po prawej) i oknie Transport (po prawej) 3 Podczas odtwarzania sesji, stopniowo zwiekszaj poziom głośności na interfejsie M-Audio. 4 Eksploruj Pro Tools podczas odtwarzania dema: skorzystaj z powiększenia i kontrolek widoku aby przełączać pomiędzy różnymi ścieżkami. Pionowo Kliknij narzędzie Zoomer a następie przytrzymując i zaznaczając powiększ fragment. (Kliknij dwukrotnie na narzędzie Zoomer aby przywrócić poprzedni widok) Poziomo Kliknij na przycisk poziomego lub pionowego powiekszenia aby dopasować rozmiar wyświetlanych na ekranie ścieżek. Kliknij na selektor Track Options i wybierz wysokość wyświetlenia 5 Następnie, kliknij na menu Window i wybierz Mix (Window > Mix). Okno Mix pokazuje ścieżki w pionowych paskach. okno Mix Ścieżki Okna Edit i Mix są dwoma głównymi obszarami roboczymi w programie Pro Tools. W pozostałej części tego podręcznika zobaczysz jak wykorzystać je do różnych zastosowań. 6 Naciśnij Spację lub kliknij na przycisk Stop aby zakończyć odtwarzanie. Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential 2
7 Kiedy postanowisz zakończyć sesję z piosenką demo, wybierz File > Close Session. Piosenki demo to doskonałe przykłady kompletnych, skończonych projektów, po aranżacji, edycji i miksowaniu. W tym podręczniku nie musisz już do nich powracać, ale możesz je sprawdzić później, po wprowadzeniu do wszystkich możliwości jakie oferuje Pro Tools. Aby powrócić do piosenek demo lub poprzednich sesji, kliknij File > Recent i wybierz piosenkę (jeśli oczywiście znajduje się ona wśród ostatnio otwartych sesji), lub File > Open, aby otworzyć ją w ten sposób. Wczytaj piosenkę z płyty CD Ta sekcja pozwala poznać jak stworzyć nową sesję w Pro Tools a następnie zaimportować piosenkę z CD. Możesz stworzyć nową sesję już po uruchomieniu programu lub przy pierwszym uruchomieniu Pro Tools. Aby stworzyć nową sesję: 1 Jeśli sesja jest już otwarta, wybierz File > Close. 2 Teraz wybierz File > New Session. Okno nowej sesji (New Session) 3 W oknie New Session, wybierz Create a Blank Session, i naciśnij OK. 4 W oknie Name the Session, wybierz nazwę, pod którą zostanie zachowana sesja i naciśnij Save. 5 Po tym jak Pro Tools otworzy nową sesję, wybierz Window > Edit. Pojawi się nowe okno Edit, które wygląda następująco: Lista Region List okno Transport Okno Edycji z oknem Transportu widocznym na pierwszym planie Aby zaimportować piosenkę z płyty CD: 1 Umieść źródłówy CD w napędzie CD/DVD komputera. 2 W Pro Tools, wybierz Window > Workspace aby otworzyć przeglądarkę Workspace (jest to twoja przestrzeń robocza). 3 W przeglądarce Workspace, kliknij na Audio CD s Expand/Collapse aby wyświetlić pliki na CD. 4 Kliknij na wybrany element(utwór) aby go wybrać. Wskazówka: Kliknij ikonę głośnika aby odsłuchać wybraną piosenkę; naciśnij Spację aby zatrzymać odtwarzanie. Workspace 3 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential
5 Przeciągnij i upuść element z Workspace do otwartej przestrzeni na środku okna Edit; Pro Tools stworzy nową ścieżkę audio zawierającą wybrany utwór. Lista Region List Ścieżka audio Możesz przenosić elementy z przeglądarki Workspace na listę Region List i później przenosić je do obszaru ścieżek. Takie rozwiązanie pozwala na stworzenie kolekcji do późniejszego użycia w różnych ścieżkach lub w tej samej ścieżce. 