UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ

Jan Mańkowski, Michał Stolarz Robert Rutkowski, Ewa Remesz Mazowieckie Towarzystwo "Powrót z U" ul. Sobieskiego 112, pok. 30 00-764 Warszawa tel./fax: (22) 844 44 30 tel. (22) 851 46 56 www.uzaleznienia.pl biuro@uzaleznienia.pl Mazowieckie Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych Powrót z U UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ na podstawie anonimowej ankiety ESPAD BADANIA KWESTIONARIUSZOWE W SZKOŁACH POWIATU PIASECZYŃSKIEGO NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW Warszawa 2007 Badanie zostało sfinansowane przez Urząd Gminy w Piasecznie

WPROWADZENIE W ciągu ostatnich kilkunastu przeprowadzono wiele różnego rodzaju badań zmierzających do opisania zjawiska, jak też obserwacji trendów związanych z używaniem legalnych i nielegalnych substancji psychoaktywnych przez młodzież szkół ponadpodstawowych w Polsce. Ogólny wniosek, jaki wyciągają socjologowie analizujący te badania, zmusza do stwierdzenia, że picie alkoholu przez młodzież staje się normą społeczną. W niektórych miejscowościach rozpowszechnia się problem używania narkotyków. Natomiast polskie piętnasto i szesnastoki plasują się na pierwszym miejscu w Europie pod względem powszechności używania leków uspokajających i nasennych wydawanych bez przepisu lekarza. Zjawiska te, tak niepokojące nie tylko badaczy, bardziej rozpowszechnione są w wielkich miastach, mniej powszechne w małych miejscowościach. Znaczące również są różnice regionalne, które podkreślają socjologowie, dego zasadnym jest prowadzenie badań i analizowanie zjawiska w małych aglomeracja w celu konstruowania programów profilaktycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu przeciwdziałania patologiom i promowania zachowań prozdrowotnych pod kątem specyfiki środowiskowej. CEL BADANIA Celem badania był pomiar zjawiska używania przez młodzież powiatu piaseczyńskiego substancji psychoaktywnych. W pytaniach poruszono kwestię doświadczenia respondentów ze środkami psychoaktywnymi, wiedzy na temat ich szkodliwości, dostępności oraz problemów związanych z ich używaniem. Podniesiono także kwestię okoliczności, w których doszło do pierwszego ich zażycia, a w przypadku alkoholu pytano również o najczęstsze okoliczności spożywania. Badani proszeni byli także o osobistą ocenę zjawisk związanych z używaniem substancji psychoaktywnych. DOBÓR PRÓBY BADAWCZEJ Badaniem objęto młodzież szkolną klas trzecich gimnazjalnych i pierwszych z liceum ogólnokształcącego szkół powiatu piaseczyńskiego. Dobór próby miał charakter warstwowy; w pierwszej kolejności dokonano wyboru placówek szkolnych, a następnie klas. Badaniem objęto trzy szkoły z terenu powiatu piaseczyńskiego, razem ok. 600 respondentów. WRARSZTAT BADAWCZY Narzędziem badawczym, którym posłużono się w trakcie realizacji projektu, był kwestionariusz ankiety, pochodzący z Europejskiego Programu Badań Ankietowych w szkołach ESPAD. Jest to narzędzie zalecane przez twórców programu ze względu na szerokie rozpowszechnienie tego projektu i standaryzację wyników. Umożliwia to porównywanie wyników badanego zjawiska w konkretnym mieście, powiecie lub województwie do wyników uzyskanych w innych rejonach jak również 2

odniesienia ich do tendencji ogólnopolskich. Kwestionariusz składa się z pięćdziesięciu trzech pytań zamkniętych lub półotwartych oraz trzech otwartych. Czterdzieści jeden z nich dotyczy: zajęć ucznia, palenia papierosów, picia alkoholu, zażywania innych środków odurzających, okoliczności pierwszego kontaktu z substancjami uzależniającymi oraz osobistej oceny stosowania takich substancji. Czternaście pytań dotyczy sytuacji badanego i ma charakter pytań metryczkowych. REALIZACJA BADANIA Badanie przeprowadzane było w szkołach metodą audytoryjną, prowadzone przez ankieterów spoza systemu oświaty i wychowania, rekrutujących się ze współpracowników Ośrodka Edukacji i Profilaktyki Patologii Społecznej przy Mazowieckim Towarzystwie Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych Powrót z U. W procedurze badania zwrócono szczególną uwagę na zapewnienie młodzieży poczucia całkowitego bezpieczeństwa związanego z anonimowością. Uczniowie, zarówno w formie słownej przekazywanej przez ankieterów, jak też pisemnej zawartej na początku każdej ankiety otrzymali zapewnienie o całkowitej anonimowości i poufności przekazywanych przez siebie informacji na poziomie uczniów, a także klasy i szkoły. Oznacza to, że wyniki objęte są tajemnicą i podawane tylko w skali całej próby badawczej. Ankieterzy niezwłocznie po otrzymaniu ankiet od uczniów mieli obowiązek przekazania ich bezpośrednio do Ośrodka Edukacji. WYNIKI Prezentację wyników rozpoczniemy od informacjami o rozpowszechnieniu i konsumpcji substancji psychoaktywnych w następującej kolejności: tytoń, napoje alkoholowe oraz pozostałe środki. W dalszej części skupimy się na problemach jakich doświadcza młodzież w związku z zażywaniem narkotyków, dostępnością tych środków oraz subiektywną oceną zażywania i szkodliwości substancji psychoaktywnych dokonaną przez badanych uczniów. Na koniec zobaczymy, jakie postawy prezentuje młodzież wobec używania substancji psychoaktywnych. Palenie tytoniu Prawie 40% ogółu badanej młodzieży szkolnej nigdy nie zapaliło papierosa. Ciekawym jest, że w grupie starszej jest o ponad 10 punktów procentowych więcej uczniów, którzy nigdy nie palili - ich odsetek wynosi 45%, natomiast w grupie młodszej zaledwie 33%. Podobna różnica pomiędzy grupami wiekowymi dostrzegalna jest wśród osób, które paliły czterdzieści razy i więcej. Odsetek wynosi odpowiednio: uczniowie młodsi prawie 20%, uczniowie starsi prawie 10%(!) (tab. 6). W miesiącu poprzedzającym badanie paliło 23% uczniów młodszych i 13% starszych. 17,7% 3

