Materiały informacyjno-analityczne na temat realizacji programu wsparcia państwowego małej i średniej przedsiębiorczości, łącznie z gospodarstwami rolnymi W 2010 roku ogólna suma środków budŝetu federalnego na wsparcie państwowe małej i średniej przedsiębiorczości wyniosła 439 mln euro. Program państwowy wsparcia przedsiębiorczości objął szerokie spektrum kierunków oraz mechanizmów wsparcia: po raz pierwszy została zwiększona skala programu wsparcia małej przedsiębiorczości innowacyjnej oraz wsparcia modernizacji produkcji spółek, zwielokrotniono wielkość wsparcia dla małych spółek, które zawarły umowy leasingu urządzeń oraz realizują dostawy produkcji na eksport. Jako kolejny priorytet w 2010 roku wyodrębniono rozwój małych przedsiębiorstw, znajdujących się na terenie Północnokaukaskiego Okręgu Federalnego, oraz miast o charakterze monoprofilowym, przy tym zostały zachowane najbardziej poŝądane kierunki: wsparcie grantowe, wsparcie mikrofinansowania, programy szkoleniowe (tabela 1). Tabela 1. Podstawowe kierunki wsparcia państwowego MSP w 2010 r. L. p. Nazwa działania Przeznaczono na realizację, mln euro Liczba regionów, biorących udział w realizacji 1. Rozwój mikrofinansowania 66,5 55 2. Rozwój funduszy gwarancyjnych 54,2 31 3. Wsparcie małych spółek innowacyjnych 49,3 58 4. Wsparcie monoprofilowych jednostek 49,3 20 samorządowych (monomiasta) 5. Wsparcie zorientowanych na eksport 49,3 38 podmiotów MSP 6. Granty dla początkujących na otwarcie 49,3 70 własnego biznesu 7. Wsparcie podmiotów MSP w 39,4 7 Północnokaukaskim Okręgu Federalnym 8. Rozwój leasingu 29,6 48 9. Tworzenie i rozwój infrastruktury wsparcia 19,7 17 podmiotów małej przedsiębiorczości 10. Inne działania (programy edukacyjne, programy samorządowe, wsparcie przedsiębiorczości młodzieŝowej itd.) 32 82 Razem: 439 82 W ramach Programu podstawowymi beneficjentami wsparcia stały się MSP, pracujące w branŝy przetwórstwa, usług komunalnych dla ludności, rolnictwa. W 2011 roku zaplanowano przeznaczenie 512,5 mln euro na program finansowy Ministerstwa Rozwoju Gospodarczego Rosji.
Rozwój mikrofinansowania Program wsparcia rozwoju organizacji mikrofinansowych pozwala uzyskać dostęp do środków zewnętrznych przedstawicielom małego biznesu, którzy z tych lub innych przyczyn nie mogą korzystać z tradycyjnych produktów bankowych (niewielka suma kredytu, brak historii kredytowej, odległość miejscowości itd.). Organizacje mikrofinansowe w sposób operatywny kredytują małych przedsiębiorców na korzystnych warunkach, Ŝeby za pomocą dodatkowego stymulowania obrotów spółki przyczyniać się do otrzymywania przez przedsiębiorcę większego zysku. Mikrofinansowanie biznesu, zwłaszcza małego, moŝna nazwać najbardziej optymalnym wariantem uzyskiwania środków pienięŝnych na organizację oraz rozwój działalności gospodarczej, przy tym, w ramach programu, poŝyczki dla podmiotów MSP nie powinny przekraczać 25 tys. euro, a termin poŝyczki 12 miesięcy. Tworzenie regionalnych funduszy gwarancyjnych Podstawowym rodzajem działalności funduszy gwarancyjnych jest udzielanie poręczeń zobowiązań (kredytów, poŝyczek, umów leasingu itp.) małych przedsiębiorstw. Wysokość maksymalna udzielanego poręczenia nie przekracza 70% wielkości zobowiązań małego przedsiębiorstwa wobec organizacji finansowej. PowyŜsze działanie pozwala rozwinąć rynek gwarancji oraz poręczeń kredytów i umów leasingu dla podmiotów małej przedsiębiorczości przy niewystarczającej wielkości zabezpieczenia kredytu. W ramach Programu wsparcia państwowego małej i średniej przedsiębiorczości tworzenie regionalnych funduszy gwarancyjnych zajmuje