LINKI WAŻNE DLA KLAS III hp://fizyka.zamkor.pl/image/maerialy/men_om_5_11110.pdf hp://fizyka.zamkor.pl/arykul/63/1188-obowiazkowe-dowiadczenia-fizyczne/ Wymagania na pozczególne oceny przy realizacji i podręcznika Świa fizyki klaa II 4. Jak opiujemy ruch? Tema według 4.1, 4.. Układ odnieienia. Tor ruchu, droga 4.3. Ruch prooliniowy jednoajny 4.4.1. Warość prędkości (zybkość) ciała w ruchu jednoajnym prooliniowym 4.4.. Prędkość rozróżnia pojęcia or ruchu i droga klayfikuje ruchy ze względu na kzał oru wymienia cechy charakeryzujące ruch prooliniowy jednoajny zapiuje wzór u i nazywa wyępujące w nim wielkości oblicza warość prędkości ze wzoru u Wymagania podawowe (doaeczna) opiuje ruch ciała w podanym układzie odnieienia na podawie różnych wykreów odczyuje drogę przebywaną () przez ciało w różnych odępach czau oblicza drogę przebyą przez ciało na podawie wykreu zależności u() warość prędkości w km/h wyraża w m/ i na odwró 1 obiera układ odnieienia i opiuje ruch prooliniowy w ym układzie opiuje położenie ciała za pomocą wpółrzędnej x oblicza przebyą przez ciało drogę ruchem prooliniowym jako x - x Dx 1 doświadczalnie bada ruch jednoajny prooliniowy i formułuje wnioek ~ porządza wykre zależności () podawie wyników doświadczenia zgromadzonych w abeli porządza wykre zależności podawie danych z abeli u() podaje inerpreację fizyczną pojęcia zybkości przekzałca wzór u każdą z wyępujących w nim wielkości i oblicza na na wyjaśnia, co o znaczy, że poczynek i ruch ą względne rozróżnia drogę i przemiezczenie wykonuje zadania obliczeniowe, oblicza cza, wiedząc że ~ wykonuje zadania obliczeniowe, korzyając ze wzoru wykreów () i () na przykładzie wymienia cechy uzaadnia porzebę wprowadzenia do opiuje ruch prooliniowy podaje przykład dwóch wekorów u i
w ruchu jednoajnym prooliniowym 4.5. Średnia warość prędkości (średnia zybkość). Prędkość chwilowa 4.6. Ruch prooliniowy jednoajnie przypiezony 4.7. Przypiezenie w ruchu prooliniowym jednoajnie przypiezonym 4.8. Droga w ruchu jednoajnie przypiezonym 4.9. Ruch jednoajnie opóźniony prędkości, jako wielkości wekorowej opiu ruchu wielkości wekorowej prędkości oblicza średnią warość prędkości u śr wyznacza doświadczalnie średnią warość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze (9.) podaje przykłady ruchu przypiezonego i opóźnionego podaje warość przypiezenia ziemkiego podaje przykłady ruchu jednoajnie przypiezonego planuje cza podróży na podawie mapy i ozacowanej średniej zybkości pojazdu odróżnia średnią warość prędkości od chwilowej warości prędkości opiuje ruch jednoajnie przypiezony z wykreu zależności u() odczyuje przyroy zybkości w określonych jednakowych odępach czau podaje wzór na warość przypiezenia u- u a podaje jednoki przypiezenia poługuje ię pojęciem warości przypiezenia do opiu ruchu jednoajnie przypiezonego 0 jednoajny używając pojęcia prędkości wyjaśnia, że pojęcie prędkość w znaczeniu fizycznym o prędkość chwilowa wykonuje zadania obliczeniowe, poługując ię średnią warością prędkości porządza wykre zależności dla ruchu jednoajnie przypiezonego przekzałca wzór u- u a i oblicza każdą wielkość z ego wzoru porządza wykre zależności dla ruchu jednoajnie przypiezonego 0 u() a () podaje inerpreację fizyczną pojęcia przypiezenia przeciwnych ryuje wekor obrazujący prędkość o zadanej warości (przyjmując odpowiednią jednokę) podaje definicję prędkości średniej opiuje ruch, w kórym warość przemiezczenia je równa drodze odróżnia warość średniej prędkości od średniej warości prędkości uala rodzaj ruchu na podawie wykreów (), odczyuje przyroy zybkości w podanych odępach czau porządza wykre zależności (), znając warość przypiezenia oblicza drogę przebyą ruchem jednoajnie przypiezonym na podawie wykreu () opiuje ruch jednoajnie opóźniony oblicza drogę do chwili zarzymania ię na podawie wykreu () wyjaśnia, dlaczego do obliczeń doyczących ruchu opóźnionego nie można oować wzoru na warość przypiezenia 5. Siły w przyrodzie
