STRATEGIA DLA WISŁY WARSZAWSKIEJ

STRATEGIA DLA WISŁY WARSZAWSKIEJ ZAŁOŻENIA DO STRATEGII Dla ogólnej wizji i misji: do roku 2020 Dla celów strategicznych: do roku 2016 OKRES PLANOWANIA ADRESAT Mając na uwadze zrównoważony rozwój Wisły Warszawskiej Komisja Dialogu Społecznego ds. Warszawskiej Wisły zwraca się do Prezydenta miasta st. Warszawy, Zarządu, Jednostek Organizacyjnych i Rady Warszawy rekomendując działania krótkoterminowe jak i perspektywiczne plany, które stopniowo doprowadzą do Jej rewitalizacji. PODMIOT STRATEGII Podjęte działania służyć mają mieszkańcom miasta i turystom. Do ich realizacji zostaną zaproszeni właściciele i zarządcy terenu, władze Województwa Mazowieckiego i przedstawiciele administracji centralnej, a także organizacje pozarządowe i wszyscy zainteresowani sprawami Wisły mieszkańcy miasta, z którymi niniejsza strategia będzie szeroko dyskutowana. PRZEDMIOT Przedmiotem niniejszej strategii są sprawy dotyczące Wisły Warszawskiej, którą rozumiemy jako rzekę Wisłę jej strefę korytową i tereny międzywala wraz z wałami i portami rzecznymi oraz obszary przyległe, funkcjonalnie z Nią powiązane, zgodnie z załączonym rysunkiem. Strategia dla Wisły Warszawskiej 1

MISJA/CEL NADRZĘDNY Celem niniejszej strategii, zaproponowanym przez Komisję Dialogu Społecznego m.st. Warszawy ds. Warszawskiej Wisły, grupującą ponad 20 stowarzyszeń i fundacji zajmujących się szeroko pojętą problematyką dotyczącą Wisły i jej doliny, jest podniesienie rangi i atrakcyjności Wisły symbolu tożsamości Warszawy, wykorzystanie jej potencjału i walorów dla rozwoju sportu, wypoczynku, turystyki i edukacji oraz zapewnienie bezpieczeństwa, i ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Witając z wielką nadzieją zainteresowanie Zarządu i Rady Miasta stołecznego Warszawy sprawami Wisły Warszawskiej oraz biorąc pod uwagę kierunki rozwoju Warszawy określone w dokumentach strategicznych Miasta, Komisja uznaje za konieczne podjęcie prac nad Strategią dla Wisły Warszawskiej, przyjmując za jej podstawę następującą wizję rozwoju Wisły Warszawskiej: WIZJA Wisła symbol Warszawy i jej historii, zielona oś miasta, piękna, czysta, bezpieczna, cenione miejsce odpoczynku i ważna ostoja przyrody NADRZĘDNE ZASADY STRATEGII Ideą przenikającą zapisy niniejszej strategii jest wiara w możliwość zharmonizowania celów zagospodarowania, ochrony i użytkowania Rzeki przy utrzymaniu wysokiej jakości jej krajobrazu. W naszym przekonaniu jest to możliwe poprzez poszanowanie potrzeb jej użytkowników, wartości przyrodniczych Wisły oraz warunków ochrony przeciwpowodziowej. Strategia uwzględnia zasady zrównoważonego rozwoju. W obszarze zadań dedykowanych Wiśle Warszawskiej działa wiele profesjonalnych organizacji pozarządowych. Priorytetem Miasta powinno być wykorzystywanie potencjału organizacji pozarządowych (poprzez zlecanie im zadań) i koordynowanie realizacji przedsięwzięć. Strategia dla Wisły Warszawskiej 2

CELE STRATEGICZNE Biorąc pod uwagę wszystkie potrzeby związane z realizacją wizji, jako kluczowe należy uznać następujące cele: Cel 1: Wisła dobrze zarządzana... 3 Cel 2: Podniesienie atrakcyjności przestrzeni publicznej... 5 Cel 3: Rozwój aktywnego wypoczynku i sportu w oparciu o Wisłę... 7 Cel 4: Rozwój żeglugi Wiślanej... 9 Cel 5: Utrzymanie Stałej czystości w międzywalu rzeki Wisły i poprawa jakości wód... 10 Cel 6: Zapewnienie bezpieczeństwa... 11 Cel 7: Ochrona wartości przyrodniczych oraz ich wykorzystanie dla rekreacji i edukacji... 