jedno z głównych miejsc. W 2009 roku dzięki pokaźnemu wsparciu z budŝetu federalnego (ponad 295,7 mln euro) liczba regionalnych funduszy gwarancyjnych zwiększyła się z 33 do 72 z jednoczesnym wzrostem kapitalizacji z 147,8 mln euro do 517,4 mln euro. W 2010 roku na przedsięwzięcie przeznaczono z budŝetu federalnego ponad 54,2 mln euro według wyników 2010 roku w kraju zaczęło funkcjonować juŝ 80 regionalnych funduszy gwarancyjnych z kapitalizacją około 616 mln euro. Wsparcie małych spółek innowacyjnych Wsparcie małych spółek innowacyjnych od 2010 roku stanowi jeden z najwaŝniejszych priorytetów Programu. Granty na utworzenie małej spółki innowacyjnej są udzielane podmiotom MSP, których działalność polega na wdraŝaniu wyników działalności intelektualnej (oprogramowania komputerowego, baz danych, wynalazków, wzorów uŝytkowych, wzorów przemysłowych, osiągnięć, topologii układów scalonych, know-how), granty dla małych spółek, tworzonych przy uczelniach wyŝszych. Suma grantu wynosi 12,3 tys. euro na jednego beneficjenta wsparcia osobę prawną, utworzoną nie wcześniej niŝ 1 sierpnia 2009 roku (czyli obejmuje przede wszystkim organizacje, utworzone zgodnie z Ustawą Federalną z dnia 2 sierpnia 2009 roku Nr 217-FZ O wprowadzeniu zmian do poszczególnych aktów ustawodawczych Federacji Rosyjskiej w sprawach tworzenia przez naukowe oraz edukacyjne jednostki budŝetowe spółek gospodarczych w celach wdraŝania wyników działalności intelektualnej ). RównieŜ przewidziane jest udzielanie subsydiów juŝ działającym spółkom innowacyjnym na pokrycie kosztów opracowywania nowych produktów, usług oraz metod ich wytwarzania
(przekazywania), nowych procesów produkcyjnych; nabycia maszyn i urządzeń, związanych z innowacjami technologicznymi; nabycia nowych technologii (w tym równieŝ praw do patentów, licencji na korzystanie z wynalazków, wzorów przemysłowych, wzorów uŝytkowych) itp. W bloku innowacyjnym wsparcia Programu jest przewidziana realizacja specjalnych programów edukacyjnych dla małych spółek innowacyjnych świadczenie podmiotom MSP usług edukacyjnych, związanych z przygotowaniem, przekwalifikowaniem oraz podnoszeniem kwalifikacji w zakresie działalności małej spółki (w postaci udzielania certyfikatów, subsydiów dla opłacania częściowego usług edukacyjnych). W zakresie powyŝszych kierunków, w 2010 roku udzielono wsparcia dla ponad 1,5 tys. małych spółek innowacyjnych ze środków budŝetów wszystkich szczebli (w 58 regionach), działających w dziedzinie technologii przemysłowych, technologii informacyjnotelekomunikacyjnych, elektroniki, budowy przyrządów precyzyjnych i innych. Istotną nowością w 2010 roku wśród działań związanych ze wsparciem małych spółek innowacyjnych stało się utworzenie infrastruktury wsparcia podmiotów małej i średniej przedsiębiorczości w dziedzinie innowacji i produkcji przemysłowej obejmującej: centra rozwoju klastrowego, klastry przemysłowe, innowacyjne oraz logistyczne, centra dostępu zbiorowego do urządzeń wysokotechnologicznych, centra prototypowania oraz wzornictwa przemysłowego, centra kompetencji technologicznej oraz transferu technologii. Wsparcie monoprofilowych jednostek samorządowych (monomiasta) Komisja rządowa ds. rozwoju gospodarczego i integracji na 2010 rok zatwierdziła wykaz monoprofilowych jednostek samorządowych, którym naleŝy udzielić wsparcia w trybie najpilniejszym. Zgodnie z danym wykazem, Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego Rosji wspólnie z regionalnymi oraz samorządowymi organami władzy dokonało przygotowania 35 samorządowych programów rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości w monomiastach. Na wsparcie realizacji Programów z budŝetu federalnego przeznaczono 50 mln euro. Wsparcie podmiotów MSP, zorientowanych na eksport Wsparcie państwowe podmiotów MSP, zorientowanych na eksport, jest udzielane w ramach Programu od 2005 roku. W okresie od 2005 do 2009 roku wsparcie małych firm-eksporterów ze środków budŝetów wszystkich szczebli wyniosło 9,65 mln euro, pomocy udzielono niewielkiemu gronu firm-eksporterów 575, znajdujących się w 36 podmiotach Federacji Rosyjskiej. W celach stymulowania rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw-eksporterów Rząd Federacji Rosyjskiej uchwalił dekret O dodatkowych środkach wsparcia państwowego w 2010 roku podmiotów małej i średniej przedsiębiorczości, produkujących oraz (lub) oferujących towary (roboty, usługi), przeznaczone na eksport, zgodnie z którym na wsparcie przeznaczono dodatkowo 50 mln euro. W celach zaangaŝowania w realizację danych przedsięwzięć większej liczby regionów ustanowiono poziom współfinansowania zobowiązania płatniczego podmiotu Federacji Rosyjskiej oraz budŝetu federalnego w proporcji 5/95 procent odpowiednio. PowyŜsze środki skierowano na: - pokrycie kosztów certyfikacji towarów, uzyskiwania licencji niezbędnych do eksportu;
- współfinansowanie kosztów udziału przedsiębiorstw w wystawach za granicą; - pokrycie kosztów spłaty odsetek z tytułu kredytów eksportowych; - pokrycie kosztów ochrony prawnej za granicą wynalazków oraz wyników działalności intelektualnej; - subsydiowanie części kosztów MSP podczas opracowywania nazwy firmowej, znaku towarowego, wykonywania wzoru przemysłowego dla towarów (robót, usług), przeznaczonych na eksport. W bloku przedsięwzięć, związanych ze wsparciem małych przedsiębiorstw-eksporterów, od 2010 roku jest planowane tworzenie oraz rozwój regionalnych centrów koordynacji wspierania podmiotów MSP zorientowanych na eksport. Podstawowe kierunki działalności centrów to: przeprowadzanie badań marketingowych, przygotowywanie przeglądów rynków zagranicznych, promocja informacji o spółce za granicą, organizacja spotkań oraz rozmów z partnerami zagranicznymi, udzielanie pomocy w standaryzacji, certyfikacji dostarczanej produkcji eksportowej, zawarciu kontraktu eksportowego. Granty dla początkujących na otwarcie własnego biznesu Granty dla początkujących małych przedsiębiorstw na otwarcie własnego biznesu są udzielane w postaci subsydiów dla przedsiębiorców indywidualnych oraz osób prawnych producentów towarów, robót, usług nieodpłatnie oraz bezzwrotnie na warunkach współfinansowania kosztów celowych, związanych z otwarciem działalności gospodarczej, w wysokości nie więcej niŝ 7,4 tysiąca euro na jednego beneficjenta wsparcia. Beneficjentami grantów są nowozarejestrowane lub działające krócej niŝ 1 rok podmioty małej i średniej przedsiębiorczości, które przeszły krótkie szkolenie w zakresie podstaw działalności gospodarczej oraz przedstawiły biznes-plan. W 2010 roku przedsięwzięcie realizowano w 70 podmiotach Federacji Rosyjskiej, suma środków skierowanych z budŝetu federalnego na wsparcie początkujących przedsiębiorców wyniosła 50 mln euro. Ogółem, ze środków budŝetów wszystkich szczebli wsparcia udzielono około 12 tys. początkujących przedsiębiorców (około 9 tys. przedsiębiorców otrzymało je ze środków budŝetu federalnego). Dodatkowo około 3 tys. początkujących przedsiębiorców wcześniej uzyskało pomoc w ramach programu wsparcia samozatrudnienia Ministerstwa Zdrowia i Rozwoju Socjalnego. Podstawowymi kierunkami działalności beneficjentów grantów, którzy otrzymali wsparcie ze środków budŝetów wszystkich szczebli, są przetwórstwo oraz świadczenie usług komunalnych dla ludności. Rozwój leasingu Rozwój leasingu urządzeń przez podmioty MSP jest realizowany dzięki udzielaniu subsydiów w następującym zakresie: - subsydiowanie części kosztów, związanych ze spłatą przez podmiot MSP odsetek z tytułu umów leasingu; - subsydiowanie zapłaty przez podmiot MSP pierwszej składki podczas zawierania umowy leasingu urządzeń;