Tema według 5.1. Rodzaje i kuki oddziaływań rozpoznaje na przykładach oddziaływania bezpośrednie i na odległość Wymagania podawowe (doaeczna) podaje przykłady oddziaływań grawiacyjnych, elekroaycznych, magneycznych, elekromagneycznych podaje przykłady układów ciał wzajemnie oddziałujących wkazuje iły wewnęrzne i zewnęrzne w układzie ciał oddziałujących porafi pokazać na przykładach, że oddziaływania ą wzajemne podaje przykłady aycznych i dynamicznych kuków oddziaływań 5.. Wypadkowa ił działających na ciało wzdłuż jednej proej. Siły równoważące ię podaje przykład dwóch ił równoważących ię podaje przykład wypadkowej dwóch ił zwróconych zgodnie i przeciwnie oblicza warość i określa zwro wypadkowej dwóch ił działających na ciało wzdłuż jednej proej o zwroach zgodnych i przeciwnych oblicza warość i określa zwro iły równoważącej kilka ił działających na ciało wzdłuż jednej proej oblicza warość i określa zwro wypadkowej kilku ił działających na ciało wzdłuż jednej proej o zwroach zgodnych i przeciwnych oblicza niepewność umy i różnicy warości dwóch ił zmierzonych z pewną dokładnością 5.3. Pierwza zaada dynamiki na proych przykładach ciał poczywających wkazuje iły równoważące ię rozpoznaje zjawiko bezwładności w podanych przykładach analizuje zachowanie ię ciał na podawie pierwzej zaady dynamiki opiuje doświadczenie powierdzające pierwzą zaadę dynamiki na przykładzie opiuje zjawiko bezwładności 5.4. Trzecia zaada dynamiki objaśnia zaadę akcji i reakcji na wkazanym przykładzie wykazuje doświadczalnie, że iły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe warości, en am kierunek, przeciwne zwroy i różne punky przyłożenia na dowolnym przykładzie wkazuje iły wzajemnego oddziaływania, ryuje je i podaje cechy ych ił opiuje zjawiko odrzuu opiuje doświadczenie i przeprowadza rozumowanie, z kórego wynika, że iły akcji i reakcji mają jednakową warość 5.5. Siły prężyości wyjaśnia, że w kuek rozciągania lub ścikania ciała pojawiają ię w nim iły dążące do przywrócenia począkowych rozmiarów i kzałów, czyli iły prężyości wykazuje, że iła prężyości je wpro proporcjonalna do wydłużenia wyjaśnia, na czym polega prężyość podłoża, na kórym kładziemy przedmio 5.6. Siła oporu powierza. Siła arcia podaje przykłady, w kórych na ciała poruzające ię w powierzu działa iła oporu powierza wymienia niekóre pooby zmniejzania i zwiękzania arcia podaje przykłady świadczące o ym, że warość iły oporu powierza wzraa wraz ze wzroem zybkości ciała wykazuje doświadczalnie, że iły arcia wyępujące przy oczeniu podaje przyczyny wyępowania ił arcia wykazuje doświadczalnie, że warość iły arcia kineycznego nie zależy od pola powierzchni yku ciał rozwiązuje jakościowo problemy doyczące iły arcia 3
mają mniejze warości niż przy przeuwaniu jednego ciała po drugim podaje przykłady pożyecznych i zkodliwych kuków działania ił arcia przeuwających ię względem iebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał rących o iebie i warości iły docikającej e ciała do iebie 5.7.1. Siła parcia cieczy i gazów na ścianki zbiornika. Ciśnienie hydroayczne podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika podaje przykłady wykorzyania prawa Pacala w urządzeniach hydraulicznych podaje prawo Pacala wkazuje przyczyny wyępowania ciśnienia hydroaycznego opiuje prakyczne kuki wyępowania ciśnienia hydroaycznego wkazuje, od czego zależy ciśnienie hydroayczne wykorzyuje prawo Pacala w zadaniach obliczeniowych wykorzyuje wzór na ciśnienie hydroayczne w zadaniach obliczeniowych objaśnia zaadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca amochodowego podaje wyniki obliczeń zaokrąglone do dwóch i rzech cyfr znaczących wyprowadza wzór na ciśnienie łupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia prgh opiuje wykorzyanie prakyczne naczyń połączonych 5.7.. Siła wyporu i jej wyznaczanie. Prawo Archimedea wyznacza doświadczalnie warość iły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy (9.3) podaje przykłady działania iły wyporu w powierzu podaje warunek pływania i onięcia ciała zanurzonego w cieczy podaje wzór na warość iły wyporu i wykorzyuje go do wykonywania obliczeń wyjaśnia pływanie i onięcie ciał, wykorzyując zaady dynamiki przeprowadza rozumowanie związane z wyznaczeniem warości iły wyporu wyprowadza wzór na warość iły wyporu działającej na proopadłościenny klocek zanurzony w cieczy wyjaśnia pochodzenie iły nośnej i zaadę unozenia ię amolou 5.8. Druga zaada dynamiki opiuje ruch ciała pod działaniem ałej iły wypadkowej zwróconej ak amo jak prędkość zapiuje wzorem drugą zaadę dynamiki i odczyuje en zapi ouje wzór a F/m do rozwiązywania zadań oblicza każdą z wielkości we wzorze F ma podaje wymiar 1 niuona ć kg mö ç 1 N1 č ř przez porównanie wzorów F ma i F mg uzaadnia, że wpółczynnik c g o warość przypiezenia, z jakim padają ciała oblicza drogi przebye w ruchu jednoajnie przypiezonym w kolejnych jednakowych przedziałach czau 5.9. Jezcze o iłach działających w przyrodzie ouje w proych zadaniach zaadę zachowania pędu ouje zaady dynamiki w komplikowanych problemach jakościowych 4
6. Praca. Moc. Energia Tema według 6.1. Praca mechaniczna podaje przykłady wykonania pracy w enie fizycznym podaje jednokę pracy (1 J) Wymagania podawowe (doaeczna) podaje warunki konieczne do ego, by w enie fizycznym była wykonywana praca oblicza pracę ze wzoru W F wyraża jednokę pracy 1 kg m 1 J podaje ograniczenia oowalności wzoru W F oblicza każdą z wielkości we wzorze W F porządza wykre zależności oraz, odczyuje i oblicza W() F () pracę na podawie ych wykreów wykonuje zadania wymagające oowania równocześnie wzorów W F, F mg 6.. Moc wyjaśnia, co o znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednokę mocy 1 W podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą oblicza moc na podawie wzoru W P podaje jednoki mocy i przelicza je objaśnia en fizyczny pojęcia mocy oblicza każdą z wielkości ze wzoru W P oblicza moc na podawie wykreu zależności W () wykonuje zadania złożone, oując wzory P W/, W F, F mg 6.3. Energia w przyrodzie. Energia mechaniczna wyjaśnia, co o znaczy, że ciało poiada energię mechaniczną podaje jednokę energii 1 J podaje przykłady zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz ił wewnęrznych w układzie i zewnęrznych poza układu wyjaśnia i zapiuje związek D E W z 6.4. Energia poencjalna i kineyczna podaje przykłady ciał poiadających energię poencjalną ciężkości i energię kineyczną wymienia czynności, kóre należy wykonać, by zmienić energię poencjalną ciała opiuje każdy z rodzajów energii mechanicznej oblicza energię poencjalną ciężkości ze wzoru i kineyczną ze wzoru E p mu Ek mgh oblicza energię poencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego oblicza każdą wielkość ze wzorów Ep mgh, mu Ek za pomocą obliczeń udowadnia, że E k W iły wypadkowej 6.5. Zaada zachowania energii mechanicznej omawia przemiany energii mechanicznej na podanym przykładzie podaje przykłady przemiany energii poencjalnej w kineyczną i na odwró, poługując ię zaadą zachowania energii mechanicznej ouje zaadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych objaśnia i oblicza prawność urządzenia mechanicznego 6.6. Dźwignia jako urządzenie uławiające wykonywanie pracy. Wyznaczanie may za pomocą dźwigni wkazuje w woim ooczeniu przykłady dźwigni dwuronnej i wyjaśnia jej prakyczną przydaność opiuje zaadę działania dźwigni dwuronnej podaje warunek równowagi dźwigni dwuronnej opiuje zaadę działania bloku nieruchomego i kołowrou oblicza każdą wielkość ze wzoru F 1 r 1 F r na podawie odpowiedniego rozumowania wyjaśnia, w jaki poób mazyny proe uławiają nam wykonywanie pracy oblicza niepewność pomiaru may 5