uczniów młodszych i 6,1% starszych paliło codziennie w okresie 30 dni poprzedzających badanie Drugim przydatnym parametrem jest palenie regularne, które deklaruje ok. 10% respondentów (tab.7). Natomiast porównując grupy uczniów według płci nie ma miedzy nimi istotnej różnicy. Picie napojów alkoholowych Najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży szkolnej, podobnie jak ma to miejsce u dorosłej części społeczeństwa, okazały się napoje alkoholowe. Ponad połowa badanych pierwszy kieliszek alkoholu wypiła między 11 a 14 rokiem życia (tab. 27). Eksperymentowanie z piciem (picie co najmniej raz w życiu) zadeklarowało 94,7% uczniów klas pierwszych liceum i 92,6% uczniów klas trzecich gimnazjum. Cytowane wyniki badania pokazują, iż nie ma znaczącej różnicy pomiędzy częstotliwością spożywania alkoholu wśród młodszej jak i starszej grupy(tab. 8.1 i 8.2). Istotnym jest fakt, że w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem około 70% ogółu młodzieży nie piło alkoholu lub uczynili to nie więcej niż dwa razy (tab. 9.1 i 9.2). Nie ma istotnej różnicy pomiędzy konsumpcją alkoholu przez chłopców i dziewczęta. Istotne różnice dostrzegane są natomiast w rodzaju spożywanego alkoholu. Piwo jest znacznie chętniej konsumowane przez chłopców, wino chętniej przez dziewczęta, natomiast wódka tylko nieznacznie chętniej przez chłopców niż przez dziewczęta. Ilość spożywanego alkoholu jest podobna dla obu grup. Ponad 40% ogółu badanych wypija od jednej do dwóch butelek lub puszek piwa przy zdarzeniu (tab. 10). Wino jest chętniej spożywane przez starszą młodzież (tab. 12). Prawie 35% zadeklarowało, iż napojem alkoholowym pitym ostatnim razem była wódka. A 30% ogółu badanych wypiła jej więcej niż jeden kieliszek. Warto zwrócić uwagę, że odsetek osób, które wypiły większą ilość wódki jest nieco wyższy wśród grupy młodszej (!) (Tab. 13). Wypicie większej ilości alkoholu (co najmniej pięć kieliszków wina/wódki lub puszek piwa z rzędu) w miesiącu poprzedzającym badanie zadeklarowało 44% uczniów III klasy gimnazjum i 36,6% uczniów I klasy liceum (tab. 15). 45% ogółu uczniów upiło się co najmniej raz w przeciągu ostatniego roku, a 25% w przeciągu ostatniego miesiąca. Odsetek uczniów, którzy upili się jest o około 10 punktów procentowych wyższy wśród gimnazjalistów niż wśród I klasy licealistów (tab. 18.1 i 18.2). Miejscem spożywania alkoholu najczęściej wskazywanym przez uczniów jest czyjś dom 43%. Picie u siebie w domu wskazało 23%, pod chmurką (na ulicy, na plaży w parku itp.) 20,3%. Dziewczynki częściej spożywają alkohol u kogoś w domu, chłopcy u siebie w domu (tab. 14). W powszechności konsumpcji alkoholowej istotnym czynnikiem jest namawianie do alkoholu. Wpływ grupy rówieśniczej ma w tym względzie duże znaczenie. Ponad 80% badanych było w okresie ostatniego roku namawianych do picia piwa, ponad 59% do wina i prawie tyle samo do wódki (tab. 42). Sięganie po napoje alkoholowe, ilość używanego alkoholu związane są na ogół z oczekiwaniami 4

i postawami wobec alkoholu. Kilka pytań dawało możliwość przyjrzenia się tym postawom i zobaczenia na ile prawdopodobne jest, że respondenci doświadczą po spożyciu alkoholu wymienionych w pytaniu konsekwencji. Wysoko prawdopodobnymi, w ocenie uczniów sytuacjami występującymi po napiciu się alkoholu są: poczucie odprężenia, bycie bardziej przyjaznym i towarzyskim, kac, szkodzenie zdrowiu, możliwością zrobienia czegoś głupiego (tab. 16.1 i 16.2). Prawie połowa (48%) badanych uważa, że będzie piło w wieku 25. Używanie innych substancji psychoaktywnych Do szerokiej grupy innych niż alkohol i tytoń substancji psychoaktywnych należą takie substancje legalne jak leki przeciwbólowe, nasenne i uspokajające, sterydy anaboliczne czy substancje wziewne oraz szeroka gama substancji nielegalnych. Pod pojęciem substancji nielegalnych rozumiemy tu substancje, których produkcja i obrót nimi są czynami zabronionymi przez prawo. W języku publicystycznym substancje te często nazywane są narkotykami. Blok dotyczący używania poszczególnych środków otwierało pytanie o to, czy badany chciałby spróbować jakiegoś narkotyku lub leku. Rozkład odpowiedzi przedstawiono w tabeli 22. Wynika z niej iż około ¼ respondentów bez względu na wiek wyraziła gotowość chęci spróbowania. Młodzież również bez względu na wiek wskazuje wysoką świadomość istnienia różnych substancji psychoaktywnych. Bez względu na grupę wiekową, większość badanej młodzieży posiada informację na temat środków odurzających (tab. 21.1 i 21.2). Posiadana wiedza oraz łatwość nabycia takich środków nie idzie w parze z chęcią spróbowania narkotyków. Ponad 70% młodzieży w obydwu grupach wiekowych deklaruje, że nigdy nie chciałoby spróbować żadnego z narkotyków (tab. 22). Ponad 75% młodzieży w grupie młodszej i ponad 88% w grupie starszej nigdy nie paliła wyrobów konopio pochodnych. Natomiast wśród osób, które zażyły tego narkotyku zaledwie 4% w grupie starszej i 5% w grupie młodszej zrobiło to więcej niż dwa razy. Ciekawym jest, że wśród uczniów którzy co najmniej raz w życiu spróbowali wyrobów konopi jest ok. 11% grupy starszej i ponad 25% grupy młodszej(!). Należy jednak pamiętać, że miało to charakter incydentalny, w większości przypadków nie związany z kolejnymi przypadkami zażywania (tab. 23.1 i 23.2). Wszystkie inne narkotyki były zażywane zaledwie przez kilka procent uczniów bez względu na grupę wiekową. Ponad 90% badanej młodzieży nigdy nie brało tych narkotyków. Szczególne miejsce wśród środków odurzających zajmują leki uspokajające i nasenne. 11% uczniów młodszych i 12% starszych bierze je bez przepisu lekarza, a 20% uczniów wzięło je co najmniej raz w życiu bez przepisu lekarza (tab. 24.1 2; 25.1 2 i 26.1 2). Najbardziej rozpowszechnionym środkiem odurzającym wśród młodzieży są konopie, będące dla większości badanych pierwszym spróbowanym narkotykiem w życiu (tab. 28). 5

Odpowiadając na pytanie dotyczące okoliczności zażywania nielegalnych substancji psychoaktywnych przez osoby, które to zadeklarowały pojawiły się: wspólne branie w grupie rówieśniczej, otrzymanie od starszego rodzeństwa, wzięcie od rodziców z domu bez ich wiedzy i otrzymanie od starszego kolegi/koleżanki (tab. 29). Ciekawość to powód, który respondenci podają jako główny do sięgania po używki - ponad 16% w grupie młodszej i ponad 11% w starszej (tab. 30). Powszechna dostępność narkotyków jest znana. Młodzież dobrze wie gdzie można je kupić lub dostać. Miejscem, gdzie można nabyć narkotyki, najczęściej wskazywanym przez uczniów jest dyskoteka i bar. Problemy związane z używaniem substancji psychoaktywnych Picie napojów alkoholowych oraz zażywanie narkotyków może powodować sytuacje problemowe. Z tego też względu w jednym z pytań respondenci otrzymali listę problemów z prośbą o ustosunkowanie się, czy sytuacje te miały miejsce w życiu badanych, a jeśli tak to, czy były następstwem picia alkoholu, zażywania narkotyków lub innych czynników nie związanych z substancjami psychoaktywnymi. Rozkład wyników prezentują tabele 40 i 41.Większość badanych doświadczała takich problemów jak kłótnia lub sprzeczka, przepychanka lub bójka, problemy z rodzicami, problemy z przyjaciółmi, problemy z nauczycielami, gorsze wyniki w nauce. Najrzadziej występowały interwencje pogotowia ratunkowego, niechciane doświadczenia seksualne, kontakty seksualne bez antykoncepcji, kłopoty z policją. Podobnie rzadko badani stawali się ofiarą rabunku lub kradzieży. Porównanie danych w poszczególnych tabelach przekonuje, że substancje psychoaktywne nie są główną przyczyną problemów z jakimi ma do czynienia młodzież badana. Natomiast spośród substancji psychoaktywnych to właśnie alkohol jest najczęściej powodem kłopotów z rodzicami, przyjaciółmi, nauczycielami. Problemy związane z narkotykami pojawiają się najrzadziej. Trzeba też zauważyć, że różnice w odsetkach badanych potwierdzających doświadczanie problemów bez związku z używaniem substancji oraz problemów związanych z alkoholem są w większości przypadków większe, niż różnice między odsetkami uczniów doświadczających problemów związanych z alkoholem i doświadczających problemów w związku z narkotykami. Jeśli spojrzymy na pięć najczęściej występujących problemów związanych z alkoholem i pięć problemów najczęściej powstających z innych powodów niż używanie substancji to zobaczymy, że zarówno wśród gimnazjalistów jak i wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych, w większej części, są to te same problemy. Należą do nich: kłótnia i sprzeczka, przepychanka lub bójka oraz problemy z rodzicami. 6

