Przychody i koszty funkcjonowania NFZ w Polsce w latach 2008 2011 ze szczególnym uwzględnieniem oddziałów wojewódzkich

Katarzyna Miszczyńska * Przychody i koszty funkcjonowania NFZ w Polsce w latach 2008 2011 ze szczególnym uwzględnieniem oddziałów wojewódzkich Wstęp Sprawne funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia jest szczególnie ważne nie tylko z punktu widzenia osób nim zarządzających, ale przede wszystkim z punktu widzenia jakości świadczonych usług, tak ważnej dla pacjentów. Dlatego też badania dotyczące analizy funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w Polsce, a w szczególności funkcjonowania Narodowego Funduszu Zdrowia jako głównego płatnika systemu, są prezentowane przez wielu autorów. Szczegółową analizę koncepcji stworzenia Narodowego Funduszu Zdrowia w Polsce zaprezentowali m.in. Gericke, Krajewski-Siuda oraz Romaniuk. Autorzy w swojej pracy dokonali oceny funduszu na gruncie zmian politycznych zachodzących w państwie polskim [Gericke i inni, 2008, s. 153 159]. Celem pracy jest przedstawienie wybranych aspektów funkcjonowania poszczególnych oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej zwanego NFZ lub Funduszem) w Polsce w latach 2008 2011 na podstawie danych pochodzących z corocznych sprawozdań Narodowego Funduszu Zdrowia, z baz danych Głównego Urzędu Statystycznego Banku Światowego oraz WHO. W pracy zostanie zaprezentowana charakterystyka polskiego systemu ochrony zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem roli NFZ. Przeanalizowana zostanie jego działalność z punktu widzenia gospodarki finansowej w ramach oddziałów wojewódzkich. W artykule dokonano diagnozy za pomocą metod badania zmienności w czasie oraz porównawczej analizy strukturalnej danych ilościowych dotyczących aspektu finansowego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w Polsce. * Mgr, Katedra Finansów Publicznych, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, ul. Rewolucji 1905 r. nr 39, 90 214 Łódź, katarzyna.miszczynska@uni.lodz.pl

162 Katarzyna Miszczyńska 1. Organizacja systemu ochrony zdrowia w Polsce System ochrony zdrowia w Polsce jest skonstruowany na zasadzie triady uczestników: świadczeniobiorców, świadczeniodawców i płatników. Świadczeniobiorcami są osoby fizyczne korzystające bądź uprawnione do korzystania ze świadczeń zdrowotnych [Paszkowska, 2009]. Świadczeniobiorcy mogą korzystać z publicznej opieki zdrowotnej lub niepublicznej opieki zdrowotnej po uiszczeniu odpowiedniej opłaty. Po wykupieniu komercyjnego ubezpieczenia zdrowotnego osoby te mają prawo do korzystania z niepublicznych szpitali/przychodni, z którymi ich ubezpieczyciel ma zawartą umowę, oraz do korzystania z placówek będących własnością firmy abonamentowej [Nojszewska, 2011, s. 202]. Świadczeniodawcami są w myśl ustawy o działalności leczniczej oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych podmioty wykonujące działalność leczniczą [Grabarczyk-Brzezińska, Narolski, 2012, s. 17]. Należą do nich: przedsiębiorcy, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, jednostki budżetowe, instytuty badawcze, fundacje i stowarzyszenia, kościoły, kościelne osoby prawne i związki wyznaniowe. Płatnikiem jest instytucja zakupująca u świadczeniodawców, na zasadzie kontraktów, świadczenia zdrowotne dla osób ubezpieczonych. Głównym płatnikiem systemu, oprócz prywatnych ubezpieczycieli, jest w Polsce Narodowy Fundusz Zdrowia. Jego rola zostanie opisana w dalszej części pracy [Kautsch, 2010, s. 71], [Nojszewska, 2011, s. 202]. Głównym źródłem finansowania ochrony zdrowia w Polsce jest obowiązkowa składka na ubezpieczenie zdrowotne, która od 2007 roku wynosi 9% [Magda, Szczygielski, 2011, s. 12 13]. Finansowanie ochrony zdrowia na zasadach prywatnych obejmuje: składki na ubezpieczenie komercyjne, składki abonamentowe, wydatki bezpośrednie. Budżet państwa finansuje ratownictwo medyczne oraz procedury wysokospecjalistyczne, a samorządy na przykład badania profilaktyczne. Pozostałe świadczenia medyczne są finansowane z wpływów pochodzących ze składek na ubezpieczenie zdrowotne [Nojszewska, 2011, s. 202]. 2. Finansowanie systemu ochrony zdrowia w Polsce Wielkość środków przeznaczanych na ochronę zdrowia stanowi w każdym kraju ważny element funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Wydatki przeznaczane na system ochrony zdrowia w znacznym stopniu wpływają na jego funkcjonowanie oraz perspektywy rozwoju.

