Rynek kolektorów słonecznych w Polsce i UE. Rynek kolektorów słonecznych w Polsce i UE. Zielone ciepło Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO) od kilku lat prowadzi rejestr sprzedaży kolektorów słonecznych w Polsce. Zarówno dane za 2007 i 2008 rok potwierdziły, iż obserwujemy ogromny wzrost zainteresowania instalacjami słonecznymi, a co za tym idzie, wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych. W tym roku IEO zakończyło badania rynku kolektorów słonecznych w Polsce w kwietniu - oficjalne wyniki zaprezentowano 21 maja podczas II Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej. W ramach badań otrzymano odpowiedzi na ankiety od prawie 20 czołowych i celowo (nie losowo) wybranych producentów kolektorów słonecznych, których udział w rynku stanowi łącznie ponad 84%. W roku 2008 sprzedaż kolektorów słonecznych w Polsce wyniosła ponad 130 tys. m 2, co stanowi wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych o ponad 90% w stosunku do roku poprzedniego. Ogółem powierzchnia zainstalowana wyniosła 365 tys. m 2, podczas gdy całkowita powierzchnia zainstalowana w 2007 r. wynosiła niecałe 236 tys. m 2. Wykres 1 przedstawia powierzchnię kolektorów słonecznych instalowanych w Polsce w latach 1995-2008 oraz wielkości skumulowane. Według statystyk prowadzonych przez European Solar Thermal Industry Federation (ESTIF) Polska znajduje się na 7 miejscu z 2% udziałem w rynku pod względem liczby sprzedanych kolektorów słonecznych w krajach UE, zaraz po: Niemczech, Hiszpanii, Włoszech, Francji, Austrii i Grecji. Liczba zainstalowanych w Europie kolektorów słonecznych w 2008 r. wyniosła ok. 4,8 min m 2. Wartość skumulowana wyniosła ponad 27 min m 2. Największą część europejskiego rynku kolektorów zajmują Niemcy z udziałem ponad 44%. Udział pozostałych krajów wymienionych powyżej wynosił od 6 do 9%. W ubiegłym roku rynek niemiecki zanotował znaczący przyrost instalacji słonecznych, przyczynił się do tego wieloletni program wsparcia zielonego ciepła MIT (400 min euro/rok). Poza tym dodatkową zachętą dla inwestorów są systemy wsparcia przeznaczone tylko i wyłącznie dla nabywców kolektorów słonecznych (60-105 euro/m 2 ) oraz od 2009 r. tzw. ustawowy obowiązek udziału zielonego ciepła w bilansie potrzeb energetycznych nowo budowanych budynków. Koniec dobrego instrumentu wsparcia Na sprzedaż kolektorów słonecznych wpływ mają także zmieniające się z roku na rok możliwości dofinansowania inwestycji ze środków publicznych. Najatrakcyjniejszym źródłem dofinansowania zakupu instalacji słonecznych była w Polsce, jak dotąd, Fundacja Ekofundusz, która w połowie 2008 roku przeprowadziła ostatni nabór wniosków i zgodnie z wieloletnim programem działania zakończy swoją działalność w 2010 r. Znaczące osiągnięcia i dobrze udokumentowane dane Fundacji Ekofundusz mogą stanowić dobry punkt odniesienia do analiz i zobrazowania bardziej szczegółowej struktury rynku energetyki słonecznej w Polsce. Jak wynika z otrzymanych informacji z Fundacji Ekofundusz, w latach 2008-2009 sfinansowano prawie 50 instalacji słonecznych, których wartość wynosiła 44 min złotych (stan na dzień 06.05.2009 r.). Całkowita powierzchnia czynna zainstalowana