Dostępność substancji psychoaktywnych Chcąc zbadać dostępność poszczególnych substancji psychoaktywnych prosiliśmy respondentów o oszacowanie, na ile trudne byłoby dla nich zdobycie każdej z nich.. Skala odpowiedzi wyznaczona była przez dwie skrajne możliwości: niemożliwe oraz bardzo łatwe. Pozostawiono też możliwość odpowiedzi nie wiem. Ocenie badanych poddano dostępność napojów alkoholowych, leków uspokajających i nasennych, substancji wziewnych oraz poszczególnych środków nielegalnych. Pełen rozkład odpowiedzi uczniów przedstawia tabela 36.1 i 36.2. Należy zwrócić uwagę, że w ocenie respondentów poziom dostępności napojów alkoholowych jest bardzo wysoki. Uczniowie klas trzecich gimnazjalnych, a więc młodzież w wieku 15-16, uznali za bardzo łatwe do zdobycia: piwo, wino i wódkę Można zauważyć, że większość badanych nie ma dużych trudności z dostępem do napojów alkoholowych, mimo, że według polskiego prawa sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych nieletnim jest zabroniona. Dostępność poszczególnych napojów alkoholowych w ocenach uczniów szkół ponadgimnazjalnych jest jeszcze wyższa, chociaż różnice nie są istotne statystycznie. Kwestia dostępu do leków uspokajających i nasennych okazała się trudniejsza do oceny. Na to pytanie odpowiedzi nie wiem udzieliło ok. 22% badanych z młodszej grupy oraz 26% ze starszej. Należy odnotować, że dostępność substancji nielegalnych oceniana jest niewiele niżej. Odsetek uczniów młodszych, którzy uważają je za niemożliwe do zdobycia wahają się od 13,3% w przypadku konopi indyjskich do 25,3% w przypadku heroiny. Natomiast wśród młodzieży starszej za niemożliwe do zdobycia substancje 9,9% uważa leki uspokajające, a 17,8% crack. Ocena zachowań Badana młodzież w większości nie potępia takich zachowań jak: palenie papierosów od czasu do czasu, picie niewielkiej ilości alkoholu kilka razy w tygodniu. Do zachowań zdecydowanie potępianych przez młodzież należą: regularne palenie haszyszu lub marihuany, spróbowanie LSD, heroiny, kokainy, amfetaminy, craku, ecstasy i kompotu (powyżej 30% badanych). Wśród grupy starszej (siedemnastokowie) więcej uczniów niż w grupie młodszej (piętnasto, szesnastokowie) w sposób zdecydowany potępia takie zachowania jak: palenie dziesięciu lub więcej papierosów dziennie oraz palenie od czasu do czasu marihuany lub haszyszu (tab. 34.1 i 34.2). Ponad 40% uczniów uważa, iż palenie papierosów od czasu do czasu nie niesie ze sobą ryzyka zaszkodzenia sobie (zdrowotnie lub w inny sposób). Za wysoko ryzykowne badana młodzież uważa: wypalanie co najmniej paczki papierosów dziennie, picie kilku drinków codziennie lub kilka razy w tygodniu, palenie regularnie marihuany; używanie zarówno regularnie jak i okolicznościowo LSD, amfetaminy, kokainy, cracku, ecstasy, GHB, narkotyków dożylnych i wziewnych (tab. 35.1 i 35.2). 7

Wnioski końcowe Problemy związane z używaniem narkotyków nie jest zjawiskiem marginalnym. Młodzież powiatu piaseczyńskiego wykazuje duże zainteresowanie: marihuaną, haszyszem oraz lekami uspokajającymi i nasennymi. Wynik ten nie odbiega w sposób znaczący od tendencji obserwowanych w skali kraju. Zmiany obyczajowe dające przyzwolenie na palenie marihuany oraz traktowanie tej substancji jako nieszkodliwej odzwierciedlają postawę młodzieży wobec tej substancji także w naszym badaniu. To właśnie marihuana jest nielegalną substancją inicjującą doświadczenia narkotykowe wśród młodzieży w skali kraju, a także dla naszych respondentów. Zastanawiający jest spory odsetek młodzieży, która zażywała środki uspokajające i nasenne bez przepisu lekarza. Nie potrafimy zinterpretować przyczyn tego zjawiska wśród naszych respondentów z powodu braku większej ilości informacji. Natomiast jest to tendencja charakterystyczna także w skali kraju. Faktycznym problemem jest natomiast rozpowszechnienie alkoholu i tytoniu, które były konsumowane przez zdecydowaną większość respondentów. Łatwa dostępność wyrobów tytoniowych i napojów alkoholowych dla osób nieletnich jest bezsprzeczna. Obniża się wiek inicjacji alkoholowej. Wśród naszych respondentów, którzy kiedykolwiek pili alkohol ponad 15% uczyniła to między 7 a 10, a ponad 50 % między 11 a 14 rokiem życia. Takie wyniki rodzą pytanie o to, skąd nieletni mają alkohol i skłaniają do podjęcia działań zmierzających do surowego przestrzegania ustawy o zakazie sprzedaży tych substancji nieletnim. Niepokojący może być także fakt dużej tolerancji dla palenia papierosów i picia alkoholu wynikający z nie dostrzegania w nich bezpośrednich źródeł zagrożenia dla własnego zdrowia i życia. Może to być objawem braku wiedzy na temat szkodliwości działania tych substancji. Natomiast powszechność zjawiska i bezsilność dorosłych może powodować bagatelizowanie skali problemu przez młodzież. Rozpowszechnienie picia alkoholu i palenia wyrobów konopnych może być efektem zmiany obyczajowości zachowań młodego pokolenia. Liberalne podejście do używania wyrobów konopnych, oraz masowe reklamowanie napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych, nie pozostaje tu bez znaczenia. Powszechna dostępność substancji psychoaktywnych, zarówno legalnych jak też nielegalnych wymaga przemyślenia strategii prewencyjnej. Jednym z istotnych sposobów zapobiegania patologiom społecznym jest promowanie zachowań prozdrowotnych wśród dzieci i młodzieży. Służą temu między innymi programy profilaktyczne realizowane w placówkach oświatowych. Spośród naszych respondentów w przedziale wiekowym 15-16 ponad 60% brało udział w zajęciach w szkole na których poruszano kwestie picia alkoholu, palenia tytoniu lub brania narkotyków. Jeszcze większy odsetek uczniów, ponad 80% uczestniczył 8

w takich samych zajęciach w drugiej badanej grupie siedemnastoków. Możemy stwierdzić, że dostępność czy możliwość uczestniczenia przez młodzież w zajęciach edukacyjnych na temat substancji psychoaktywnych jest wysoka. Warto natomiast poddać realizowane programy ponownej analizie i uwzględnić zmieniającą się świadomość młodzieży oraz ich postawy i przekonania. Ważna jest także informacja, że zmienia się tzw. scena narkotykowa na rynku polskim. Nie obserwujemy tendencji do wzrostu używania narkotyków, ale alkoholu, leków uspokajających i nasennych. Mówimy także o rosnącym zjawisku przemocy zarówno psychicznej, jak też fizycznej u podłoża którego leży wpływ powszechnego dostępu do gier komputerowych pełnych przemocy i agresji, internetu i nowoczesnych mediów elektronicznych kształtujących coraz częściej normy i postawy młodzieży. Ponieważ znacząco obniża się wiek inicjacji narkotykowej i alkoholowej należałoby wdrażać profilaktykę już w szkołach podstawowych używając specjalnie skonstruowanych programów dla małych dzieci. Łatwiej bowiem zapobiegać niż leczyć skutki uzależnień, patologii społecznej. Ważne jest regularne monitorowanie skali zjawiska używania substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną, dego zasadna wydaje się potrzeba przeprowadzenia podobnych badań w odstępie roku, dwóch. Będą one stanowiły materiał porównawczy i dadzą większą możliwość analizy tendencji panujących w określonej grupie wiekowej, w tym konkretnym środowisku społecznym. Ze względu na wysokie koszty badań zasadnym byłoby stworzenie skróconej ankiety, opartej o kwestionariusz ESPAD. Zawierałaby ona tylko te pytania, które poruszają tematykę związaną z używaniem substancji psychoaktywnych, istotną dla młodzieży szkolnej w określonym środowisku społecznym, takim na przykład jak młodzież szkół powiatu piaseczyńskiego. 9

