ZESPÓŁ SZKÓŁ PUBLICZNE GIMNAZJUM W LUBYCZY KRÓLEWSKIEJ MAGDALENA PIETNOCZKO ŻYCIE WYRWANE Z KONTEKSTU PRACA NAPISANA NA KONKURS HISTORYCZNY POD KIERUNKIEM MGR ANNY OZDOBY LUBYCZA KRÓLEWSKA 2009
SPIS TREŚCI 1. Słowo wstępne. 2. Przedstawienie bohatera pracy i autora pracy. 3. Bitwa pod Monte Cassino, II wojna światowa. 4. Relacje rodzinne. 5. Aneks. 6. Bibliografia. 2
SŁOWO WSTĘPNE Nazywam się Magdalena Pietnoczko, od urodzenia mieszkam w Lubyczy Królewskiej. Postanowiłam napisać pracę na konkurs zatytułowany: Bohaterowie opowieści rodzinnych, ponieważ bardzo zainteresowała mnie tematyka konkursu. W pracy opisałam życie mojego krewnego, ponieważ bardzo zainteresował mnie jego życiorys, a w szczególności fakt, iż walczył pod Monte Cassino, to właśnie wydarzenie najbardziej opisałam uwzględniając życie bohatera mojej pracy. Celem mojej pracy było ukazanie mego rodzinnego bohatera na tle wojny, która wpłynęła na całe jego życie. Mam nadzieję, iż moja praca przyniesie dużo ciekawych informacji ludziom, którzy będą ją czytali. Osobiście uważam, iż takie prace powinny być coraz częściej wykonywane przez młodzież, ponieważ pobudza to ich wyobraźnię i poszerza wiedzę w zakresie historii najnowszej. Pisząc tę pracę dowiedziałam się wiele nieznanych mi informacji o II wojnie światowej jak i o mojej rodzinie. Ta praca przyniosła mi wiele satysfakcji. Chciałabym, aby ludzie, którzy będą ją czytali byli tak zafascynowani jak ja gdy ją pisałam. 3
Aleksander Szwec bohater pracy Urodzony 15 marca 1914 roku w Święciu k/lubyczy Królewskiej. Chodził do szkoły w Lubyczy, natomiast dalsza jego edukacja toczyła się we Lwowie. Następnie został powołany do wojska w Żółkwi. W 1939roku wyjeżdża do Francji, gdzie zastaje go wojna. Na przełomie 39/40roku wstępuje do armii. Walczy pod Amiens i Sand Nicola. W 1944roku pod Monte Cassino. W 46roku powraca do Polski. W 1948 roku zawarł związek małżeński z Barbarą Baran. Zmarł 11 sierpnia 1999roku. Magdalena Pietnoczko autorka pracy Urodziłam się 2 listopada 1994roku w Tomaszowie Lubelskim. Od urodzenia mieszkam w Lubyczy Królewskiej. Obecnie ukończyłam naukę w klasie 2 gimnazjum w Lubyczy Królewskiej. Interesuję się historią najnowszą i fotografią. Brałam udział w wielu konkursach lecz za najważniejsze uważam: - konkurs historyczno-literacki pt. 4 czerwca 1989roku we wspomnieniach Twoich najbliższych, w którym zajęłam pierwsze miejsce na szczeblu wojewódzkim, - konkurs historyczny pt. Na drodze ku wolności -Społeczeństwo polskie w latach 80. XX w. Doświadczenia świadka historii, w którym moja praca na szczeblu wojewódzkim otrzymała wyróżnienie. Czerwone maki na Monte Cassino, Zamiast rosy piły polską krew Po tych makach szedł żołnierz i ginął, Lecz od śmierci silniejszy był gniew! Przejdą lata i wieki przeminą, Pozostaną ślady dawnych dni!... 4