13 Struktury zarządzania Warszawską Wisłą: jednolity zarząd ze strony Miasta CEL 1: WISŁA DOBRZE ZARZĄDZANA OBSZARY zarządzanie terenami nie należącymi do Miasta Szeroka współpraca Nadzór DIAGNOZA Tożsamość Warszawy jest ściśle związana z Wisłą, a jej rozwój przestrzenny, gospodarczy i społeczny na przestrzeni wieków i współcześnie wynika z pożytków, jakie rzeka oferuje jej mieszkańcom. To zobowiązuje do odpowiedzialności miasta za Wisłę teraz i w przyszłości. Niezwykle skomplikowana struktura kompetencyjna, utrudniająca sprawne zarządzanie Wisłą i terenami nadwiślańskimi w Warszawie, wymaga zintegrowania działań różnych organów i instytucji pod jedną egidą, dając możliwość podejmowania odpowiedzialnych i komplementarnych działań i decyzji. Brak w tej chwili danych do podejmowania odpowiedzialnych decyzji (co często jest zarzewiem konfliktów). Konieczna zatem jest inwentaryzacja i waloryzacja zasobów Wisły Warszawskiej: ekofizjograficznych, przyrodniczych, struktury własności terenu, sposobów użytkowania itp., która stanie się podstawą dalszych działań (m. in. uchwalanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego). Strategia dla Wisły Warszawskiej 3

Wszelkie podejmowane działania będą miały szanse powiedzenia jedynie wtedy, gdy Zarząd Wisły Warszawskiej będzie dysponował specjalistycznymi służbami terenowymi znającymi teren i obecnymi nad Rzeką. ZADANIA 1. POWOŁANIE ZARZĄDU WISŁY WARSZAWSKIEJ WIŚLANEGO PARKU PRZYRODNICZEGO Powołanie samodzielnej jednostki w strukturze organizacyjnej Miasta podlegającej Prezydentowi m.st. Warszawy. Ujednolicenie zarządzania terenem obecnie terytorialnie podległym różnym Dzielnicom oraz, merytorycznie, wielu Biurom. Jednostka musi dysponować własnym budżetem, umożliwiającym realizację powierzonych zadań (bieżących i strategicznych). 2. ZAWARCIE POROZUMIENIA MIĘDZY MIASTEM I MINISTREM ODPOWIEDZIALNYM ZA GOSPODARKĘ WODNĄ I OCHRONĘ PRZYRODY Przygotowanie, podpisanie i realizacja porozumienia między Miastem a Ministrem przy współudziale RZGW w Warszawie i władz województwa mazowieckiego w sprawie współpracy przy tworzeniu i zarządzaniu WPP oraz realizacji jego celów statutowych. Stworzenie niniejszym zasad współpracy na terenach obecnie zarządzanych przez wiele podmiotów. 3. WYKONANIE KOMPLEKSOWEJ INWENTARYZACJI I WALORYZACJI WISŁY WARSZAWSKIEJ Przygotowanie kompleksowej dokumentacji będącej podstawą dalszych programów zagospodarowania, ochrony, użytkowania i utrzymania terenu. Dokładny opis ekofizjograficzny Wisły Warszawskiej. Audyt własności terenów, form dzierżawy. Przygotowanie diagnozy stanu własności, infrastruktury i zakresu działalności przystani warszawskich oraz klubów działających na i dla Wisły. 4. UCHWALENIE PROGRAMU WSPÓŁPRACY DLA WISŁY WARSZAWSKIEJ, OGŁOSZENIE CYKLICZNYCH KONKURSÓW DLA ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH Ustalenie spójnej polityki miasta w zakresie dzierżaw i jasnych zasad wspierania działających nad Wisłą organizacji i instytucji. Realizacja nad Wisłą projektów sportowych, rekreacyjnych, kulturalnych, edukacyjnych oraz zadań z zakresu ochrony przyrody. Promocja imprez, działań, programów służących aktywizacji i wzbogaceniu oferty spędzania wolnego czasu przez mieszkańców i turystów na terenach Wisły Warszawskiej. Włączenie organizacji pozarządowych w proces utrzymywania porządku nad Wisłą Strategia dla Wisły Warszawskiej 4

