SYSTEMY KONTROLI WEJŚCIA NA STADIONY I HALE SPORTOWE PODSTAWOWE INFORMACJE JAN MUCHA 2008
Wprowadzenie Systemy kontroli wejścia na obiekty sportowo-widowiskowe jakimi są stadiony spełniają bardzo ważną rolę w zakresie ogólnie rozumianego bezpieczeństwa publicznego. Systemy te równocześnie pełnią wiele innych funkcji z pożytkiem dla uczestników i organizatorów imprez masowych organizowanych na w/w obiektach, a także dla służb porządkowych tj. Policji, Straży Pożarnej i innych podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Systemy kontroli wejścia składają się z urządzeń regulujących ruch osobowy na wejściu do obiektu (tzw. kołowrotki, bramki obrotowe), elektronicznego systemu wejścia (tj. odpowiednie czytniki kart, biletów, dokumentów tożsamości wraz z systemem informatycznym obsługującym działanie tych urządzeń). Kołowrotki jako składnik systemu kontroli wejścia nie jest rozwiązaniem współczesnym. Już w poprzednich wiekach stosowano te urządzenia w obiektach gdzie wymagana była ścisła kontrola ruchu osobowego. Na zdjęciu pokazany jest kołowrót który był stosowany w 19 wieku w Angli. Systemy kontroli wejścia ewoluują wraz z rozwojem techniki, a w szczególności elektroniki i informatyki. Państwa, które przykładają dużą wagę do bezpieczeństwa publicznego związanego z ryzykami przy organizacji imprez masowych na obiektach sportowych wprowadziły odpowiednie regulacje prawne w celu określenia wymagań stawianych w/w systemom. Wymagania te mają na celu głównie zapewnienie przez organizatora imprezy na obiekcie sportowym jak najwyższego stopnia bezpieczeństwa. Przykładami gdzie osiągnięto duże sukcesy w tej dziedzinie są np. Wielka Brytania.
Stosowanie systemów kontroli wejścia w Polsce nie jest jeszcze odpowiednio unormowane. Zainteresowani stosowaniem systemów inwestorzy (tj. kluby sportowe, właściciele obiektów, organizatorzy imprez masowych) wyposażają obiekty w systemy, które spełniają jedynie ich potrzeby ekonomiczne i techniczne (tj. np. kontrola i usprawnienie sprzedaży biletów, zmniejszenie nakładów na służby porządkowe). Jednostki te nie analizują wielu aspektów, które mogą spowodować zwiększenie bezpieczeństwa na i poza obiektem, a co za tym idzie także i oszczędności w odpowiednich budżetach np. Służb Policji, jednostek samorządowych odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Niniejsze publikacja ma na celu przedstawienie i analizę podstawowych funkcji systemów kontroli wejścia, które mogą przyczynić się do znacznego zwiększenia bezpieczeństwa na stadionach, a które wykraczają poza obszar zainteresowania Inwestora. Obecny stan prawny Nadrzędnym aktem nad uregulowaniami poszczególnych Państw będących członkami Unii Europejskiej dotyczącym bezpieczeństwa na obiektach sportowych jest Konwencja Rady Europy nr 120 w sprawie przemocy i ekscesów widzów w czasie imprez sportowych, a w szczególności meczów piłki nożnej sporządzona w Strasburgu 19 sierpnia 1985 roku. Konwencja ta określa zasady współpracy i wspólne działania w celu zapobiegania i kontrolowania aktów przemocy i wybryków widzów w czasie imprez sportowych. Szczególny nacisk Konwencja kładzie na kontrolę nad tłumem, która powinna odbywać się m.in. przez oddzielenie od siebie rywalizujących ze sobą grup kibiców, ścisłą kontrolę dostępu, uwzględnienie niezbędnych barier tj. m.in. bram obrotowych i parkanów (ogrodzeń), które to umożliwiają zwiększenie bezpieczeństwa osób uczestniczących w imprezie, służb porządkowych, policji i innych służb obsługujących imprezę sportową. W/w konwencja określa zakres podstawowych wymogów jakie powinien spełniać każdy obiekt, na którym odbywają się imprezy sportowe, które w większości przypadków są równocześnie imprezami masowymi.polska podpisała konwencję 8 grudnia 1994r, ratyfikowała 21 kwietnia 1995 r. uznając wszystkie opisane w niej postanowienia.