I tylko maki na Monte Cassino, Czerwieńsze będą, bo z polskiej wzrosną krwi! BITWA POD MONTE CASSINO Zdobywało tak wielu zdobyło tak niewielu Po wylądowaniu Aliantów na Sycylii (1943) sytuacja Włoch stała się beznadziejna. Trzecia Rzesza zmuszona była wesprzeć sojusznika na nowym froncie, a po kapitulacji marszałka Pietro Badoglio rozpoczęła okupację kraju. Mimo to Alianci posuwali się nieustannie na północ. Niemcy, zdając sobie sprawę ze strategicznego znaczenia wzgórza Monte Cassino, zbudowali na nim (i sąsiednich wzniesieniach) pas umocnień, zwany linią Gustawa. Podejmowane kilkakrotnie próby zdobycia wzgórza przez wojska Sprzymierzonych (od stycznia 1944 r.) spełzły na niczym, żadnego efektu nie przyniosły też ciężkie bombardowania lotnicze. Droga na Rzym była nadal zamknięta. Również próba ominięcia Monte Cassino poprzez desant pod Anzio nie przyniosła spodziewanych rezulatatów aliantom udało się zdobyć przyczółek, ale nie osiągnęli wyznaczonych celów i okrążenie wojsk niemieckich nie powiodło się. W tej sytuacji dowództwo alianckie postanowiło wznowić ataki na wzgórze od południa. Ataki prowadzono w trzech fazach (17-25 stycznia, 15-18 lutego i 15-25 marca), ale wszystkie potyczki zakończyły się ich klęską. Alianci (Amerykanie, Brytyjczycy, Hindusi i Nowozelandczycy) stracili ogółem 54 tysiące ludzi, nie zdobywając wzgórza. Główną siłę atakującą czwartego natarcia (11-19 maja) stanowił Drugi Korpus Polski pod dowództwem gen. Andersa. Miał on ciężkie zadanie atakując w niemal nieosłoniętym terenie, naszpikowanym minami, pod niemieckim ostrzałem z bunkrów. Pierwszy atak poniósł dotkliwe straty, ale umożliwił Brytyjczykom wyparcie Niemców z dolnej części wzgórza. Drugi atak (rozpoczęty 17 maja) wreszcie przyniósł przełom. Polskie wojska wyparły niemiecką 1 Dywizję Spadochronową z zajmowanych pozycji. Nad ranem 12 Pułk Ułanów Podolskich wkroczył do ruin klasztoru i zatknął na murach polską flagę. 18 maja 1944 roku o świcie na Monte Cassino odegrany został hejnał mariacki, ogłaszając zwycięstwo polskich żołnierzy. Droga na Rzym została otwarta. Miasto to zostało zajęte 4 czerwca, a więc miesiąc później. Pod Monte Cassino siły niemieckie wiązały Aliantów cztery miesiące. 5
Walki pod Monte Cassino były niezwykle krwawe, w natarciu zginęło 900 polskich żołnierzy, a 3 tysiące zostało rannych. Wielokrotnie walczono wręcz lub strzelano do siebie z bardzo bliskiej odległości. Polski cmentarz pod Monte Cassino II WOJNA ŚWIATOWA II wojna światowa największy konflikt zbrojny w historii świata, trwający od 1 września 1939 do 2 września 1945 (w Europie do 8 maja 1945), obejmujący zasięgiem działań wojennych prawie całą Europę, wschodnią i południowo-wschodnią Azję, północną Afrykę, część Bliskiego Wschodu i wszystkie oceany. Niektóre epizody wojny rozgrywały się nawet w Arktyce i Ameryce Północnej. Poza prawie wszystkimi państwami europejskimi, brały w niej udział główne państwa Ameryki Północnej i Ameryki Południowej, Australii i Azji. Głównymi stronami konfliktu były państwa osi i państwa koalicji antyhitlerowskiej (alianci). Za datę rozpoczęcia wojny przyjmuje się 1 września 1939 atak Niemiec na Polskę, 3 września 1939 w wyniku wygaśnięcia terminu ultimatum o godzinie 11 przed południem brytyjskiego czasu letniego