KONFERENCJA NAUKOWA PT. RADCA PRAWNY JAKO OBROŃCA I PEŁNOMOCNIK W PROCESIE KARNYM W dniu 2 czerwca 2015 r. na Wydziale Prawa i Administracji w Poznaniu odbyła się Konferencja Naukowa pt. Radca prawny jako obrońca i pełnomocnik w procesie karnym, która została zorganizowana przez Zakład Postępowania Karnego Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu oraz Okręgową Izbę Radców Prawnych w Poznaniu. Celem wydarzenia było podjęcie dyskusji na temat roli i pozycji radcy prawnego w świetle nowelizacji procedury karnej, która wejdzie w życie w dniu 1 lipca 2015 r. i która w istotny sposób modyfikuje reguły prowadzenia postępowania karnego. Jedną z kluczowych zmian procesu, obok przemodelowania postępowania sądowego w kierunku większej kontradyktoryjności, zaktywizowania stron procesowych przy jednoczesnym wzmocnieniu roli sądu jako arbitra oraz ograniczenia przewlekłości postępowania odwoławczego, jest również przyznanie radcom prawnym uprawnień w zakresie prowadzenia obrony w sprawach karnych i karno-skarbowych. W aktualnym stanie prawnym zgodnie z treścią przepisu art. 4 ust. 1 Ustawy o radcach prawnych, podmioty te mogą występować w procesie karnym jedynie w charakterze pełnomocników (w zasadzie bez żadnych wyłączeń i ograniczeń). W Konferencji udział wzięli przedstawiciele środowiska naukowego, sędziowie, prokuratorzy, adwokaci, radcowie prawni, aplikanci adwokaccy i radcowscy, a także studenci Wydziału Prawa i Administracji UAM w Poznaniu. Patronat nad wydarzeniem objął Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych.
Konferencja została podzielona na trzy sesje, których tematyka koncentrowała się wokół następujących zagadnień: I Sesja: Kontradyktoryjność rozprawy głównej po 1 lipca 2015 r. a rola obrońcy i pełnomocnika, II Sesja: Obrońca i pełnomocnik w trybach konsensualnych, III Sesja: Radca prawny jako obrońca możliwość a przymus. W pierwszej kolejności głos zabrał Prof. dr hab. Paweł Wiliński, Kierownik Zakładu Postępowania Karnego, który przywitał wszystkich gości, prelegentów i pozostałych uczestników. Konferencję otworzył Prof. dr hab. Roman Budzinowski, Dziekan Wydziału Prawa i Administracji, a jako współorganizator głos zabrał także r.pr. Zbigniew Tur, Dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Poznaniu. W czasie wystąpień podkreślono wagę problematyki będącej przedmiotem Konferencji oraz jej doniosłe znaczenie praktyczne.
Podczas pierwszej sesji Konferencji, której przewodniczył prof. dr hab. Paweł Wiliński referaty wygłosili: prof. dr hab. Jerzy Skorupka, Kierownik Katedry Postępowania Karnego UW, SSA we Wrocławiu; prof. UŁ dr hab. Jacek Izydorczyk, Kierownik Zakładu Postępowań Karnych Szczególnych UŁ, adwokat oraz PPA w Poznaniu Marek Rote. Prelegenci omówili zagadnienia związane z rozszerzeniem zakresu świadczenia pomocy prawnej przez radców prawnych jako obrońców z perspektywy zwiększenia inicjatywy dowodowej stron. W wystąpieniach w szczególności zwrócono uwagę na konieczność aktywizacji procesowej stron i związane z tym ich nowe obowiązki i zadania. Nadto do każdego z wystąpień panelistów komentarze wygłosili SSA w Poznaniu Maciej Świergosz, PPO Roman Szymanowski Zastępca Prokuratora Okręgowego w Poznaniu, dr Barbara Janusz-Pohl (Zakład Postępowania Karnego UAM) adw. dr Piotr Binas (WIA Poznań) oraz r.pr. dr Dorota Czura-Kalinowska (OIRP Poznań), Dziekan WPiA WSPiA w Poznaniu.