Tab. 3.1. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 15 16 ) spędzającej czas w następujący sposób. Jak często (jeśli w ogóle) uprawiasz każde z niżej wymienionych zajęć? (grupa 15-16 ) Kategoria Jeździsz sobie na motorowerze lub motocyklu dla przyjemności Grasz w gry komputerowe Nigdy Kilka razy na rok Raz lub dwa razy na miesiąc Przynaj mniej raz na tydzień Prawie codzienn ie 49,7 29,1 7,3 7,3 6,6 3,3 19,7 17,8 18,4 40,8 Używasz Internetu Aktywnie uprawiasz jakiś sport, lekkoatletykę lub gimnastykę Czytasz książki dla przyjemności Wychodzisz z przyjaciółmi wieczorem (do dyskoteki, kawiarni, na prywatkę) Masz jakieś inne hobby (grasz na instrumencie, śpiewasz, rysujesz, piszesz itp.) Grasz na automatach do gry (takich, na których na których możesz wygrać pieniądze) 1,3 0,7 7,3 12,6 78,1 10,5 11,8 15,1 30,9 31,6 19,1 30,9 23,7 9,9 16,4 5,3 17,2 36,4 25,2 15,9 24,5 13,9 13,9 23,2 24,5 65,8 26,3 3,9 2,0 2,0 10

Tab. 3.2. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 17 ) spędzającej czas w następujący sposób. Jak często (jeśli w ogóle) uprawiasz każde z niżej wymienionych zajęć? (grupa 17 ) Kategoria Jeździsz sobie na motorowerze lub motocyklu dla przyjemności Grasz w gry komputerowe Nigdy Kilka razy na rok Raz lub dwa razy na miesiąc Przynaj mniej raz na tydzień Prawie codzienn ie 52,6 26,6 7,8 8,9 4,2 10,4 16,1 19,8 21,9 31,8 Używasz internetu Aktywnie uprawiasz jakiś sport, lekkoatletykę lub gimnastykę Czytasz książki dla przyjemności Wychodzisz z przyjaciółmi wieczorem (do dyskoteki, kawiarni, na prywatkę) Masz jakieś inne hobby (grasz na instrumencie, śpiewasz, rysujesz, piszesz itp.) Grasz na automatach do gry (takich, na których na których możesz wygrać pieniądze) 1,1 2,6 5,8 13,7 76,8 6,8 8,9 16,1 33,9 34,4 9,4 32,5 25,1 12,6 20,4 5,8 19,4 37,2 32,5 5,2 16,0 9,6 19,1 21,3 34,0 74,3 19,9 3,7 1,0 1,0 Tab. 4.1. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 15 16 ), która w okresie 30 dni poprzedzających badanie opuściła zajęcia w szkole wg przyczyny. Podczas ostatnich 30 dni ile miałeś(aś) pełnych dni nieobecności w szkole (15-16 ) [%] Przyczyna nieobecności Ani jednego 1 dzień 2 dni 3-4 dni 5-6 dni 7 dni lub więcej Z powodu choroby 60,7 6,2 7,6 13,8 4,1 7,6 Z powodu wagarów 60,0 17,9 9,0 6,9 3,4 2,8 Z innych powodów 66,9 11,0 9,0 9,0 2,1 2,1 11

Tab. 4.2. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 17 ), które w okresie 30 dni poprzedzających badanie opuściły zajęcia w szkole wg przyczyny. Podczas ostatnich 30 dni ile miałeś(aś) pełnych dni nieobecności w szkole? (17 ) [%] Przyczyna nieobecności Ani jednego 1 dzień 2 dni 3-4 dni 5-6 dni 7 dni lub więcej Z powodu choroby 63,4 12,6 8,7 9,8 2,2 3,3 Z powodu wagarów 84,8 6,7 2,8 2,8 0,6 2,2 Z innych powodów 65,4 20,9 7,1 4,9 0,5 1,1 Tab. 5. Odsetek młodzieży szkolnej, uzyskującej określoną średnią ocen wg grup wiekowych. W którym przedziale mieści się średnia Twoich ocen na koniec ostatniego półrocza [%] Średnia ocen Wiek (15-16) (17) ogółem 5,0-6,0 4,6 30,2 18,9 4,5-4,9 9,9 35,4 24,1 4,0-4,4 18,4 14,1 16,0 3,5-3,9 27,6 7,3 16,3 3,0-3,4 21,7 8,9 14,5 2,5-2,9 13,8 2,1 7,3 2,0-2,4 3,3 1,6 2,3 1,0-1,9 0,7 0,5 0,6 Tab. 6. Odsetek młodzieży szkolnej względem ilości razy palenia tytoniu wg grup wiekowych. Ile razy w życiu (jeśli w ogóle) zdążyło Ci się palić papierosy? [%] Częstość Nigdy nie paliłem 33,6 45,0 39,9 1-2 razy 21,7 22,5 22,2 3-5 razy 10,5 7,9 9,0 6-9 razy 3,3 5,8 4,7 10-19 razy 6,6 3,7 5,0 20-39 razy 4,6 5,8 5,0 40 razy lub więcej 19,7 9,4 14,0 100,0 100,0 100,0 12

Tab. 7.1 Odsetek młodzieży szkolnej palącej określone ilości papierosów wg grup wiekowych. Jak często paliłe(a)ś papierosy w ciągu OSTATNICH 30 DNI? [%] Częstość Grupa 15-16 Wcale nie paliłem(łam) w czasie ostatnich 30 dni 77,3 84,1 81,1 Mniej niż 1 papieros na tydzień 5,3 6,9 6,2 Mniej niż 1 papieros dziennie 2,7 3,7 3,2 1-5 papierosów dziennie 6,0 3,2 4,4 6-10 papierosów dziennie 3,3 1,6 2,4 11-20 papierosów dziennie 4,7 0 2,1 Więcej niż 20 papierosów dziennie 0,7 0,5 0,6 100,0 100,0 100,0 Tab. 7.2 Odsetek młodzieży szkolnej palącej określone ilości papierosów wg grup płci. Jak często paliłe(a)ś papierosy w ciągu OSTATNICH 30 DNI? [%] Częstość Chłopcy Dziewczęta Wcale nie paliłem(łam) w czasie ostatnich 30 dni 82,3 80,0 81,1 Mniej niż 1 papieros na tydzień 4,9 7,4 6,2 Mniej niż 1 papieros dziennie 0,6 5,7 3,2 1-5 papierosów dziennie 4,9 4,0 4,4 6-10 papierosów dziennie 3,7 1,1 2,4 11-20 papierosów dziennie 2,4 1,7 2,1 Więcej niż 20 papierosów dziennie 1,2,0 0,6 100,0 100,0 100,0 Tab. 8.1. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 15 16 ), która w poszczególnych okresach piła alkohol wg ilości razy. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się pić jakiś napój alkoholowy, tzn. piwo, wino, wódkę (15 16 ) [%] W życiu Nie piłem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej 7,4 5,4 12,8 10,1 21,6 14,9 27,7 W ciągu ostatnich 12 miesięcy W ciągu ostatnich 30 dni 10,9 19,7 22,4 15,0 15,6 5,4 10,9 40,9 30,2 12,8 8,1 4,0 1,3 2,7 13