6 Zamknij przeglądarkę Workspace i naciśnij Spację aby rozpocząć odtwarzanie piosenki w Pro Tools (zobacz Odtwarzaj i słuchaj na stronie 2). Edytuj dźwięk W tym przykładzie pokażemy jak wykonać prostą edycję zmienić moment, w którym zaczyna się piosenka. Aby to pokazać, wykorzystamy piosenkę w której perkusista wybija rytm wykonując odliczanie ( 1...2...1.2.3... ) przed rozpoczęciem utworu. Oto jak wygląda cała piosenka w programie Pro Tools. odliczanie początek piosenki obrazy sygnałów dźwiękowych Na obrazku, dwa wykresy pozwalają na wizualizację różnych sekcji audio. Dzięki temu przycinanie piosenki jest dużo prostsze. Aby przyciąć: 1 Kliknij na narzędzie Trim (znajdujące się na pasku narzędziowym). 2 Kliknij na ścieżce przed rozpoczęciem odliczania i po jego zakończeniu (zobaczysz kursor zmieniający ikonę). Przesuń markery w prawo i w lewo aby dokładniej dostosować przedział. narzędzie Trim początek piosenki 3 Możesz także cofnąć wycięcie w piosence, klikając i przeciągając początek piosenki z powrotem do lewej za pomocą narzędzia Trim. Zauważ, że poprzednio wycięty fragment piosenki dalej się w niej znajduje. To przykład tego, że Pro Tools pozwala na nieinwazyjną edycję muzyki, unikając tym samym bezpowrotnego usuwania części materiału. Tworzenie kompozycji z wykorzystaniem pętli Ta sekcja wyjaśnia jak tworzyć proste kompozycje z wykorzystaniem pętli audio. Pętle (ang. loops) to pliki audio stworzone z myślą o ich powtarzaniu w różnych sekcjach kompozycji. Mogą to być pliki WAV lub AIF. Aby zaimportować pętle audio: 1 Jeśli przeglądarka Pro Tools Essential Loops nie jest otwarta, wybierz Window > Workspace, aby otworzyć przeglądarkę przestrzeni roboczej. W oknie Workspace przejdź do domyślnego katalogu pętli. Będzie to odpowiednio: Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential 4
W systemach Mac Applications/Digidesign/Pro Tools/Pro Tools Essential Loops W systemach Windows C:\Program Files\Digidesign\Pro Tools\Pro Tools Essential Loops 2 Kliknij na folder Audio korzystając z ikony Rozwiń/Zwiń aby wyświetlić pliki. 3 Kliknij aby wybrać pętlę którą chcesz odsłuchać. 4 Kliknij przycisk Preview aby odsłuchać wybranej pętli. (Sprawdź czy przycisk Audio Files Conform to Session Tempo jest podświetlony. Dzięki temu wiesz, czy plik odpowiada tempu sesji, które domyślnie wynosi 120BPM.) Możesz także kliknąć na ikonę głośnika aby odsłuchać pętlę. Klikaj po różnych miejscach wykresu aby usłyszeć różne części pętli (np. początek, środek lub koniec). Przycisk podglądu Przycisk Audio Files Conform to Session Tempo Wskazówka: Pętle reprezentują wiele różnych gatunków muzycznych. W środku folderu znajdują się podfoldery z pętlami wybranych gatunków. Eksperymentuj i twórz nowe muzyczne kombinacje! Pętla, która jest właśnie odtwarzana Podgląd pętli w przeglądarce Workspace 5 Przeciągnij element z Workspace do otwartej przestrzeni na środku okna Edit; Pro Tools stworzy nową ścieżkę audio zawierającą pętle. Pamiętaj aby przenieść pętlę do lewej strony otwartej przestrzeni, aby utwór zaczynał się od pętli. Przeciąganie i upuszczanie pliku pętli z okna Workspace na listę ścieżek. 6 Zminimalizuj przeglądarkę Workspace, a następnie naciśnij Spację aby zacząć odtwarzać pętlę w Pro Tools. 5 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential
7 W oknie Edit, stwórz kilka nowych ścieżek przenosząc do niego więcej pętli. Jeśli chcesz, możesz skorzystać z narzędzia Grabber i przenosić pętle tak, aby wszystkie zaczynały się od dźwięku. Przesuwanie pętli do lewej strony, na początek ścieżki Zmienianie tempa Możesz zmienić tempo sesji zwalniając lub przyspieszając tym samym piosenkę. Aby zmienić tempo: 1 Wybierz View > Rulers > Tempo. Zwróć uwagę na napis Tempo w oknie Edit. Kliknij na symbol plusa (+) obok niego. Wprowadź porządane tempo w oknie Tempo Change i naciśnij OK. Kliknij na symbol Add Tempo Change (+) Domyślne tempo wynosi 120 BPM 2 Naciśnij Spację lub przycisk Play aby odsłuchać piosenkę ze zmienioną prędkością. Naciśnij Spację ponownie lub przycisk Stop kiedy skończysz słuchać. 3 Spróbuj poeksperymentować ze zmianą tempa w swojej kompozycji. Duplikowanie pętli Możesz łatwo powtarzać pętle, tworząc dłuższe kompozycje. Aby stworzyć dłuższą kompozycję z wykorzystaniem jednej pętli: 1 Wybierz pętlę którą chcesz zduplikować. 2 Wybierz Edit > Duplicate. Nowy materiał zostanie umieszczony zaraz za pętlą. Naciśnij Control+D (Windows) lub Command+D (Mac) aby zduplikować zaznaczone pętle. 3 Naciśnij Spację lub kliknij na przycisk Play aby odtworzyć nową kompozycję. Naciśnij Spację ponownie lub kliknij Stop kiedy skończysz słuchać. Odtwarzanie serii zduplikowanych pętli na ścieżce audio Nagraj siebie Ta sekcja przedstawia jak podłączyć mikrofon, stworzyć odpowiednią ścieżkę i nagrać swój głos lub swoją grę na instrumencie. Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential 6
Podłącz mikrofon Aby podłączyć mikrofon: Wepnij złącze mikrofonu do wejścia mikrofonowego w interfejsie M-Audio. Jeśli nie wiesz jak podłączyć mikrofon, skorzystaj z instrukcji dołączonej do interfejsu M-Audio. Stwórz ścieżkę Ścieżki Pro Tools są miejscem gdzie w ramach sesji nagrywany i edytowany jest dźwięk, MIDI i inne elementy. Zanim zaczniesz nagrywać, musisz stworzyć jedną lub więcej ścieżek. Aby przygotować ścieżkę audio na nagrywanie: 1 W sesji Pro Tools wybierz Track > New. 2 Aby nagrać pojedynczy mikrofon lub instrument (tak jak w naszym przykładzie), ustaw w oknie New Track 1 ścieżkę mono (1 Mono Audio Track), i kliknij Create. Tworzenie nowej ścieżki mono Jeśli chcesz nagrywać dwa wejścia naraz, stwórz jedną lub dwie ścieżki, w zależności z ilu urządzeń planujesz nagrywanie: Aby nagrywać z dwóch różnych źródeł (takich jak jeden wokal z mikrofonu i jedna gitara elektryczna), stwórz dwie ścieżki mono (2 Mono Audio Tracks). Dzięki temu dwa sygnały będą nagrywane jednocześnie, a po nagraniu można je będzie edytować, przetwarzać i balansować niezależnie. - lub- Aby nagrywać dwukanałowe źródło stereo (takie jak np. stereofoniczny keyboard lub prawe i lewe wyjście z miksera DJ), stwórz jedną ścieżkę stereo. 3 Upewnij się, że okno Mix jest otwarte wybierając Window > Mix. 4 W środku paska odpowiadającego nowej ścieżce znajdź napis In 1 (Mono). Jest to informacja które wejście (Input 1 lub Input 2) jest przyporządkowane do ścieżki. (Aby wybrać inny kanał wejściowy, kliknij na selektor Input Path.) Selektor Input Path 7 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential
Nagraj ścieżkę ze swoim występem Aby nagrać ścieżkę audio: 1 Kliknij na przycisku o nazwie Record Enable znajdującym się na ścieżce. Przycisk Record Enable Odblokowywanie ścieżki do nagrywania w oknie Mix 2 Śpiewaj do mikrofonu i obserwuj wskazania miernika przy zwiększaniu wzmocnienia w urządzeniu interfejsu M-Audio. Dzięki temu możesz ustawić właściwy poziom nagrywania. (Nie korzystaj z fadera w programie, ponieważ jego ustawienia nie będą miały żadnego wpływu na sygnał na wejściu; odpowiada on wyłącznie za poziom głośności odtwarzania.) Ustawiaj pokrętło aż do momentu, gdy miernik będzie pokazywał przez większość czasu zielony pasek, lub żółty dla głośniejszych przejść. Jeśli miernik dochodzi do czerwonego paska, wzmocnienie jest za mocne - zmniejsz wzmocnienie. Jeśli zielony pasek jest słabo widoczny, wzmocnienie jest za słabe - zwiększ wzmocnienie. Miernik 3 W pasku narzędziowym (lub oknie Transport) kliknij na przycisk Return to Zero button aby przeskoczyć do początku sesji, a następnie kliknij przycisk nagrywania Record. Dzięki temu Pro Tools wie, że poziomy dźwięku do nagrywania zostały ustawione i można rozpocząć nagrywanie. Return to Zero Play Record 4 Wybierz Window > Edit aby obserwować, co dzieje się podczas nagrywania. 5 Jeśli chcesz rozpocząć nagrywanie, naciśnij przycisk Play lub klawisz Spacji. Aby zatrzymać, ponownie wciśnij spacją lub kliknij Stop. Oto jak wygląda Pro Tools po nagraniu materiału i zatrzymaniu transportu. Zatrymywanie transportu podczas nagrywania ścieżki Jeśli chcesz skorzystać z metronomu, przejdź do sekcji Korzystanie z metronomu na stronie Posłuchaj wyników swojej pracy Aby odtworzyć nagraną ścieżkę: 1 Kliknij na przycisk Record Enable button ponownie aby powrócić z trybu nagrywania. 2 Kliknij Play w oknie Transport lub naciśnij Spację aby rozpocząć odtwarzanie. 3 Kiedy chcesz przerwać, naciśnij Spację lub kliknij Stop. Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential 8
Nagrywanie kolejnych ścieżek Aby nagrać następną ścieżkę: 1 Wybierz Track > New i stwórz nową ścieżkę mono (1 Mono Audio Track). 2 W ścieżce audio, kliknij na selektor Input path i wybierz to samo wejście co poprzedion (In 1). 3 Naciśnij na przycisk Record, tak jak w przypadku poprzedniej ścieżki. 4 W oknie Transport, kliknij na przycisk Return to Zero button aby przeskoczyć do początku sesji, następnie kliknij na przycisk Record (zacznie migać) aby przygotować Pro Tools do nagrywania. Aby rozpocząć nagrywanie naciśnij Play lub klawisz Spacji. 5 Naciśnij spację ponownie aby zakończyć nagrywanie. Korzystanie z wirtualnego instrumentu Ta sekcja pokazuje jak pracować z wtyczką Structure Essential, zawierającą ponad 60 wirtualnych intrumentów. Wtyczka Structure Essential Virtual Instrument Structure Essential to wtyczka odpowiedzialna za generowanie dźwięku. Jest instalowana automatycznie. Oto jak możesz zacząć korzystać z wysokiej jakości instrumentów, efektów dźwiękowych itp. Ustaw ścieżkę Dodaj Structure Essential do swojej sesji przez umieszczenie jej na specjalnej ścieżce instrumentalnej (Instrument track). Aby stworzyć ścieżkę instrumentalną dla Structure Essential: 1 Wybierz Track > New. W oknie New Track, wybierz menu rozwijane w którym pisze Mono i wybierz Stereo. Następnie kliknij na menu rozwijane w którym pisze Audio Track i wybierz Instrument Track. Resztę ustawień pozostaw bez zmian i kliknij na Create. Tworzenie stereofonicznej ścieżki instrumentalnej 2 Wybierz View > Mix Window aby wyświetlić okno Mix. 3 Kliknij na selektor Insert w górnej części ścieżki instrumentalnej i menu wybierz Structure Essential Instrument. Selektor Insert Structure Essential Keyboard ekranowy Umieszczanie Structure Essential na stereofonicznej ścieżce stereo 4 Możesz odtwarzać Structure Essential i słuchać dźwięków pojawiających się przy naciskaniu keyboardu na ekranie. Zauważ, że niektóre barwy dźwięku na klawiaturze ekranowej mają nuty zaznaczone na szaro. Oznacza to, że nie mają skojarzonego ze sobą żadnego dźwięku. 9 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential
5 Jeśli wszystko jest w porządku, słyszysz dźwięk o domyślnej barwie (wyświetlonej na samej górze listy barw). Barwa dźwięku Domyślna barwa sinusoidy. Wybór barwy dźwięku Załadujmy dźwięk. Możesz ładować barwy korzystając z menu Patch. 1 Przejdź do ikony przedstawiającej podwójną strzałkę, i kliknij w menu na Structure Essential. Wybierz barwę z listy; każda barwa reprezentuje instrument na którym można grać. Barwy to skonfigurowane wcześniej pliki ustawień, doskonale ilustrujące możliwości tej wtyczki. 2 Kliknij na keyboard na ekranie aby posłuchać dźwięku. Lista barw Kliknij na ikonę podwójnej strzałki aby przejść do listy barw a następnie wybierz element z listy. 3 Stwórz muzykę w jeden z następujących sposobów: Jeśli posiadasz kontroler MIDI który jest już podłączony, możesz skomponować własną muzykę wykorzystując do tegostructure Essential. Aby uzyskać więcej informacji zobacz Komponowanie z kontrolerem MIDI na stronie 10. - lub- Aby zobaczyć przykład jak komponowac bez kontrolera MIDI, przejdź do rozdziału Komponowanie bez kontrolera MIDI na stronie 12. Komponowanie z kontrolerem/keyboardem MIDI Czym jest MIDI? MIDI (Musical Instrument Digital Interface) nie przechowuje dźwięku. MIDI stanowi system komunikacji dla elektronicznych, muzycznych urządzeń, takich jak wtyczki wirtualnych instrumentów, kontrolerów i sekwencerów. Jeśli chcesz stworzyć nagranie (lub sekwencję) MIDI, musisz posiadać instrument MIDI (prawdziwy lub wirtualny) umożliwiający tworzenie nut. Sprzętowe instrumenty MIDI podłącza się kablami MIDI do specjalnych gniazd w interfejsie audio. Wirtualne instrumenty MIDI działają na zasadzie wtyczek podłączanych do ścieżek instrumentalnych i są dostępne bezpośrednio w Pro Tools. Dla celów podręcznikowych, skoncentrujemy się na Structure Essential, wirtualnym elemencie dostarczanym z Pro Tools M-Powered Essential. Komponowanie z kontrolerem MIDI Poniższy przykład prezentuje jak komponować muzykę za pomocą kontrolera/keyboardu MIDI. Aby nagrać MIDI na ścieżce instrumentalnej: 1 Sprawdź czy kontroler/keyboard MIDI jest podłączony do interfejsu M-Audio kablami MIDI, czy bezpośrednio do portu USB komputera. (Sprawdź podręcznik interfejsu aby uzyskać szczegółowe informacje na temat podłączania go do komputera). Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential 10
2 Powtórz kroki potrzebne do stworzenia instrumentalnej ścieżki stereo i umieść w nim wtyczkę Structure Essential (zobacz Korzystanie z wirtualnego instrumentu na stronie 9). 3 Jeśli chcesz, wybierz barwę basu. 4 Wybierz Options > MIDI Thru. (Sprawdź czy MIDI Thru jest zaznaczone, jeśli nie, zaznacz je.) 5 Kliknij przycisk Record Enable aby odblokować ścieżkę do nagrywania MIDI. 6 W oknie Transport, kliknij Return to Zero aby zacząć nagrywanie od początku sesji. Możesz także nagrać do zaznaczonego fragmenu na ścieżce lub od miejsca ustawienia kursora w oknie Edit. 7 Kliknij przycisk Record. 8 Zagraj na kontrolerze/keyboardzie MIDI i posłuchaj dźwięku. 9 Rozpocznij nagrywanie, klikając Play lub naciskając Spację. Aby przerwać, naciśnij ponownie Spację lub kliknij Stop. Dane MIDI na ścieżce instrumentalnej 10 Kliknij przycisk Record na ścieżce ponownie, aby zablokować ją przed nagraniem i odtworzyć nagranie. Korzystanie z Metronomu Ścieżka metronomu (click track) umożliwia dokładne podawanie tempa dla nagrywanych ścieżek dźwiękowych. Pro Tools M-Powered Essential zawiera specjalny rodzaj ścieżki o nazwie Click z wbudowaną, specjalną wtyczką. Aby skorzystać z tej ścieżki: 1 Wybierz View > Mix Window aby wyświetlić okno Mix. 2 Na górze ścieżki, wybierz wtyczkę Click. 