Ocena oddziaływania motywacyjnego zróżnicowanej składki na ubezpieczenie wypadkowe Zakład Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy Posiedzenie Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP Warszawa, 22 czerwca 2010 r.
Podstawa danych i prezentacji Wyniki realizacji zadania nr 7.S.10 pn. Ocena zróżnicowanej składki na ubezpieczenie wypadkowe jako ekonomicznego stymulatora poprawy warunków pracy Etap nr 2 pn. Badanie ankietowe oddziaływania systemu zróżnicowanej składki na ubezpieczenie wypadkowe jako stymulatora działań na rzecz poprawy warunków pracy w 200 przedsiębiorstwach
Przychody i wypłaty z funduszu wypadkowego ZUS w latach 2003-2009 (w tys. zł.) 6000000 5000000 4000000 3000000 2000000 1000000 0 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. 2008 r. 2009 r. Przychody ze składek Wypłaty z funduszu
Struktura wydatków z funduszu ubezpieczenia wypadkowego ZUS wg źródeł ich powstawania w 2009 r. wydatki ogółem - 4 954,7 mln zł (0,4% PKB) 6,1% 38,5% Wypadki przy pracy Choroby zawodowe 55,4% Wypadki w drodze do i z pracy
Struktura wydatków z funduszu ubezpieczenia wypadkowego ZUS wg tytułów wypłat w 2009 r. 13% wydatki ogółem - 4 954,7 mln zł (0,4% PKB) 6% 10% 2% renty z tytułu niezdolności do pracy renty rodzinne jednorazowe odszkodowania zasiłki chorobowe 69% świadczenia rehabilitacyjne
Struktura funduszu ubezpieczenia wypadkowego w Niemczech w 2007 r. fundusz wypadkowy - 11 965 mln (0,5% PKB)
Które przedsiębiorstwa są objęte zróżnicowaną składką? Składka zryczałtowana (1,665% podstawy wymiaru składek) - przedsiębiorstwa zgłaszające do ubezpieczenia wypadkowego ZUS poniżej 10 ubezpieczonych Składka zróżnicowana - przedsiębiorstwa zgłaszające do ubezpieczenia wypadkowego ZUS co najmniej 10 ubezpieczonych
Kryteria określania kategorii ryzyka dla grupy działalności Wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy działalności ustala się w zależności od kategorii ryzyka ustalonej dla tej grupy. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w zależności od ryzyka określonego wskaźnikami częstości (obliczonymi na 1000 pracujących) na podstawie średniej arytmetycznej z 4 kategorii ryzyka ustalonych dla: wypadków ogółem wypadków śmiertelnych i ciężkich stwierdzonych chorób zawodowych zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia
Ustalanie kategorii ryzyka dla przedsiębiorstwa Kategoria ryzyka dla przedsiębiorstwa K 1 + K 2 + 2K 3 K ZX = 4 gdzie: K ZX - kategoria ryzyka dla przedsiębiorstwa K 1 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi poszkodowanych w wypadkach ogółem K 2 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkich K 3 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi zatrudnionych w warunkach zagrożenia, które występują w razie przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy
Zasady ustalania stopy procentowej składki na społeczne ubezpieczenie wypadkowe dla przedsiębiorstwa od 1 kwietnia 2009 Wysokość wskaźnika korygującego wynosi: jeśli kategoria ryzyka dla płatnika składek różni się od kategorii ryzyka dla grupy działalności, to znaczy jest: 0,5 - niższa o co najmniej 6 kategorii 0,6 - niższa o co najmniej 5 kategorii 0,7 - niższa o co najmniej 4 kategorie 0,8 - niższa o co najmniej 3 kategorie 0,9 - niższa o co najmniej 2 kategorie 1,1 - wyższa o co najmniej 2 kategorie 1,2 - wyższa o co najmniej 3 kategorie 1,3 - wyższa o co najmniej 4 kategorie 1,4 - wyższa o co najmniej 5 kategorii 1,5 - wyższa o co najmniej 6 kategorii 1,0 - w pozostałych przypadkach
Zasady ustalania stopy procentowej składki na społeczne ubezpieczenie wypadkowe dla przedsiębiorstwa Stopa procentowa składki stanowi: - dla przedsiębiorstwa zgłaszającego do ubezpieczenia nie więcej niż 9 ubezpieczonych 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy - dla przedsiębiorstwa zgłaszającego do ubezpieczenia co najmniej 10 ubezpieczonych iloczyn stopy procentowej składki dla grupy działalności i wskaźnika korygującego ustalonego przez ZUS dla przedsiębiorstwa
Zakres zróżnicowania stóp procentowych składek na ubezpieczenie wypadkowe zakres zróżnicowania stóp procentowych składek dla grup działalności wynosi: zakres zróżnicowania 0,67% 3,33% podstawy wymiaru składek zakres zróżnicowania stóp procentowych składek dla przedsiębiorstw wynosi: zakres różnicowania 0,67% 4,995% podstawy wymiaru składek
Przeciętne stopy procentowe składek i zakres ich zróżnicowania w Polsce oraz wybranych krajach UE składka najwyższa składka średnia składka najniższa
