SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE Paweł Boiński Plan prezentacji Rozwój technologiczny Komunikacja Komputery Społeczeństwo Informacyjne Definicja Podział Rozwój SI Na świecie W Polsce Zagrożenia E-zastosowania Podsumowanie Literatura Inne źródła informacji A. Toffler, Trzecia Fala, 1997 (org. 1980) T. Goban-Klas, P. Sienkiewicz, Społeczeństwo informacyjne: Szanse, zagrożenia, wyzwania, Wydawnictwo Fundacji Postępu Telekomunikacji Kraków 1999 http://www.mswia.gov.pl/portal/szs - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego http://www.mswia.gov.pl/portal/pl/255/informatyzacja.html http://www.web.gov.pl/e-praca/ prof. R. Tadeusiewicz, Internet jako źródło przemian cywilizacyjnych http://europa.eu/pol/infso/index_pl.htm http://kbn.icm.edu.pl/gsi/index.html - Komitet Badań Naukowych http://www.stat.gov.pl/gus GUS: Społeczeństwo informacyjne w Polsce wyniki badań statystycznych z lat 2006-2010 http://www.enpg.org/ http://www.parp.gov.pl/ http://cpi.mswia.gov.pl/portal/cpi/ Stowarzyszenie "Miasta w Internecie": Jak rozwijać Regionalne Inicjatywy Społeczeństwa Informacyjnego? 1
Społeczeństwo informacyjne Rozwój technologiczny Społeczność a informacja Człowiek Żyje w gromadzie Ciągle rozwija się Dziedziczy nie tylko cechy genetyczne, ale również wiedzę poprzednich pokoleń Komunikacja Proces wymiany znaków symbolicznych Najważniejszym środkiem, z którego pomocą dziecko uczy się być ludzką istotą, jest komunikowanie werbalne i niewerbalne, The Human Dialogue: Perspectives on Communication, F. W. Matson 1967 Struktura komunikacji Komunikacja dawniej Klasyfikacja mediów Środki wyrażania zachowania słowne i pozasłowne np. mowa, gesty, mimika Środki rejestracji - narzędzia np. długopis, dyktafon, dysk twardy Środki transmisji instrumenty przesyłania i powielania np. rury akustyczne, druk, siec komputerowa Najprostsza komunikacja twarzą w twarz Bezpośrednia Lokalna Ograniczona do małej liczby osób (czas, miejsce zebrania) Rozwój komunikacji Arabski telefon (głuchy telefon) Sygnały świetlne, bębny, znaki dymne Chiński telefon Rury akustyczne itp. 2
Komunikacja dziś Komunikacja dziś Telegraf: Optyczny (wykorzystywany m.in. przez Napoleona) Elektryczny (Morse) 24 maja 1844 narodziny nowoczesnej komunikacji: Pierwsza transmisja telegraficzna (USA) Dalekopis (pierwsza wersja 1855, wprowadzenie lata 30 XX w.) Telefon (Bell) Każdy może być nadawcą i odbiorcą Narodziła się sieć telekomunikacyjna Rozszerzenie o możliwość przesyłania danych w postaci cyfrowej Telefonia satelitarna, komórkowa Radio: Marconi, 1895 r. radiotelegraf Nowy typ komunikacji: rozgłaszanie Telewizja: Television Limited, John Logie Baird, 1925 r. Kablowa (CATV) satelitarna Optymiści twierdzą, że od momentu Czarno-biała kolorowa wynalezienia Internetu nic już nie będzie Analogowa cyfrowa takie samo, jak przedtem. Pesymiści obawiają się, że to może być prawda Niskiej rozdzielczości HDTV Telewizja interakcyjna, TV internetowa? Internet, internet szerokopasmowy Od liczydła do komputera Od liczydła do komputera Nie godzi się wybitnym ludziom trwonić czas na niewolniczą pracę, na obliczenia, które z zastosowaniem maszyn mógłby wykonać ktokolwiek Liczydła przed naszą erą Blaise Pascal kalkulator mechaniczny - 1642 r. Joseph Marie Jacquard krosno - 1805 r. karty perforowane Charles Babbage projekt maszyny różnicowej i analitycznej, 1822 r. George Boole logika dwuelementowa (algebra Boole a) Herman Hollerith spis powszechny 1890 r. użycie kart perforowanych Tabulating Company Machine Gottfried Leibniz Alan Turing Maszyna Turinga Wyidealizowany matematyczny model komputera Wykonuje każdy algorytm John von Neumann Zaproponował architekturę komputera Procesor Pamięć Urządzenia I/O Brak podziału na pamięć dla rozkazów i pamięć dla danych 3