Tab. 8.2. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 17 ), które w poszczególnych okresach piły alkohol wg ilości razy. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się pić jakiś napój alkoholowy, tzn. piwo, wino, wódkę (17 ) [%] W życiu Nie piłem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej 5,3 6,8 11,1 10,5 22,1 20,0 24,2 W ciągu ostatnich 12 miesięcy 9,6 17,0 17,6 19,1 18,6 10,1 8,0 W ciągu ostatnich 30 dni 36,4 34,2 13,4 9,6 4,8 1,6 0 Tab. 9.1. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 15 16 ), pijącej różne napoje alkoholowe wg ilości razy. Teraz pomyśl o OSTATNICH 30 DNIACH. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się pić jakiś napój alkoholowy, tzn. piwo, wino, wódkę lub inny napój spirytusowy? (15-16) [%] Piwo Nie piłem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej 44,7 23,3 10,7 9,3 5,3 2,7 4,0 Wino Wódkę 65,8 24,7 6,8 0,7 0 0,7 1,4 58,5 23,8 10,2 1,4 2,7 1,4 2,0 Tab. 9.2. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 17 ), pijącej różne napoje alkoholowe wg ilości razy. Teraz pomyśl o OSTATNICH 30 DNIACH. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się pić jakiś n napój alkoholowy, tzn. piwo, wino, wódkę lub inny napój spirytusowy? (17) [%] Piwo Nie piłem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej 48,2 27,2 13,6 3,7 5,8 1,0 0,5 Wino Wódkę 64,9 28,2 4,8 1,1 1,1 0 0 62,8 25,5 8,5 2,7 0,5 0 0 14

Tab. 9.3. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa chłopców), pijącej różne napoje alkoholowe wg ilości razy. Teraz pomyśl o OSTATNICH 30 DNIACH. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się pić jakiś napój alkoholowy, tzn. piwo, wino, wódkę lub inny napój spirytusowy? (Chłopcy) [%] Piwo Nie piłem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej 40,1 23,5 13,0 7,4 9,9 3,1 3,1 Wino Wódkę 70,3 22,2 4,4 0,6 0,6 0,6 1,3 53,5 27,0 13,8 1,9 1,9 0,6 1,3 Tab. 9.4. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa dziewcząt), pijącej różne napoje alkoholowe wg ilości razy. Teraz pomyśl o OSTATNICH 30 DNIACH. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się pić jakiś napój alkoholowy, tzn. piwo, wino, wódkę lub inny napój spirytusowy? (Dziewczęta) [%] Piwo Nie piłem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej 52,5 27,4 11,7 5,0 1,7 0,6 1,1 Wino Wódkę 60,8 30,7 6,8 1,1 0,6 0 0 67,6 22,7 5,1 2,3 1,1 0,6 0,6 15

Tab. 10.1. Odsetek młodzieży szkolnej, która ostatnim razem wypiła określoną ilość piwa wg grup wiekowych. Podczas ostatniej sytuacji, kiedy piłeś(aś) jakiś napój alkoholowy, czy piłeś(aś) piwo? Jeśli tak, to ile wypiłeś? [%] Nigdy nie piję piwa Częstość 16,9 17,9 17,5 Ostatnim razem nie piłem(am) piwa 17,6 23,2 20,7 Mniej niż jedną zwykłą butelkę lub puszkę (poniżej 0,5 litra) 1-2 typowe butelki lub puszki (powyżej 0,5 do 1 litra) 3-4 typowe butelki lub puszki (powyżej 1 litra do 2 litrów) 5 lub więcej typowych butelek lub puszek (powyżej 2 litrów) 21,6 23,7 22,8 23,6 21,1 22,2 10,8 9,5 10,1 9,5 4,7 6,8 100,0 100,0 100,0 Tab. 10.2. Odsetek młodzieży szkolnej, która ostatnim razem wypiła określoną ilość piwa wg grup płci. Podczas ostatniej sytuacji, kiedy piłeś(aś) jakiś napój alkoholowy, czy piłeś(aś) piwo? Jeśli tak, to ile wypiłeś? [%] Nigdy nie piję piwa Częstość Chłopcy Dziewczęta 13,8 20,8 17,5 Ostatnim razem nie piłem(am) piwa 14,4 26,4 20,7 Mniej niż jedną zwykłą budelkę lub puszkę (poniżej 0,5 litra) 1-2 typowe butelki lub puszki (powyżej 0,5 do 1 litra) 3-4 typowe butelki lub puszki (powyżej 1 litra do 2 litrów) 5 lub więcej typowych butelek lub puszek (powyżej 2 litrów) 19,4 25,8 22,8 24,4 20,2 22,2 15,6 5,1 10,1 12,5 1,7 6,8 100 100 100 16

Tab. 11.1. Odsetek młodzieży szkolnej, która ostatnim razem wypiła określoną ilość cider wg. grup wiekowych. Podczas ostatniej sytuacji, kiedy piłeś(aś) jakiś napój alkoholowy, czy piłeś(aś) Cider (niskoprocentowy napój alkoholowy)? Jeśli tak, to ile wypiłeś(aś)? [%] Częstość Nigdy nie piję tego napoju 85,8 91,8 89,2 Ostatnim razem nie piłem(am) tego napoju Mniej niż jedną zwykłą butelkę lub puszkę (poniżej 0,5 litra) 1-2 typowe butelki lub puszki (powyżej 0,5 do 1 litra) 3-4 typowe butelki lub puszki (powyżej 1 do 2 litrów) 5 lub więcej typowych butelek lub puszek (powyżej 2 litrów) 5,2 2,9 3,9 1,5 2,3 2,0 4,5 1,8 3,0 2,2 0 1,0 0,7 1,2 1,0 100,0 100,0 100,0 Tab. 11.2. Odsetek młodzieży szkolnej, która ostatnim razem wypiła określoną ilość Alcopop wg grup wiekowych. Podczas ostatniej sytuacji, kiedy piłeś(aś) jakiś napój alkoholowy, czy piłeś(aś) Alcopop (niskoprocentowy napój alkoholowy)? Jeśli tak, to ile wypiłeś(aś)? [%] Częstość Nigdy nie piję tego napoju 86,7 89,2 88,1 Ostatnim razem nie piłem(am) tego napoju Mniej niż jedną zwykłą butelkę lub puszkę (poniżej 0,5 litra) 1-2 typowe butelki lub puszki (powyżej 0,5 do 1 litra) 3-4 typowe butelki lub puszki (powyżej 1 do 2 litrów) 5 lub więcej typowych butelek lub puszek (powyżej 2 litrów) 6,7 4,5% 5,5 3,7 3,4% 3,5 0 1,7% 1,0 1,5 0,6 1,0 1,5 0,6 1,0 100,0 100,0 100,0 17

Tab. 12. Odsetek młodzieży szkolnej, która ostatnim razem wypiła określoną ilość wina wg grup wiekowych. Podczas ostatniej sytuacji, kiedy piłeś(aś) jakiś napój alkoholowy, czy piłeś(aś) wino? Jeśli tak, to ile wypiłeś(aś)? [%] Częstość Nigdy nie piję tego napoju 33,3 34,0 33,7 Ostatnim razem nie piłem(am) tego napoju Mniej niż jeden kieliszek (poniżej 100 gram) 1-2 kieliszki (powyżej 100 gram do 200 gram) Pół butelki (ok. 370 gram) Butelkę lub więcej (750 gram lub więcej) 29,9 24,6 26,9 14,3 20,9 18,0 11,6 16,2 14,2 6,1 2,6 4,1 4,8 1,6 3,0 100,0 100,0 100,0 Tab. 12. Odsetek młodzieży szkolnej, która ostatnim razem wypiła określoną ilość wina wg grup płci. Podczas ostatniej sytuacji, kiedy piłeś(aś) jakiś napój alkoholowy, czy piłeś(aś) wino? Jeśli tak, to ile wypiłeś(aś)? [%] Nigdy nie piję tego napoju Częstość Chłopcy Dziewczęta 38,0 30,0 33,7 Ostatnim razem nie piłem(am) tego napoju Mniej niż jeden kieliszek (poniżej 100 gram) 1-2 kieliszki (powyżej 100 gram do 200 gram) Pół butelki (ok. 370 gram) Butelkę lub więcej (750 gram lub więcej) 26,6 27,2 26,9 12,7 22,8 18,0 13,9 14,4 14,2 4,4 3,9 4,1 4,4 1,7 3,0 100,0 100,0 100,0 18