dwuronnej wyznacza doświadczalnie nieznaną maę za pomocą dźwigni dwuronnej, linijki i ciała o znanej maie (9.4) meodą najmniej korzynego przypadku 7. Przemiany energii w zjawikach cieplnych Tema według 7.1. Energia wewnęrzna i jej zmiany przez wykonanie pracy 7.. Cieplny przepływ energii. Rola izolacji cieplnej podaje przykłady, w kórych na kuek wykonania pracy wzroła energia wewnęrzna ciała podaje przykłady przewodników i izolaorów ciepła oraz ich zaoowania Wymagania podawowe (doaeczna) wymienia kładniki energii wewnęrznej opiuje związek średniej energii kineycznej cząeczek z emperaurą opiuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyżzej emperaurze do ciała o niżzej emperaurze, naępujący przy zeknięciu ych ciał opiuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym wyjaśnia, dlaczego podcza ruchu z arciem nie je pełniona zaada zachowania energii mechanicznej wyjaśnia, dlaczego przyro emperaury ciała świadczy o wzroście jego energii wewnęrznej wykorzyując model budowy maerii, objaśnia zjawiko przewodzenia ciepła wymienia pooby zmiany energii wewnęrznej ciała podaje i objaśnia związek E w śr ~ T formułuje pierwzą zaadę ermodynamiki 7.3. Zjawiko konwekcji objaśnia zjawiko konwekcji na przykładzie podaje przykłady wyępowania konwekcji w przyrodzie wyjaśnia zjawiko konwekcji opiuje znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyzczaniu powierza w miezkaniach uzaadnia, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa ię głównie przez konwekcję 7.4. Ciepło właściwe odczyuje z abeli warości ciepła właściwego analizuje znaczenie dla przyrody, dużej warości ciepła właściwego wody opiuje proporcjonalność ilości doarczonego ciepła do may ogrzewanego ciała i przyrou jego emperaury oblicza ciepło właściwe na podawie wzoru Q cw m D T na podawie proporcjonalności, definiuje ciepło właściwe ubancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q~ m Q c mdt w Q~ DT wyjaśnia en fizyczny pojęcia ciepła właściwego porządza bilan cieplny dla wody i oblicza zukaną wielkość opiuje zaadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy opiuje zależność zybkości przekazywania ciepła od różnicy emperaur ykających ię ciał 7.5. Przemiany energii podcza opnienia. Wyznaczanie ciepła odczyuje z abeli emperaurę opnienia i ciepło opnienia opiuje zjawiko opnienia (ałość emperaury, zmiany energii wewnęrznej opniejących ciał) na podawie proporcjonalności Q~ mdefiniuje ciepło opnienia objaśnia, dlaczego podcza opnienia i krzepnięcia emperaura pozoaje ała, mimo zmiany energii 6
opnienia lodu podaje przykład znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła opnienia lodu opiuje proporcjonalność ilości doarczanego ciepła w emperaurze opnienia do may ciała, kóre chcemy opić ubancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q mc wyjaśnia en fizyczny pojęcia ciepła opnienia wewnęrznej doświadczalnie wyznacza ciepło opnienia lodu Przemiany energii podcza parowania i kraplania opiuje zależność zybkości parowania od emperaury odczyuje z abeli emperaurę wrzenia i ciepło parowania analizuje (energeycznie) zjawiko parowania i wrzenia opiuje proporcjonalność ilości doarczanego ciepła do may cieczy zamienianej w parę podaje przykłady znaczenia w przyrodzie dużej warości ciepła parowania wody opiuje zależność emperaury wrzenia od zewnęrznego ciśnienia