Od liczydła do komputera J.P. Eckert i J.W. Mauchly Electronic Numerical Integrator And Computer 1946 r. tajny projekt PX obliczenia balistyczne liczby dziesiętne 5 tyś sumowań/s 140 kw 30 ton, 18000 lamp średni czas między awariami: ok. 30 min Od liczydła do komputera Konrad Zuse pierwszy komputer Z3-1941 r. w pełni automatyczny zmienny program kompletny w sensie Turinga klawiatura dziesiętna wyświetlacz dziesiętny stosowany przez wojsko częstotliwość zegara 5 1/3 Hz Od liczydła do komputera Od liczydła do komputera Komputery w biznesie od lat 50-tych XX wieku, głównie w bankach Pierwsze centrum przetwarzania danych 1955 r. Postęp technologiczny Tranzystor bipolarny 1947 r. Układ scalony 1958 r. Mikroprocesor Intel 4004 1971r. 1982 r. wydajność ENIACa na biurku Gdyby przemysł samochodowy rozwijał się tak szybko i dynamicznie jak przemysł elektroniczny w ostatnich trzydziestu latach, to Rolls Royce kosztowałby obecnie 2 dolary i można by nim przejechać 2 mln mil zużywając 4 litry benzyny (lata 70-te) Komputer osobisty (PC) IBM PC 5150 1981 r. Apple I 1981 r. ALTAIR 8800 1975 r. Ustandaryzowana platforma Komputer człowiekiem roku 1983 r. Rodzaje Stacjonarny Notebook Palmtop Netbook 4
Sieci komputerowe Rozwój komunikacji Pierwsze sieci lata 60te XX wieku ARPAnet Departament Obrony USA Sieci składają się z: Autonomicznych jednostek np. komputerów Medium wymiany danych Rodzaje połączeń: Przewodowe Radiowe Światłowodowe itp. Historyczne rodzaje sieci (zasięg): Lokalne (LAN) Miejskie (MAN) Rozległe (WAN) źródło: Casting the Net gesty mimika słowa ok. 34 000 p.n.e. 1500 lat ok. 250 lat temu malowidła ok. 22 000 p.n.e. 1/6 kino hieroglify pismo alfabetyczne teraz prasa drukarska na parę telegraf komputer radio osobisty stereofoniczne magnetowid wynalazek Gutenberga teraz Rozwój komunikacji Komunikacja a trwałość wiedzy Rozwój na drodze stopniowej ewolucji radykalnej rewolucji Postęp technologiczny to ewolucja dotyczy także przełomowych wynalazków Nowe sposoby wykorzystania informacji mogą być rewolucją np. komputer osobisty Legendy, opowieści [związana z człowiekiem] Ikony, obrazki Kamienne tabliczki Papirus, pergamin, papier Maszyna drukarska Gutenberga: Rewolucja Era komunikacji medialnej Taśma filmowa Dysk twardy, nośniki optyczne 5
Media - rodzaje Nowe media Podstawowy podział analogowe (zwane tradycyjnymi, dawnymi) rysunek, mowa, muzyka* pismo, druk film*, telewizja* cyfrowe (nowoczesne) fotografia cyfrowa e-book internet bardzo ogólnie film DVD, telewizja HD SMS, e-mail Nowy rodzaj mediów Oparte o ideę web 2.0 Przykłady blogi: Blogger, WordPress mikroblogi: Twitter, Tumblr sieci społecznościowe: NK, Facebook, Bebo, MySpace, LinkedIn events: Upcoming, Meetup.com serwisy randkowe: Badoo gry społecznościowe: erepublik wirtualne światy: Second Life, Minecraft filmy, zdjęcia: Flickr, YouTube i wiele innych Nowe media Zalety nowoczesnych mediów cyfrowych szybkie przeszukiwanie łatwość aktualizacji wierność odwzorowania/jakość* łatwość współdzielenia interaktywność natychmiastowy dostęp szeroki wybór coraz tańsze łatwe w użyciu transformowalne replikowalne Społeczeństwo informacyjne Definicja 6
Społeczeństwo informacyjne Społeczeństwo wg Alvina Tofflera Termin pochodzi z Japonii Tadao Umesamo, 1963 r., ewolucyjna teoria społeczeństwa Yoneji Masuda Cywilizacja XXI wieku cywilizacja niewidoczna Era komunikacji medialnej Europa Rok 1978 raport dla prezydenta Francji USA Lata 70-te XX wieku Alvin Toffler pisarz, futurolog, socjolog The Third Wave 1980 r. trzy fazy rozwoju ludzkości fala pierwsza rewolucja agrarna fala druga rewolucja industrialna fala trzecia rewolucja informacyjna Koniec drugiej fali wojna Jom Kippur 1973 r., OPEC, kryzys naftowy Przewidział upowszechnienie komputerów, internetu Czy żyjemy w czasach fali 2.5? Rozwój społeczeństwa Społeczeństwo agrarne Trzy typy społeczeństwa: agrarne przemysłowe (industrialne) informacyjne Fir0002, flagstaffotos.com.au Indywidualna produkcja energii źródła odnawialne np. drzewo brak nadprodukcji energii brak rozdziału energii Koncentracja wokół ziemi Energia wynik pracy człowieka Nauka np. logika, matematyka przekazywalna niestosowalna Author Glenn McKechnie 7