3 W oknie wtyczki Click, kliknij na menu Librarian i wybierz dźwięk. Możesz wybrać dzwonek, stukanie lub inne popularne odgłosy. Menu Librarian Wybieranie dźwięku dla ścieżki Click 4 Wybierz View > Transport > MIDI Controls aby zobaczyć kontrolki MIDI w oknie Transport. 5 Kliknij na przycisk Click metronomu, aby podświetlił się na niebiesko. Podświetlony przycisk Metronomu 6 Teraz kliknij Play w oknie Transport lub naciśnij Spację aby posłuchać metronomu. 11 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential
Komponowanie muzyki bez kontrolera MIDI W Pro Tools możesz tworzyć muzykę używając do tego celu samej myszki. Aby stworzyć zapis nutowy: 1 Zamknij lub przesuń okno wtyczki Structure Essential, a następnie wybierz Window > Edit tak, aby widzieć ścieżkę instrumentalną w oknie Edit. 2 Kliknij na narzedzie ołówka (Pencil tool w pasku narzędziowym). 3 W oknie Edit, z przycisków Edit mode wybierz Grid. Odblokowany tryb przyciągania do siatki. Upewnij się, że tryb przyciągania do siatki (Snap to Grid) jest włączony. Kiedy tworzysz swoje nuty (np. dla bębna) w tym trybie są one ustawione równomiernie. 4 Kliknij selektor Track View dla nowej ścieżki i wybierz format nut z menu. Kliknij aby pojawiło się menu Ścieżka instrumentalna w zapisie nutowym 5 Następnie kliknij na główną ścieżkę instrumentalną i narysuj kilka nut. Nuta MIDI Mały poziomy pasek jest tworzony z każdym kliknięciem myszki, jego długość i lokalizacja określają kiedy i jak długo słuszysz dany dźwięk. 6 Jeśli chcesz posłuchać stworzonego zapisu, zamień narzędzie ołówka na selektor (Selector tool) w pasku narzędziowym, kliknij na ścieżkę przed pierwszą nutą i naciśnij Spację. Edycja nut W tym przykładzie wydłużymy czas trwania danej nuty. Aby wydłużyć nutę MIDI: 1 Powtórz kroki potrzebne do stworzenia instrumentalnej ścieżki stereo i umieść w niej wtyczkę Structure Essential (zobacz Korzystanie z wirtualnego instrumentu na stronie 9). 2 Wybierz barwę dźwięku. Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential 12
3 Wybierz narzędzie przycinania (Trim tool, w pasku narzędziowym w górnej części okna Edit), a następnie użyj go na ścieżce instrumentalnej i przeciągnij prawy koniec nuty MIDI tak, aby ją wydłużyć. Nuta pozostanie podświetlona. Narzędzie Trim wykorzystywane w ścieżce 4 Naciśnij Spację aby rozpocząć odtwarzanie, które rozpocznie się od wybranego zaznaczenia (w tym przypadku, wydłużonej nuty). Aby stworzyć rytm od zera: 1 Powtórz kroki potrzebne do stworzenia instrumentalnej ścieżki stereo i umieść w niej wtyczkę Structure Essential (zobacz Korzystanie z wirtualnego instrumentu na stronie 9). 2 Wybierz perkusję jako barwę dźwięku. 3 Narysuj kilka nut na ścieżce, w której znajduje się perkusja. Oto jak wygląda nasz przykład po tym, jak dodaliśmy nastepną ścieżkę do poprzednio stworzonej ścieżki. Dwie długie nuty (dla pętli) Trzy różne nuty Zwróć uwagę, że linie dla niektórych nut wyświetlają się na szaro. Oznacza to, że nie są powiązane z żadnym dźwiękiem. 