W czasie drugiego panelu, któremu przewodniczył prof. UAM dr hab. Robert Zawłocki, prelegenci przedstawili korzyści, problemy i wyzwania związane z rolą radcy prawnego w kontekście rozszerzenia konsensualizmu procesowego. W tej sesji referaty wygłosili SSA Henryk Komisarski, Prezes Sądu Okręgowego w Poznaniu; PPG Robert Hernand, Zastępca Prokuratora Generalnego oraz prof. UAM dr hab. Anna Gerecka- Żołyńska (Zakład Postępowania Karnego UAM), SSR w Gnieźnie. Nadto swoje stanowiska do wystąpień zaprezentowali PPO Mariusz Orlicki, Zastępca Prokuratora Apelacyjnego w Poznaniu; dr Piotr Karlik (Zakład Postępowania Karnego UAM); r.pr. Tomasz Wierzowiecki (OIRP Poznań) oraz adw. Adam Flaszewski (WIA Poznań). Komentatorzy w szczególności mieli okazję odnieść się do problematyki dotyczącej oceny przesłanek zastosowania trybów konsensualnych w procesie karnym po 1 lipca 2015 r., obowiązków prokuratora i obrońcy po nowelizacji lipcowej oraz instytucji dobrowolnego poddania się karze.
W trakcie ostatniej sesji konferencji prof. UMCS dr hab. Arkadiusz Bereza, Wiceprezes KRRP zwrócił uwagę na szereg zmian, które sukcesywnie przyczyniały się do zwiększenia udziału radców prawnych w postępowaniu karnym oraz poddał analizie związane z tym aspekty praktyczne, potencjalne zagrożenia i korzyści. Z kolei prof. UZ dr hab. Hanna Paluszkiewicz, Kierownik Katedry Prawa Karnego i Procesu Karnego UZ (Zakład Postępowania Karnego UAM), radca prawny oraz adw. Mariusz Paplaczyk (WIA w Poznaniu) Prezes Zrzeszenia Prawników Polskich zaprezentowali zagadnienia dotyczące rozszerzenia zakresu świadczenia pomocy prawnej przez radców prawnych jako obrońców z perspektywy zwiększenia dostępu obywateli do pomocy prawnej, niwelowania różnic między dwiema korporacjami samorządowymi: adwokatów i radców prawnych oraz związanymi z tym głównymi problemami i korzyściami w wymiarze praktycznym. Na końcu zaś swoje uwagi i spostrzeżenia zaprezentowali r.pr. Zbigniew Tur, Dziekan OIRP w Poznaniu oraz SSR dr Olga Krajniak, Sąd Rejonowy w Obornikach, którzy przedstawili wyzwania jakie wiążą się z przyznaniem radcom prawnym uprawnień w zakresie prowadzenia obrony w sprawach karnych i karno-skarbowych.
Warto dodać, że kompleksowe i wyczerpujące omówienie doniosłych zagadnień dotyczących udziału radcy prawnego w procesie karnym będzie można przeczytać w publikacji pt. Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym po 1 lipca 2015 r. Przewodnik po zmianach pod. red. Prof. dr hab. P. Wilińskiego. Podsumowując należy stwierdzić, że dzięki zaangażowaniu przedstawicieli środowiska naukowego, prelegentów, komentatorów i pozostałych uczestników Konferencja okazała się rzeczywistym forum wymiany istotnych informacji i poglądów dotyczących zwiększenia udziału radców prawnych w postępowaniu karnym w świetle zmian, które wejdą w życie 1 lipca 2015 r. Spostrzeżenia i konkluzje przedstawione na Konferencji z pewnością mogą stanowić podstawę do dalszej, pogłębionej dyskusji, w szczególności z perspektywy praktyki stosowania prawa.