- udzielanie grantów celowych początkującym podmiotom MSP na otwarcie własnego biznesu subsydiów dla nowo zarejestrowanych oraz działających w chwili wydania decyzji o udzieleniu subsydium nie dłuŝej niŝ 1 rok, przedsiębiorców indywidualnych i osób prawnych nieodpłatnie i bezzwrotnie na warunkach współfinansowania wydatków celowych na zapłatę pierwszej składki podczas zawierania umowy leasingu urządzeń w wysokości nie przekraczającej 1 mln rubli na jednego beneficjenta wsparcia osobę prawną lub przedsiębiorcę indywidualnego. W 2010 roku przedsięwzięcie było realizowane w 48 podmiotach Federacji Rosyjskiej, suma środków, skierowanych na wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw z budŝetu federalnego wyniosła 29,5 mln euro. Tworzenie i rozwój sieci organizacji otoczenia biznesu (inkubatorów przedsiębiorczości, parków przemysłowych oraz parków technologicznych) Od 2005 do 2010 roku zostało otwartych oraz działa 92 inkubatory biznesu o powierzchni ogólnej 203 791,18 m 2, w tym: innowacyjnych 15, biurowych 39, produkcyjnych 6, mieszanych 32. W otwartych inkubatorach przedsiębiorczości na dzień 1 stycznia 2011 roku funkcjonowało 1 456 podmiotów małej przedsiębiorczości (liczba łączna pracowników 9 837 os.) o obrocie rocznym 75 381,9 tys. euro oraz wielkości potrącanych podatków 7 518,7 tys. euro. Rozwój przedsiębiorczości młodzieŝowej Od 2006 do 2009 roku na realizację działań związanych ze wsparciem oraz rozwojem przedsiębiorczości młodzieŝowej subsydia z budŝetu federalnego zostały udzielone 16 podmiotom Federacji Rosyjskiej na sumę łączną 6,56 mln euro. Najaktywniejszy udział w programie wzięły takie podmioty Federacji Rosyjskiej jak obwód Tomski, Rostowski i Czeliabiński, m. Moskwa oraz Republika Kabardyjsko-Bałkarska. Subsydia są udzielane na realizację przedsięwzięć obejmujących: promocję i zwiększanie kompetencji przedsiębiorczych, prowadzenie oraz wspieranie młodych przedsiębiorców, przeprowadzanie konkursów pomysłów biznesowych, udzielanie grantów, wspieranie organizacji letnich obozów gospodarczych (dla osób fizycznych w wieku poniŝej 30 lat, osób prawnych, w kapitale zakładowym których udział, naleŝący do osób w wieku poniŝej 30 lat, wynosi nie mniej niŝ 50%). W 2010 roku, w drodze rozporządzenia, opracowano oraz zrealizowano cały blok przedsięwzięć AngaŜowanie młodzieŝy w działalność gospodarczą. W ramach danego bloku 31 regionów udzielono subsydiów ze środków budŝetu federalnego na sumę łączną 8,24 mln euro, ze środków budŝetu regionalnego udzielono 2,85 mln euro. W 2010 roku najaktywniejszy udział w programie wzięły takie podmioty Federacji Rosyjskiej jak obwód Astrachański, Briański, Nowosybirski, Penzeński, Swierdłowski, Smoleński, Tomski, Tiumieński, Uljanowski i Czelabiński, Kraj Permski, Republika Mordowia. W ramach Programu przewidziane jest udzielanie subsydiów na realizację programów podniesienia wydajności energetycznej produkcji blok przedsięwzięć skierowanych na zwiększenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw dzięki stosowaniu technologii energooszczędnych, wspierania wdraŝania w praktykę biznesową zawierania umów serwisu energetycznego oraz przeprowadzania badań energetycznych.