Stworzenie podstaw do powszechnej dostępności dla mieszkańców Warszawy sportu i rekreacji ruchowej na Wiśle Warszawskiej. Wsparcie firmom i/lub organizacji udostępniającym sprzęt na Wiśle, umożliwiające utrzymanie działalności w początkowym etapie oferowania usług. 5. UTWORZENIE SŁUŻBY WISŁY Utworzenie służby terenowej straży rzecznej zajmującej się stałym monitoringiem i utrzymaniem czystości, porządku nad rzeką, konserwacją infrastruktury ścieżek edukacyjnych i polan wypoczynkowych. Jednostka powinna być na tyle liczna i wyposażona w odpowiedni sprzęt, by była możliwa jej stała obecność i prowadzenie prac nad Wisłą. CEL 2: PODNIESIENIE ATRAKCYJNOŚCI PRZESTRZENI PUBLICZNEJ Ramy architektoniczne Zagospodarowanie Zasady udostępniania Gastronomia OBSZARY Kultura w tym atrakcyjny program wykorzystania przestrzeni DIAGNOZA Negatywny odbiór przestrzeni publicznych nad Wisłą wynika z ich chaotycznego zagospodarowania. Pogłębia go także zła jakość i stan techniczny małej architektury (chodników, latarni i innych urządzeń miejskich) oraz widok agresywnych reklam wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Brak jest również ładnych bulwarów, wyposażonych w ławki, stojaki dla rowerów, przystani/pomostów dla łodzi oraz bezkolizyjnych tras komunikacji pieszej i rowerowej wzdłuż Wisły i Skarpy, kładek pieszo-rowerowych przez rzekę, przejść podziemnych pod trasami komunikacyjnymi. Nie istnieją tereny z odpowiednim zapleczem dla rekreacji i turystyki. Dolina Wisły posiada ogromny potencjał dla tworzenia nowych atrakcyjnych ofert w zakresie kultury i gastronomii (praktycznie nieobecnej nad Wisłą). Tworzenie infrastruktury powinno być wsparte dobrymi programami animującymi aktywność kulturalną oraz zasadami kreującymi szeroką, choć kontrolowaną ofertę gastronomiczną. Szczególnie pożądane jest znalezienie równowagi pomiędzy wymogiem zachowania charakterystycznych elementów historycznej sylwety miasta i jego nadrzecznego krajobrazu a różnorodnymi interesami inwestorów, w taki sposób, aby Warszawa, a szczególnie jej panorama odniosła rzeczywiste korzyści z przekształceń terenów nadrzecznych. Ze względu na Strategia dla Wisły Warszawskiej 5

ograniczenia budowlane związane z ochroną przeciwpowodziową, jak i potencjalnie duże walory krajobrazowe, szczególnie godne są polecenia rozwiązania oparte na pływających platformach (statkach, barkach). Wieloletnie sięgające wielu dekad zaniedbania inwestycyjne nad Wisłą oraz ogromna skala konicznych prac i potrzebnych do jej realizacji finansów wskazuje, iż realny program zagospodarowania i udostępniania przestrzeni publicznych Wisły budowany powinien być metodą małych kroków, zaplanowanych konsekwentnie na wiele lat co najmniej w perspektywie roku 2020. ZADANIA 6. PRZYGOTOWANIE I WDROŻENIE KONCEPCJI ZAGOSPODAROWANIA BRZEGÓW WISŁY Zorganizowanie konkursów na koncepcje programowo-przestrzenne w celu określenia zasięgu terenów tworzących przestrzenie publiczne, określenia ich funkcji, sposobów zagospodarowania i zasad użytkowania - jako wytyczne do MPZP. Sporządzenie planów zagospodarowania przestrzennego dla obszaru Wisły Warszawskiej, z pełną dokumentacją ekofizjograficzną i hydrologiczną. Przygotowanie programów realizacyjnych dla wybranych koncepcji wraz z planem inwestycyjnym oraz programów rewitalizacyjnych. Pielęgnacja i utrzymanie rodzimej roślinności w międzywalu w charakterze naturalnego parku łęgowego wraz z pozostawieniem martwego drewna na wyższym tarasie zalewowym. Przerzedzenie plantacji wiklinowych i utworzenie plaż trawiasto-piaszczystych. 7. ZAGOSPODAROWANIE PORTÓW RZECZNYCH, A W SZCZEGÓLNOŚCI ODBUDOWA PORTU CZERNIAKOWSKIEGO Odbudowa Portu Czerniakowskiego - rzecznej wizytówki miasta. Powołanie Zarządu Portu Czerniakowskiego. Budowa w Porcie Czerniakowskim (jako jedynym należącym do m. st. Warszawy) stanicy wodnej o wysokim standardzie. Budowa Muzeum Wisły w Porcie Czerniakowskim. O skali co najmniej Muzeum Powstania Warszawskiego, którego zadaniem była by edukacja o walorach przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych i historycznych rzeki Wisły. Strategia dla Wisły Warszawskiej 6

