ZDALNIE STEROWANY SYSTEM WIEŻOWY

Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (29) nr 1, 2012 Marian HOLOTA Bartosz STACHURA ZDALNIE STEROWANY SYSTEM WIEŻOWY Streszczenie: W artykule przedstawiono koncepcję Zdalnie Sterowanego Systemu Wieżowego z automatyczną armatą kalibru 20 50 mm możliwą dla realizacji przez polski przemysł obronny dla zabezpieczenia potrzeb kontyngentów stabilizacyjnych SZ RP. Podano wstępne parametry techniczne oraz dokonano zestawień porównawczych z innymi rozwiązaniami tego rodzaju wdrażanymi w innych armiach świata. Ujęto zakres prac analitycznych i konstrukcyjnych przy opracowaniu koncepcji. Ustalono i przedstawiono krytyczne węzły konstrukcyjne i sposoby ograniczenia ryzyka fazy b+r dla wybranych fragmentów konstrukcji. armata. Słowa kluczowe: Zdalnie Sterowany System Wieżowy, kontenery startowe PPK Spike, automatyczna 1. WPROWADZENIE Realizacja zadań bojowych w ramach międzynarodowych misji stabilizacyjnych lub pokojowych w konfliktach asymetrycznych lub w ramach współczesnych działań zbrojnych przez polskie kontyngenty wojskowe, wymaga posiadania i zaangażowania sprzętu pancernego najwyższej jakości. Doświadczenia z działań bojowych, głównie w Afganistanie, a wcześniej w Iraku pozwalają na określenie najważniejszego czynnika prowadzenia akcji, którym jest minimalizacja strat ludzkich i sprzętu oraz zapewnienie przewagi własnego ugrupowania. Uzyskać można to poprzez wprowadzenie nowoczesnych systemów uzbrojenia, w tym wieżowych typu ZSSW, tj. zdalnie sterowanego systemu wieżowego. W przypadku polskiego uzbrojenia niezbędne jest sprzężenie ZSSW z kontenerami startowymi przeciwpancernych pocisków kierowanych (ppk) SPIKE. Zdalnie sterowany system wieżowy to bezzałogowa wieża z kompletnym wyposażeniem ogniowym, podajnikami amunicji z magazynów, systemami celowniczymi i dookolnej wizji, własnymi napędami w azymucie i elewacji. Stanowiska dowódcy i operatora uzbrojenia usytuowane są wewnątrz pojazdu poza osią wieży. W budowie aktualnie stosowanych ZSSW wyodrębnić możemy dwie charakterystyczne cechy konstrukcyjne, umownie określane jako typ zamknięty i typ otwarty. Rozwiązania te posiadają różne parametry taktyczne i techniczne. Ponadto różnią się zasadniczo między sobą, przykładowo: typem uzbrojenia głównego, systemami kierowania ogniem i naprowadzaniem uzbrojenia, systemami wizyjnymi i przenoszenia obrazu oraz poziomem odporności balistycznej. 2. STAN AKTUALNY W KRAJU I ZA GRANICĄ Minimalizacja strat, poprawa komfortu pracy załogi uznane za priorytety w konstrukcji lekkich i średnich systemów wieżowych oraz rosnące zapotrzebowanie na te systemy zmusiły producentów uzbrojenia (we Włoszech, Niemczech, Rosji, Brazylii, Francji, Mgr inż. Marian HOLOTA, mgr inż. Bartosz STACHURA Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM sp. z o.o., Gliwice