Tab. 13. Odsetek młodzieży szkolnej, która ostatnim razem wypiła określoną ilość wódki wg grup wiekowych. Podczas ostatniej sytuacji, kiedy piłeś(aś) jakiś napój alkoholowy, czy piłeś(aś) wódkę? Jeśli tak, to ile wypiłeś(aś)?[%] Częstość Nigdy nie piję wódki 37,4 45,0 41,7 Ostatnim razem nie piłem(am) wódki 21,8 24,9 23,5 Mniej niż jeden kieliszek (poniżej 50 gram) 1-2 kieliszki (powyżej 50 gram do 100 gram) 3-5 kieliszków (powyżej 100 gram do 250 gram) 6 kieliszków lub więcej (300 gram lub więcej) 4,8 3,7 4,2 8,8 7,4 8,0 10,2 12,7 11,6 17,0 6,3 11,0 100,0 100,0 100,0 Tab. 13. Odsetek młodzieży szkolnej, która ostatnim razem wypiła określoną ilość wódki wg grup płci. Podczas ostatniej sytuacji, kiedy piłeś(aś) jakiś napój alkoholowy, czy piłeś(aś) wódkę? Jeśli tak, to ile wypiłeś(aś)?[%] Nigdy nie piję wódki Częstość Chłopcy Dziewczęta 36,3 46,4 41,7 Ostatnim razem nie piłem(am) wódki 20,4 26,3 23,5 Mniej niż jeden kieliszek (poniżej 50 gram) 1-2 kieliszki (powyżej 50 gram do 100 gram) 3-5 kieliszków (powyżej 100 gram do 250 gram) 6 kieliszków lub więcej (300 gram lub więcej) 4,5 3,9 4,2 7,0 8,9 8,0 16,6 7,3 11,6 15,3 7,3 11,0 100,0 100,0 100,0 19

Tab. 14. Odsetek badanych pijących alkohol w poszczególnych miejscach wg grupy wiekowej. Gdzie byłeś podczas ostatniej sytuacji, w której piłeś alkohol? Grupa 15-16 Nigdy nie piłem(am) alkoholu 11,8 6,8 9,0 U siebie w domu 23,0 22,9 23,0 U kogoś w domu 40,8 44,8 43,0 Na ulicy, w parku, na plaży, pod chmurką 20,4 20,3 20,3 W barze lub pubie 7,9 7,3 7,6 W dyskotece 6,6 6,3 6,4 W restauracji 4,6 1,6 2,9 Inne miejsca 7,9 12,5 10,5 Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. Tab. 15. Odsetek młodzieży szkolnej, która w okresie 30 dni poprzedzających badanie określoną ilość razy wypiła większą ilość alkoholu wg grup wiekowych. Pomyśl o OSTATNICH 30 DNIACH. Ile razy (jeśli w ogóle) wypiłeś(aś) pięć lub więcej drinków z rzędu? ( Drink oznacza tu kieliszek wina, butelkę piwa, mały kieliszek wódki lub innego napoju spirytusowego, albo szklankę niskoprocentowego koktajlu). Częstość Ani razu 56,0 63,4 60,1 1 raz 16,7 11,5 13,8 2 razy 8,0 12,6 10,6 3-5 razy 8,7 7,3 7,9 6-9 razy 4,0 3,7 3,8 10 razy lub więcej 6,7 1,6 3,8 100,0 100,0 100,0 20

Tab. 16.1. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 15 16 ), wg oceny prawdopodobieństwa zdarzenia się następujących sytuacji. Na ile jest prawdopodobne, że każda z poniższych możliwości mogłaby się zdarzyć Tobie osobiście, jeśli napijesz się alkoholu? (15 16 ) [%] Poczuję się odprężony(a) Bardzo prawdopod obne Prawdopod obne Nie wiadomo Mało prawdopod obne Zupełnie nieprawdop odobne 19,7 32,7 26,5 10,9 10,2 Będę miał(a) kłopoty z policją Zaszkodzi to mojemu zdrowiu Poczuję się szczęśliwy(a) Zapomnę o swoich problemach Nie będę w stanie przestać pić Będę miał(a) kaca Będę bardziej przyjazny(a) i towarzyski(a) Zrobię coś, czego będę żałował(a) Będę się świetnie bawić 8,1 8,8 32,4 25,7 25,0 16,2 23,6 27,0 20,3 12,8 13,6 19,0 29,9 23,8 13,6 8,8 25,7 25,0 23,0 17,6 2,0 5,4 20,3 23,0 49,3 21,6 20,9 28,4 12,8 16,2 13,5 37,2 29,1 8,8 11,5 13,5 20,3 26,4 18,9 20,9 18,8 36,2 32,9 6,0 6,0 Zrobi mi się niedobrze (będę 16,1 12,1 32,2 18,8 20,8 miał(a) mdłości) Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. 21

Tab. 16.2. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 17 ), wg oceny prawdopodobieństwa zdarzenia się następujących sytuacji. Na ile jest prawdopodobne, że każda z poniższych możliwości mogłaby się zdarzyć Tobie osobiście, jeśli napijesz się alkoholu? (17 ) [%] Poczuję się odprężony(a) Bardzo prawdopod obne Prawdopod obne Nie wiadomo Mało prawdopod obne Zupełnie nieprawdop odobne 21,3 38,8 19,1 12,2 8,5 Będę miał(a) kłopoty z policją Zaszkodzi to mojemu zdrowiu Poczuję się szczęśliwy(a) Zapomnę o swoich problemach Nie będę w stanie przestać pić Będę miał(a) kaca Będę bardziej przyjazny(a) i towarzyski(a) Zrobię coś, czego będę żałował(a) Będę się świetnie bawić 4,2 8,5 20,6 28,6 38,1 14,7 21,6 26,8 27,4 9,5 9,5 28,6 31,2 19,6 11,1 10,0 24,2 23,2 26,8 15,8 2,1 3,7 12,6 22,6 58,9 12,1 15,8 23,2 30,0 18,9 12,6 34,7 31,6 13,7 7,4 12,6 21,1 26,3 24,2 15,8 17,5 41,3 25,4 9,5 6,3 Zrobi mi się niedobrze (będę 9,0 17,5 29,6 29,6 14,3 miał(a) mdłości) Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. 22

Tab. 16.3. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa chłopców), wg oceny prawdopodobieństwa zdarzenia się następujących sytuacji. Na ile jest prawdopodobne, że każda z poniższych możliwości mogłaby się zdarzyć Tobie osobiście, jeśli napijesz się alkoholu? (Chłopcy) [%] Poczuję się odprężony(a) Bardzo prawdopod obne Prawdopod obne Nie wiadomo Mało prawdopod obne Zupełnie nieprawdop odobne 25,3 31,6 22,2 11,4 9,5 Będę miał(a) kłopoty z policją Zaszkodzi to mojemu zdrowiu Poczuję się szczęśliwy(a) Zapomnę o swoich problemach Nie będę w stanie przestać pić Będę miał(a) kaca Będę bardziej przyjazny(a) i towarzyski(a) Zrobię coś, czego będę żałował(a) Będę się świetnie bawić 6,8 6,8 29,8 31,1 25,5 14,9 18,0 28,6 28,6 9,9 13,1 27,5 30,0 19,4 10,0 9,3 23,6 24,8 26,7 15,5 1,9 3,7 19,9 23,6 50,9 17,4 17,4 28,6 21,1 15,5 15,5 35,4 32,9 8,7 7,5 13,0 16,8 30,4 21,1 18,6 24,8 31,1 26,7 11,2 6,2 Zrobi mi się niedobrze (będę 11,2 13,7 32,3 24,8 18,0 miał(a) mdłości) Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. 23

