Jak smakują dioksyny - czyli? po nitce do kłębka

Politechnika Krakowska Zakład Chemii Analitycznej Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej Adam Grochowalski Jak smakują dioksyny - czyli? po nitce do kłębka

DIOKSYNY Kongener PCDDs TEF Kongener PCDFs TEF 2,3,7,8-TCDD 1 2,3,7,8-TCDF 0,1 1,2,3,7,8-P 5 CDD 1 2,3,4,7,8- P 5 CDF 0,5 1,2,3,4,7,8-H 6 CDD 0,1 1,2,3,7,8- P 5 CDF 0,05 1,2,3,6,7,8- H 6 CDD 0,1 1,2,3,4,7,8- H 6 CDF 0,1 1,2,3,7,8,9- H 6 CDD 0,1 1,2,3,6,7,8- H 6 CDF 0,1 1,2,3,4,6,7,8- H 7 CDD 0,01 1,2,3,7,8,9- H 6 CDF 0,1 OCDD 0,0001 2,3,4,6,7,8- H 6 CDF 0,1 1,2,3,4,6,7,8- H 7 CDF 0,01 1,2,3,4,7,8,9- H 7 CDF 0,01 OCDF 0,0001 DIOKSYNOPODOBNE PCB Koplanarne kongenery non-orto PCB 3,3',4,4' - T 4 CB (PCB 77) 0,0001 3,4,4,5- T 4 CB (PCB 81) 0,00001 3,3',4,4',5 P 5 CB (PCB126) 0,1 3,3',4,4',5,5 H 6 CB (PCB169) 0,01 Kongenery mono-orto PCB 2,3,4,3,4 - P 5 CB (PCB105) 0,0001 2,3,4,5,4 - P 5 CB (PCB114) 0,0005 2,4,5,3,4 - P 5 CB (PCB118) 0,0001 3,4,5,2,4 - P 5 CB (PCB123) 0,0001 2,3,4,5,3 4 - H 6 CB (PCB156) 0,0005 2,3,4,3 4,5 - H 6 CB (PCB157) 0,0005 2,4,5,3,4,5 - H 6 CB (PCB167) 0,00001 2,3,4,5,3 4,5 - H 7 CB (PCB189) 0,0001

Wynik oznaczania PCDD/F i PCB mi (ci) masa (stężenie) PCDD/Fi (pg/g) TEFi dla PCDD/Fi mj (cj) stężenie dl-pcbj (pg/g) TEFj dla dl-pcbj

Presence of PCDD/F - TEQ ng/kg) in various materials (lit. data) Soot home heating system: = < 42.000 MSWI fly ash: = < 5.800 Mean background urban soil: 13.4 Mean background rural soil: 4.1 Mean background sediments: 5.3 Sewage sludge: 10 40 Butter: 0.51 Fat in breastmilk: 12.9 Cement kiln dust 0-40

Meksyk

Bioanalityczna metoda przesiewowa DR-CALUX

by prof. Adiran Covaci, University of Antwerp, Belgium Belgian Chicken Dioxin Crisis in 1999 - Signs of poisoning were reported only in the poultry, and more precisely in the reproduction animals (hens January/February 1999). - Marked drop in egg production (early February 1999) and a reduced hatchability of eggs and increased mortality of chicks (end February-March 1999). - No signs of intoxication were found in other farm animals. - No cases of acute intoxication reported in humans that could have been attributed to the consumption of contaminated foods.

by prof. Adiran Covaci, University of Antwerp, Belgium February 1999 signs of poultry poisoning in various farms 19 March 1999 first animal feed (produced in January) and fat samples sent by a veterinary hired by an insurance company to a Dutch lab (RIKILT) for dioxin analysis Authorities (Ministry of of Agriculture) notified! 26 April 1999 Confirmed dioxin contamination of samples (~ 800 pgteq/g feed for PCDD/PCDFs) End April throughout May 1999 authorities have done serious efforts to trace the distribution of contaminated fat and feed sold in January. Due to the black market circuit, not all pathways could been identified

by prof. Adiran Covaci, University of Antwerp, Belgium 29 April 1999 - Second set of samples (feed and chicken fat) requested to be analysed by RIKILT for dioxins 26 May 1999 positive results confirmed 27 May 1999 contamination publicly announced + EU Commission informed End May 1999 removal of products from stores + ban on export 28-30 May 1999 prof. Pat Sandra Univ. Ghent has run some feed and fat samples on GC-ECD and found that PCBs were the major contaminants

3,3,4,4,5-pentachlorobifenyl Cl Cl Cl Cl Cl PCB 126 (IUPAC)