w tym okresie dzięki wsparciu fundacji wynosi 18,5 tys. m 2. Są to głównie instalacje zlokalizowane na budynkach mieszkalnych, szpitalach, hotelach, ośrodkach wypoczynkowych, domach pomocy społecznej. Największą popularnością cieszą się instalacje wykorzystywane w mieszkalnictwie, łącznie ponad 9 tys. m 2. Koszt ogółem instalacji słonecznych na tego typu budynkach wyniósł ok. 20 min zł, natomiast średni koszt projektu odniesiony do jednostki czynnej powierzchni kolektora słonecznego wyniósł poniżej 3 tys. zł/ m 2. Większość instalacji słonecznych zrealizowanych w latach 2008-2009 dzięki wsparciu Fundacji Ekofundusz jest zlokalizowana w województwach: śląskim, małopolskim, podkarpackim. Panel Słoneczny 20x20x20 W perspektywie zakończenia działalności Fundacji Ekofundusz przy braku wykrystalizowania się przyszłego systemu wsparcia budowy instalacji słonecznych ze strony NFOSiGW oraz WFOSiGW powstaje obawa o ciągłość i skuteczność instrumentów wsparcia. System wsparcia energetyki słonecznej termicznej bazował na dotacjach inwestycyjnych lub, w mniejszym zakresie, dopłatach do preferencyjnych kredytów inwestycyjnych. W przeciwieństwie do innych rynków energetyki odnawialnej (zielonej energii elektrycznej i biopaliw) dotychczas nie było instrumentów wspierających inwestorów/operatorów na etapie eksploatacji. Dyskusja nad spójnym, wzmocnionym i zoptymalizowanym systemem wsparcia będzie się toczyła w ramach rozpoczętych już prac rządu nad Planem działań na rzecz energetyki odnawialnej do 2020 r.". Zielone ciepło, a w szczególności energetyka słoneczna mogą wiele wnieść w pełną i zoptymalizowaną kosztowo realizację celu jakim jest osiągnięcie 15% udziału energii z OZE w Polsce w 2020 r.
Relacje cen ciepła, energii elektrycznej i paliw dla odbiorców końcowych na przełomie 2007/2008 r. wyglądały następująco (ciepło : energia elektryczna : benzyna) : 38 zł/gj : 125 zł/gj: 110 zł/gj, czyli 1,0 (ciepło) : 3,3 (energia elektryczna) : 2,9 (benzyna). Widać zatem, że zielone ciepło z kolektorów słonecznych skutecznie konkurowało nawet z najtańszymi konwencjonalnymi nośnikami energii. Podczas II Forum Przemysłu Energetyki Słonecznej, które odbyło się w Poznaniu w dniu 21 maja br., zostały postawione przez uczestników forum następujące propozycje wsparcia sektora energetyki słonecznej termicznej: poszerzenie zakresu beneficjentów dotacji z funduszy ekologicznych, w szczególności na szczeblu regionalnym, o klienta indywidualnego i małych projektów oraz maksymalne uproszczenie systemu takich dotacji, uruchomienie w pilnym trybie ustawowego i powszechnego wsparcia inwestorom indywidualnym na etapie budowy domowych systemów ogrzewania wody i pomieszczeń oraz chłodzenia w postaci ulg podatkowych (PIT), zapewnienie wsparcia dla operatorów scentralizowanych systemów grzewczych zasilanych energię słoneczną na potrzeby przygotowania c.w.u., co. oraz chłodu na zasadach nie gorszych niż wsparcie dla energii elektrycznej i bio-paliw transportowych, poprzez wydanie na każdą wyprodukowaną MWh gwarancji pochodzenia na wniosek producenta ciepła lub chłodu z systemów słonecznych o równoważnej mocy cieplnej powyżej 1 MW oraz umożliwienie nabycia ww. gwarancji w postaci świadectw przez sprzedawców energii elektrycznej celem wypełnienia zobowiązań w zakresie zielonej energii elektrycznej (nakładanych wg przepisów art. 9 Prawa energetycznego), wprowadzenie przejściowo zerowej stawki podatku VAT na kolektory słoneczne sprzedawane w Polsce, wprowadzenie systemu ogólnokrajowej promocji certyfikowanych urządzeń i systemów energetyki słonecznej opartych na normach europejskich ustanowionych przez europejskie organy normalizacyjne lub zgodnych z nimi przepisach krajowych, rozpoczęcie aktywnej promocji eksportu kolektorów słonecznych i systemów słonecznych, uruchomienie ze wsparciem rządu i funduszy ekologicznych oraz w ścisłej współpracy z przemysłem energetyki słonecznej szeroko zakrojonych szkoleń profesjonalnych instalatorów słonecznych systemów grzewczych, umożliwiających uzyskanie certyfikatów wydawanych przez organ administracyjny,