przystąpiły do wojny Wielka Brytania i Francja (w piśmiennictwie zachodnim podaje się czasami tę drugą datę jako początek wojny światowej). Zapowiedzią nadchodzącego konfliktu był wzrost nastrojów nacjonalistycznych i dążeń ekspansywnych ze strony państw osi, wyrażający się w ataku faszystowskich Włoch na Abisynię (wojna włosko-abisyńska 1935-1936), trwającej od 1937 wojnie chińsko-japońskiej (którą część historyków uważa za część II wojny światowej) oraz rozbiorze Czechosłowacji (październik 1938). W Hiszpanii od 1936 roku trwała krwawa wojna domowa, w której starły się interweniujące państwa faszystowskie i komunistyczny ZSRR. II wojnę światową poprzedziły też takie agresywne zachowania ze strony III Rzeszy, jak: zajęcie Nadrenii w 1936, Anschluss Austrii (marzec 1938 marzec 1939) oraz aneksja Kłajpedy i Czech. Ze strony Włoch przykładem złamania prawa międzynarodowego było zajęcie Albanii wiosną 1939. 6
RELACJE RODZINNE Informacje o bohaterze mojej pracy zdobyłam na podstawie wywiadu z córką Aleksandra Szweca Renatą Szwec - Stefaniuk. Renata Szwec - Stefaniuk: Tato jechał do Kanady do wujka Williama Kołodkiewicza, który przysłał mu zaproszenie. Jednak wybuch wojny pokrzyżował mu plany i nie mógł dotrzeć do miejsca przeznaczenia. Wybuch wojny spowodował, że zatrzymał się we Francji, w październiku 1939 r. w Paryżu zgłosił się na ochotnika do armii. Brał udział w trudnych i zaciętych walkach w okolicach Amiens. Dalsze losy są mniej znane, ponieważ tato mało o nich wspominał. Wiem tylko, iż w 44 walczył pod Monte Cassino. To właśnie tę bitwę wspominał najbardziej. Przytoczę jego słowa: Codzienność w okopach była przerażająca, wokół ranni, krew i polegli koledzy. O czym myśli człowiek w tak trudnej sytuacji? W każdej chwili mogę zginąć. A chciałoby się jeszcze raz wrócić do Ojczyzny. Chce się po prostu żyć. Zawsze dobrze wspominał gen. Andersa, mówił o nim jak o charyzmatycznym przywódcy, takim zwyczajnym niezwyczajnym; niedocenionym po wojnie przez komunistów. 03 04 1946 r. tato wrócił do Polski z Francji. Jako repatriant przyjechał do Zgorzelca. Tu spotkał znajomego, który przekazał mu informację że dom, w którym mieszkał (Święcie, obok Zatyla w obecnym województwie lubelskim) został spalony i nie ma do czego wracać. Zatrzymał się w Katowicach, gdzie spotkał przyjaciela Pana Mroza, brata p. Lipińskiej (o której wspomnę później). Osiedlił się w Żaganiu. Tutaj otrzymał poniemiecką kamienice, którą odrestaurował i otworzył sklep artykułów mieszanych. Pomagał swojej rodzinie- bratu i siostrom. Im otworzył 2 sklepy w Gozdnicy. W Żaganiu dobrze rozwinęła się działalność. Sklep przynosił dochody, dobrze prosperował. W okresie powojennym były duże braki w przemyśle pasmanteryjnym. Tato przyjechał na Lubelszczyznę do Lublina z tego typu deficytowym asortymentem. W pracowni krawieckiej u pani Eugenii Lipińskiej spotkał miłość swojego życia, Barbarę Baran, z którą zawarł związek małżeński w kwietniu 1948 r. W 1951 r. opuścił 7