Dioxin-crisis should have better been called PCB-crisis Hz 20000 17500 PCB 153 PCB 138 PCB 180 PCB 170 15000 12500 10000 7500 5000 PCB 143 (IS) PCB 118 PCB 187 PCB 194 2500 PCB 28 PCB 52 PCB 101 0 17.5 20 22.5 25 27.5 30 32.5 35 min GC-ECD chromatogram of a contaminated chicken sample

Consequences of the Belgian chicken crisis in 1999-1) Introduction in 1999 of Belgian national norms for PCBs in feed and food - 2) Political changes (christian-democrats/socialists to liberals-greens) - 3) Creation in 2000 of a systematic national monitoring of food of animal origin (the CONSUM system) - 4) Creation in 2000 of Federal Agency for Food Safety - 5) Cessation of recycling of animal fat to be used in feedstuff - 6) Introduction in 2002 at EU level of harmonized norms for PCDD/Fs in animal feed and food of animal origin (updated in December 2006) - 7) Losses of ~1.5 2 billion Euro for the Belgian economy + partner trust to be restored - 8) Much higher public awareness of Food Safety issues Adrian Covaci, University of Antwerp, Belgium

Korelacja profilu kongenerowego w próbkach drobiu po kryzysie belgijskim 900 Tłuszcz drobiowy - ng/kg 800 700 Olej transformatorowy - ug/kg 600 500 400 300 200 100 0 2,3,7,8-TCDF 2,3,7,8-TCDD 1,2,3,7,8-P5CDF 2,3,4,7,8-P5CDF 1,2,3,7,8-P5CDD 1,2,3,4,7,8-H6CDF 1,2,3,6,7,8-H6CDF 1,2,3,7,8,9-H6CDF 1,2,3,4,7,8-H6CDD 1,2,3,6,7,8-H6CDD 1,2,3,7,8,9-H6CDD 2,3,4,6,7,8-H6CDF 1,2,3,4,6,7,8-H7CDF 1,2,3,4,6,7,8-H7CDD 1,2,3,4,7,8,9-H7CDF OCDD OCDF PCB#77 PCB#126 PCB#169

Nr Kongener Świeży olej silnikowy ng/kg Zużyty olej silnikowy przebieg 15 000 km ng/kg Zużyty olej transformatorowy μg/kg 1 2,3,7,8-TCDF 0,1 2,5 52 2 2,3,7,8-TCDD 0,1 0,5 1 3 1,2,3,7,8-P 5 CDF 1,0 4,0 83 4 2,3,4,7,8-P 5 CDF 4,0 44,0 470 5 1,2,3,7,8-P 5 CDD 0,5 1,0 87 6 1,2,3,4,7,8-H 6 CDF 5,0 25,0 725 7 1,2,3,6,7,8-H 6 CDF 3,0 8,0 390 8 1,2,3,7,8,9-H 6 CDF 2,0 10,0 710 9 1,2,3,4,7,8-H 6 CDD 0,2 5,0 96 10 1,2,3,6,7,8-H 6 CDD 10,0 40,0 135 11 1,2,3,7,8,9-H 6 CDD 10,0 28,0 120 12 2,3,4,6,7,8-H 6 CDF 1,2 2,0 48 13 1,2,3,4,6,7,8-H 7 CDF 20,0 125,0 335 14 1,2,3,4,6,7,8-H 7 CDD 10,0 980,0 120 15 1,2,3,4,7,8,9-H 7 CDF 5,0 40,0 50 16 OCDD 2,0 1450,0 210 17 OCDF 5,0 550,0 115 18 PCB#77 2,0 12,0 18 19 PCB#126 0,5 2,3 67 20 PCB#169 1,2 25,0 180 Wskaźnik TEQ 6,2 47,9 568

YUSHO - czyli choroba ryżowa Japonia, 1968 Ogrzewany Kanechlorem zbiornik do deodoryzacji oleju ryżowego Wężownica ogrzewana kanechlorem do 300 0 C by prof. Yoshito Masuda, Japan, 1999

Objawy kliniczne zatrucia YUSHO CHLORAKNA by prof. Yoshito Masuda, Japan, 1999

How much does dioxin-like PCB contribute to total TEQ? BALTIC FISH % 90 80 70 60 50 % 40 Dioxin TEQ PCB TEQ 30 20 10 0 Salmon Herring Eel PCDD/PCDF-TEQ versus PCB-TEQ By dr. Kristofer Warman, ALcontrol, Sweden, 2006

How much does dioxin-like PCB contribute to total TEQ? Environmental samples: iron ore sintering process % 90 80 70 60 50 40 Dioxin TEQ PCB TEQ 30 20 10 0 Stack Gases Fly Ash PCDD/PCDF-TEQ versus PCB-TEQ By dr. Kristofer Warman, ALcontrol, Sweden, 2006