Marian HOLOTA, Bartosz STACHURA Norwegii) do wprowadzenia na wyposażenie własnych armii (i na eksport) Zdalnie Sterowanych Systemów Wieżowych. Zastosowanie dostępnych ZSSW ujęto w tablicy nr 1. Systemy te uzbrojone są w automatyczne armaty kalibru 20 50 mm ze sprzężonym karabinem maszynowym oraz w opcjach z kontenerami startowymi ppk różnych typów zintegrowanymi z systemami SKO. Przedstawione w niniejszym zestawieniu rozwiązania charakteryzujące się budową otwartą i zamkniętą mają określone wady i zalety, a tym samym posiadają różne parametry taktyczno techniczne. Przeważnie dostosowane są do zasilania armat tylko dwoma rodzajami amunicji. Prowadzone są prace nad zasilaniem armat trzema rodzajami amunicji, w tym również amunicją typu ABM (Air Burst Munition). Wymaga to zmian konstrukcyjnych w układzie zasilania armaty oraz wprowadzenia trzech elastycznych rękawów podawczych oraz dodatkowej taśmy w magazynie. W przypadku wykorzystywania amunicji ABM jako trzeciego rodzaju, armata, oprócz trzeciego gniazda podajnika amunicji, musi posiadać w miejscu hamulca wylotowego układ programujący pociski ABM wraz z pomiarem prędkości wylotowej. Podobny układ występuje w armacie KDA35 stosowanej w Wozie Bojowym Przeciwlotniczego Zestawu Artyleryjskiego LOARA, opracowanej przez specjalistów Centrum Naukowo-Produkcyjnego Elektroniki Profesjonalnej RADWAR. W kraju produkowane są wieże załogowe z armatami automatycznymi dla celów przeciwlotniczych z podwójnymi armatami kaliber 23 mm lub 35 mm oraz spolonizowana wieża HITFIST30P z dwuosobową załogą wewnątrz wieży i automatyczną armatą kaliber 30 mm. HITFIST 30P stosowana jest jako uzbrojenie główne w Kołowym Transporterze Opancerzonym KTO Rosomak (wersja bojowa). Obecnie ZSSW wprowadzone są na uzbrojenie w Czechach, Niemczech, Słowenii, Portugalii, a planowane są do wprowadzenia w Brazylii. Aktualnie są to rozwiązania łączące w sobie najnowszą myśl techniczną z dziedziny mechaniki, optoelektroniki, mechatroniki, systemów oprogramowania i przesyłu danych. Zestawienie porównawcze ważniejszych cech charakteryzujących rozwiązania typu otwartego i zamkniętego zamieszczono w tablicy nr 1 [1]. 3. KORZYŚCI Z ZASTOSOWANIA ZSSW Opracowane na podstawie zebranych doświadczeń w misjach pokojowych i stabilizacyjnych wdrożone przez różnych producentów czołgowych armat zapewniają: zwiększony poziom bezpieczeństwa załogi (obsługi) i drużyny desantu przewożonej przez bojowy wóz piechoty lub transporter opancerzony, poprawę ergonomii rozlokowania desantu i ekwipunku poprzez uzyskanie dodatkowej przestrzeni w kadłubie dzięki likwidacji kosza wieży, zwiększenie kątów naprowadzania uzbrojenia, poprawę warunków bezpieczeństwa załogi poprzez zapewnienie kontaktu wzrokowego wynikającego z eliminacji kosza wieży, łatwość montażu (zmniejszenie ograniczeń gabarytowych i masowych), uzyskanie większej możliwości zmiany konfiguracyjnej wyposażenia, a zatem modernizacji i modyfikacji, dobór komponentów wg życzeń użytkownika (np. dobór typu i kalibru armaty oraz typu ppk), brak gazów prochowych w przedziale desantowym z uwagi na szczelne pokrywy zamykające dno wieży instalowane do pierścienia obrotowego łożyska.