Żagań i zamieszkał w Lublinie, skąd pochodziła jego żona. Tutaj dostał przeniesienie do pracy w handlu. Tato był człowiekiem przedsiębiorczym, pracowitym, stanowczym, dążącym do celu a przy tym odważnym. Często wspominał swojego wujka z Kanady. Dawał go za wzór dobrego człowieka. Nic nie mówił o patriotyzmie, był sam patriotą. Wrócił do kraju i pomagał w jej odbudowie na terenach poniemieckich. ANEKS DRZEWO GENEALOGICZNE Maria Teodor Kołodkiewicz Katarzyna Onyszkiewicz Aleksander Kołodkiewicz Zofia Kołodkiewicz Jan Szwec Jan Fil Danuta Kołodkiewicz Aleksander Szwec Stanisław Pietnoczko Maria Fil Magdalena Pietnoczko 8
Polskie siły zbrojne na frontach II wojny światowej Data Miejsce bitwy Jednostka Dowódca 17-28V 1940 Narvik Brygada Strzelców gen. Z. Bohusz-Szyszko Podhalańskich 17-18VI 1940 Lagarde nad Kanałem 10 Dywizja Grenadierów gen. B. Duch Marna-Ren 18-19VI 1940 Saint Hippolyte 2 Dywizja Strzelców gen. B. Prugar-Ketling (Lotaryngia), w rejonie Doubs Pieszych 8VIII-31X 1940 Bitwa powietrzna o lotnictwo pol.: dywizjony mjr M. Mümler, mjr Z. 14-17XII 1941 4II-17III 1942 19VIII-12XII 1941 Wielką Brytanię Ajn al-ghazela Tobruk 11-18V 1944 Monte Cassino 15VI-24VII 1944 7-22VIII 1944 16-19IX 1944 Ankona, wybrzeże Adriatyku Falaise Axel myśliwskie 302 i 303, dywizjony bombowe 300 i 301 Brygada Strzelców Karpackich Krasnodębski, kpt. R. Rudkowski, ppłk W. Makowski Gen. S. Kopański 2 Korpus Polski gen. W. Anders 1 Dywizja Pancerna gen. S. Maczek 17-26IX 1944 Arnhem 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa gen. S. Sosabowski 9-21IV 1945 Bolonia 2 Korpus Polski gen. Z. Bohusz-Szyszko 14IV-6V 1945 Wilhelmshaven 1 Dywizja Pancerna gen. S. Maczek Ważniejsze bitwy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 9
PRZEBIEG II WOJNY ŚWIATOWEJ ROK 1939 1 września - agresja Niemiec na Polskę 3 września - wypowiedzenie wojny Niemcom przez Francję i Wielką Brytanię 9-18 września - bitwa nad rzeką Bzurą 17 września - wkroczenie wojsk radzieckich do Polski 8-28 września - walki o Warszawę 5 października - ostatnia bitwa (pod Kockiem) i kapitulacja wojsk polskich 8 października - wcielenie polskich ziem do Niemiec 12 października - powstanie Generalnego Gubernatorstwa 1 listopada - wcielenie zachodniej Ukrainy do ZSRR 2 listopada - wcielenie zachodniej Białorusi do ZSRR 30 listopada - wybuch wojny radziecko-fińskiej ROK 1940 kwiecień - czerwiec - inwazja Niemiec na Danię i Norwegię 10 maja - inwazja Niemiec na Belgię i Francję i zmiana premiera Wielkiej Brytanii 27 maja - 3 czerwca - ewakuacja spod Dunkierki 10 czerwca - przystąpienie Włoch do wojny przeciwko Francji 14 czerwca - upadek Paryża 14 czerwca - zajęcie Litwy przez ZSRR 17 czerwca - zajęcie Łotwy i Estonii przez ZSRR 22 czerwca - Francja podpisuje pokój, powstaje rząd w Vichy 30 czerwca - powołanie ZWZ z "Grotem" Roweckim na czele 3-5 sierpnia - utworzenie Socjalistycznych Republik Radzieckich z Litwy Łotwy i Estonii. 8 sierpień - 31 grudzień - bitwa o Anglię 10