Społeczeństwo agrarne Społeczeństwo industrialne Rzemiosło np. stolarstwo, kamieniarstwo trudno przekazywalne (lub wcale) użyteczna (praktyczna) Ograniczony dostęp do wiedzy duchowieństwo (mnisi, klerycy itd.) mistrzowie czeladnicy W obu przypadkach bardzo ograniczona możliwość przekazywania wiedzy Brak zainteresowania ze strony uprzywilejowanej grupy Przełomowe wynalazki maszyna parowa Elektryczność Efekt 50-krotny wzrost produktywności w ciągu mniej niż 100 lat najbardziej istotne dobra konsumpcyjne Centralne pozyskiwanie energii źródła nieodnawialne np. węgiel centralne punkty produkcji energii elektrownie Przesyłanie energii Koncentracja wokół energii Społeczeństwo industrialne Społeczeństwo informacyjne Energia wynik pracy maszyn/zakładów Człowiek projektant, użytkownik Rozwój nauki i edukacji Nauka przekazywalna i stosowalna Edukacja konieczna (ale nie ustawiczna) Wiedza zawarta w książkach (drukarstwo) Bomba atomowa koniec społeczeństwa industrialnego? Przełomowe wynalazki komputer nowoczesna komunikacja Człowiek inteligentny twórca Decentralizacja pozyskiwania energii (kosztowna) Powrót do odnawialnych źródeł energii np. energia słoneczna magazynowanie naturalnej energii (do podgrzewania wody, chodników, ulic?) Wzrastające zapotrzebowanie na energię energooszczędne urządzenia ochrona środowiska Koncentracja wokół informacji 8
Społeczeństwo informacyjne Rozwój społeczeństwa Wiedza potrzebna twórcom wymaga dodatkowo kreatywności niepotrzebna użytkownikom (produkty for dummies ) zawarta w oprogramowaniu, na serwerach, w bazach danych itd. element handlu (wiedza = zysk) Możliwe trudności w przekazywaniu wiedzy zagrożenie powrotem do społeczeństwa industrialnego Wybrane aspekty(bogactwo, produkt, zasięg) Agrarne ziemia produkty rolne (żywność) lokalny Przemysłowe kapitał wyroby przemysłowe regionalny Informacyjne wiedza dane, informacja globalny Co to jest społeczeństwo informacyjne? Intuicja: Najważniejsza informacja Komputeryzacja Komunikacja elektroniczna Formalna definicja nie jest trywialna Technologia została zdominowana przez dwa rodzaje ludzi: tych co rozumieją to czym nie są w stanie zarządzać oraz tych co zarządzają tym czego nie rozumieją (prawo Putta) Cechą struktury społeczeństwa informacyjnego jest dominacja zatrudnienia w sektorze usług Liczba ta rośnie w krajach przemysłowo rozwiniętych Co to jest społeczeństwo informacyjne? Bogate w informacje vs. bogate w zasoby materialne Nie tylko czynniki techniczne Siła robocza Migracja z rolnictwa i przemysłu Znaczny wzrost udziału w usługach informacyjnych (np. 1900 rok ok. 12%, 1950 rok ok. 30%) Informacja źródłem bogactwa (multimiliarderzy) W USA od 30 lat przetwarzanie informacji stanowi większość dochodów 9
Co to jest społeczeństwo informacyjne? Wybrane definicje Mączyński, 1997 Gospodarka rynkowa Juliusz Reuter: Gołębie pocztowe Zysk ze zbierania, przetwarzania i udostępniania informacji Czas to pieniądz 1997 r. Społeczeństwo, w którym informacja stała się zasobem produkcyjnym określającym nowe przewagi konkurencyjne w stosunku do otoczenia, a równocześnie zapewniającym rosnący poziom adaptacyjności społecznej, w wyrazie ogólnym i w wyrazie jednostkowym, do zmieniającej się lawinowo zmienności otoczenia. 1999 r. Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa. 2000 r. Społeczeństwo, w którym siła robocza składa się z pracowników informacyjnych (information workers), a informacja jest najważniejsza. 