Zdalnie sterowany system wieżowy

Marian HOLOTA, Bartosz STACHURA

Zdalnie sterowany system wieżowy Wymienione powyżej korzyści wynikające z zabudowy zdalnie sterowanych systemów wieżowych zarówno na podwoziach gąsienicowych, jak i kołowych wskazywać mogą, że tendencją przyszłości będzie głównie rozwój i stosowanie właśnie tych rozwiązań. 4. TYPY ZDALNIE STEROWANYCH SYSTEMÓW WIEŻOWYCH Analiza dostępnych materiałów źródłowych różnych producentów systemów wieżowych pozwala na zgrupowanie tych produktów pod względem rozwiązań konstrukcyjnych i parametrycznych w dwa zasadnicze typy, tj. typ otwarty i typ zamknięty. Do rozwiązań typu otwartego należą: RCWS-30 RAFAEL, Izrael; UT-30 ELBIT, Izrael; HITFIST-OWS OTO MELARA, Włochy. Do rozwiązań typu zamkniętego zaliczyć można: LANCE RHEINMETALL DEFENCE, Niemcy; PROTECTOR MCRWS KONGSBERG, Norwegia; WIEŻA HITFIST-30P (załogowa), spolonizowana. W zależności od wymagań stosowanych przez użytkowników rozwiązania te posiadają różne parametry taktyczno techniczne, lecz w wielu przypadkach są one porównywalne między sobą. Dotyczy to głównie: zastosowania sprzężonego karabinu maszynowego kaliber 7,62 mm; wyrzutni ppk.; kąta podniesienia armaty; prędkości obrotowej i przerzutowej. Zdecydowanie różnią się między sobą: poziomem osłonności balistycznej; możliwością zastosowania opancerzenia dodatkowego; masą bojową; podatnością modyfikacyjną i modernizacyjną, możliwością odłączenia i dezaktywacji. Zestawienie głównych cech zdalnie sterowanych systemów wieżowych przedstawiono w tablicy nr 2.

Marian HOLOTA, Bartosz STACHURA Tablica 2. PORÓWNANIE CECH CHARAKTERYSTYCZNYCH ROZWIĄZAŃ TYPU OTWARTEGO I ZAMKNIĘTEGO Lp. Cecha ZSSW typu otwartego [2] ZSSW typu zamkniętego [1] 1. Podatność na odkażanie i dezaktywację. 2. Osłonność na działanie napalmu. 3. Możliwość działania w terenie skażonym, w tym usuwanie zacięć uzbrojenia i doładowanie amunicji. 4. Możliwość osiągania dolnych kątów ustawienia armaty. 5. Możliwość dołączenia amunicji typu ABM (dodatkowe zasilanie). 6. Możliwość podniesienia osłonności balistycznej 7. Podatność na dostanie się elementów obcych typu liście, gałęzie, woda (lód) pomiędzy elementy. 8. Dodatkowe elementy poza klasyczną budową wieży wpływające na możliwość pozostawienia luzów. Mała. Utrudniona z uwagi na wiele przestrzeni typu wnęka. Ograniczona (przewody elektryczne i rękawy zasilające nieosłonięte, trudność ugaszenia ze względu na wnęki i zakamarki pomiędzy zespołami). Niemożliwe konieczność rozhermetyzowania przestrzeni załogowej. Wysoka podatność ograniczona strukturą kadłuba podwozia. Wymaga rozhermetyzowania przestrzeni załogowej. Utrudniona ze względu na wiele niezwiązanych razem elementów konstrukcyjnych. Duża. Zespół podnoszenia uzbrojenia z napędu. Zespół podnoszenia przyrządu obserwacyjnego z napędu. Bardzo dobra. Wszystkie elementy osłonięte brak wnęk. Bez ograniczeń. Wszystkie elementy podatne na działanie napalmu znajdują się wewnątrz skorupy wieży. Bez ograniczeń. Dostęp do mechanizmów z wnętrza wieży. Elementy chronione przez skorupę wieży. Wysoka podatność na dezaktywacje i odkażanie. Do - 15. Więcej nie można uzyskać przez ograniczenia kadłuba. Pełna bez rozhermetyzowania przestrzeni załogowej. Pełna możliwość. Stosowanie prostych kształtowo pancerzy kompozytowych jako elementu dodatkowego. Brak takiej możliwości. Wszystkie elementy konstrukcji osłonięte. Nie występują.