Przychody i koszty funkcjonowania NFZ w Polsce 163 Udział całkowitych wydatków na ochronę zdrowia w PKB jest podstawowym wskaźnikiem stosowanym przy analizie tych wydatków w każdym kraju [Szafraniec-Buryło, Sakowska, 2008, s. 203 208]. Całkowite wydatki na ochronę zdrowia są konstruowane jako suma wydatków publicznych i prywatnych na ochronę zdrowia i wyznaczane na podstawie Narodowego Rachunku Zdrowia. Wydatki przeznaczane na ochronę zdrowia w latach 1995 2010 pokazują, że do 2007 roku udział całkowitych wydatków na ochronę zdrowia w PKB nie przekroczył 6,5% (zobacz rysunek 1). Jednakże od roku 2005 można zaobserwować stały wzrost udziału tych wydatków w odniesieniu do PKB, co należy ocenić pozytywnie, jednakże w dalszym ciągu jest on znacznie niższy od poziomu w Unii Europejskiej. W 2010 roku udział ten kształtował się w Polsce na poziomie 7,5%, a krajach UE na poziomie 9,8%. Rysunek 1. Całkowite wydatki na ochronę zdrowia jako % PKB Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://data.worldbank.org/country oraz http://data.euro.who.int/hfadb/, dostęp dnia 10.03.2013. Wydatki przeznaczane na ochronę zdrowia można analizować również bardziej szczegółowo, dokonując ich podziału na wydatki publiczne i prywatne 1. Wydatki publiczne stanowiły w latach 1995 2010 ok. 4 5%PKB (UE średnio 6,7%), a wydatki prywatne ok. 1,5 2% (UE średnio 2,1%). Od roku 2008 do roku 2010 wydatki publiczne oscylowały wokół 4,7 4,9% PKB, podczas gdy w krajach Unii Europejskiej ok. 7 7,6%. Wydatki prywatne zaś wyniosły odpowiednio ok. 1,8% PKB w Polsce i około 2,3% w UE. Polski system ochrony zdrowia jest finansowany przede wszystkim ze środków pochodzących z sektora publicznego, dlatego też nie dziwi fakt struktury całkowitych wydatków. Wydatki publiczne stanowiły w analizowanym okresie od ok. 65 do 74%, a wydatki prywatne 1 Szczegółowe definicje tych kategorii są prezentowane na stronach internetowych The Word Bank database.