2001 r. Społeczeństwo Informacyjne możemy zdefiniować jako społeczeństwo, w którym informacja jest kluczowym elementem społeczno-ekonomicznej działalności i zmian Wybrane definicje Wybrane definicje 1997 r. Społeczeństwo, w którym informacja stała się zasobem produkcyjnym określającym nowe przewagi konkurencyjne w stosunku do otoczenia, a równocześnie zapewniającym rosnący poziom adaptacyjności społecznej, w wyrazie ogólnym i w wyrazie jednostkowym, do zmieniającej się lawinowo zmienności otoczenia. 1999 r. Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa. 2000 r. Społeczeństwo, w którym siła robocza składa się z pracowników informacyjnych (information workers), a informacja jest najważniejsza. 2001 r. Społeczeństwo Informacyjne możemy zdefiniować jako społeczeństwo, w którym informacja jest kluczowym elementem społeczno-ekonomicznej działalności i zmian Microsoft społeczeństwo nowoczesnego, wysoko rozwiniętego Państwa, w którym istnieje rozbudowana infrastruktura teleinformacyjna, która umożliwia społeczeństwu pełen dostęp do usług i informacji 2002 r. Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które się właśnie kształtuje, gdzie technologie gromadzenia i transmisji informacji i danych są powszechnie dostępne po niskich kosztach. Powszechnemu użyciu informacji i danych towarzyszą organizacyjne, komercyjne, społeczne i prawne zmiany, które głęboko zmieniają życie, pracę i społeczeństwo jako takie I wiele, wiele innych (kilkadziesiąt) 10
Społeczeństwo informacyjne Rozwój na świecie Rozwój społeczeństwa informacyjnego Świat Japonia plan Masudy USA rozwój telekomunikacji (Al Gore) UE raport Bengemanna Polska I Kongres Informatyki Polskiej, 1994 W strategii rozwoju Polski należy przyjąć, że teleinformatyka jest jednym z podstawowych czynników gospodarczego i społecznego rozwoju kraju Rozwój SI w Japonii Rozwój SI w Japonii Narodziny terminu joho shakai (Tadao Umesamo) Debata narodowa 1969 r. Zadania dla społeczeństwa - raport o rozwoju przemysłów przetwarzania informacji Duże inwestycje w przemysł elektroniczny Projekt Technopolis wynik obawy o kolejny kryzys paliwowy Zespół uwarunkowań oraz infrastruktury dla rozwoju (lokalnego) społeczeństwa wysokich technologii Porównywane do krzemowej doliny Przykład realizacji: Tsakuba kilkadziesiąt instytutów badawczych Japonia - plan Masudy Plan utworzenia społeczeństwa informacyjnego jako cel narodowy na rok 2000 Okres Cel Podmiot 1945-1950 Komputeryzacja nauki Kraj 1950-1970 Komputeryzacja zarządzania Organizacja 1970-1980 Komputeryzacja informacji społecznej Społeczeństwo 1980-2000 Komputeryzacja działań jednostkowych Jednostka ludzka Nieustanne podnoszenie kwalifikacji Upowszechnienie komputerów domowych Kształcenie informatyczne 11
Rozwój SI w USA 1979 r. Narodowa Akademia Nauk proklamowanie cywilizacji informacyjnej 1982 r. raport o nowych możliwościach i skutkach zmian dla Klubu Rzymskiego Lata 90 XX w. National Information Infrastructure Global Information Infrastructure (przedstawiona w 1994 r.) raport - Struktura Światowej Elektronicznej Gospodarki (1997 r.) Brak kompleksowego programu (odpowiednika planu Masudy) Szeroka swoboda telekomunikacyjna (idea superstrady) Siła amerykańskich spółek IT Rozwój SI w UE Francja 1978 r. raport (Alain Minc, Simon Nora) dla prezydenta Raport Martina Bengemanna,1994 r. Raport Europe and the Global Information Society. Recommendations to the European Council. dotyczył sytuacji krajów UE w kontekście rozpowszechniania się technik informacyjnych (porównania np. do USA) praca i nowe technologie krytykowany przez wielu polityków przyczynek do dyskusji nad ideą SI w Europie Liberalizacja rynku telekomunikacyjnego 1998 r. wzrost liczby usługodawców kilkukrotny (zarówno lokalnych jak i międzynarodowych) spadek cen np. połączeń telefonicznych Rozwój SI w UE European Policy Co-ordination