Zdalnie sterowany system wieżowy Lp. Cecha ZSSW typu otwartego [2] ZSSW typu zamkniętego [1] Blok sterowania mechanizmami podnoszenia. Blokady położenia mechanizmów podnoszenia. Mechanizmy kasacji luzów. 9. Możliwość prowadzenia ognia w sposób awaryjny bez rozhermetyzowania wozu. 10. Możliwość zabudowy systemów na wieży np.: systemy automatycznej samoobrony kompleks zakłóceniowy łączności (dla IED itp.) 11. Możliwość zabudowy ZSMU z przyrządami obserwacyjnymi w miejsce przyrządu dowódcy. Brak Wymaga wprowadzenia dodatkowych wsporników, a zatem i rozbudowę płyty obrotowej. Wymaga analizy technicznej. Pełna możliwość. Wewnętrzny luk dostępu do mechanizmów armaty i celownika awaryjnego. Zewnętrzna powierzchnia (górna i boczna) skorupy wieży umożliwia montaż wielu systemów. Pełna możliwość. Bez trudności technicznych. 12. Kompleksowa zabudowa zespołów kompletacyjnych. W wieży i we wnętrzu pojazdu oraz stanowiska dowódcy i operatora uzbrojenia. 13. Gabaryty ZSSW. W położeniu marszowym porównywalne z systemem zamkniętym, W położeniu bojowym wysokość około 1350 mm. Kompleksowo w wieży. We wnętrzu pojazdu tylko stanowisko dowódcy i operatora uzbrojenia. Tylko jedna wysokość dla położenia bojowego i marszowego. Wysokość około 960 mm wraz z przyrządem obserwacji dookolnej dowódcy.

5. KONCEPCJA ZSSW OPRACOWANA W OBRUM sp. z o.o. Marian HOLOTA, Bartosz STACHURA Kadra inżynieryjno techniczna OBRUM Sp. z o.o. zdobyła doświadczenie w trakcie realizacji tematów wieżowych przy opracowaniach, takich jak: modernizacja czołgu T-72 kryptonim WILK, modernizacja czołgu T-72 do standardów NATO, wieża artyleryjskiego systemu przeciwlotniczego WB PZA LOARA, wieża lekkiego czołgu zainstalowana na Polskiej Platformie Bojowej XXI wieku kryptonim ANDERS (opracowano koncepcję krajowego Zdalnie Sterowanego Systemu Wieżowego) [3], instalacja wieży OTO Melara kalaliber 60 mm na BWP 2000. Opracowana konstrukcja (projekt koncepcyjny) jest wieżą typu zamkniętego z możliwością aplikacji armat automatycznych kaliber 20 50 mm i integracją z kontenerami wyrzutnikami ppk (w tym przypadku typu SPIKE). Cechy innowacyjne tego rozwiązania to: możliwość zastosowania zdalnego sterowanego systemu wieżowego z systemem obserwacyjnym np. typu KOBUZ w miejsce dodatkowego przyrządu dowódcy, możliwość zastosowania podawania do armat trzeciej taśmy z pociskami typu ABM, możliwość doładowania odcinków taśm amunicyjnych do armat i sprzężonego pkt, możliwość przeładowania, usuwania zacięć regulacji uzbrojenia i napędów z armatą pojazdu, poprzez luki amunicyjne obsługi. 5.1. Główne założenia przyjęte w koncepcji dla krajowego ZSSW ZSSW według koncepcji opracowanej w OBRUM posiadać będzie: modułową budowę, która umożliwia: o zabudowę automatycznych armat kaliber 20 do 50 mm wg potrzeb użytkownika, o zabudowę systemów kierowania ogniem wskazanych przez zamawiającego, o w opcji stosowanie amunicji ABM, możliwość zabudowy na każdym nośniku uzbrojenia o nośności płyty górnej ok. 2400 kg. Integracja ZSSW z nośnikiem uzbrojenia zapewni: poprawę i stabilizację parametrów bojowych i eksploatacyjnych (prowadzenie obserwacji i ognia, pracę układów napędowych, podatność obsługową, itp.) oraz poprawę ergonomiczności, bezpieczeństwo pracy załogi, prowadzenie ognia w zakresie kątów podniesienia armaty od - 7º do nie mniej niż +60º w azymucie n x 360º, obserwację w zakresie kątów w elewacji od 10º do nie mniej niż + 75º, w azymucie n x 360º, trafianie celu o wymiarach 4,6 m. x 2,3 m. poruszającego się ruchem poprzecznym z prędkością 20 km/h z odległością 1500 m z prawdopodobieństwem trafienia minimum 0,7 z postoju i minimum z 0,6 z pojazdu poruszającego się z prędkością 20 km/h po drodze gruntowej z 30 mm armaty automatycznej,