164 Katarzyna Miszczyńska 26 35%. Analizowany okres, czyli lata 2008 2011, nie różnił się znacząco strukturą od lat poprzednich. 3. Narodowy Fundusz Zdrowia jako płatnik systemu Zasady funkcjonowania, organizację oraz zadania Narodowego Funduszu Zdrowia określają postanowienia ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Narodowy Fundusz Zdrowia jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną, niemającą uprawnień do prowadzenia działalności gospodarczej, składającą się z centrali i oddziałów wojewódzkich. NFZ nie może również mieć udziałów ani być właścicielem zakładu opieki zdrowotnej. Głównymi organami NFZ są: Prezes Funduszu, Rada Funduszu, dyrektorzy oddziałów wojewódzkich, rady oddziałów wojewódzkich [Kautsch, 2010, s. 72 73]. Podstawowym zadaniem Funduszu jest zarządzanie środkami finansowymi, którymi dysponuje. W zakresie dysponowania środkami pochodzącymi ze składek na ubezpieczenie zdrowotne fundusz działa we własnym imieniu na rzecz osób ubezpieczonych, opierając się na przepisach o koordynacji. Szczegółowy katalog zadań NFZ znajduje się w art. 97 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Jednak podstawowym zadaniem Narodowego Funduszu Zdrowia jest finansowanie świadczeń zdrowotnych, które są realizowane przez zawieranie i rozliczanie umów ze świadczeniobiorcami, wykonywanie zadań zleconych, rozliczenia z aptekami, prowadzenie rozliczeń w ramach systemu koordynacji zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej [Dziełak, 2011, s. 57 66]. Gospodarka finansowa 2 Narodowego Funduszu Zdrowia funkcjonuje na podstawie zapisów w ustawie, a środki, którymi dysponuje Fundusz, są środkami publicznymi. Bank Gospodarstwa Krajowego zajmuje się obsługą bankową NFZ. Narodowy Fundusz Zdrowia tworzy: fundusz podstawowy (zwiększany o zatwierdzony zysk netto za rok obrotowy) oraz fundusz zapasowy (zmniejszany o zatwierdzoną stratę netto za rok obrotowy). Gospodarka finansowa jest kształtowana na podstawie zrównoważonego w zakresie kosztów i przychodów 2 Szerzej: [ustawa, 2004, art. 113 115].

Przychody i koszty funkcjonowania NFZ w Polsce 165 planu finansowego przygotowywanego przez Prezesa Funduszu. Katalog kosztów i przychodów Narodowego Funduszu Zdrowia obejmują art. 117 118 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Realna i nominalna wartość przychodów zależy od: wysokości składki, dochodów brutto obywateli objętych powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym, wskaźnika ściągalności składki [Kautsch, 2010, s. 73]. 3.1. Przychody Narodowego Funduszu Zdrowia Funkcjonowanie gospodarki finansowej Narodowego Funduszu Zdrowia można scharakteryzować przez kształtowanie się kosztów i przychodów Funduszu. Analizując przychody Funduszu, należy zauważyć, że w latach 2008 2011 do źródeł przychodów należały: przychody ze składki na ubezpieczenie zdrowotne (zarówno z lat ubiegłych, jak i bieżące), przychody wynikające z przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego dotyczące rzeczowych świadczeń leczniczych wykonanych dla obywateli UE/EFTA na terenie Rzeczypospolitej Polskiej [Narodowy Fundusz Zdrowia, 2010, s. 172], przychody z tytułu realizacji zadań zleconych, przychody z tytułu dotacji z budżetu państwa na finansowanie zadań, o których mowa w art. 97 ust. 3 pkt 2a, 3 i 3b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, uwzględniające koszty administracyjne oraz dotacje z budżetu państwa na realizację zadań zespołów ratownictwa medycznego, przychody finansowe i pozostałe przychody oraz środki przekazane przez zakłady ubezpieczeń i Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny na podstawie przepisów o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. W badanym okresie przychody odznaczały się tendencją wzrostową, a ich wartość wyniosła w badanych latach odpowiednio 52 809,92 mln zł, 56 128,17 mln zł, 57 586,1 mln zł oraz 60 723,16 mln zł. Głównym źródłem przychodów były wpływy ze składki na ubezpieczenie zdrowotne, co wynika z formy systemu finansowania ochrony zdrowia w Polsce, i wyniosły odpowiednio 50 459,59 mln zł w 2008 roku, 53 732,02 mln zł w 2009 roku, 55 153,15 mln zł w 2010 roku oraz 58 378,7 mln zł w roku 2011. Znaczącym źródłem przychodów w latach 2008 2011 były również dotacje z budżetu państwa na realizację zadań zespołów ratownictwa medycznego [Sprawozdania z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za lata 2008 2011].