for Academic and Industrial Research Networking data założenia 1995 r. początkowo finansowana z funduszy UE plany sześcioletnie 1995 2001 kwestie sieci telekomunikacyjnych 2001 2007 powszechny dostęp, bezpieczeństwo nowych technologii oparte o tzw. Memorandum of Understanding eeurope - Information Society for all data powstania inicjatywy: 1999/2000 r. główne zadanie: zmniejszenie przepaści między wsią a miastami (infrastruktura) cele strategiczne administracja, szkoły, przedsiębiorstwa oparte o społeczeństwo informacyjne wspieranie rozwoju technologii komunikacyjnych/informatycznych wzmocnienie spójności socjalnej Społeczeństwo informacyjne Rozwój w Polsce 12
Rozwój SI w Polsce Lata 80-te XX w. komputery = maszyna obliczeniowa ZETO zakłady elektronicznej techniki obliczeniowej wprowadzono nowe specjalizacje na studiach wyższych oddolna (indywidualna) popularyzacja komputerów pirackie oprogramowanie złagodzenie barier celnych Stan na rok 1989 znaczące braki w infrastrukturze telekomunikacyjnej wysokie koszty instalacji nowych terminali słabe nasycenie aparatami telefonicznymi długi okres oczekiwania na przyłącze Rozwój SI w Polsce Lata 90-te XX w. początek lat 90-tych sieć EARN European Academic Research Network Pierwsze połączenie z Kopenhagą (17.08.1990) Internet 17 sierpnia 1991 r. poczta elektroniczna wejście do Polski głównych graczy (Microsoft, Novell, IBM itd.) zaostrzenie przepisów o prawach autorskich rozwój lokalnych sieci teleinformatycznych brak ogólnopolskiej sieci teleinformatycznej utworzenie NASK początek budowy superstrady gwałtowny wzrost ilości publikacji i książek o tematyce informatycznej Rok 1995 opracowanie rządowego planu rozwoju do roku 2000 plan nieprecyzyjny, pozbawiony szczegółów Rozwój SI w Polsce Wrota Polski Wrota Polski 2003 r. zintegrowany system usług e-administracja Korzyści usprawnienie transakcji (ok. 0.5 mld rocznie) oszczędność pieniędzy szerszy dostęp do usług zwiększenie komfortu wyeliminowanie prostych błędów wyeliminowanie spaghetti informacyjnego Medium Internet SMS WAP Wybrane funkcje Podatek dochodowy od osób fizycznych Pośrednictwo pracy Proces obsługi ubezpieczeń społecznych dla osób fizycznych Proces zmiany zameldowania Proces obsługi dowodów osobistych Proces rejestracji/wyrejestrowania pojazdu Proces uzyskiwania pozwolenia na budowę/rozbiórkę Proces zgłoszenia zdarzenia na policję Proces uzyskania wymaganych dokumentów z urzędu stanu cywilnego Proces składania podania o przyjęcie na studia Proces umówienia wizyty lekarskiej Proces obsługi zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych Proces obsługi zasiłku dla poszukujących pracy Proces głosowania przez portal internetowy Proces rejestracji działalności gospodarczej Proces składania deklaracji PIT-11 przez Wrota Polski 13
Wrota Polski podatek dochodowy Wrota Polski podatek dochodowy Wrota Polski podatek dochodowy Wrota Polski podatek dochodowy 14
Wrota Polski podatek dochodowy Rozwój SI w Polsce Wybrane programy rozwoju/opracowania 1994 - Społeczeństwo informacyjne w Polsce. Wstęp do założeń polityki Państwa - Raport KRRiT 1996 Integracja europejska wobec wyzwań ery informacyjnej (postindustrialnej) raport z konferencji naukowej 1997 - Polska wobec wyzwań społeczeństwa informacyjnego: aksjologiczne i społeczne dylematy integracji z Unią Europejską 1998 Pakt na rzecz budowy Społeczeństwa Informacyjnego w Polsce - Kongres Informatyki Polskiej 1998 - Cele i kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce KBN i Min. Łączności 2000 - PIONIER: Polski Internet Optyczny KBN Strategia rozwoju Polski do roku 2020 epolska Plan działań na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce w latach 2001 2006 Min. Gospodarki 2003 - Diagnoza Społeczna 2003 (J. Czapiński, T. Panek) 2003 - Narodowa Strategia Rozwoju Dostępu