na podawie proporcjonalności definiuje ciepło parowania Q~ m oblicza każdą wielkość ze wzoru Q mc p wyjaśnia en fizyczny pojęcia ciepła parowania opiuje zaadę działania chłodziarki opiuje zaadę działania ilnika palinowego czerouwowego 8. Drgania i fale prężye Tema według 8.1. Ruch drgający wkazuje w ooczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający objaśnia, co o ą drgania ganące podaje znaczenie pojęć: położenie równowagi, wychylenie, ampliuda, okre, częoliwość dla ruchu wahadła i ciężarka na prężynie Wymagania podawowe (doaeczna) opiuje przemiany energii w ruchu drgającym odczyuje ampliudę i okre z wykreu dla drgającego ciała x () opiuje przykłady drgań łumionych i wymuzonych 8.. Wahadło. Wyznaczanie okreu i częoliwości drgań doświadczalnie wyznacza okre i częoliwość drgań wahadła i ciężarka na prężynie (9.1) opiuje zjawiko izochronizmu wahadła wykorzyuje drugą zaadę dynamiki do opiu ruchu wahadła 8.3. Fale prężye demonruje falę poprzeczną i podłużną podaje różnice między ymi falami demonrując falę, poługuje ię pojęciami długości fali, zybkości rozchodzenia ię fali, kierunku rozchodzenia ię fali wykazuje w doświadczeniu, że fala nieie energię i może wykonać pracę opiuje mechanizm przekazywania drgań jednego punku ośrodka do drugiego w przypadku fali na napięej linie i prężynie ouje wzory do obliczeń l u T oraz l u f uzaadnia, dlaczego fale podłużne mogą ię rozchodzić w ciałach ałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne ylko w ciałach ałych 8.4. Dźwięki i wielkości, kóre je opiują. Badanie wywarza dźwięki o małej i dużej częoliwości (9.13) wymienia, od jakich wielkości opiuje mechanizm wywarzania dźwięku w inrumenach muzycznych opiuje doświadczalne badanie związku częoliwości drgań źródła z wyokością dźwięku ryuje wykre obrazujący drgania cząek ośrodka, w kórym rozchodzą ię dźwięki wyokie i nikie, głośne 7
związku częoliwości drgań z wyokością dźwięku. Ulradźwięki i infradźwięki fizycznych zależy wyokość i głośność dźwięku wyjaśnia, jak zmienia ię powierze, gdy rozchodzi ię w nim fala akuyczna podaje rząd wielkości zybkości fali dźwiękowej w powierzu wyjaśnia, co nazywamy ulradźwiękami i infradźwiękami podaje cechy fali dźwiękowej (częoliwość 16 Hz 0000 Hz, fala podłużna, zybkość w powierzu) opiuje wyępowanie w przyrodzie i zaoowania infradźwięków i ulradźwięków (np. w medycynie) Wymagania na pozczególne oceny przy realizacji i podręcznika Świa fizyki klaa III i ciche 9. O elekryczności aycznej Tema według Wymagania podawowe (doaeczna) 9.1. Elekryzowanie przez arcie i zeknięcie z ciałem naelekryzowanym opiuje budowę aomu i jego kładniki elekryzuje ciało przez poarcie i zeknięcie z ciałem naelekryzowanym (9.6) wkazuje w ooczeniu zjawika elekryzowania przez arcie objaśnia elekryzowanie przez doyk określa jednokę ładunku (1 C) jako wielokroność ładunku elemenarnego wyjaśnia elekryzowanie przez arcie (analizuje przepływ elekronów) 9.. Siły wzajemnego oddziaływania ciał naelekryzowanych bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelekryzowanymi przez arcie i formułuje wnioki bada doświadczalnie oddziaływania między ciałami naelekryzowanymi przez zeknięcie i formułuje wnioki podaje jakościowo, od czego zależy warość iły wzajemnego oddziaływania ciał naelekryzowanych podaje i objaśnia prawo Coulomba ryuje wekory ił wzajemnego oddziaływania dwóch kulek naelekryzowanych różnoimiennie lub jednoimiennie 9.3. Przewodniki i izolaory podaje przykłady przewodników i izolaorów opiuje budowę przewodników i izolaorów (rolę elekronów wobodnych) objaśnia pojęcie jon opiuje budowę kryaliczną oli kuchennej wyjaśnia, jak rozmiezczony je, uzykany na kuek naelekryzowania, ładunek w przewodniku, a jak w izolaorze porafi