166 Katarzyna Miszczyńska Na podstawie tablicy 1 przedstawiającej strukturę przychodów NFZ w latach 2008 2011 można zauważyć, że przychody ze składki na ubezpieczenie zdrowotne, jak już było wspomniane, stanowią główne źródło przychodów (około 95%), a ich udział na przestrzeni badanych lat odznaczał się niewielkim, ale stałym wzrostem. Z kolei dotacje z budżetu państwa na realizację zadań zespołów ratownictwa medycznego stanowiły około 3% ogółu przychodów. Tablica 1. Struktura wybranych przychodów NFZ w latach 2008 2011 (w%) Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 Składka należna w roku planowania równa przypisowi składki 95,5 95,7 95,8 95,91 Przychody ze składek z lat ubiegłych 0,4 0,2 0,1 0,23 Dotacja z budżetu państwa na realizację zadań zespołów ratownictwa medycznego 2,8 3,1 3,0 2,9 Pozostałe przychody 0,2 0,2 0,3 0,16 Przychody finansowe 0,7 0,4 0,3 0,24 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Sprawozdań z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za lata 2008 2011. Analizując dynamikę przychodów, należy powiedzieć, że w roku 2008 wzrosły o ok. 19,5% w porównaniu z rokiem poprzednim, w 2009 o 6,3%, w 2010 o ok. 2,6%, a w roku 2011 o ok. 5,4%. Przychody ze składki na ubezpieczenie zdrowotne również odznaczały się wzrostem w stosunku do roku poprzedniego. W roku 2008 wzrost ten sięgnął 19,5% w porównaniu z rokiem 2007, w roku 2009 6,5%, w roku 2010 2,6% wartości z roku 2009, a w roku 2011 5,8% w porównaniu z rokiem poprzednim. 3.2. Koszty Narodowego Funduszu Zdrowia Do głównych kategorii kosztów generowanych przez działalność Narodowego Funduszu Zdrowia należą: koszty świadczeń zdrowotnych oraz koszty poboru i ewidencji składki, odpis aktualizujący składkę należną, koszty programów polityki zdrowotnej realizowanych na zlecenie, koszty realizacji zadań zespołów ratownictwa medycznego, koszty administracyjne, pozostałe koszty i koszty finansowe. Analizując koszty ogółem Narodowego Funduszu Zdrowia, można zauważyć, że podstawowa kategoria kosztów NFZ, czyli koszty świadczeń zdrowotnych, stanowiły 95,5% wszystkich kosztów. W badanym okresie wyniosły one odpowiednio 49 348,75 mln zł, 55 038,58 mln zł

Przychody i koszty funkcjonowania NFZ w Polsce 167 oraz 56 643,91 mln zł, co oznacza wzrost tych kosztów w porównaniu z rokiem poprzednim o ok. 10% w 2009 i 3% w 2010 roku. Koszty realizacji zadań ratownictwa medycznego stanowiły od 2,8% do 3% ogółu generowanych kosztów. W badanym okresie ogólne koszty generowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia wzrosły o ok. 10% w roku 2009 w porównaniu z rokiem 2008, a w 2010 roku tylko o 2,8% w porównaniu z rokiem poprzednim, co należy ocenić pozytywnie. Koszty świadczeń zdrowotnych wyniosły w badanych latach odpowiednio: 53 515,37 mln zł w roku 2008, 55 187,35 mln zł w roku 2009, 56 645,92 mln zł w roku 2010 oraz 58 224,32 mln zł w roku 2011. Kategorią, która generowała najwyższe koszty, było leczenie szpitalne. Stanowiło ono w latach 2008 2011 ok. 47 48% kosztów świadczeń zdrowotnych. Do kosztów świadczeń zdrowotnych zalicza się również koszt refundacji leków (ok. 15%), koszt podstawowej opieki zdrowotnej (11 13,5%) oraz koszty ambulatoryjnej opieki zdrowotnej (ok. 7,5%). Pozostałe kategorie kosztów stanowiły maksymalnie 3,6%, jak w wypadku opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień oraz leczenia stomatologicznego. We wszystkich wspomnianych kategoriach kosztów wystąpiły nieznaczne ich wahania (1 3%) na przestrzeni badanego okresu. 