CEL 3: ROZWÓJ AKTYWNEGO WYPOCZYNKU I SPORTU W OPARCIU O WISŁĘ OBSZARY Aktywna rekreacja: na wodzie (wioślarstwo i kajakarstwo, żeglarstwo i windsurfing, wędkarstwo, rekreacja motorowa) na brzegu (rekreacja i turystyka rowerowa, bieganie, rolki, ćwiczenia, rekreacja konna) Infrastruktura (przystanie, ścieżki) Programy wspierania klubów/aktywności DIAGNOZA Jednym z ważnych celów, stawianych sobie przez Miasto jest rozwój rekreacji ruchowej wśród warszawiaków. Terenem wręcz stworzonym do tego celu wydaje się być Wisła i jej brzegi, szczególnie dla rekreacji codziennej, popołudniowej (dla której Zalew Zegrzyński położony jest za daleko). Trudno też traktować Zalew Zegrzyński jako miejsce dla codziennych (odbywających się w czasie tygodnia) treningów w szczególności dzieci i młodzieży. Istniejące przystanie klubowe niestety w znacznej mierze podupadają. Część z nich jest prowadzona przez organizacje i kadrę bez specjalnych pomysłów, część, choć ma pomysły, nie może ich realizować z powodu braku finansowania ich działalności i/lub funduszy na modernizację/rozbudowę zaplecza. Działalność klubów, o ile ma być skierowana do szerszej rzeszy mieszkańców, nie ma na obecnym etapie szans na utrzymanie się na zasadach wolnorynkowych i wymaga wspomagania ze strony miasta. Jednocześnie istnieje sporo klubów czy organizacji uprawiających turystykę i rekreację wodną, które nie mają swojego zaplecza nad Wisłą. Również wiele osób niezrzeszonych w klubach nie ma gdzie trzymać swojego sprzętu.. Przystanie powinny być przestrzenią miejską, powierzaną organizacjom w konkursach. Powinna istnieć zasada współdzielenia przystani przez wiele organizacji uatrakcyjnia to ofertę, a przystań stanowi miejsca spotkań wielu organizacji i dyscyplin. Pilną do rozwiązania bolączką jest brak miejsc noclegowych/zaplecza dla turystów odwiedzających Warszawę drogą wodną lub nadbrzeżną (rowery). Ciągi piesze i rowerowe wzdłuż brzegów Wisły są często niedostępne (trudno się do nich dostać) i poprzerywane. Mosty: Łazienkowski, Poniatowskiego, Śląsko-Dąbrowski nie posiadają ścieżek rowerowych. Most Łazienkowski ze względu na swe położenie jest szczególnie istotny a jednocześnie wyjątkowo niedostępny dla rowerzystów (zakaz wjazdu rowerów na jezdnię, liczne schody w części dla pieszych). Strategia dla Wisły Warszawskiej 7

ZADANIA 8. URUCHOMIENIE MECHANIZMÓW WSPARCIA FINANSOWEGO PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH MODERNIZACJI I ROZBUDOWY PRZYSTANI Opracowanie metod wspierania klubów w realizacji projektów inwestycyjnych. Inwestycje w przestrzeń miejską, w tym zaprojektowanie i budowa/renowacja Przystani Miejskiej. Przystań Miejska udostępniająca pomieszczenia na spotkania i przestrzeń magazynową mniejszym klubom, na zasadach preferencyjnych oraz oferująca możliwość przechowania mniejszego sprzętu (kajaków, łodzi wiosłowych itp.) niezrzeszonym użytkownikom na zasadach preferencyjnych. Konkursy dla organizacji na wykorzystanie miejskiej infrastruktury. Pomost z nadzorem na wysokości starówki umożliwiający pozostawienie łodzi na czas zwiedzania, umożliwiający przesiadkę na komunikację miejską. Docelowo 2-3 miejsca dla przypływających turystów z bazą gastronomiczną i hostelem, położone na przeciwległych krańcach Warszawy. Przynajmniej jedna stacja umożliwiająca zatankowanie paliwa. 9. ZAPEWNIENIE CIĄGŁOŚCI SZLAKU PIESZO-ROWEROWEGO Zapewnienie drożności przejść w całym obszarze międzywala. Budowa kładki pieszo rowerowej nad Kanałem Żerańskim, lub adaptacja istniejącego mostu technicznego. Udrożnienie przejścia przez teren Stacji Pomp Rzecznych MPWiK. Zapewnienie łatwego dostępu do ciągu. Zaplenienie łatwej łączności między brzegami ścieżki rowerowe na mostach; promy osobowo-rowerowe. Zaprojektowanie i wykonanie w całym terenie międzywala Wisły sieci ścieżek edukacyjnych, szlaków spacerowych, pieszych, rowerowych i konnych (m. in. po koronie wałów przeciwpowodziowych). A także polan wypoczynkowych, terenów rekreacyjnych i sportowych wraz z niezbędną infrastrukturą. Instalacja ławek, toalet i koszy na śmieci wzdłuż sieci szlaków nadwiślańskich. 