4 Aby dodać linię basu, stwórz następną ścieżkę, umieść w niej wtyczkę Structure Essential i skorzystaj z barwy basu. Miksowanie i modyfikacja dźwięku Pro Tools M-Powered Essential jest dostarczany z szerokim zestawem wtyczek do zmiany brzmienia już stworzonych nagrań. Ta sekcja przedstawia dwa przykłady użycia wtyczek do ptzetwarzania dźwięku. Pokażemy jak użyć kompresji na jednej ścieżce, a następnie dodać pogłos do wielu ścieżek. Ostatnim elementem będzie dodanie efektu fade out, czyli stopniowego wyciszenia, na końcu piosenki. Kompresja Kompresja służy do wygładzenia dynamiki ścieżki (miekkie i głośne partie brzmią mniej nierównomiernie). Aby dodać kompresję do ścieżki: 1 Wybierz Window > Mix. 13 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential
2 W górnej części ścieżki, kliknij na selektor Track Insert i wybierz Compressor/Limiter Dyn 3 (mono) z pod-menu Dynamics. Pro Tools wstawi wtyczkę Dynamics 3 Compressor/Limiter do ścieżki i otworzy okno jej ustawień. Selektor Insert Umieszczanie wtyczki na ścieżce audio. 3 Naciśnij Spację aby rozpocząć odtwarzanie. 4 W oknie wtyczki, kliknij na menu Librarian (pokazane poniżej) i wybierz dostępny plik ustawień (preset) z listy (Settings File). Menu Librarian 5 Wybierz inny preset, a usłyszysz jaki wpływ ma na dźwięk. Spróbuj poeksperymentować z innymi wtyczkami aby dowiedzieć się o różnicach pomiędzy dostępnymi narzędziami i sposobem ich działania. (W menu pomocy dostępny jest elektroniczny podręcznik Essential Plug-ins Guide, który jest świetnym miejscem do dowiedzenia się więcej na temat EQ, opóźnienia, echa i innych typów efektów). 6 Naciśnij Spację ponownie aby zatrzymać odtwarzanie. Pogłos (reverb) Pogłos nadaje się świetnie do wokali, potrafi stworzyć wrażenie, że osoba śpiewa w wielkiej hali koncertowej. Jednym z najlepszych sposobów na umieszczenie pogłosu w kompozycji jest konfiguracja send-and-return. Pozwala ona na przesłanie wielu wokali przez ten sam, pojedynczy efekt pogłosu. Aby użyc efektu pogłosu na kilku ścieżkach: 1 Wybierz Window > Mix. 2 Kliknij selektor Send na ścieżce z wokalem tak jak pokazano poniżej i wybierz Bus 1-2. Selektor Send A Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential 14
3 Wybierz Track > New, ustaw go jako 1 stereo Auxiliary Input, a następnie naciśnij Create. 4 Na nowo dodanej ścieżce Auxiliary Input: Kliknij na selektor Track Insert i wybierz D-Verb z menu Reverb. - lub - Kliknij na selektor Track Input i wybierz Bus 1-2. Selektor Insert Selektor Input 5 Kliknij Send na ścieżce z wokalem a otworzy się okno Send Output. Send Podnieś fader Send 6 Naciśnij spację i powoli podnoś fader w oknie Send Output. Regulujesz tym samym ile ścieżki z wokalem jest wysyłanej do D-Verb. 7 Kontynuuj odtwarzanie i sprawdź inne ustawienia D-Verb. Wypróbuj takie ustawienia jak opóźnienie (delay), korektor (EQ) i inne rodzaje wtyczek. Wprowadźmy ostatnią zmianę. Czasem dobrze jest zakończyć utwór stopniowo ściszając go. Oto przykład jak stworzyć efekt fade out na ścieżce. (Jest wiele innych sposobów na osiągnięcie tego efektu opisanych w Podręczniku Użytkownika Pro Tools.) Aby dodać efekt zanikania: 1 Dodaj jedną ścieżkę Master. 2 W ścieżce Master, kliknij narzędziem uchwytu (Grabber) w miejsu, w którym dźwięk ma zacząć się ściszać. Powoduje to wstawienie białej kropki, którą określamy jako breakpoint. 3 Korzystając z narzędzia uchwytu kliknij ponownie i przesuń nowy breakpoint do punktu za pierwszym breakpointem. Tworzenie zanikania 4 W ścieżce Master zaznacz kursorem miejsce, którym chcesz odsłuchać nowo dodanego efektu. 15 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential
5 Naciśnij Spację aby odtworzyć zaznaczoną sekcję. Możesz także edytować krzywą efektu za pomocą takich narzędzi jak ołówek czy przycinarka. Aby dowiedzieć się wiecej na temat nagrywania i edycji, odwołaj się do podręcznika Pro Tools. Udostępnij swoją muzykę całemu światu Po zakończeniu nagrywania i edycji ścieżek w sesji Pro Tools trzeba zmiksować ścieżki. Na ostatnich stronach przedstawiliśmy, jak wykorzystać funkcję Bounce to Disk aby połączyć całość w jeden główny plik audio. Po zapisie pliku na dysku, możesz go także wypalić na CD lub skonwertować do formatu MP3, korzystając z aplikacji takiej jak np. itunes. Aby przeprowadzić mastering sesji: 1 Skorzystaj z selektora aby zaznaczyć długość sesji na osi czasu Timeline (lub na ścieżce). Jeśli nie zrobisz zaznaczenia, zostanie zapisana cała sesja. Selektor Oś czasu Zaznaczony dźwięk w sesji gotowy do zapisu na dysk 2 Wybierz File > Bounce to > Disk. 3 W oknie Bounce Options, aby stworzyć stereofoniczny, kompatybilny z Audio CD utwór, ustaw: Outputs 1 2 jako Bounce Source. BWF (.WAV) jako File Type. Stereo Interleaved jako Format. 16 w polu Resolution i 44.1 khz dla Sample Rate. Digidesign oferuje także możliwość eksportu bezpośrednio do formatu MP3, za pomocą funkcji Bounce to Disk. Sprawdź sklep DigiStore na naszej stronie (www.digidesign.com), lub skontaktuj się z reprezentantem Digidesign, aby uzyskać więcej informacji. Aby dowiedzieć się więcej na temat funkcji Bounce to Disk, skorzystaj z Podręcznika Użytkownika Pro Tools. Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential 16
4 Wybierz Convert after Bounce i kliknij Bounce. Opcje ekstportu Bounce (ustawione do tworzenia nagrań Audio CD) 5 W oknie Save Bounce As, nazwij swój plik i wybierz gdzie ma zostać zapisany, a następnie kliknij Zapisz. Pro Tools rozpocznie zapisywanie na dysk. Zapisywanie odbywa się w czasie rzeczywistym, co oznacza, że program odtwarza utwór podczas procesu zapisu (w tym czasie nie możesz zmieniać żadnych ustawień). Po miksowaniu pora na mastering Po zapisie pliku na dysk, możesz go skonwertować do formatu MP3 lub zapisać na dysku CD korzystając z zewnętrznych narzędzi. Konwersja do MP3 pozwala odsłuchać utwór na odtwarzaczu ipod, umieścić go na stronie internetowej lub przesłać jako e-mail. Możesz także nagrać utwór na CD i sprawdzić, jak w środowisku innym niż studyjne, brzmi stworzona przez Ciebie muzyka. Dowiedz się więcej Mamy nadzieję, że to krótkie wprowadzenie zachęciło cię do tworzenia muzyki z wykorzystaniem Pro Tools. Aby dowiedzieć się więcej na temat przedstawionych tu zagadnień, zacznij od Podręcznika Użytkownika Pro Tools. Dodatkowo, możesz także skorzystać z filmów szkoleniowych dostępnych na stronie Digidesign (www.digidesign.com). 2009 Avid Technology, Inc. Wszystkie prawa zastrzeżone. Ten podręcznik nie może być kopiowany we fragmentach ani całości bez pisemnej zgody Avid. Cechy, specyfikacja, wymagania sprzętowe i dostępność produktów mogą ulec zmianie bez powiadomienia. Avid, M-Audio Pro Tools, Fast Track i KeyStudio są zarejestrowanymi znakami towarowymi lub znakami towarowymi firmy Avid Technology, Inc. w Stanach Zjednoczonych i/lub innych krajach. Wszystkie inne wymienione tutaj znaki towarowe są własnością ich poszczególnych właścicieli. Guide Part Number: 9329-61707-00 REV A June, 2009 17 Wprowadzenie do Pro Tools M-Powered Essential