Zdalnie sterowany system wieżowy automatyczne uwzględnienie przez SKO poprawek wprowadzanych danych do strzelania w czasie postoju i ruchu transportera pochylonego i/lub przechylonego w zakresie kątów min. ± 15º, prowadzenie ognia ze sprzężonego z armatą karabinu maszynowego, prowadzenie ognia z wyrzutni ppk SPIKE, możliwość opcjonalnego stosowania dookolnego przyrządu obserwacyjnego dowódcy lub zdalnie sterowanego modułu uzbrojenia z systemami wizyjnymi i karabinem p. lot. kaliber 12,7 mm wymiennym na automatyczny granatnik. 5.2. Zestaw urządzenia W skład prototypowego ZSSW wchodzić będą następujące zespoły, układy i elementy: 30 mm armata automatyczna, 7,62 mm sprzężony karabin maszynowy UKM-2000C, wyrzutnia ppk SPIKE przystosowana do strzelania pociskiem SPIKE, system ostrzegania i samoosłony, system kierowania ogniem (SKO), napędy elektryczne wieży i uzbrojenia, układ zasilania w amunicję do armaty i sprzężonego karabinu maszynowego wraz z magazynami, stanowiska operatorskie, opancerzenie podstawowe i dodatkowe, urządzenie szkolno-treningowe (trenażer), aktywny system obrony pojazdu (ASOP) opcja montażowa. oraz podwozie bazowe ( np. uniwersalna wielozadaniowa platforma gąsienicowa lub KTO Rosomak) przystosowane do integracji z ZSSW, dokumentacja techniczna, pakiet logistyczny. Przykłady zabudowy ZSSW na podwoziach gąsienicowych i kołowych przedstawiono poniżej na rysunkach [4].

Marian HOLOTA, Bartosz STACHURA Rys. 1. Zdalnie Sterowany System Wieżowy z zdalnie sterowanym modułem uzbrojenia kal. 12,7 i zintegrowanym systemem ppk SPIKE zainstalowany na BWP wykonany na bazie wielozadaniowej platformy bojowej Rys. 2. Zdalnie Sterowany System Wieżowy zainstalowany na KTO ROSOMAK

Zdalnie sterowany system wieżowy 6. WNIOSKI Zdalnie sterowany system wieżowy wg przeprowadzonych w OBRUM sp. z o.o. i ZM Bumar-Łabędy S.A. analiz, prac studialnych i porównawczych z innymi dostępnymi systemami, stanowi podstawę opracowania koncepcji krajowego ZSSW spełniającego wymagania ujęte w Wstępnych Warunkach Taktyczno-Technicznych (WWTT) w całej rozciągłości. Realizacja ZSSW przez polski przemysł obronny (wg tej koncepcji), wyposażonej w automatyczną armatę systemu Bushmaster Mk 30/40 umożliwi jej wykonanie z uwzględnieniem zasilania armaty trzema rodzajami amunicji w tym typ ABM. W przyszłości np. w ramach modyfikacji zapewniona zostanie możliwość zmiany amunicji kaliber 30 mm x 173 na amunicję teleskopową kaliber 40 mm system Bushmaster Automatic Canon daje taką możliwość. Wykonana w ramach fazy b+r dokumentacja techniczna i opracowane kody źródłowe, a więc pełna własność intelektualna po stronie przemysłu krajowego uprawniają do jej dysponowania dla zabezpieczenia produkcji w nieograniczonym zakresie, w tym na rynki zagraniczne, łącznie z możliwością sprzedaży licencji. Na etapie wytworzenia dokumentacji technicznej uwzględniony zostanie pełny cykl życia wyrobu z uwzględnieniem wysokiej podatności modyfikacyjnej i modernizacyjnej (poza już wskazanym w pkt. 2). Koncepcja wieży posiada formę dużej rozpiętości możliwego do zastosowania wyposażenia, tzn. uwzględnia możliwość kompletowania jej wyposażenia wg wskazań przyszłego użytkownika (odbiorcy). Cecha ta dotyczy zarówno uzbrojenia głównego, jak i innego wyposażenia. Poszerza to możliwości eksportowe. Polski przemysł obronny zgrupowany w BUMAR Sp. z o.o., w tym OBRUM Sp. z o.o. i ZM Bumar-Łabędy S.A. z Dywizji Ląd oraz zakłady zgrupowane w Dywizji Żołnierz posiadają potencjał intelektualny i wytwórczy dla wdrożenia krajowego ZSSW. Współudział w realizacji deklarują ponadto WB Elektronics i Centrum Produkcji Wojskowej Huty Stalowa Wola oraz Zakłady Mechaniczne Tarnów. Doświadczenia zdobyte w czasie realizacji w OBRUM Sp. z o.o. tematu Wieża bezzałogowa z automatyczną armatą, a w szczególności zdefiniowanie konfiguracji stanowić będą wzorzec do analogicznego opracowania dla ZSSW z automatyczną armatą kaliber 40 mm z amunicją teleskopową [5] o zdolności przebijania pancerzy jak armaty czołgu T-54 czy T-62. Opracowana przez kadrę OBRUM Sp. z o.o. koncepcja ZSSW pozwala na dowolne konfigurowanie podzespołów, takich jak: o armata typ i kaliber, o SKO (krajowe lub integracja zakupionych), o wyrzutnie ppk Spike (lub inny typ wskazany przez użytkownika), o systemy samoosłony i samoobrony, co podnosi atrakcyjność eksportową zestawu w zakresie zaopatrywania i serwisu, a także optymalnych parametrów taktycznych. W realizacji koncepcji dokonano analizy: o możliwości spełnienia WWTT na ZSSW,