How much does dioxin-like PCB contribute to total TEQ? Environmental samples: controlled waste incineration % 100 90 80 70 60 50 40 Dioxin TEQ PCB TEQ 30 20 10 0 Stack Gases Fly Ash Bottom Ash PCDD/PCDF-TEQ versus PCB-TEQ By dr. Kristofer Warman, ALcontrol, Sweden, 2006

Kongenery HpCDF i HpCDD Wątroba dorsza Oznaczanie metodą ID-GC-MS

Analiza kongenerowa Dioksynowy odcisk palca

0,75 ng-teq/kg OCDD 2,3,7,8-TCDD Obraz kongenerowy dioksyn z pokładów soli spizowych z Kopalni Soli w Wieliczce

Dioxin profile only Copper Industry Area POPs water pollution SPMD monitoring ODRA river

Industrial 180 ng-teq/kg Municipal 29 ng-teq/kg Odra river sediment in the Copper industry area versus sediment from municipal waste water treatment

9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki tkanki tłuszczowej człowieka

140 120 100 80 60 40 20 0 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki krwi Wiktora Juszczenki (2004)

0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki oleju rzepakowego

1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki mleka (tłuszcz zwierzęcy)

Jaja z farm / produkcja indywidualna domowe Ocelka T. ZUOVA, Czech Republik,

1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki fermowego żółtka jaja kurzego

Backyard chicken eggs dioxin profile looks like fly ash profile from waste incinerator

12 10 8 6 4 2 0 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki spalarni odpadów szpitalnych

800 700 600 500 400 300 200 100 0 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki herbicydu kwasu 2,4-D

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki wątroby dorsza

100% Rzepak Mleko żółtko Spalarnia Dorsz kw as 2,4-D Człow iek Juszczenko 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF

100% Guma guar Pentachlorofenol 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCDD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCDF 1,2,3,4,7,8,9:HpCDF OCDF Profil kongenerowy dioksyn dla próbki GUMY GUAR i PCP (2008)

100% Pasza typowa Pasza z Irlandii 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF PCB77 PCB126 PCB169 PCB81 PCB105 PCB114 PCB123 PCB156 PCB157 PCB167 PCB189 Skala dla paszy z Irlandii jest stukrotnie zmniejszona Profil kongenerowy dioksyn dla typowej paszy i paszy z Irlandii (2008)

100% Olej transfomatorowy Pasza z Irlandii 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF PCB77 PCB126 PCB169 PCB81 PCB105 PCB114 PCB123 PCB156 PCB157 PCB167 PCB189 Profil kongenerowy dioksyn dla paszy z Irlandii (2008) i Askarelu

100% Olej transfomatorowy Wieprzowina 2,3,7,8:TeCDD 1,2,3,7,8:PeCDD 1,2,3,4,7,8:HxCDD 1,2,3,6,7,8:HxCDD 1,2,3,7,8,9:HxCDD 1,2,3,4,6,7,8:HpCD OCDD 2,3,7,8:TeCDF 1,2,3,7,8:PeCDF 2,3,4,7,8:PeCDF 1,2,3,4,7,8:HxCDF 1,2,3,6,7,8:HxCDF 1,2,3,7,8,9:HxCDF 2,3,4,6,7,8:HxCDF 1,2,3,4,6,7,8:HpCD 1,2,3,4,7,8,9:HpCD OCDF PCB77 PCB126 PCB169 PCB81 PCB105 PCB114 PCB123 PCB156 PCB157 PCB167 PCB189 Profil kongenerowy dioksyn dla wieprzowiny z Irlandii (2008) i Askarelu

100% 99 86 76 2,3,7,8-TCDF 2,3,7,8-TCDD 2,46 4,90 3,17 4,68 0,10 4,28 jaja kurze drób mleko wołowina wieprzowina oleje roślinne ryby słodkow... ryby bałtyckie wątroba dorsza Udział % kongenerów 2,3,7,8 w grupie TCDD i TCDF

Spalanie drewna lub węgla w małych piecach do ogrzewania domów powoduje często gromadzenie się sadzy przewodach kominowych. Aby temu zaradzić polecany są środki chemiczne do ograniczenia powstawania sadzy. W rzeczywistości jest to katalizator na bazie soli miedzi powodujący skuteczniejsze spalanie w niższej temperaturze, przez co ogranicza ilość substancji smolistych. Dziwić może fakt, że nikt (nawet PZH) nie zwrócił uwagi na to, że CuO jest znanym i opisanym w literaturze naukowej katalizatorem powstawania dioksyn w temperaturach powyżej 400 C