Tab. 16.4. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa dziewcząt), wg oceny prawdopodobieństwa zdarzenia się następujących sytuacji. Na ile jest prawdopodobne, że każda z poniższych możliwości mogłaby się zdarzyć Tobie osobiście, jeśli napijesz się alkoholu? (Dziewczęta) [%] Poczuję się odprężony(a) Bardzo prawdopod obne Prawdopod obne Nie wiadomo Mało prawdopod obne Zupełnie nieprawdop odobne 16,4 40,1 22,6 11,9 9,0 Będę miał(a) kłopoty z policją Zaszkodzi to mojemu zdrowiu Poczuję się szczęśliwy(a) Zapomnę o swoich problemach Nie będę w stanie przestać pić Będę miał(a) kaca Będę bardziej przyjazny(a) i towarzyski(a) Zrobię coś, czego będę żałował(a) Będę się świetnie bawić 5,1 10,2 22,2 23,9 38,6 15,8 26,6 25,4 20,3 11,9 9,7 21,6 31,3 23,3 14,2 9,6 26,0 23,2 23,7 17,5 2,3 5,1 12,4 22,0 58,2 15,3 18,6 22,6 23,7 19,8 10,7 36,2 28,2 14,1 10,7 13,0 24,3 22,6 22,6 17,5 11,9 46,3 30,5 5,1 6,2 Zrobi mi się niedobrze (będę 13,0 16,4 29,4 24,9 16,4 miał(a) mdłości) Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. Tab. 17.1. Odsetek młodzieży szkolnej przekonanej, iż w wieku 25 będą piły alkohol wg grup wieku. Jak myślisz, czy będziesz pił(a) alkohol, kiedy będziesz miał(a) dwadzieścia pięć? Częstość Grupa 15-16 Nie 15,0 11,5 13,0 Tak 48,3 48,2 48,2 Nie wiem 36,7 40,3 38,8 100,0 100,0 100,0 24

Tab. 17.2. Odsetek młodzieży szkolnej przekonanej, iż w wieku 25 będą piły alkohol wg grup płci. Jak myślisz, czy będziesz pił(a) alkohol, kiedy będziesz miał(a) dwadzieścia pięć? Częstość Chłopcy Dziewczęta Nie 11,9 14,0 13,0 Tak 56,3 41,0 48,2 Nie wiem 31,9 44,9 38,8 100,0 100,0 100,0 Tab. 18.1. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 15 16 ), której zdarzyło się upić w poszczególnych okresach czasu wg ilości razy. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się upić napojem alkoholowym, tzn. piwem, winem lub wódką? (15-16) [%] Nie upiłem się 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 38,4 19,9 13,2 6,6 6,6 4,6 10,6 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 49,3 24,7 12,0 4,7 2,7 2,7 4,0 69,8 20,8 5,4 0,7 1,3 0,7 1,3 Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. Tab. 18.2. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa 17 ), której zdarzyło się upić w poszczególnych okresach czasu wg ilości razy. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się upić napojem alkoholowym, tzn. piwem, winem lub wódką? (17) [%] Nie upiłem się 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 49,5 19,8 13,0 6,8 4,7 3,6 2,6 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 60,1 20,2 8,5 5,9 3,7 1,1 0,5 80,1 15,6 3,8 0,5 0 0 0 Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. 25

Tab. 18.3. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa chłopców), której zdarzyło się upić w poszczególnych okresach czasu wg ilości razy. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się upić napojem alkoholowym, tzn. piwem, winem lub wódką? (Chłopcy) [%] Nie upiłem się 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 43,6 14,7 17,8 6,7 2,5 4,9 9,8 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 52,4 23,2 11,6 3,7 3,7 1,8 3,7 73,5 19,1 3,7 1,2 1,2 0,0 1,2 Tab. 18.4. Odsetek młodzieży szkolnej (grupa dziewcząt), której zdarzyło się upić w poszczególnych okresach czasu wg ilości razy. 18) Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się upić napojem alkoholowym, tzn. piwem, winem lub wódką? (Dziewczęta) [%] Nie upiłem się 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 45,6 24,4 8,9 6,7 8,3 3,3 2,8 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 58,0 21,3 8,6 6,9 2,9 1,7 0,6 77,5 16,8 5,2 0 0 0,6 0 26

Odsetek uczniów, którzy upili się co najmniej raz 75 Odsetek badanych 60 45 30 15 0 W życiu W ciągu 12 m-cy W ciągu 30 dni 17 15-16 Tab. 19.1. Przypomnij sobie ostatni przypadek, gdy byłeś(aś) pijany(a). Zaznacz na skali od 1 do 10 jak silnie byłeś(aś) wtedy pijany(a)? 1 Lekki rausz 7,2 7,3 7,3 2 7,9 5,2 6,4 3 7,2 9,4 8,4 4 2,0 6,3 4,4 5 8,6 7,8 8,1 6 8,6 7,8 8,1 7 9,9 5,7 7,6 8 7,2 4,7 5,8 9 4,6 2,1 3,2 10 Bardzo silne upicie nie mogłem(am) utrzymać się na nogach 5,9 3,1 4,4 11 Nigdy nie byłem pijany 30,9 40,6 36,3 100,0 100,0 100,0 27

Tab. 20.2. Ile drinków zwykle potrzebujesz, żeby być pijany(a)? ( Drink oznacza tu kieliszek wina, butelkę piwa, mały kieliszek wódki lub innego napoju spirytusowego, albo szklankę niskoprocentowego koktajlu). Częstość Nigdy nie piłem(am) alkoholu 9,9 4,7 7,0 Nigdy nie byłem(am) pijany(a) 26,3 39,1 33,4 1-2 drinki 3,9 6,3 5,2 3-4 drinki 9,9 16,7 13,7 5-6 drinków 14,5 18,2 16,6 7-8 drinków 11,2 7,8 9,3 9-10 drinków 7,9 3,6 5,5 11-12 drinków 8,6 1,0 4,4 13 drinków lub więcej 7,9 2,6 4,9 100,0 100,0 100,0 Tab. 20.2. Ile drinków zwykle potrzebujesz, żeby być pijany(a)? ( Drink oznacza tu kieliszek wina, butelkę piwa, mały kieliszek wódki lub innego napoju spirytusowego, albo szklankę niskoprocentowego koktajlu). Częstość Chłopcy Dziewczęta Nigdy nie piłem(am) alkoholu 6,1 7,8 7,0 Nigdy nie byłem(am) pijany(a) 31,1 35,6 33,4 1-2 drinki 1,2 8,9 5,2 3-4 drinki 6,7 20,0 13,7 5-6 drinków 19,5 13,9 16,6 7-8 drinków 11,6 7,2 9,3 9-10 drinków 8,5 2,8 5,5 11-12 drinków 7,9 1,1 4,4 13 drinków lub więcej 7,3 2,8 4,9 100 100 100 28

Tab. 21.1. Czy kiedykolwiek słyszałe(a)ś o którymkolwiek z następujących środków odurzających? Odpowiedziało TAK [%] Substancja Leki uspokajające i nasenne bez przypisu lekarz 71,7 70,9 71,3 Marihuana lub haszysz 94,1 95,3 94,8 LSD i inne halucynogeny 55,0 65,3 60,7 Amfetamina 87,5 93,2 90,7 Crack 40,4 52,7 47,1 Kokaina 90,8 96,3 93,9 Relevin 10,7 4,3 7,2 Heroina 88,8 94,2 91,8 Ecstasy 78,3 87,9 83,6 GHB 20,7 6,0 12,6 Metadon 16,6 8,2 11,9 Grzyby halucynogenne 80,8 85,3 83,3 Polska heroina, czyli tzw. 70,5 65,1 67,5 kompot Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. 29

Tab. 21.2. Czy kiedykolwiek słyszałe(a)ś o którymkolwiek z następujących środków odurzających? Odpowiedziało TAK [%] Substancja Chłopcy Dziewczęta Leki uspokajające i nasenne bez przypisu lekarz 64,4 77,5 71,3 Marihuana lub haszysz 92,7 96,6 94,8 LSD i inne halucynogeny 70,7 51,4 60,7 Amfetamina 87,8 93,3 90,7 Crack 53,7 40,9 47,1 Kokaina 90,2 97,2 93,9 Relevin 8,1 6,4 7,2 Heroina 89,0 94,4 91,8 Ecstasy 82,9 84,3 83,6 GHB 14,8 10,5 12,6 Metadon 13,8 10,1 11,9 Grzyby halucynogenne 84,1 82,5 83,3 Polska heroina, czyli tzw. 66,9 68,0 67,5 kompot Uwaga: Nie sumuje się do stu, każdy z badanych mógł udzielić więcej niż jednej odpowiedzi. Tab. 22.1 Czy kiedykolwiek chciałeś (aś) spróbować któregokolwiek ze środków wymienionych w pytaniu 21? [%] Substancja TAK 27,8 25,8 26,7 NIE 72,2 74,2 73,3 100,0 100,0 100,0 Tab. 22.2 Czy kiedykolwiek chciałeś (aś) spróbować któregokolwiek ze środków wymienionych w pytaniu 21? [%] Substancja Chłopcy Dziewczęta TAK 27,0 26,4 26,7 NIE 73,0 73,6 73,3 100,0 100,0 100,0 30