28 września - atak Włoch na Grecję 28 października - agresja Włoch na Grecję ROK 1941 6 kwietnia - atak Niemiec na Grecję 18 kwietnia - kapitulacja Jugosławii 22 czerwca - atak Niemiec na Związek Sowiecki 30 lipca - układ Sikorski-Majski 14 sierpnia - podpisanie Karty Atlantyckiej 26 września - powołanie Francuskiego Komitetu Narodowego 2 października - bitwa pod Moskwą 5-6 grudnia - radziecka kontrofensywa spod Moskwy 7 grudnia - atak japoński na Pearl Harbor 8 grudnia - USA i Wielka Brytania wypowiadają wojnę Japonii 11 grudnia - Niemcy i Włochy wypowiadają wojnę USA ROK 1942 14 lutego - powstanie Armii Krajowej w Polsce 18 marca - rozpoczęcie ewakuacji Armii Polskiej z ZSRR maj - rozpoczęcie bombardowania miast niemieckich przez aliantów 4-5 czerwca - bitwa o Midway 4 lipca - zdobycie Sewastopolu 7 sierpnia - desant na Guadalcanal 15 sierpień - rozpoczęcie bitwy pod Stalingradem 23 października - rozpoczęcie bitwy pod El-Alamein 4 listopada - zakończenie bitwy pod El-Alamein 11
ROK 1943 14-24 stycznia - konferencja w Cassablance 19 stycznia - przerwanie blokady Leningradu 13 kwietnia - informacja o zbrodni katyńskiej 19 kwietnia - wybuch powstania w gettcie warszawskim 26 kwietnia - zerwanie stosunków polsko-radzieckich 13 maja - kapitulacja wojsk Osi w Afryce 30 czerwca - aresztowanie gen. Roweckiego 4 lipca - śmierć gen. Sikorskiego 10 lipca - lądowanie aliantów na Sycylii (op. Husky) 5 lipca-23 sierpnia - 3 bitwa pod Kurskiem 25 lipca - obalenie Mussoliniego 8 września - oficjalne ogłoszenie kapitulacji Włoch 12 września - odbicie Benito Mussoliniego 29 września - powstanie Republiki Salo 28 listopada-1 grudnia - konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie ROK 1944 11-18 maja - Monte Cassino 4 czerwca - zdobycie Rzymu 6 czerwca - lądowanie aliantów w Normandii 1 sierpnia - początek Powstania Warszawskiego 7 sierpnia - bitwa pod Falaise 15 sierpnia - alianci lądują w południowej Francji 25 sierpnia - wyzwolenie Paryża 17 września - operacja Market Garden 2 października - zakończenie Powstania Warszawskiego 12
ROK 1945 17 stycznia - wyzwolenie Warszawy luty - wkroczenie aliantów do Niemiec 4-11 lutego - konferencja w Jałcie 27 marca - aresztowanie 16 przywódców polskiego podziemia 12 kwietnia - śmierć Roosevelta 28 kwietnia - rozstrzelanie Mussoliniego 30 kwietnia - samobójstwo Hitlera 2 maja - zdobycie Berlina 7 maja - podpisanie aktu kapitulacji w Reims 8 maja - podpisanie aktu kapitulacji w Berlinie 8 maja - ZAKOŃCZENIE WOJNY W EUROPIE 17lipca-2 sierpnia - konferencja w Poczdamie 6 sierpnia - zrzucenie bomby atomowej na Hiroshimę 8 sierpnia - ZSRR wypowiada wojnę Japonii, klęska Armii Kwantuńskiej 9 sierpnia - zrzucenie bomby atomowej na Nagasaki 15 sierpnia - kapitulacja Japonii 2 września - ZAKOŃCZNIE WOJNY ŚWIATOWEJ 13
PAMIĄTKI I DOKUMENTY ZWIĄZANE Z ŻYCIEM BOHATERA PRACY Zaświadczenie o przyjeździe do Polski Aleksandra Szweca z 1946 roku. Zdjęcie ślubne 14
15
. BIBLIOGRAFIA -http://pl.wikipedia.org/wiki/ii_wojna_%c5%9bwiatowa 16
-http://pl.wikipedia.org/wiki/bitwa_pod_monte_cassino -http://www.zgapa.pl/zgapedia/bitwa_o_monte_cassino.html -W. Pronobis Polska i świat XX wieku 17