Table 10: Catalyst in 100g bag (10 kg of coal burnt from "KWK Piast" coal mine, Poland). Sample name Bottom ash - 50.23g Congener I-TEF Congener mass Partial TEQ PCDDs / PCDFs mi pg/g pg I-TEQ/g 2,3,7,8-TeCDD 1 2.95 2.95 1,2,3,7,8-PeCDD 0.5 9.11 4.56 1,2,3,4,7,8-HxCDD 0.1 19.8 1.98 1,2,3,6,7,8-HxCDD 0.1 35.9 3.59 1,2,3,7,8,9-HxCDD 0.1 35.8 3.58 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD 0.01 784 7.84 OCDD 0.001 90800 90.8 2,3,7,8-TeCDF 0.1 33.6 3.36 1,2,3,7,8-PeCDF 0.05 84.5 4.23 2,3,4,7,8-PeCDF 0.5 185 92.5 1,2,3,4,7,8-HxCDF 0.1 521 52.1 1,2,3,6,7,8-HxCDF 0.1 570 57.0 1,2,3,7,8,9-HxCDF 0.1 49.0 4.90 2,3,4,6,7,8-HxCDF 0.1 918 91.8 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 0.01 9140 91.4 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF 0.01 851 8.51 OCDF 0.001 29400 29.4 Summarised result in pg I-TEQ/g 550 ± 45 No catalyst used - 1.6 pg I-TEQ/g

Zawartość dioksyn w powietrzu w Krakowie 2000-2006 Europejski standard = 0,05 0,2 Lato 2000 Zima 2000 Zima 2006

Catalyst for dioxin and PCB destruction Composition: Al 2 O 3-64.0 % wt. TiO 2-26.0 % wt. V 2 O 5-6.6 % wt. WO 3-3.4 % wt. Dimensions: 150 x 150 x 100 mm a = 1050 m 2 /m 3 100 cpsi Cell 2.1 x 2.1 mm by dr. Grzegorz Wielgosiński Politechnika Łódzka, Instytut Katalizy PAN Kraków, POLAND

Technical plant tests Hazardous waste incineration plant EKO-TOP in Rzeszów - rotary kiln, capacity ca. 2 500 Mg/year (300 kg/h).

Results PCDD/Fs congener pattern at the inlet and outlet of the catalytic reactor. Destruction efficiency ca. 97.5%.

Triclosan O H Cl O Cl Cl

Bromowane antypireny (BFR) Firemaster BP-6, Firemaster-1, Flammex-B Wyroby włókiennicze Tworzywa sztuczne Produkty elektroniczne i elektryczne

Odpady elektroniczne zawierają BFR

Odpady z tworzyw sztucznych zawierające BFR stosowane jako paliwo alternatywne są źródłem bromowanych dioksyn

GC-HRMS chromatogram of PBDE in fish

PBDE CONCENTRATIONS IN SALMON SAMPLES 4000 3500 3000 pg/g wet weight 2500 2000 1500 1000 500 0 BDE-17 BDE-28 BDE-47 BDE-49 BDE-66 BDE-99 BDE-154 BDE-153 BDE-119 BDE-100

PBDE concentrations in Polish food pg/g fat weight 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 BDE-28 BDE-47 BDE-99 BDE-154 BDE-153 egg beef pork butter chocolate

Time trend of PBDE i breast milk (Sweden) Per Ola Darnerud, National Food Administration, Uppsala, Sweden 4,5 4 3,5 Merionyté et al 1999;Merionyté & Norén 2001 present study sumpbde ng/g fat 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 1972 1976 1980 1985 1990 1994 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Profil kongenerowy polibromowanych bifenyli - PBB w próbkach łososia, śledzia bałtyckiego oraz pstrąga hodowlanego

Profil kongenerowy polibromowanych bifenyli - PBB w próbkach ryb z Morza Północnego

Konkluzja: Jeśli wołowina zawierająca 1 ng TEQ/kg tłuszczu (powszechnie spotykana zawartość) poddana zostanie intensywnemu smażeniu na patelni w temperaturze 280 0 C lub grilowana na otwartym ogniu, to ta sama wołowina będzie zawierała podczas spożywania ok 50 ng TEQ/kg wskutek reakcji powstawania dioksyn w podwyższonej temperaturze tak, jak podczas niekontrolowanego spalania odpadów! Kwestionowane mięso irlandzkie jesienią 2008r. Zawierało ok. 60 ng TEQ/kg. Szacuje się, że w UE straty spowodowane aferą irlandzką wyniosły ponad 300 mln Euro.

Perspektywy Polichlorowane dibenzodioksyny: 75 kongenerów Polichlorowane dibenzofurany: 135 kongenerów Polibromowane dibenzodioksyny: 75 kongenerów Polibromowane dibenzofurany: 135 kongenerów Razem 420 związków Są jeszcze związki z mieszanym udziałem Cl i Br W sumie polihalogenowane dioksyny i furany tworzą ponad 3000 różnych związków

Laboratorium Analiz Śladowych PK

Hyalophora cecropia, Ameryka północna Nie zawiera dioksyn Dziękuję za uwagę