doświadczalnie wykryć, czy ciało je przewodnikiem czy izolaorem 9.4. Zjawiko indukcji elekroaycznej. Zaada zachowania ładunku objaśnia budowę i zaadę działania elekrokopu analizuje przepływ ładunków podcza elekryzowania przez doyk, oując zaadę zachowania ładunku opiuje mechanizm zobojęniania ciał naelekryzowanych (meali i dielekryków) wyjaśnia uziemianie ciał demonruje elekryzowanie przez indukcję wyjaśnia elekryzowanie przez indukcję wyjaśnia mechanizm wyładowań amoferycznych objaśnia, kiedy oberwujemy polaryzację izolaora 9.5. Pole elekroayczne opiuje oddziaływanie ciał naelekryzowanych na odległość, poługując ię pojęciem pola elekroaycznego opiuje iły działające na ładunek umiezczony w cenralnym i jednorodnym polu elekroaycznym uzaadnia, że pole elekroayczne poiada energię 8
9.6. Napięcie elekryczne Wyprowadza wzór na napięcie między dwoma punkami pola elekrycznego rozwiązuje złożone zadania ilościowe 10. Prąd elekryczny Tema według 10.1. Prąd elekryczny w mealach. Napięcie elekryczne podaje jednokę napięcia (1 V) wkazuje wolomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia Wymagania podawowe (doaeczna) opiuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elekronów wobodnych poługuje ię inuicyjnie pojęciem napięcia elekrycznego wymienia i opiuje kuki przepływu prądu w przewodnikach za pomocą modelu wyjaśnia pojęcie i rolę napięcia elekrycznego zapiuje wzór definicyjny napięcia elekrycznego wykonuje obliczenia, oując definicję napięcia 10.. Źródła prądu. Obwód elekryczny wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulaor, prądnica buduje najprozy obwód kładający ię z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika 10.3. Naężenie prądu podaje jednokę naężenia prądu (1 A) 10.4. Prawo Ohma. Wyznaczanie oporu elekrycznego przewodnika buduje najprozy obwód prądu i mierzy naężenie prądu w ym obwodzie podaje jego jednokę (1 W ) buduje proy obwód (jeden odbiornik) według chemau mierzy napięcie i naężenie prądu na odbiorniku podaje prawo Ohma ryuje chema najprozego obwodu, poługując ię ymbolami elemenów wchodzących w jego kład oblicza naężenie prądu ze wzoru q I oblicza opór przewodnika na podawie wzoru U R I oblicza opór, korzyając z wykreu I(U) wkazuje kierunek przepływu elekronów w obwodzie i umowny kierunek prądu mierzy napięcie na żarówce (oporniku) q~ objaśnia proporcjonalność oblicza każdą wielkość ze wzoru q I przelicza jednoki ładunku (1 C, 1 Ah, 1 A) wykazuje doświadczalnie proporcjonalność i definiuje opór elekryczny przewodnika (9.8) I ~ U oblicza wzykie wielkości ze wzoru U R I porządza wykrey I(U) oraz odczyuje wielkości fizyczne na podawie wykreów wykorzyuje w problemach jakościowych związanych z przepływem prądu zaadę zachowania ładunku uwzględnia niepewności pomiaru na wykreie zależności I(U) 9
10.5. Obwody elekryczne i ich chemay mierzy naężenie prądu w różnych miejcach obwodu, w kórym odbiorniki ą połączone zeregowo lub równolegle mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w kład obwodu, gdy odbiorniki ą połączone zeregowo lub równolegle wykazuje doświadczalnie, że odbiorniki połączone zeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozoałych ryuje chemay obwodów elekrycznych, w kład kórych wchodzi kilka odbiorników buduje obwód elekryczny zawierający kilka odbiorników według podanego chemau (9.7) objaśnia, dlaczego odbiorniki połączone zeregowo mogą pracować ylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozoałych wyjaśnia, dlaczego urządzenia elekryczne ą włączane do ieci równolegle oblicza opór zaępczy w połączeniu zeregowym i równoległym odbiorników objaśnia rolę bezpiecznika w inalacji elekrycznej wyjaśnia przyczyny zwarcie w obwodzie elekrycznym wyjaśnia przyczyny porażeń prądem