4. Wojewódzkie oddziały Narodowego Funduszu Zdrowia a świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej Podstawowa opieka zdrowotna (zwana dalej POZ) obejmuje swoim zakresem świadczenia zdrowotne profilaktyczne, diagnostyczne, lecznicze, rehabilitacyjne oraz pielęgnacyjne z zakresu medycyny ogólnej, rodzinnej i pediatrii, udzielane w ramach ambulatoryjnej opieki zdrowotnej [ustawa, 2004, art. 5]. W zakres świadczeń udzielanych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej wchodzą: świadczenia lekarza POZ, pielęgniarki POZ, położnej POZ, pielęgniarki szkolnej lub higienistki szkolnej udzielane w środowisku nauczania i wychowania, nocna i świąteczna opieka lekarska oraz pielęgniarska, transport sanitarny w POZ. Przedmiotem zawierania umów w podstawowej opiece zdrowotnej są świadczenia udzielane świadczeniobiorcom w warunkach ambulatoryjnych i domowych oraz w środowisku nauczania/wychowania [Narodowy Fundusz Zdrowia, 2011, s. 51]. W badanym okresie we wszystkich oddziałach Narodowego Funduszu Zdrowia sfinansowano łącznie 151 047,8 tys. porad POZ udzielonych w roku 2008, 154 550,6 tys. porad w roku 2009, 152 225 tys. porad

168 Katarzyna Miszczyńska w roku 2010 oraz 156954,2 tys. porad w 2011 roku. Liczba porad udzielonych w 2011 roku była o około 3% wyższa od liczby porad udzielonych w roku 2008. Wizyty domowe stanowiły średnio 1,8% wszystkich udzielonych porad. Struktura sfinansowanych porad według płci nie uległa znaczącym zmianom. Na przestrzeni analizowanych lat porady udzielone kobietom stanowiły średnio 54,6% wszystkich porad, a udzielone mężczyznom 45,4%. W 2008 roku udzielono, a tym samym sfinansowano, 78 339 300 porad kobietom i stanowiło to ok. 9,3% mniej porad niż w roku 2009. W 2009 roku udzielono o 2,8% więcej porad niż w roku 2010, a w roku 2011 3,7% więcej porad w stosunku do roku poprzedniego. Szczegółowe dane przedstawia tablica 2. Tablica 2. Liczba porad udzielonych w ramach POZ wg płci (w tysiącach) Wyszczególnienie 2008 2009 2010 2011 Kobiety 78339,3 86362,2 84032,6 87228 Mężczyźni 72708,5 68188,4 68192,4 69726,2 Suma 151047,8 154550,6 152225 156954,2 Źródło: Opracowanie na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. Regionalnymi oddziałami NFZ, które dominowały pod względem liczby sfinansowanych porad, były oddziały: mazowiecki i śląski. W latach 2008 2011 pokrywały średnio odpowiednio ok. 11,9% oraz 12,2% wszystkich porad. Wojewódzkimi oddziałami finansującymi najmniejszą liczbę porad były oddziały: lubuski (średnio 2,5%) oraz opolski (średnio 2,6% wszystkich porad) [GUS, 2009 2012]. Struktura wiekowa udzielonych porad stanowi kolejny punkt analizy. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego porady udzielone świadczeniobiorcom należącym do drugiego przedziału wiekowego (19 64 lat) stanowiły średnio 48% wszystkich udzielonych porad, co miało związek z wielkością tego przedziału wiekowego. Porady udzielone dzieciom i młodzieży do 18 lat stanowiły około 23,8% wszystkich porad. Nieznacznie więcej, bo 28,2% wszystkich porad, stanowiły te udzielone świadczeniobiorcom z grupy trzeciej (powyżej 65 lat). Analizując liczbę porad udzielonych w poszczególnych grupach wiekowych, należy stwierdzić, że tylko grupa osób w wieku 65 lat i więcej charakteryzowała się stałym, niewielkim wzrostem w większości wojewódzkich oddziałów NFZ. W oddziale mazowieckim w ramach pierwszej grupy wiekowej w 2009 roku udzielono nieznacznie mniej (0,01%) porad niż w roku poprzednim, w 2010 nastąpił dalszy spadek liczby porad (0,5%),