Marian HOLOTA, Bartosz STACHURA o o rynków w zakresie możliwości pozyskania ZSSW spełniających WWTT i oceny parametryczno-porównawczej, koncepcji ogólnej ZSSW w tym: materiałów graficznych 3D, rozmieszczenia napędów armaty i wieży, analizy węzłów prowadzenia amunicji, rozmieszczenia systemów wewnętrznych, koncepcji i sposobu zabudowy UKM 2000C, rozmieszczenia systemu Obra III, oceny możliwości zastosowania celownika opracowanego w projekcie WWO Anders, oceny możliwości implementacji celownika jako przyrządu dookólnego dowódcy, wstępnego kształtu skorupy wieży, koncepcji bieżni wewnętrznej łożyska, systemu łożyskowania czopów kołyski, ustawienia kontenerów startowych ppk Spike, miejsca zabudowy napędów. Ponadto dla potrzeb przyszłej realizacji tematu dokonano analiz w zakresie ujmującym: o dobór komponentów dla wykonania ZSSW - przez przemysł krajowy, o materiały hutnicze i stopy metali nieżelaznych - polski przemysł hutniczy, o kontenery startowe z wyposażeniem - Zakłady Mechaniczne Mesko, o system sterowania i diagnostyki układów napędowych (w tym oprogramowanie) -WB Electronics, o napędy awaryjne i przekładnie napędów głównych - OBRUM sp. z o.o. i ZM Bumar- Łabędy S.A., o silniki elektryczne dobór WB Electronics (lub opracowanie i dostawa KOMEL), o łożyskowanie, o system kierowania ogniem, komputer balistyczny (w tym oprogramowanie) WB Eelectronics, o systemy optyczne Przemysłowe Centrum Optyki ( Etronika ), o ASOP- możliwe zastosowanie rozwiązania Wojskowej Akademii Technicznej (po zakończeniu projektu).