10. OPRACOWANIE MODELOWYCH ROZWIĄZAŃ DLA SPRZĘTU PŁYWAJĄCEGO DEDYKOWANEGO WIŚLE Konkursy związane z realizacją zadań związanych z przygotowaniem sprzętu pływającego dedykowanego Wiśle (rekreacyjnego i przeznaczonego dla Białej Floty). Warsztaty szkutnicze i promocja tradycyjnych form łodzi wiślanych. Strategia dla Wisły Warszawskiej 8

Wodna komunikacja miejska Biała flota żegluga rekreacyjna CEL 4: ROZWÓJ ŻEGLUGI WIŚLANEJ OBSZARY Spławność szlaku dostosowana flota, tor wodny DIAGNOZA Należy przyjąć, iż żegluga towarowa Wisłą w stanach niżowych jest niezwykle trudna a ogólnie ekonomicznie nieopłacalna. Zatem rozważania dotyczące żeglugi należy ograniczyć do żeglugi pasażerskiej. Częściowo spełnia ona rolę czysto rekreacyjną, w części jednak komunikacja pasażerska śródmiejska może stanowić sensowną alternatywę dla budowy mostów/kładek, pod warunkiem bardzo dobrego jej skomunikowania z komunikacją miejską lądową. Żegluga rekreacyjna powinna być dostosowana do charakteru Wisły (specjalne statki o dostosowanej konstrukcji bardzo małym zanurzeniu, odporności na uszkodzenia, ciche) oraz ciekawa programowo. Jest niestety silnie uzależniona od poziomu wody w Wiśle. Nie jest możliwa przy stanach bardzo wysokich, na szczęście zwykle krótkotrwałych. Jest trudna przy stanach niskich wymaga niezwykle starannego dbania o stan toru wodnego (co jest kosztowne i często przekracza budżet RZGW). Należy poszukiwać twórczych rozwiązań w zakresie rozwiązań hydrotechnicznych dla Wisły. Zadania tego nie można realizować bez bardzo ścisłej współpracy z RZGW. Najczęściej żegluga turystyczna wykracza poza ramy Miasta. Koniczna jest współpraca w ramach Związków Gmin Nadwiślańskich i Zalewu Zegrzyńskiego; z administracją i samorządem Województwa Mazowieckiego. ZADANIA 11. ROZBUDOWA INFRASTRUKTURY WODNEJ BUDOWA DWORCÓW WODNYCH, PRZYSTANKÓW I POMOSTÓW. Zaplanowanie i wyposażenie ich w miejsca cumowania na potrzeby tramwajów wodnych, białej floty a wybranych również turystów wodnych. Dzierżawa restauratorom powierzchni użytkowych Dworców. Przebudowa bulwaru śródmiejskiego, umożliwiająca cumowanie statków na całej jego długości. Wyposażenie bulwaru w media miejskie. 12. INTEGRACJA ŻEGLUGI Z INNYMI ELEMENTAMI SYSTEMU TRANSPORTU MIEJSKIEGO. Uruchomienie przepraw pieszo-rowerowych oraz linii żeglugowych w systemie biletowania organizowanym przez Zarząd Transportu Miejskiego Strategia dla Wisły Warszawskiej 9

13. WSPÓŁPRACA Z RZGW W UTRZYMANIU ŻEGLOWNOŚCI SZLAKU WODNEGO Opracowanie twórczych rozwiązań hydrologicznych pozwalających utrzymać szlak żeglownym dla dostosowanych jednostek. Główne założenia: spowolnienie przepływu w gorsecie warszawskim ; zachowanie minimalnej głębokości na torze wodnym przy stanach niżowych (60 cm); usunięcie przeszkód z toru wodnego i nie przegradzanie go spiętrzeniami. 