Przychody i koszty funkcjonowania NFZ w Polsce 169 a w 2011 roku został odnotowany 1% wzrost. W oddziale śląskim w roku 2009 w porównaniu z rokiem 2008 nastąpił 5,3% wzrost liczby udzielonych porad, w roku następnym spadek o 2,3%, a w roku 2011 nieznaczny wzrost 0,6% [GUS, 2009 2012]. Koszty umów zawartych w podstawowej opiece zdrowotnej zostały zaprezentowane w podziale na poszczególne oddziały wojewódzkie NFZ w tablicy 3. Oddziałami, które poniosły najwyższe koszty umów, były: mazowiecki i śląski oddział NFZ. Warto przypomnieć, że w ramach tych oddziałów udzielana była największa liczba porad. Oddziałami, które poniosły najniższe koszty związane z zawieraniem umów, są lubuski, opolski, podlaski i świętokrzyski. Tablica 3. Udział kosztów umów w kosztach ogółem w podstawowej opiece zdrowotnej w wybranych oddziałach NFZ (w %) Oddział NFZ 2008 2009 2010 2011 lubuski 2,7 2,6 2,7 2,7 mazowiecki 13,8 13,4 13,6 13,8 opolski 2,5 2,6 2,5 2,5 podlaski 3,1 3,2 3,1 3,0 śląski 12,0 12,4 12,2 11,9 świętokrzyski 3,3 3,3 3,3 3,3 Źródło: Sprawozdania z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za lata 2008 2011. Zakończenie Wielkość środków przeznaczanych na ochronę zdrowia stanowi w każdym kraju ważny element funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, a udział całkowitych wydatków na ochronę zdrowia w PKB jest uważany za jeden z podstawowych wskaźników stosowanych przy analizie wydatków. Do roku 2007 udział całkowitych wydatków na ochronę zdrowia w PKB nie przekroczył 6,5%. Jednakże od roku 2005 można było zaobserwować stały wzrost udziału tych wydatków w PKB, co należy ocenić pozytywnie. Niestety, w dalszym ciągu jest to poziom odbiegający od poziomu wydatków w krajach Unii (9,8% w 2010 r.). Wydatki publiczne stanowiły w analizowanym okresie od ok. 65 do 74%. Podstawowym zadaniem Narodowego Funduszu Zdrowia jako głównego płatnika systemu ochrony zdrowia jest zarządzanie środkami finansowymi. Gospodarka finansowa Funduszu funkcjonuje na podstawie

170 Katarzyna Miszczyńska zapisów w ustawie, a środki, którymi dysponuje Fundusz, są środkami publicznymi. Na kształtowanie przychodów Narodowego Funduszu Zdrowia, a tym samym na wzrost poszczególnych kategorii przychodów, wpływ miało kilka czynników, tj. uruchomienie rezerwy ogólnej; uzyskanie ponadplanowych przychodów finansowych w latach 2008 2011; rozdysponowanie: wyniku finansowego w roku 2008, wyniku finansowego z lat 2007 i 2008, niewykorzystanych w latach 2007 i 2008 środków 3 oraz niewykorzystanych środków pochodzących z funduszu zapasowego; otrzymanie dotacji z budżetu państwa na realizację określonych zadań, w tym zadań z zakresu ratownictwa medycznego 3% ogółu przychodów [Narodowy Fundusz Zdrowia, 2009, s. 123 124], [Narodowy Fundusz Zdrowia, 2010, s. 168], [Narodowy Fundusz Zdrowia, 2011, s. 173], [Narodowy Fundusz Zdrowia, 2012, s. 165 168]. W badanym okresie we wszystkich oddziałach Narodowego Funduszu Zdrowia liczba sfinansowanych porad nie przekroczyła 157 000 000, z czego wizyty domowe stanowiły średnio 1,8% wszystkich udzielonych porad POZ. Regionalnymi oddziałami NFZ, które dominowały pod względem liczby sfinansowanych porad i wysokości poniesionych kosztów, były oddziały: mazowiecki i śląski będące jednymi z najważniejszych ośrodków ochrony zdrowia w Polsce. Przeprowadzona analiza funkcjonowania poszczególnych oddziałów Narodowego Funduszu Zdrowia daje pogląd na jego funkcjonowanie tylko w zakresie świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej, które stanowiły w badanych latach maksymalnie 13,5% wszystkich świadczeń. W celu wyciągnięcia bardziej ogólnych wniosków należałoby przeprowadzić podobną analizę między innymi w ramach leczenia szpitalnego czy też ambulatoryjnej opieki zdrowotnej. Literatura 1. Dziełak D. (2011), Narodowy Fundusz Zdrowia monopolista czy kopalnia wiedzy, w: System ochrony zdrowia. Problemy i możliwości ich rozwiązań, Nojszewska E. (red.), LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa. 2. Gericke C., Krajewski-Siuda K., Romaniuk P. (2008), Political Analysis of the conception of the Polish National Health Fund, Journal of Public Health vol. 16, issue 2. 3 Środki te zostały przekazane Funduszowi przez zakłady ubezpieczeń i Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.