Zdalnie sterowany system wieżowy Rys 3. Uczestnicy wykonania ZSSW Opracowana konfiguracja koncepcyjna ZSSW z podziałem na poszczególne grupy konstrukcyjne w sposób jednoznaczny definiuje przyszłych wykonawców podzespołów wywodzących się z Dywizji Ląd, Dywizji Żołnierz, Elektronika, Amunicja, a także polskiego przemysłu branżowego, co przedstawia rys. 3. W ramach prac studialnych wstępnie określono obszary ryzyka, krytyczne węzły konstrukcyjne i wskazano metody ograniczenia i eliminacji ryzyka. Kluczowe węzły, na które należy zwrócić szczególną uwagę to: węzły prowadzenia amunicji w rękawach elastycznych i płynne zasilanie armaty szczególnie w kątach granicznych. Zły dobór parametrów konstrukcyjnych skutkować może: o niefunkcjonowaniem zasilania armaty w dolnych lub górnych kątach podniesienia, o zacięciami systemu podawania amunicji. Dla eliminacji ryzyka niewłaściwego funkcjonowania systemu zasilania armaty amunicją, węzłów utwierdzenia rękawów elastycznych (i innych nie wymienionych) przewiduje się wykonanie stanowiska badawczo-doświadczalnego dla weryfikacji rozwiązań konstrukcyjnych przed zabudową ich w prototypie wieży. Napędy wieży i armaty cechować się mogą: o za niską prędkością maksymalną, lub za wysoką prędkością minimalną (względnie oba przypadki jednocześnie), o za małą prędkością przerzutową. Dla eliminacji ryzyka doboru i opracowania systemów napędowych przewiduje się: zaprojektowanie napędów ze zwiększoną optymalnie nadwyżką mocy wstępne stanowiskowe badania eksperymentalne wykonanie podzespołu odciążacza armaty (mechanizm wspomagający podnoszenie) z mechanizmem regulacji.

System kierowania ogniem. Marian HOLOTA, Bartosz STACHURA Systemy wizyjne prowadzenia ognia w tym: o przyrząd celowniczy działonowego (operatora uzbrojenia), o aplikacja przyrządu celowniczego na przyrząd obserwacji dookólnej dowódcy (z systemem przełączeń funkcji ważności). Dla eliminacji ryzyka, gdyby rozwiązanie celownika autorstwa PCO pochodzące z projektu WWO Anders zrealizowane w projekcie rozwojowym Lekki czołg okazało się być niezastosowalnym (ze względów w chwili obecnej niewiadomych), w dokumentacji dla prototypu ZSSW - zastosowane zostaną gniazda montażowe i adaptery pod alternatywne przyrządy, w tym np. propozycja firmy Eletronika i inne. Autorzy artykułu sugerują potrzebę przeprowadzenia prac analityczno-studialnych i koncepcyjnych nad celowością i możliwością doposażenia omawianego w tym artykule ZSSW w platformę startową dla np. 4 sztuk przeciwlotniczych pocisków rakietowych Grom wraz z systemem ich wstępnego naprowadzania i odpalania ze stanowiska operatora uzbrojenia. 7. LITERATURA [1] Dane techniczne wybranych systemów wieżowych (na podstawie dostępnych danych literaturowych i internetowych). Materiały własne nie publikowane. Opracowanie OBRUM sp. z o.o. 2011 r. [2] Zdalnie Sterowany System Wieżowy MZS-30. Materiały OBRSM Sp. z o.o. Tarnów. Materiały nie publikowane, 2010 r. [3] Wieża bezzałogowa z automatyczną armatą. Projekt koncepcyjny OBRUM sp. z o.o. Materiały własne nie publikowane, 2011 r. [4] Wielozadaniowa Platforma Bojowa. Opracowanie OBRUM sp. z o.o. Materiały własne nie publikowane 2010 r. [5] Armata na amunicję teleskopową. Materiały ofertowe firmy NEXTER, Francja, 2011r. [6] Materiały OBRUM opracowane na potrzeby Polskiego Programu Pancernego. Nie publikowane. Grudzień 2011. [7] Publikacje firmy ATK dotyczące systemu MK30/44 mm Bushmaster Automatic Canon, 2011 r. REMOTELY OPERATED TURRET SYSTEM Abstract: This article covers the idea of Remotely Operated Turret System equipped with automatic 20-55 mm gun that can be developed by polish defence industry to secure needs of Polish Military Stabilization Contingents. Preliminary technical parameters are given and comparative studies with similar projects implemented in armies around the world. Article presents the scope of analytic and development works needed to finalize the conception. Additionally, critical structures and risk-management issues of R+D stage for chosen elements of the structure are given. Key words: Remotely Operated Turret System, Spike missile containers, automatic gun.