Jendym z punktów konwencji jest koordynacja działań na płaszczyźnie wewnętrznej, w brzmieniu: Strony będą koordynować politykę i działania podejmowane przez organy rządowe i inne instytucje publiczne, w niezbędnych wypadkach poprzez utworzenie stosownego organu koordynującego, dla zapobieżenia aktom przemocy i wybrykom widzów. Zasady organizacji imprez masowych zostały uregulowane w ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 roku o bezpieczeństwie imprez masowych. Większość imprez masowych spełniających warunki ustawy stwarza pewną sytuację prawną podmiotu będącego organizatorem tej imprezy. Jest on zobowiązany do zapewniania bezpieczeństwa osobom obecnym na imprezie oraz porządku podczas jej trwania. Organizator odpowiada za rzeczywiste szkody jakie poniosła Policja, Państwowa Straż Pożarna i inne jednostki ochrony przeciwpożarowej oraz służby zdrowia, w związku z ich działaniem w miejscu i w czasie odbywania się imprezy. W celu spełnienia obowiązków wynikających z ustawy organizator otrzymuje pewne uprawnienia. Uprawnieniami tymi są: 1. Możliwość sprawdzania uprawnień osób do przebywania na imprezie masowej. 2. Możliwość legitymowanie osób w celu ustalenia ich tożsamości. 3. Możliwość przeglądanie zawartości bagaży, odzieży osób. 4. Możliwość ujęcie, w celu niezwłocznego przekazania Policji, osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także chronionego mienia. Nowy projekt ustawy [komentarz]
Podstawowe funkcje systemu System kontroli wejścia na stadionach i obiektach sportowych gdzie odbywają się imprezy masowe powinien posiadać m.in. poniżej określone funkcje: REGULACJA PRZEPUSTOWOŚCI RUCHU OSOBOWEGO System przez stosowane rozwiązania powinien umożliwiać regulowanie przepustowością wejścia tj. możliwość blokady wejść przez kołowrotki lub spowolnienie przechodzenia. Ważna funkcja związana z koniecznością zapewnienia służbom porządkowym warunków do rzetelnego wylegitymowania osób wchodzących, przeglądnięcia zawartości ich bagaży, odzieży. System powinien umożliwiać operatorowi zablokowania i odblokowania urządzenia/urządzeń (kołowrotków) przez zastosowanie odpowiedniego sterownika zabezpieczonego kluczem umiejscowionego na konstrukcji kołowrotka od strony strefy zamkniętej w miejscu gdzie znajduje się stanowisko operatora urządzenia tj. Sterownik ten powinien być niedostępny dla osób nieupoważnionych. SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA SYSTEMU KONTROLI WEJŚCIA Funkcja ta określa ilość osób w ciągu godziny, która powinna w normalnych warunkach pracy systemu wejść na obiekt tj. do strefy chronionej. Optymalny czas wejścia wszystkich osób na obiekt powinien trwać nie dłużej niż 1,5 godzina. Przyjmuje się że pojedyncze przejście w kołowrocie sterowanym systemem elektronicznym powinno umożliwić ruch osobowy o przepustowości 500 osób na godzinę. SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA URZĄDZEŃ REGULUJĄCYCH RUCH OSOBOWY (TZW. KOŁOWROTKI) Funkcja ta powinna charakteryzować się kilkoma podstawowymi cechami parametrami:
1. Rotor kołowrotka powinien być wyposażony w 4 skrzydła konstrukcyjne tworzące 4 sekcje przejścia o szerokości przejścia 58-60 cm (wymiar uwzględniający cechy antropometryczne według normy PN-EN 547-2 oraz warunek uniemożliwienia swobodnego wejścia dwóch osób w jednej sekcji przejścia). 2. Układ blokujący rotor kołowrotka powinien po otrzymaniu sygnału do odblokowania odblokowywać się elektromechanicznie gdy na rotor działa moment do 350 Nm, będący wynikiem naporu użytkownika/tłumu na skrzydło rotora. 3. Rotor bramy powinien samoczynnie zatrzymywać się w swych spoczynkowych położeniach, bez nadmiernych uderzeń tj. np. poprzez wyhamowywanie elektromechaniczne. 4. Rotor powinien być oddzielony od napędu mechanizmu sprzęgłem bezpieczeństwa, które zabezpiecza osobę przechodzącą przed naporem skrzydła rotora z momentem większym niż 35 Nm (wartość umożliwiająca dopasowania ruchu obrotowego rotora urządzenia do indywidualnych potrzeb i możliwości osoby przechodzącej). 5. Sprzęgło bezpieczeństwa powinno umożliwiać zatrzymanie przez osobę przechodzącą ruchu rotora w każdym położeniu bez nadmiernego wysiłku tj przy użyciu momentu o wartości nie większej niż 35 Nm. (wartość umożliwiająca dopasowania ruchu obrotowego rotora urządzenia do indywidualnych potrzeb i możliwości osoby przechodzącej). 6. Urządzenie powinno posiadać blokadę uniemożliwiającą osobie, która weszła do strefy zamkniętej wyjście z niej bez upoważnienia. Parametr ważny dla celów jednoznacznego określenia naruszenia przez osobę nałożonego przez sąd środka karnego tzw. zakazu stadionowego (zaleca się stosowanie blokady w przypadku gdy osoba przechodząca wywoła ruch rotora maksymalnie 30 stopni). Blokada powinna wytrzymać moment obrotowy na rotorze do minimum 600 Nm tj. w przypadku przyłożenia siły w celu sforsowania blokady.
WŁAŚCIWA KONSTRUKCJA URZĄDZEŃ SYSTEMU Powinna uwzględniać bezpieczeństwo osób wchodzących, operatorów. Należy zwrócić uwagę na bardzo ważny aspekt psychologiczny, gdzie służby porządkowe są odgrodzone od tłumu urządzeniami (kołowrotkami) o odpowiedniej trwałości i budzącej respekt konstrukcji. Sytuacja ta zmniejsza negatywny wpływ zachowania tłumu na służby porządkowe (np. pośpieszne i niestaranne weryfikowanie osób wchodzących jak i ich bagaży). Tworzy się poczucie większego bezpieczeństwa ze strony uczestników imprezy oraz służb porządkowych (co przekłada się na staranniejsze wykonywanie przez nich swoich obowiązków). 1. Konstrukcja kołowrotków jak i wszystkich ich elementów składowych stałych czy też ruchomych jak również zamocowań były właściwej konstrukcji, z odpowiedniego materiału o należytej wytrzymałości i trwałości. 2. Konstrukcja kołowrotków jak i jej elementy składowe, wliczając w to elementy mocujące bramy do podłoża powinny być tak zaprojektowane, aby żadna część kołowrotka nie została trwale odkształcona podczas normalnego użytkowania urządzenia i uwzględniała zwiększone siły, które mogą wystąpić przy oddziaływaniu tłumu na urządzenie. WYGRODZENIE STREF ZAMKNIĘTYCH Funkcja ta ma bardzo ważne znaczenie dla bezpieczeństwa. Urządzenia jakimi są kołowrotki wraz z ogrodzeniem powinny wygradzać strefy w taki sposób aby uniemożliwić swobodne przedostanie się osób nieupoważnionych do strefy zamkniętej. Funkcja ta zostanie spełniona jeżeli urządzenie będzie spełniało odpowiednie wymagania stawiane wygrodzeniom. Powszechnie na stadionach stosuje się kołowrotki zabudowujące przejście do wysokości 2,40 m w terenie otwartym.