Zakres podmiotowy badań 202 przedsiębiorstwa zgłaszaj aszające do ZUS co najmniej 10 pracowników 23 rodzaje działalno alności, 15 województw głównie g lubelskie, świętokrzyskie, dolnośląskie, śląskie Przedsiebiorstwa bardzo duże Przedsiębiorstwa 11% małe 30% 28% 29% Przedsiebiorstwa duże Przedsiebiorstwa średnie
Kwestionariusze badawcze 1) dane o warunkach pracy i składkach na społeczne ubezpieczenie wypadkowe 2) oddziaływanie motywacyjne zróżnicowanej składki Kryteria analizy liczba osób b zgłoszonych do ubezpieczenia społecznego (przedsiębiorstwa małe, średnie, duże e i bardzo duże) wysokość stopy procentowej składki dla grupy działalno alności (przedsiębiorstwa o składce wysokiej co najmniej 2%, średniej 1,47% i 1,73% oraz niskiej - 1,20% i mniej)
Przedsiębiorstwa (w %) w których składka stanowi odczuwalną pozycję kosztów wg wielkości przedsiębiorstw wg przynależności przedsiębiorstw do grup działalności o składce wysokiej, średniej, niskiej
Przedsiębiorstwa (w %) w których nowe zasady różnicowania r składki wpłyn ynęły y na zwiększenie działań prewencyjnych wg wielkości przedsiębiorstw 100% wg przynależno ności przedsiębiorstw do grup działalno alności o składce wysokiej, średniej, niskiej 90% 80% Ogółem 44% 70% 65% Przedsiębiorstwa małe 42% 60% Przedsiebiorstwa średnie 27% 50% 44% 44% Przedsiebiorstwa duże 59% 40% Przedsiebiorstwa bardzo duże 55% 30% 20% 19% 10% 0% Przedsiębiorstwa o składce wysokiej Przedsiębiorstwa o składce średniej Przedsiębiorstwa o skłace niskiej Ogółem
Wystarczalność nowych zasad różnicowania r składki dla celów w motywacyjnych w ocenie przedsiębiorstw (w %) wg wielkości przedsiębiorstw wg przynależno ności przedsiębiorstw do grup działalno alności o składce wysokiej, średniej, niskiej Ogółem 46% Przedsiębiorstwa małe 54% Przedsiebiorstwa średnie 40% Przedsiebiorstwa duże 44% Przedsiebiorstwa bardzo duże 45% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
Przedsiębiorstwa (w %) planujące realizację działań prewencyjnych w celu uzyskania obniżenia składki wg wielkości przedsiębiorstw Ogółem Przedsiębiorstwa małe 24% 37% wg przynależno ności przedsiębiorstw do grup działalno alności o składce wysokiej, średniej, niskiej Przedsiebiorstwa średnie 20% Przedsiebiorstwa duże 59% Przedsiebiorstwa bardzo duże 64% 0% 20% 40% 60% 80% 100%
Rodzaje działań prewencyjnych planowanych w przedsiębiorstwach (w %) w celu uzyskania obniżenia składki
Ocena oddziaływania motywacyjnego zróżnicowanej składki Zróżnicowana składka spełnia skutecznie rolę motywacyjną w stosunku do przedsiębiorstw dużych i bardzo dużych oraz należących do grup działalności o wysokiej składce. W większości tych przedsiębiorstw: -składka stanowi element analiz ekonomicznych przedsiębiorstwa oraz odczuwalną pozycję kosztów przedsiębiorstwa - pozytywnie oceniane są nowe zasady różnicowania składki obowiązujące od 1.04.2009 r. jako motywujące do działań prewencyjnych - planuje się realizację działań prewencyjnych w celu uzyskania obniżenia składki głównie w celu spełnienia wymagań prawnych oraz doskonalenia SZ BHP
Ocena oddziaływania motywacyjnego zróżnicowanej składki (c.d.) W stosunku do przedsiębiorstw średnich oraz małych, a zwłaszcza do przedsiębiorstw należą żących do grup działalno alności o niskiej składce, oddziaływanie motywacyjne zróżnicowanej składki jest mocno ograniczone. Pozytywnym wpływem wprowadzenia zróżnicowanej składki wśród w d przedsiębiorstw małych była a poprawa przestrzegania przepisów w BHP (znacznie silniejsza niż wśród d przedsiębiorstw średnich i dużych).
Propozycje zmian w celu zwiększenia motywacyjnej roli zróżnicowanej składki Objęcie zróżnicowan nicowaną składk adką na poziomie grup działalno alności płatnikp atników zgłaszaj aszających do ubezpieczenia wypadkowego poniżej 10 ubezpieczonych Przyjęcie wskaźnika często stości zatrudnionych w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi i uciąż ążliwymi jako kryterium ustalania kategorii ryzyka dla grup działalno alności i płatnikp atników w składek Przyjęcie jako podstawy do oceny ryzyka ubezpieczeniowego jedynie wypadków w przy pracy powodujących absencję powyżej 3 dni
Propozycje zmian w celu zwiększenia motywacyjnej roli zróżnicowanej składki (c.d.) Dokonanie zmiany kryteriów (przedziałów w wartości wskaźnik ników w często stości) do ustalania kategorii ryzyka według wskaźnik ników w często stości wypadków w przy pracy, chorób b zawodowych oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia, Wprowadzenie od 1.04.2011 r. nowych kategorii ryzyka i stóp p procentowych składek dla nowych grup działalno alności w celu zwiększenia zakresu zróżnicowania składek między grupami działalno alności
DZIĘKUJĘ!