Tab. 23.1. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się używać marihuany lub haszyszu? (15-16 ) [%] Nie używałem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 75,5 9,3 6,0 2,6 0,7 1,3 4,6 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 82,6 5,4 4,7 2,0 0,7 2,0 2,7 91,3 4,0 0,7 2,7 0,7 0 0,7 Tab. 23.2 Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się używać marihuany lub haszyszu? (17 ) [%] Nie używałem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 88,5 4,7 2,6 1,6 0,5 2,1 0 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 92,5 3,2 2,7 0,5 1,1 0 0 95,7 2,7 1,1 0 0,5 0 0 Tab. 23.3 Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się używać marihuany lub haszyszu? (Chłopcy) [%] Nie używałem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 74,8 8,6 6,7 2,5,6 3,1 3,7 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 81,3 6,3 5,6 1,3 1,9 1,9 1,9 90,7 4,3 1,9 1,9 0,6 0 0,6 31

Tab. 23.4 Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się używać marihuany lub haszyszu? (Dziewczęta) [%] Nie używałem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 89,9 5,0 1,7 1,7 0,6 0,6 0,6 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 94,3 2,3 1,7 1,1 0 0 0,6 96,6 2,3 0 0,6 0,6 0 0 Odsetek uczniów, którzy conajmniej raz użyli przetworów konopii 25 20 Odsetek badanych 15 10 5 17 15-16 0 W życiu W ciągu 12 m-cy W ciągu 30 dni 17 15-16 32

Tab. 24.1. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się wąchać substancje chemiczne (klej, aerozole, itp.) po to, żeby czuć się odurzonym? (15 16 ) [%] Nie używałem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 83,6 9,2 2,0 1,3 0 2,0 2,0 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 92,7 4,0 0 0,7 1,3 0 1,3 96,7 2,0 0,7 0 0 0 0,7 Tab. 24.2. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się wąchać substancje chemiczne (klej, aerozole, itp.) po to, żeby czuć się odurzonym? (17 ) [%] Nie używałem 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 razy lub więcej w życiu 90,6 7,3 1,0 0,5 0,5 0 0 w ciągu ostatnich 12 miesięcy w ciągu ostatnich 30 dni 97,9 1,1 0 1,1 0 0 0 98,4 1,1 0 0,5 0 0 0 33

Tab. 25.1. Czy zdarzyło Ci się używać kiedykolwiek, którejkolwiek z podanych niże środków? (15 16 ) [%] Substancja Leki uspokajające i nasenne bez przypisu lekarz Nie, nigdy Tak, w czasie ostatnich 30 dni Tak, w czasie ostatnich 12 miesięcy Tak, kiedykolwiek w życiu 79,6 7,2 2,0 11,2 Amfetamina 95,4 0,7 2,6 1,3 LSD i inne halucynogeny 99,3 0 0,7 0 Crack 0 0 0 0 Kokaina 98,0 0 0,7 1,3 RelevinRelevin 0 0 0 0 Heroina 98,7 0,7,7 0 Ecstasy 94,1 0 3,3 2,6 Grzyby halucynogenne 0 0 0 0 GHB 0 0 0 0 Narkotyki wstrzykiwane za pomocą igły i strzykawki 99,3 0 0 0,7 Alkohol z tabletkami 89,5 0,7 3,9 5,9 Alkohol z marihuaną 88,7 3,3 2,6 5,3 Sterydy anaboliczne 99,3 0 0,7 0 Polska heroina tzw. kompot 98,7 0,7 0 0,7 34

Tab. 25.2. Czy zdarzyło Ci się używać kiedykolwiek, którejkolwiek z podanych niże środków? (17 ) [%] Substancja Leki uspokajające i nasenne bez przypisu lekarz Nie, nigdy Tak, w czasie ostatnich 30 dni Tak, w czasie ostatnich 12 miesięcy Tak, kiedykolwiek w życiu 77,9 6,3 3,7 12,1 Amfetamina 98,4 0 0,5 1,0 LSD i inne halucynogeny 99,0 0 0 1,0 Crack 0 0 0 0 Kokaina 99,0 0 0 1,0 Relevin 0 0 0 0 Heroina 99,5 0 0 0,5 Ecstasy 98,4 0 0,5 1,0 Grzyby halucynogenne 99,0 0 0,5 0,5 GHB 0 0 0 0 Narkotyki wstrzykiwane za pomocą igły i strzykawki 0 0 0 0 Alkohol z tabletkami 95,8 1,6,5 2,1 Alkohol z marihuaną 92,1,5 3,1 4,2 Sterydy anaboliczne 99,0 1,0 0 0 Polska heroina tzw. kompot 99,5 0,5 0 0 35

Tab. 26.1. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się używać kiedykolwiek któregokolwiek z podanych niżej środków? (15-16 ) [%] Substancja Leki uspokajające i nasenne bez przypisu lekarz Nie używał em 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 lub więcej razy 76,8 9,3 3,3 2,6 1,3 1,3 5,3 Amfetamina 92,7 3,3 0 0 0 0,7 3,3 LSD i inne halucynogeny 98,0 0,7 0 0 0 0 1,3 Crack 98,0 0,7 0 0 0 0 1,3 Kokaina 96,7 1,3 0,7 0 0 0 1,3 Relevin 98,7 0 0 0 0 0 1,3 Heroina 96,7 1,3 0,7 0 0 0 1,3 Ecstasy 93,4 2,0 1,3 0 0,7 0,7 2,0 Grzyby halucynogenne 98,7 0 0 0 0 0 1,3 GHB 98,7 0 0 0 0 0 1,3 Narkotyki wstrzykiwane za pomocą igły i strzykawki 98,7 0 0 0 0 0 1,3 Alkohol z tabletkami 90,7 2,6 4,0 0 0 0 2,6 Alkohol z marihuaną 86,7 4,7 1,3 2,7 0,7 0,7 3,3 Sterydy anaboliczne 98,0 0 0 0 0,7 0 1,3 Polska heroina tzw. kompot 97,4 1,3 0 0 0 0 1,3 36

Tab. 26.2. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się używać kiedykolwiek któregokolwiek z podanych niżej środków? (17 ) [%] Substancja Leki uspokajające i nasenne bez przypisu lekarz Nie używał em 1-2 razy 3-5 razy 6-9 razy 10-19 razy 20-39 razy 40 lub więcej razy 78,0 11,5 3,1 1,6 3,1 1,6 1,0 Amfetamina 98,4 1,6 0 0 0 0 0 LSD i inne halucynogeny 99,0 1,0 0 0 0 0 0 Crack 100 0 0 0 0 0 0 Kokaina 98,9 0,5 0,5 0 0 0 0 Relevin 0 0 0 0 0 0 0 Heroina 99,5 0,5 0 0 0 0 0 Ecstasy 97,9 1,0 0,5 0,5 0 0 0 Grzyby halucynogenne 99,0 0 0,5 0,5 0 0 0 GHB 100 0 0 0 0 0 0 Narkotyki wstrzykiwane za pomocą igły i strzykawki 100 0 0 0 0 0 0 Alkohol z tabletkami 95,3 2,1 1,6 0,5 0 0,5 0 Alkohol z marihuaną 93,2 4,2 1,6 0,5 0 0,5 0 Sterydy anaboliczne 0 0 0 0 0 0 0 Polska heroina tzw. kompot 98,9 0,5 0,5 0 0 0 0 37