SPRAWNOŚĆ DZIAŁANIA ELEKTRONICZNEGO SYSTEMU WEJŚCIA Funkcja ta powinna charakteryzować się kilkoma podstawowymi parametrami: 1. Sprawne weryfikowanie przepustek (np. biletów, kart i innych dokumentów) tzn. w czasie do 2 sekund od momentu umieszczenia przepustki w miejscu do odczytu elektronicznego. 2. Sprawne sterowanie urządzeniami kontroli wejścia (kołowrotkami) tzn. niezwłoczne wysyłanie sygnałów sterujących oraz weryfikacja sygnałów z kołowrotu tj. przejścia osoby wchodzącej (wykonania ruchu obrotowego przez rotor). 3. Sprawną rejestrację obrazu wideo z przejścia (rejestracja wizerunku osoby wchodzącej w momencie gdy blokada kołowrotu uniemożliwia jej wycofanie się z wejścia do strefy zamkniętej obiektu). System powinien umożliwiać podgląd obrazu z dowolnego okresu bez przerywania procesu zapisu obrazu wideo. WERYFIKACJA OSÓB, WOBEC KTÓRYCH ZOSTAŁO WYDANE ORZECZENIE SĄDOWE ZAKAZUJĄCE WSTĘPU NA IMPREZĘ MASOWĄ System powinien stwarzać możliwość weryfikacji osób, wobec których zostało wydane orzeczenie sądowe zakazujące wstępu na imprezę masową, zobowiązujące do powstrzymywania się od przebywania w miejscach przeprowadzenia imprez masowych (Art. 17 pkt 1 par.1 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych). REJESTRACJI OBRAZU POSTACI OSOBY WCHODZĄCEJ ORAZ JEJ DANYCH OSOBOWYCH Funkcja ta ma umożliwić identyfikację osób dla celów działań operacyjnych odpowiednich jednostek tj. np. dla celów ustalenia sprawców szkody.
Podsumowanie Przy stosowaniu systemów kontroli wejścia na stadionach i obiektach sportowych należy zwrócić uwagę na infrastrukturę, która ma stwarzać odpowiednie warunki pracy dla systemu m.in.: 1. Drogi dojścia do wejść na obiekt powinny uwzględniać przewidywane natężenie ruchu i być właściwie oświetlone. 2. Przy każdym ciągu wejść w kołowrotkach od strony strefy zamkniętej powinien istnieć odpowiedniej powierzchni wygrodzony bufor przeznaczony do wykonywania czynności kontrolnych przez służby porządkowe. 3. Kołowrotków nie należy instalować pod drzewami lub innymi obiektami stanowiącymi ułatwienie dla osób nieupoważnionych do wdarcia się do strefy kontrolowanej. 4. Wejścia na obiekt zabudowane kołowrotkami nie mogą stanowić dróg ewakuacyjnych w rozumieniu odpowiednich przepisów przeciwpożarowych. 5. Ogrodzenie zewnętrzne o wysokości 2,50 m w terenie otwartym. Wykonanych z elementów stałych wykluczając druty kolczaste, żylety, oraz elemety wywołujące agresję u kibiców. Niniejsza publikacja nie wyczerpuje całkowicie tematyki związanej z funkcjonalnością i parametrami jakimi powinny charakteryzować się systemy kontroli wejścia na stadiony i obiekty sportowe. Publikacja ta ma na celu zwrócenia uwagi na podstawowe funkcje i parametry jakie powinien spełniać system w celu: 1. Zminimalizowania problemu tworzenia się zatorów przed wejściami do stref zamkniętych. 2. Zwiększenia bezpieczeństwa uczestników imprezy masowej oraz obsługujących ją służb. 3. Zwiększenie dokładności i rzetelności weryfikacji osób chcących uczestniczyć w imprezie masowej.