14. URUCHOMIENIE PONADGMINNYCH PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH Aktywizacja współpracy z Gminami Nadwiślańskimi i Gminami Zalewu Zegrzyńskiego wspólne projekty turystyczne z wykorzystaniem rzeki Wisły, zalewu Zegrzyńskiego i Narwi CEL 5: UTRZYMANIE STAŁEJ CZYSTOŚCI W MIĘDZYWALU RZEKI WISŁY I POPRAWA JAKOŚCI WÓD OBSZARY Czystość wody: oczyszczanie miejskich ścieków, nielegalne usuwanie ścieków, kolektory burzowe. Czystość brzegów: zwałowiska gruzów, nielegalne wysypiska, śmiecenie użytkowników, nanoszenie śmieci. DIAGNOZA Poprawa stanu czystości wód jest zadaniem absolutnie najważniejszym w planowaniu i ochronie oraz udostępnieniu walorów przyrodniczych i użytkowych Wisły. W dalszym ciągu spora część ścieków miejskich nie jest oczyszczana a rozbudowa i modernizacja oczyszczalni opóźnia się. Istnieje też wiele gospodarstw w dalszym ciągu niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej miasta, co znacząco sprzyja nielegalnemu usuwaniu nieoczyszczonych ścieków. Konieczna jest przebudowa wszystkich kolektorów burzowych, aby wyeliminować możliwość zatruwania wód opadowych ściekami komunalnymi. Poprawa stanu czystości na terenie międzywala Wisły zarówno w zakresie nadrabiania wieloletnich zaniedbań poprzez działania interwencyjne aż do stałego utrzymywania porządku jest zadaniem niesłychanie pilnym i warunkującym powodzenie innych działań. Sposób jego realizacji (szczególnie w przypadku prawego brzegu) wymaga jednak szerokiej zgody społecznej wszystkich zainteresowanych w zakresie zasad prowadzenia prac porządkowych dostosowanych do wymogów ochrony przyrody, ochrony przeciwpowodziowej i wymogów gospodarki odpadami. Międzywale pełne jest dzikich wysypisk śmieci i zwałowisk gruzu. Jednak po ich usunięciu koniecznym jest stałe utrzymanie czystości i porządku na międzywalu rzeki Wisły. Należy pamiętać iż oprócz śmieci wytwarzanych lokalnie, rzeka nanosi w stanach wysokich również Strategia dla Wisły Warszawskiej 10

śmieci spoza Warszawy. Konieczne jest zapewnienie stałych środków w budżecie Miasta na zadanie utrzymanie czystości i porządku na terenach we władaniu miasta. Dotychczasowe zaniedbanie tego zadania przez miasto spowodowało, że dziś potrzebne są intensywne działania naprawcze w celu usunięcia kumulowanych przez lata odpadów. Problemy związane z utrzymaniem czystości międzywala jak i samej rzeki wynikają w znacznej części z braku nadzoru nad tym terenem. ZADANIA 15. ZAPEWNIENIE CZYSTOŚCI BRZEGÓW WISŁY WARSZAWSKIEJ Stały monitoring i utrzymywanie czystości i porządku nad rzeką Mapowanie, oszacowanie kosztów i wywiezienie z nad rzeki dużych wysypisk odpadów sukcesywnie w miarę posiadanych środków finansowych (duże koszty) Zmiana postaw użytkowników Wisły prowadzenie kampanii edukacyjnej i informacyjnej dotyczącej zasad zachowywania się nad rzeką. 16. ZAPEWNIE CAŁKOWITEGO OCZYSZCZANIA WÓD ODPROWADZANYCH Z MIASTA DO WISŁY Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej tak aby, objęła cały obszar miasta Rozbudowa oczyszczalni ścieków Czajka wraz ze spalarnią osadów oraz doprowadzenie do oczyszczania wszystkich ścieków miejskich dostających się do Wisły Przebudowa miejskiej sieci kanalizacyjnej w kierunku uzyskania w całym mieście systemu rozdzielczego: osobnej kanalizacji sanitarnej i osobnej kanalizacji deszczowej Opracowanie i wdrożenie programu oczyszczania wód deszczowych, ze szczególnym uwzględnieniem wód spływających z dróg, ulic i placów. Stały monitoring stanu zanieczyszczenia wód powierzchniowych w Warszawie CEL 6: ZAPEWNIENIE BEZPIECZEŃSTWA OBSZARY Bezpieczeństwo przeciwpowodziowe Zagrożenie przestępczością Bezpieczne korzystanie z przyrody: brzegi, kąpiele, na wodzie Spostrzeganie Wisły jako niebezpiecznej Strategia dla Wisły Warszawskiej 11