Szerokopasmowego do Internetu na lata 2004 2006 Min Infrastruktury + Min. Nauki i Informatyzacji 2005 - Strategia Państwa Polskiego w dziedzinie mediów elektronicznych na lata 2005 2020 raporty instytucji niepublicznych np. InfoVide J.S. Nowak, R. Nowak, J. Grabara SPOŁECZEŃSTWO INFORMACYJNE W POLSCE PRZEGLĄD PROGRAMÓW ROZWOJU 1995 2005 Rozwój SI w Polsce Rozwój SI w Polsce Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Osie priorytetowe Badania i rozwój nowoczesnych technologii Kapitał dla innowacji Inwestycja w innowacyjne przedsięwzięcia Dyfuzja innowacji Polska gospodarka na rynku międzynarodowym Społeczeństwo informacyjne - zwiększenie innowacyjności gospodarki Główne cele zachęcenie firm do: wdrażania nowych rozwiązań transferu technologii z nauki do biznesu i z biznesu do biznesu zakup wyników prac badawczo-rozwojowych wdrożenie/realizacja wyników badań naukowych http://www.poig.gov.pl/ 15
Rozwój SI w Polsce Rozwój SI w Polsce Inne programy PARP Program Kapitał Ludzki Główny cel: rozwój kadr nowoczesnej gospodarki Przykłady: szkolenia, studia podyplomowe dla pracowników przedsiębiorstw, e- learning Program Rozwój Polski Wschodniej Główny cel: nowoczesne regiony oparte na bogatej tradycji Przykłady: rozwój sieci internetowej Ogólnie: poprawa infrastruktury województw Problemy (współcześnie) Opóźnienia we wdrażaniu systemów informatycznych Analfabetyzm cyfrowy ponad połowa osób po 40- tym roku życia e-wykluczeni Aktualne kierunki rozwoju rozbudowa sieci internetowej powszechny dostęp do informacji kształcenie ustawiczne Rozwój SI w Polsce - statystyki Rozwój SI w Polsce - statystyki 16
Rozwój SI w Polsce - statystyki Rozwój SI w Polsce - statystyki Rozwój SI w Polsce - statystyki Społeczeństwo informacyjne Zagrożenia 17
Społeczeństwo informacyjne - zagrożenia Społeczeństwo informacyjne - zagrożenia Wybrane dwie skrajne ścieżki rozwoju Wariant pesymistyczny Wizja Orwella Społeczeństwo indywidualności Wariant optymistyczny Brak konieczności pracy Nadmiar wolnego czasu Rozwój osobowości Wielki brat patrzy Potrzeby informacyjne państwa np. rejestry bezrobotnych, dane policyjne itp. ogromne bazy danych ścisła kontrola dostępu do danych najsłabszym ogniwem czynnik ludzki Potrzeby informacyjne przedsiębiorstwa Systemy produkcyjne Systemy zarządzania Kontakt z klientem Portret psychologiczny klienta Kampanie marketingowe Wniosek: więcej = lepiej (dla firmy) Społeczeństwo informacyjne - zagrożenia Społeczeństwo informacyjne - zagrożenia Możliwość utraty poufności informacji Alienacja społeczna Monopol na informację Ingerencja w prywatność obywateli Walka informacyjna Szpiegostwo technologiczne Wojna cybernetyczna (np. wirus atakujący instalacje nuklearne) Przestępczość komputerowa Wirusy, trojany Botnety kierowane przez małe grupy ludzi Problem udostępniania danych GIODO dostosowanie prawa (proces ciągły) sondaże: ponad 80% świadoma konieczności ochrony prywatności (wynik zbyt optymistyczny) Serwisy społecznościowe świadome udostępnianie udostępnianie przez niepełnoletnie osoby usuwanie danych gromadzenie danych przez zewnętrzne podmioty (np. przez API) Pracodawcy a serwisy społecznościowe blokowanie (całkowite lub w godzinach pracy) obawy przez infekcjami, utratą danych, upublicznieniem poufnych informacji, mniejszą wydajnością pracowników, obciążeniem sieci (np. youtube) 18