elekrycznym oblicza niepewności przy pomiarach miernikiem cyfrowym 10.6. Praca i moc prądu elekrycznego odczyuje i objaśnia dane z abliczki znamionowej odbiornika odczyuje zużyą energię elekryczną na liczniku podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elekryczny podaje jednoki pracy prądu 1 J, 1 kwh podaje jednokę mocy 1 W, 1 kw podaje rodzaj energii, w jaki zmienia ię energia elekryczna w doświadczeniu, w kórym wyznaczamy ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego oblicza pracę prądu elekrycznego ze wzoru W UI oblicza moc prądu ze wzoru P UI przelicza jednoki pracy oraz mocy prądu opiuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki (9.9) objaśnia poób, w jaki wyznacza ię ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elekrycznego (9.5) oblicza każdą z wielkości wyępujących we wzorach W UI U R W W I R opiuje przemiany energii elekrycznej w grzałce, ilniku odkurzacza, żarówce objaśnia poób dochodzenia do wzoru P cw m D T wykonuje obliczenia zaokrągla wynik do rzech cyfr znaczących rozwiązuje problemy związane z przemianami energii w odbiornikach energii elekrycznej podaje definicję prawności urządzeń elekrycznych podaje przykłady możliwości ozczędzania energii elekrycznej 10
11. Zjawika magneyczne. Fale elekromagneyczne Tema według 11.1. Właściwości magneów rwałych 11.. Przewodnik z prądem jako źródło pola magneycznego podaje nazwy biegunów magneycznych i opiuje oddziaływania między nimi opiuje poób poługiwania ię kompaem demonruje działanie prądu w przewodniku na igłę magneyczną umiezczoną w pobliżu, w ym: zmiany kierunku wychylenia igły przy zmianie kierunku prądu oraz zależność wychylenia igły od pierwonego jej ułożenia względem przewodnika (9.10) opiuje działanie elekromagneu na znajdujące ię w pobliżu przedmioy żelazne i magney Wymagania podawowe (doaeczna) opiuje zachowanie igły magneycznej w pobliżu magneu wyjaśnia zaadę działania kompau ouje regułę prawej dłoni w celu określenia położenia biegunów magneycznych dla zwojnicy, przez kórą płynie prąd elekryczny opiuje budowę elekromagneu opiuje oddziaływanie magneu na żelazo i podaje przykłady wykorzyania ego oddziaływania do opiu oddziaływania używa pojęcia pola magneycznego opiuje pole magneyczne zwojnicy opiuje rolę rdzenia w elekromagneie wyjaśnia zaoowania elekromagneu (np. dzwonek elekryczny) za pomocą linii przedawia pole magneyczne magneu i Ziemi podaje przykłady zjawik związanych z magneyzmem ziemkim opiuje właściwości magneyczne ubancji wyjaśnia, dlaczego nie można uzykać pojedynczego bieguna magneycznego 11.3. Zaada działania ilnika zailanego prądem ałym 11.4. Zjawiko indukcji elekromagneycznej objaśnia, jakie przemiany energii zachodzą w ilniku elekrycznym podaje przykłady urządzeń z ilnikiem na podawie oddziaływania elekromagneu z magneem wyjaśnia zaadę działania ilnika na prąd ały podaje informacje o prądzie zmiennym w ieci elekrycznej buduje model i demonruje działanie ilnika na prąd ały wyjaśnia zjawiko indukcji elekromagneycznej wkazuje znaczenie odkrycia ego zjawika dla rozwoju cywilizacji 11.5. Fale elekromagneyczne wkazuje najproze przykłady zaoowania fal elekromagneycznych nazywa rodzaje fal elekromagneycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczerwone, świało widzialne, promieniowanie nadfioleowe, rengenowkie) podaje inne przykłady zaoowania fal elekromagneycznych omawia widmo fal elekromagneycznych podaje niekóre ich właściwości (rozchodzenie ię w próżni, zybkość, różne długości fal) c 8 3 10 m opiuje fale elekromagneyczne jako przenikanie ię wzajemne pola magneycznego i elekrycznego 11