DIAGNOZA Teren Warszawskiej Wisły jest to w znakomitej większości rzeka i międzywale Wisły na odcinku warszawskim, czyli w praktyce jej koryto służące w całości do przepuszczania wody. Przy przepływach średnich i niskich woda mieści się w korycie zasadniczym, lecz w czasie wezbrań płynie całą szerokością międzywala. Trzeba o tym pamiętać przy planowaniu działań mających na celu zagospodarowanie tego obszaru, gdyż podlega on całemu szeregowi ograniczeń mających na celu zabezpieczenie miasta przed zagrożeniem powodziami. Teren międzywala, szczególnie po praskiej stronie, spostrzegany jest jako silnie zagrożony przestępczością. Sprzyja temu wizerunkowi odizolowanie tych terenów od miasta, nieuporządkowanie, zaśmiecenie. Szczególne obawy budzą bezdomni, często koczujący na tych terenach. Brak też na nich monitoringu, patroli Policji czy Straży Miejskiej. Statystyki nie potwierdzają jednak tego wizerunku liczba popełnianych tam przestępstw jest znikoma. Wynika to jednak w dużej mierze z nikłej obecności mieszkańców na tych terenach. Ze względu na zbytnie zanieczyszczenie rzeki, na terenie Wisły Warszawskiej nie ma kąpielisk, nie obowiązują zatem przepisy ich dotyczące, a kąpiel odbywa się na własną odpowiedzialność. Wisła jest rzeką o dosyć silnym prądzie, zaś brzegi porośnięte są naturalnym drzewostanem, należy pamiętać więc, iż bezpieczne korzystanie z niej wymaga przestrzegania pewnych zasad. Brak jednak informacji z zaleceniami, zakazami i nakazami dla osób korzystających z Wisły i jej brzegów. Powszechny obraz Wisły i jej brzegów jako miejsca niebezpiecznego jest w znacznej mierze nieprawdziwy. Dlatego istotnym jest prowadzenie akcji edukacyjnej dotyczącej bezpieczeństwa na i nad rzeką. ZADANIA 17. ZABEZPIECZENIE PRZECIWPOWODZIOWE MIASTA Opracowanie operatu hydrologicznego dla Wisły określającego zagrożenie powodziowe rozpatrywanego terenu Opracowanie komputerowego modelu warszawskiej Wisły; symulacja proponowanych rozwiązań: wykonywanie obliczeń hydraulicznych określających zagrożenie powodziowe wynikające ze stanu istniejącego oraz rozpatrywanych wariantów planowanego zagospodarowania międzywala Określenie zagrożeń, opracowanie planów, organizacja służb. Opracowanie aktualnych map określających obszary potencjalnego zagrożenia powodzią w Warszawie Organizacja nietechnicznych środków ochrony i służb opiekującymi się nimi oraz prowadzących stały monitoring zagrożeń. 18. ZWIĘKSZENIE POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA Oświetlenie całego bulwaru lewobrzeżnego i wszystkich mostów i terenów podmostowych, miejsc wyposażonych w infrastrukturę rekreacyjno-sportową oraz innych newralgicznych miejsc. Strategia dla Wisły Warszawskiej 12

Stały monitoring terenu 24 h. W sezonie letnim patrol co godzinę. Kamery w newralgicznych miejscach. Telefon alarmowy do Służby Wisły. Natychmiastowe i permanentne usuwanie obozowisk kloszardów znad Wisły. Stworzenie Wiślanego Systemu Informacji ( Wiem gdzie jestem ): opracowanie i wdrożenie systemu tablic, oznakowania szlaków, map i folderów informacyjnych Opracowane i wdrożenie programu Bezpiecznie nad Wisłą : przygotowanie materiałów informacyjnych o realnych zagrożeniach oraz o tym, co bezpieczne nad i na Wiśle; kampania informacyjna w mediach i edukacyjna w szkołach. CEL 7: OCHRONA WARTOŚCI PRZYRODNICZYCH ORAZ ICH WYKORZYSTANIE DLA REKREACJI I EDUKACJI Przyroda głównym walorem Wisły Warszawskiej OBSZARY Uwarunkowania regulacjami prawnymi obszaru Natura 2000 Edukacja przyrodnicza i proekologiczne wykorzystanie dla rekreacji DIAGNOZA Wisła Warszawska jest jednym z najcenniejszych pod względem przyrodniczym obszarów Warszawy. Ma status obszaru Natura 2000, co warunkuje sposób jej zagospodarowania i wykorzystania. Spełnia ona w systemie ekologicznym miasta dwojaka rolę: (1) rezerwuaru bioróżnorodności oraz zasobów populacyjnych świata roślin i zwierząt; a jednocześnie (2) jest ważnym korytarzem łączności ekologicznej, m.in. migracji ptaków. Obie te funkcje mają znaczenie nie tylko lokalne (w skali Warszawy), ale także ponadregionalne. Przyrodniczą