Społeczeństwo informacyjne - zagrożenia Pracodawcy a serwisy społecznościowe Zagrożenia dla pracodawcy infekcje typu maleware itp. utrata danych upublicznienie poufnych informacji mniejszą wydajność pracowników zwiększone obciążenie sieci komunikacyjnej (np. youtube) Blokowanie domen całkowite tylko w godzinach pracy brak blokad tylko dla wybranych pracowników Społeczeństwo informacyjne E-zastosowania E-ekologia E-biuro Technologie systemy monitorowania środowiska mapy cyfrowe zaawansowana analiza danych (np. wykrywanie kolokacji przestrzennych) Oczekiwane korzyści ochrona środowiska w skali międzynarodowej zapobieganie katastrofom wczesne ostrzeganie likwidacja skutków katastrof symulacje postęp badań naukowych więcej dostępnych danych E-meteorologia? źródło: wikimedia commons Technologie Nowoczesne centrale telefoniczne PABX Private Automatic Branch Exchange Poczta głosowa (nagrane komunikaty) Pakiety biurowe (MS Office, IBM Lotus, OpenOffice/LibreOffice) Poczta elektroniczna Bazy danych Dokumenty elektroniczne Oczekiwane korzyści Spójność wiedzy Bezpieczeństwo danych Kontrola dostępu Globalna sieć powiązań Źródło: www.wikipedia.org 19
E-praca/Telepraca E-praca/Telepraca Technologie Szybkie sieci komputerowe Zdalny dostęp (pulpit/www/aplikacje) Systemy wielodostępne Systemy zarządzające współbieżną edycją Oczekiwane korzyści Lepsza wydajność Brak ograniczeń komunikacyjnych (w tradycyjnym sensie np. odległość, korki) Zmniejszenie kosztów (brak/ograniczona powierzchnia biurowa) Dostęp do specjalistów Możliwość współpracy specjalistów Zmniejszenie wydatków na pracowników (zasięg globalny) Dla pracownika możliwość pracy przy wielu projektach, nieregulowany czas pracy Oczekiwane korzyści c.d. aktywizacja ludzi z niepełnosprawnościami, samotnych rodziców więcej czasu na wypoczynek/kształcenie pracownika możliwość szybkiego reagowania w sytuacjach awaryjnych (np. administratorzy) Miejsce wykonywania pracy: biuro osobiste dom, kawiarenka internetowa, pokój hotelowy itp. biuro satelitarne pomieszczenia biurowe zlokalizowane z dala od centrów miast lokalne centrum biurowe zbiór pomieszczeń biurowych dla różnych firm, wyposażony we wszelkie udogodnienia, strefy rozrywki, bufet itp. E-rekrutacja E-Transakcje/e-pieniądze Oczekiwane korzyści oszczędność czasu wygoda przetwarzania ofert (przeglądanie, wyszukiwanie) większa liczba ofert wykorzystanie szybkich środków komunikacji (e-mail, sms) oszczędność pieniędzy automatyczne systemy rekrutacji (pre-rekrutacji) Zagrożenia masowość oferty z masowości wynika problem selekcji Źródło: www.pyton.pl Pieniądz bezwartościowy papier? podobny do czeku zastępowany pieniądzem elektronicznym Pieniądz plastikowy od lat 60-tych XX w. początkowo tylko dla banków potem dla instytucji, klientów indywidualnych EFT Electronic Fund Transfering Ograniczenie liczby transakcji międzybankowych 20
Transakcje elektroniczne E-nauka Oczekiwania wzrost jakości i szybkości usług łatwość dostępu do informacji pełniejsze statystyki kontrola skarbowa globalizacja rynku automatyzacja rozliczeń Zagrożenia możliwość oszustwa spekulacja koszty narzucone przez instytucje finansowe uzależnienie od działania sieci teleinformatycznych bezpieczeństwo danych (nieautoryzowany dostęp) Technologie Publikacje cyfrowe Wyszukiwarki naukowe Oczekiwania łatwość dostępu szybka propagacja wiedzy lepsza ocena naukowców mniejsze koszty dostępu do artykułów rozbudowana współpraca interdyscyplinarność Zagrożenia łatwość plagiatowania obniżenie poziomu artykułów (łatwość publikowania) potężna wiedza niewłaściwe ręce E-szkolnictwo E-szkolnictwo Technologie Cyfrowe źródła danych np. encyklopedie, słowniki on-line Doomsday Book łatwość dostępu, szybkość wyszukiwania niski koszt* Audiowizualne pomoce dydaktyczne projektor e-tablica Symulacje np. fizyka cieczy redukcja kosztów, dla każdego Tutoriale, programy edukacyjne Automatyczna weryfikacja wiedzy Interaktywne personalizowane Implementacja mnemotechnik Oczekiwania mniejsze dla ucznia/studenta (większe dla twórcy) umożliwienie kształcenia ustawicznego (idea SI) indywidualizm materiały dydaktyczne opracowane przez specjalistów Zagrożenia wtórny analfabetyzm (brak zrozumienia) analfabetyzm matematyczny pokolenie oglądających zanik wyobraźni plagiaty brak samodzielności uczenie tradycyjne czy e-learning umasowienie kształcenia (platformy e-learningowe) łatwość publikowania materiałów dydaktycznych zagrożeniem ich jakości Poprzednio niespełnione oczekiwania Radio nauka języków Telewizja edukacja w domu Magnetofon /walkman nauka w każdym miejscu 21