uruchomienie przez rząd ogólnokrajowej kampanii edukacyjno-informacyjnej wśród odbiorców energii, a w szczególności właścicieli i administratorów domów mieszkalnych, szkół i obiektów turystycznych, na rzecz energetyki słonecznej, uzupełnionej programem budowy instalacji pokazowych (demonstracyjnych) oraz wparcie zainicjowania kampaniami realizowanymi na szczeblach regionalnym i lokalnym, nakierowanymi na konkretnych odbiorców i adresatów. W odpowiedzi na postulaty dotyczące wsparcia sektora oraz publikację w dniu 5 czerwca 2009 r. dyrektywy 2009/28/WE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii powstał Panel Producentów Urządzeń i Instalatorów Systemów Energetyki Słonecznej zwany Panelem Słonecznym 20x2020". Panel zrzesza osiem firm obejmujących znaczącą cześć polskiego rynku energetyki słonecznej, jak również największych polskich eksporterów kolektorów słonecznych. Celem panelu jest promocja energetyki słonecznej i jej roli w nowym okresie programowania krajowej energetyki 2010-2020 r. Nowa dyrektywa UE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii stwarza dogodne warunki do dalszego dynamicznego i trwałego rozwoju sektora energetyki słonecznej do 2020 r. Promuje na tych samych zasadach zielone ciepło, jak i zieloną energię elektryczną i biopaliwa. Wykres 2 przedstawia wyniki systematycznej pracy całego sektora energetyki słonecznej termicznej na rzecz zwiększenia udziału w bilansie zielonego ciepła w Polsce w ostatnich latach. Istnieje jednak obawa, że sektor energetyki słonecznej (a nawet szerzej zielonego ciepła") nie będzie odgrywał należnej mu roli. Np. w projekcie Polityki energetycznej Polski do 2030 r." przewidywany jest znikomy jego udział w całkowitym udziale energetyki odnawialnej w 2020 r. -jedynie 1,2%. Inne dokumenty, w tym opracowane dla rządu przez IEO, mówią o udziale energetyki słonecznej sięgającym 5,0-6,4% (ok. 14-20 min m2 kolektorów słonecznych). Na wykresie 3 przedstawiono porównanie prognoz rozwoju energetyki słonecznej termicznej słonecznej w bilansie energetycznym Polski oraz bilansie energii z odnawialnych źródeł energii wg projektu Polityki energetycznej Polski do 2020 r." oraz studiów wykonanych przez IEO. Obecnie potencjał rynkowy energetyki słonecznej w Polsce nie jest wykorzystany, gdyż w dalszym ciągu brakuje przewidywalnych i skutecznych instrumentów wsparcia. Wydaje się, że rząd polski nie docenia potencjału, jaki niesie za sobą przemysł energetyki słonecznej termicznej. Dlatego Panel słoneczny 20x2020" podjął inicjatywę opracowania dokumentu Mapy drogowej rozwoju energetyki słonecznej termicznej w Polsce wraz z planem działań do 2020 r.". Dokument przekazany zostanie rządowi RP i agendom rządowym odpowiedzialnym za promocję energetyki odnawialnej oraz opinii
publicznej. Będzie stanowił wkład przemysłu energetyki słonecznej w przygotowanie przez rząd RP Planu działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych" - dokumentu, który będzie konkretnym planem wdrożenia nowej dyrektywy i realizacji krajowego celu w postaci 15% udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie zużycia energii finalnej brutto w 2020 r. AUTOR:Aneta Więcka