wartość Wisły Warszawskiej warunkuje zachowany w znacznym stopniu naturalny charakter rzeki wraz z jej wyspami, starorzeczami i pasem bujnej roślinności m.in. zadrzewień o cechach łęgów. Aktualnie czynnikami obniżającymi wartość przyrodniczą Wisły Warszawskiej są zanieczyszczenia i zaśmiecenia samej rzeki oraz postępująca dewastacja terenów nadrzecznych, w szczególności przez zwałki ziemi i gruzu, wycinanie drzew i rajdy pojazdów terenowych. Czynnikiem negatywnym jest też często sposób prowadzenia prac regulacyjnych i innych zabiegów hydrotechnicznych. Podstawą programu zagospodarowania Wisły Warszawskiej powinna być inwentaryzacja oraz stały monitoring stanu jej przyrody, wykonana m.in. pod kątem wykorzystania urbanistycznego, stwarzająca podstawę dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Obecnie wiedza w tej dziedzinie jest niepełna i rozproszona. Także wykorzystanie walorów przyrody Wisły Warszawskiej dla rekreacji i edukacji, są realizowane niedostatecznie w stosunku do potencjalnych możliwości i zapotrzebowania społecznego. Intensyfikacja funkcji rekreacyjnej Wisły Warszawskiej jest w pełni możliwa, przy zachowaniu przyjętej w Strategii... nadrzędnej zasady postulującej ochronę przyrody. Strategia dla Wisły Warszawskiej 13

ZADANIA 19. OCHRONA WARTOŚCI PRZYRODNICZYCH W TERENIE ORAZ PRZY PLANOWANIU I REALIZACJI INWESTYCJI. Przeciwdziałanie (prawne i wykonawcze) w terenie poczynaniom szkodzącym przyrodzie, tam gdzie powinna być ona szczególnie chroniona, np. zwałkom, śmieci, gruzu i ziemi, nielegalnemu wycinaniu drzew, rajdom pojazdów terenowych, płoszeniu ptaków podczas lęgów w wiślanych rezerwatach. Istotne jest tu szczególnie zapewnienie skutecznego nadzoru pod tym względem. Konsultacja przez przyrodników planowania i realizacji przedsięwzięć mogących mieć wpływ na stan przyrody, m.in. barier ekologicznych. 20. RENATURYZACJA I WZBOGACANIE ROŚLINNOŚCI ORAZ SIEDLISK FAUNY Ochrona naturalnego charakteru szaty roślinnej, m.in. zapewnienie odpowiedniego udziału podszycia i martwej masy drzewnej.. Zabiegi kształtujące skład nadrzecznych zadrzewień w kierunku nadania im charakteru bliższego zbiorowiskom łęgowym nie powinny powodować zubożenia szaty roślinnej. Ograniczenie poboru kruszywa do wielkości stabilnego bilansu rumowiska. Realizacja zaleceń planu ochrony rezerwatu Wyspy Zawadowskie. Działania wzbogacające siedliska fauny, np. instalacja (i konserwacja) sztucznych miejsc lęgowych dla ptaków i kryjówek dla ssaków, także dbałość o tarliska dla ryb i miejsca rozmnażania się płazów. 21. EDUKACJA I UDOSTĘPNIENIE WALORÓW PRZYRODNICZYCH Oznakowanie terenów chronionych oraz przygotowanie informacji przyrodniczej nad Wisłą i zapewnienie ich stałej konserwacji. Kanalizacja penetracji przez publiczność terenów cennych przyrodniczo poprzez urządzenie dogodnych przejść i miejsc piknikowych, a jednocześnie wyznaczenie ostoi przyrody chronionych przed tą penetracją. Przeciwdziałanie, na terenach o charakterze naturalnym, masowemu napływowi publiczności o przypadkowej, niezainteresowanej rekreacja związaną ze szczególnymi walorami Wisły Warszawskiej. Wytyczenie ścieżek edukacyjnych oraz stworzenie programu spacerów i rejsów zapoznających z przyrodą Wisły Warszawskiej, także jej walorami krajobrazowymi i tradycjami. Promocja walorów przyrodniczych Wisły. Opracowanie przewodnika przyrodniczego, służącego m.in. przedsięwzięciom edukacyjno-rekreacyjnym. 22. INWENTARYZACJA I MONITORING STANU PRZYRODY Inwentaryzacja: opis stanu obecnego, na tle danych z przeszłości. Monitoring: obserwacja aktualnych oraz wieloletnich zmian stanu wybranych składników przyrody. Strategia dla Wisły Warszawskiej 14