Przychody i koszty funkcjonowania NFZ w Polsce 171 3. Grabarczyk-Brzezińska D., Narolski M. (2012), Prawo o działalności leczniczej w praktyce. Przekształcenia zakładów opieki zdrowotnej, ABC Wolters Kluwer business, Warszawa. 4. http://www.stat.gov.pl/, dostęp dnia 15.03.2013. 5. http://www.worldbank.org/, dostęp dnia 10.03.2013. 6. Kautsch M. (red.) (2010), Zarządzanie w opiece zdrowotnej. Nowe wyzwania, Wolters Kluwer, Warszawa. 7. Magda I., Szczygielski K. (2011), Ocena możliwości poprawy działania polskiego systemu ochrony zdrowia. Współpłacenie i prywatne ubezpieczenia zdrowotne, E & Y, Warszawa. 8. Nojszewska E. (red.) (2011), System ochrony zdrowia w Polsce, Wolters Kluwer business, Warszawa. 9. Paszkowska M. (2009), Zakres przedmiotowy prawa do świadczeń świadczeniobiorcy, ABC, Wolters Kluwer business, www.zdrowie.abc. com.pl, dostęp dnia 8.01.2013. 10. Podstawowe dane z zakresu ochrony zdrowia w 2008 roku, (2009), GUS, Warszawa. 11. Podstawowe dane z zakresu ochrony zdrowia w 2009 roku, (2010), GUS, Warszawa. 12. Podstawowe dane z zakresu ochrony zdrowia w 2010 roku, (2011), GUS, Warszawa. 13. Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2008 rok (2009), NFZ, Warszawa. 14. Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2009 rok (2010), NFZ, Warszawa. 15. Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2010 rok (2011), NFZ, Warszawa. 16. Sprawozdanie z działalności Narodowego Funduszu Zdrowia za 2011 rok (2012), NFZ, Warszawa. 17. Szafraniec-Buryło S., Sakowska I. (2008), Wydatki na ochronę zdrowia w Polsce, w: Sytuacja zdrowotna ludności Polski, Wojtyniak B., Goryński P. (red.), Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny, Warszawa. 18. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 z późn. zm. 19. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, Dz. U. z 2011 r. Nr 112, poz. 654 z późn. zm.

172 Katarzyna Miszczyńska 20. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, Dz. U. z 2004 r. Nr 210, poz. 2135 z późn. zm. Streszczenie W pracy została przedstawiona organizacja systemu ochrony zdrowia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem zadań i roli Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) jako głównego płatnika systemu. W części empirycznej omówiono przychody i koszty NFZ oraz jego wybranych oddziałów wojewódzkich z uwzględnieniem sytuacji w podstawowej opiece zdrowotnej w latach 2008 2011. Słowa kluczowe finansowanie ochrony zdrowia, gospodarka finansowa NFZ Analysis of performance of different departments of Polish National Health Fund (NFZ) (Summary) The work presents the organization of health care in Poland with special focus on tasks and role of NFZ as the main payee of the system. In the empirical part there has been presented the performance of National Health Fund and its subsidiaries in provinces (voyevodeships) including primary health care in 2008-2011. Keywords healthcare financing, financial management of the National Health Fund