E-medycyna E-armia Technologie obrazowanie trójwymiarowe rezonans magnetyczny systemy ekspertowe precyzyjne roboty Oczekiwania łatwość konsultacji leczenie zdalne operacje nadzorowane przez rozproszone zespoły lekarzy zwiększona precyzja operacji komputerowo wspomagana diagnostyka Zagrożenia dostęp do danych wrażliwych możliwość sabotażu awaria sprzętowa (np. robota operującego) Technologie precyzyjnie naprowadzane pociski bezzałogowe samoloty bomby niszczące systemy elektroniczne Samoloty bezzałogowe i bez sterowania zdalnego Oczekiwania ochrona życia ludzkiego Precyzyjne eliminowanie zagrożenia Zagrożenia Skynet? E-armia E-biblioteka USA 2007/2009 r. CYBERCOM 9ec4c12949a4f31474f299058ce2b22a nadzór NSA Cel: ochrona przed cyberatakiem infrastruktury wojskowej Korea Pd. 2009 r. Cyber Warfare Korea Płn. 2009 r. Cyber Warfare Unit Oficjalne prace nad utworzeniem cyber-jednostek: Wielka Brytania Chiny Rosja? "Nie każda prawda jest dla każdych uszów, nie wszystkie kłamstwa będą rozpoznane przez pobożne duszyczki - powieść Imię róży Klasyczna biblioteka świątynia wiedzy lawinowy przyrost publikacji zwykłe katalogi niepraktyczne Nowoczesna biblioteka może być wspomagana komputerowo w pełni cyfrowa Biblioteka cyfrowa bez książek, koncepcja e-książki duże koszty największa wygoda(? Tablety, czytniki książek ) symulacja zużycia e-publikacji (analogia do książki tradycyjnej) 22
E-biblioteka E-biblioteka Bardziej czytelnie niż wypożyczalnie Digitalizacja zbiorów Zabezpieczenie dziedzictwa kultury Wzrost publikacji born digital Standardy wymiany informacji (katalogi) E-administracja - programy E-administracja Niektóre aktualne projekty (rządowe) Platforma Lokalizacyjno - Informacyjna z Centralną Bazą Danych (PLI CBD) Informatyzacja wydziałów ksiąg wieczystych pl.id - polska ID karta epuap 2 Ogólnopolska sieć teleinformatyczna na potrzeby obsługi numeru alarmowego 112 System Informacyjny Statystyki Publicznej (SISP) Geoportal 2 Platforma Usług Elektronicznych dla klientów ZUS Emp@tia - Platforma komunikacyjna obszaru zabezpieczenia społecznego e-deklaracje 2 e-rejestracja e-podatki Program e - Cło Konsolidacja i centralizacja systemów centralnych i podatkowych Platforma udostępniania on-line przedsiębiorcom usług i zasobów cyfrowych rejestrów medycznych http://cpi.mswia.gov.pl/portal/cpi/ http://epuap.gov.pl/wps/portal/ 23
E-Policja Programy PCSS Wybrane, planowane usługi e-zażalenia e-licencje (np. detektywa) e-skargi e-pozwolenia na broń Kioski elektroniczne z dostępem do serwisu Centralny rejestr zdarzeń Miejski Informator Multimedialny (od 1995 r.) formularze dla mieszkańców transmisja z obrad rady miasta Telewizja Interaktywna itvp Polski Portal Edukacyjny Interkl@sa Platforma wymiany informacji dla uczniów i nauczycieli Wielkopolskie Centrum Telemedycyny telekonsultacje teleedukacja System rekrutacji elektronicznej do szkół i przedszkoli Rewolucja 2.0 Rewolucja 2.0 Błyskawiczny przekaz informacji Serwisy mikroblogowe i społecznościowe Blokada sieci/usług np. Twitter i LinkedIn w Chinach wyłączenie sieci w Egipcie (5 dni) Iskra zapalna rewolucji Egipt: facebook Event: "The Day of the Revolution Against Torture, Poverty, Corruption and Unemployment." 24
Rewolucja 2.0 Inne e- Muammar K. E-logistyka E-szkolenia E-handel E-finanse E-makler E-ubezpieczenia E-bezpieczeństwo E-? Podsumowanie Pytania? homo communicans Brak precyzyjnej definicji SI Rozwój SI stymulowany: od dołu od góry Narodowe programy wspierania rozwoju SI E-zastosowania moda czy kolejny krok w drodze do SI? 25