W 2009 roku programy oszczędzania energii zostały poparte w 6 podmiotach Federacji Rosyjskiej. W 2010 roku subsydia na realizację programów podniesienia wydajności energetycznej zostały udzielone 36 regionom na sumę 9,8 mln euro ze środków budŝetu federalnego, 3,7 mln euro zostało przewidzianych ze środków budŝetu regionalnego. Tworzenie i wspieranie działalności centrów informacyjno-analitycznych (Centrów Informacyjnych Euro Info). Podstawowym celem działalności Rosyjskiego Europejskiego Korespondencyjnego Centrum Informacyjnego oraz jego przedstawicielstw regionalnych jest udzielanie wsparcia informacyjno-doradczego małym i średnim przedsiębiorstwom Rosji oraz państwom Unii Europejskiej zainteresowanym nawiązaniem i rozwojem obopólnie korzystnej współpracy. W 2010 roku działalność Centrów Informacyjnych Euro Info była wspierana ze środków budŝetu federalnego w 22 podmiotach Federacji Rosyjskiej, w wyniku tego wsparcie w danej sferze otrzymało ponad 6 tysięcy przedsiębiorców. Ogólna suma środków budŝetu federalnego udzielona podmiotom Federacji Rosyjskiej na realizację tego działania wyniosła 926 tys. euro. PowyŜsze środki zostały skierowane przez podmioty Federacji Rosyjskiej na nabycie środków trwałych oraz materiałów eksploatacyjnych, wynagrodzenia za pracę, opłatę usług, związanych z udzielaniem konsultacji, szkoleniem, a takŝe usług związanych z promocją produkcji przedsiębiorców za granicą. Zgodnie z Ustawą Federalną z dnia 24 lipca 2007 r. Nr 209-FZ O rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości w Federacji Rosyjskiej, przewidziano wsparcie podmiotów małej i średniej przedsiębiorczości w zakresie działalności rzemieślniczej. Obecnie działania skierowane na rozwój ludowego rzemiosła artystycznego ze środków budŝetu federalnego są realizowane w 2 podmiotach Federacji Rosyjskiej: obwodzie Kirowskim oraz Riazańskim. Ogólna suma środków budŝetu federalnego udzielona podmiotom Federacji Rosyjskiej na realizację powyŝszych działań wyniosła 172 tys. euro. PowyŜsze środki zostały przeznaczone przez podmioty Federacji Rosyjskiej na rozwój centrów ludowego rzemiosła artystycznego, domów rzemiosła, organizację oraz przeprowadzanie konkursów wśród przedsiębiorców prowadzących swoją działalność w dziedzinie ludowego rzemiosła artystycznego, emisję programów telewizyjnych, wydawanie katalogów produkcji, ksiąŝek o ludowym rzemiośle artystycznym, przygotowywanie mistrzów oraz osób chcących zajmować się produkcją wyrobów ludowego rzemiosła artystycznego, a takŝe na pokrycie kosztów nabycia urządzeń do wytwarzania takich wyrobów, kosztów uczestnictwa w imprezach targowych. Realizacja przedsięwzięć wsparcia państwowego podmiotów małej i średniej przedsiębiorczości, w tym gospodarstw rolnych, w 2011 roku. W 2011 roku Ustawa Federalna z dnia 13 grudnia 2010 r. Nr 357-FZ O budŝecie federalnym na 2011 rok i na planowany okres lat 2012 i 2013 przewiduje przeznaczenie na wsparcie państwowe małej i średniej przedsiębiorczości, w tym gospodarstw rolnych, 512 mln euro.
Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego Rosji przygotowało projekt Rozporządzenia resortowego O przeprowadzeniu selekcji konkursowej podmiotów Federacji Rosyjskiej, budŝetom których w 2011 roku są udzielane subsydia do finansowania przedsięwzięć realizowanych w ramach udzielania wsparcia państwowego małej i średniej przedsiębiorczości przez podmioty Federacji Rosyjskiej. Podstawowymi kierunkami wydatków w 2011 roku będą: zwiększenie wysokości wsparcia dla małych firm innowacyjnych dokonujących opracowywania oraz wdraŝania produkcji innowacyjnej; zwiększenie wysokości wsparcia rozwoju leasingu urządzeń małych firm; zwiększenie wysokości finansowania programów rozwoju przedsiębiorczości Północnokaukaskiego Okręgu Federalnego; wzrost kapitalizacji infrastruktury specjalnej wspierania małej i średniej przedsiębiorczości; centra mikrofinansowe, fundusze gwarancyjne, fundusze inwestycji bezpośrednich, rozwój edukacji masowej w zakresie podstaw przedsiębiorczości; wspieranie programów monoprofilowych rozwoju małej przedsiębiorczości; zachowanie tempa wspierania eksportu produkcji małych firm; tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości, parków przemysłowych, parków technologicznych, centrów rozwoju klastrowego, centrów prototypowania, centrów wzornictwa przemysłowego, centrów dostępu zbiorowego do urządzeń.