1. Opyka Tema według 1.1. Źródła świała. Prooliniowe rozchodzenie ię świała podaje przykłady źródeł świała Wymagania podawowe (doaeczna) opiuje poób wykazania, że świało rozchodzi ię po liniach proych wyjaśnia powawanie obzarów cienia i półcienia za pomocą prooliniowego rozchodzenia ię świała w ośrodku jednorodnym objaśnia zjawika zaćmienia Słońca i Kiężyca 1.. Odbicie świała. wkazuje ką padania i odbicia od powierzchni gładkiej podaje prawo odbicia opiuje zjawiko rozprozenia świała na powierzchniach chropowaych 1.3. Obrazy w zwierciadłach płakich wywarza obraz w zwierciadle płakim podaje cechy obrazu powającego w zwierciadle płakim ryuje konrukcyjnie obraz punku lub odcinka w zwierciadle płakim ryuje konrukcyjnie obraz dowolnej figury w zwierciadle płakim 1.4. Obrazy w zwierciadłach kuliych zkicuje zwierciadło kulie wklęłe wywarza obraz w zwierciadle kuliym wklęłym wkazuje prakyczne zaoowania zwierciadeł kuliych wklęłych opiuje oś opyczną główną, ogniko, ognikową i promień krzywizny zwierciadła wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do oi opycznej po jej odbiciu od zwierciadła wymienia cechy obrazów orzymywanych w zwierciadle kuliym ryuje konrukcyjnie obrazy w zwierciadle wklęłym objaśnia i ryuje konrukcyjnie ogniko pozorne zwierciadła wypukłego 1.5. Zjawiko załamania świała na granicy dwóch ośrodków podaje przykłady wyępowania zjawika załamania świała doświadczalnie bada zjawiko załamania świała i opiuje doświadczenie (9.11) zkicuje przejście świała przez granicę dwóch ośrodków i oznacza ką padania i ką załamania wyjaśnia pojęcie gęości opycznej (im więkza zybkość rozchodzenia ię świała w ośrodku ym rzadzy ośrodek) opiuje zjawiko całkowiego wewnęrznego odbicia wyjaśnia budowę świałowodów opiuje ich wykorzyanie w medycynie i do przeyłania informacji 1.6. Przejście świała przez pryzma. Barwy rozpoznaje ęczę jako efek rozzczepienia świała łonecznego wyjaśnia rozzczepienie świała w pryzmacie poługując ię pojęciem świało białe opiuje świało białe, jako miezaninę barw wyjaśnia pojęcie świała jednobarwnego (monochromaycznego) i prezenuje je za pomocą wkaźnika laerowego wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne wyjaśnia działanie filrów opycznych 1.7. Soczewki kupiające i rozprazające poługuje ię pojęciem ognika, ognikowej i oi głównej opycznej opiuje bieg promieni równoległych do oi opycznej, przechodzących przez oczewkę kupiającą i rozprazającą doświadczalnie znajduje ogniko i mierzy ognikową oczewki kupiającej oblicza zdolność kupiającą oczewki ze wzoru z w diopriach 1 f i wyraża ją 1
1.8. Orzymywanie obrazów za pomocą oczewek. Wady wzroku. Krókowzroczność i dalekowzroczność wywarza za pomocą oczewki kupiającej ory obraz przedmiou na ekranie (9.14) podaje rodzaje oczewek (kupiająca, rozprazająca) do korygowania każdej z wad wzroku ryuje konrukcje obrazów wyworzonych przez oczewki kupiające rozróżnia obrazy rzeczywie, pozorne, proe, odwrócone, powiękzone, pomniejzone wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krókowzroczności i dalekowzroczności opiuje zaadę działania proych przyrządów opycznych (lupa, oko) ryuje konrukcje obrazów wyworzonych przez oczewki rozprazające wyjaśnia zaadę działania innych przyrządów opycznych np. aparau foograficznego) podaje znak zdolności kupiającej oczewek korygujących krókowzroczność i dalekowzroczność 1.9. Porównanie rozchodzenia ię fal mechanicznych i elekromagneycznych. Makymalna zybkość przekazywania informacji wymienia ośrodki, w kórych rozchodzi ię każdy z ych rodzajów fal porównuje zybkość rozchodzenia ię obu rodzajów fal wyjaśnia ranpor energii przez fale prężye i elekromagneyczne porównuje wielkości fizyczne opiujące e fale i ich związki dla obu rodzajów fal opiuje mechanizm rozchodzenia ię obu rodzajów fal wymienia pooby przekazywania informacji i wkazuje rolę fal elekromagneycznych 13