wszyscy wiedzą, że istnieje, ale nikt nie wie co to jest Bruno Roelants Praga 2002 1
Ekonomia społeczna? ekonomia solidarności ekonomia obywatelska jako sektor w wymiarze instytucjonalno prawnym jako metodę działania polegającą na osiąganiu celów społecznych metodami gospodarczymi 2
Ekonomia społeczna EKONOMIA SPOŁECZNA tradycyjnie rozumiany biznes nadrzędność celów społecznych, które realizowane są ekonomicznymi metodami. Ekonomia Społeczna szansą na rozwój Dolnego Śląska kampania informacyjno promocyjna. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3
Cechy podmiotów ekonomii społecznej: pierwszeństwo celów indywidualnych i społecznych ponad zyskiem, otwarte i dobrowolne członkostwo, demokratyczna kontrola członków, połączenie potrzeb członków i potrzeb ogólnych, obrona i realizacja wartości solidarności i odpowiedzialności, autonomiczne zarządzanie i niezależność od władz publicznych. 4
Funkcje ekonomii społecznej: 5
Instytucje ekonomii społecznej. W ramach ekonomii społecznej wyodrębnić można zbiór instytucji nazywany: przedsiębiorstwami społecznymi. W Polsce można wyróżnić zasadniczo 4 podstawowe typy pojawiania się przedsiębiorstw społecznych: Instytucje starej ekonomii społecznej. Instytucje III sektora. Nowe instytucje ekonomii społecznej. Instytucje hybrydowe. 6
Instytucje starej ekonomii społecznej Są to spółdzielnie, które włączają się w dostarczanie dóbr wykraczających poza zaspakajanie potrzeb i interesów własnych członków. W Polsce liczbę aktywnych spółdzielni szacuje się na ok. 12 tysięcy podmiotów. Są to: Spółdzielnie mieszkaniowe 5 tys. Spółdzielnie pracy 1,3 tys. Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne - 1,1tys. Inne spółdzielnie rolnicze - 2,5 tys. Banki spółdzielcze i Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo - Kredytowe 800 w tym 118 SKOK. 7
Instytucje III sektora Nie wszystkie organizacje pozarządowe są przedsiębiorstwami społecznymi. Do podmiotów III sektora działających w obszarze ekonomii społecznej zalicza się stowarzyszenia i fundacje, które w swoich działaniach używają instrumentów ekonomicznych do realizacji celów społecznych. Odsetek przedsiębiorców społecznych w środowisku tradycyjnie rozumianego III sektora można szacować na ok. 18 %. Co 5 organizacja pozarządowa, w swoich działaniach, używa instrumentów ekonomicznych do realizacji celów społecznych. 8
Nowe instytucje ekonomii społecznej Spółdzielnie socjalne (pojęcie wprowadzone ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy). Spółdzielnie socjalne są formą prawną, która ma umożliwić członkom powrót do uregulowanego życia społecznego i na rynek pracy. Zakładane przez osoby z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym np. osoby bezrobotne, niepełnosprawne, uchodźców, byłych więźniów. Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa, w oparciu o osobistą pracę członków. 9
Nowe instytucje ekonomii społecznej c.d. Zakłady Aktywności Zawodowej ZAZ tworzy się w celu zatrudnienia osób niepełnosprawnych i przygotowania ich do życia w otwartym środowisku. ZAZ nie jest samodzielną formą prawną jest finansowo i organizacyjnie wydzieloną jednostką. Podmioty te mogą być tworzone przez jednostki i organizacje, których statutowym zadaniem jest rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych. ZAZ działa w sferze zatrudnienia wspieranego pomocy osobom niepełnosprawnym na rynku pracy. 10
Nowe instytucje ekonomii społecznej c.d. Centra Integracji Społecznej oraz Kluby Integracji Społecznej Powołane zostały przepisami ustawy o zatrudnieniu socjalnym w 2003 r. CIS-y mogą być zakładane przez sektor publiczny, a także organizacje pozarządowe. Mają na celu reintegrację zawodową i społeczną osób zagrożonych wykluczeniem do wejścia na otwarty rynek pracy. Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych Ubezpiecza swoich członków na zasadzie wzajemności. TUW nie jest nastawione na zysk, a swoim członkom oferuje tanią ochronę ubezpieczeniową w zamian za składki członkowskie pokrywające jedynie wypłacone świadczenie i koszty działalności. 11
Nowe instytucje ekonomii społecznej c.d. Warsztaty Terapii Zajęciowej. Są wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówką (nieoddzielną osobą prawną), stwarzającą osobom niepełnosprawnym, niezdolnym do podjęcia pracy, możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej. WTZ mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia i inne podmioty. WTZ bywa traktowany jako podmiot ekonomii społecznej. Ustawodawca dopuszcza istnienie w WTZ dochodu ze sprzedaży produktów i usług wykonanych podczas zajęć, jednakże zgodnie z przepisami, działalność WTZ ma charakter niezarobkowy. 12
Instytucje hybrydowe. Są to przedsięwzięcia ekonomii społecznej, których w ogóle nie można wyodrębnić w kategoriach podmiotowych. Do tej grupy można zaliczyć przedsięwzięcia, które mogą działać w formie różnego rodzaju partnerstw lub charakter ich działalności realizuje cele społeczne. Takie przedsięwzięcia mogą funkcjonować zarówno w formie wyodrębnionych podmiotów prawnych (np. związków stowarzyszeń czy spółdzielni osób prawnych) lub w oparciu o sformalizowane porozumienia. 13
Ekonomia społeczna w liczbach Nazwa podmiotu Liczba podmiotów w Polsce Liczba podmiotów na Dolnym Śląsku Liczba zatrudnionych w Polsce organizacje pozarządowe ok. 78 tys. ok. 6000 ok. 65 tys. spółdzielnie ok. 13 tys. 96 ok. 500 tys., spółdzielnie socjalne 197 15 ok. 1000 CIS 55 3 ponad 500 ZAZ 51 4 ok. 2500 TUW 9 500 WTZ 643 40 ok. 6700 14
Ekonomia społeczna w liczbach Przyjmuje się że na terenie UE działa łącznie około 1 mln różnych podmiotów ekonomii społecznej, wytwarzających ok. 10 % PKB w Europie. 11 mln miejsc pracy (ok. 6% rynku pracy). 15
Co oferuje ekonomia społeczna w praktyce? usługi opiekuńcze; szkolenia specjalistyczne; rękodzielnictwo, wyroby ceramiczne, stolarskie, poligraficzne; usługi informatyczne; usługi techniczne np. utrzymywanie zieleni miejskiej, prace porządkowe, segregacja i utylizacja odpadów; obsługa hotelowa i cateringowa; usługi turystyczne; działalność produkcyjną np. prowadzenie sadu oraz hodowla zwierząt. 16
Dlaczego warto wspierać ES? Dlatego, że: daje szansę na porzucenie pozycji osoby zależnej od pomocy innych, pozwala na włączenie obywateli w działania na rzecz rozwiązywania problemów społecznych, daje niezależność ekonomiczną, pomaga w efektywniejszym realizowaniu zadań publicznych,
Dlaczego warto wspierać ES? Dlatego, że: daje szansę na podniesienie jakości świadczonych usług, zmniejsza się problem bezrobocia, przejmuje częściowo odpowiedzialność za rozwiązywanie najtrudniejszych zagadnień związanych z wykluczeniem społecznym.
Na jakie wsparcie merytoryczne mogą liczyć podmioty ekonomii społecznej na Dolnym Śląsku w latach 2009-2011? Obecnie na Dolnym Śląsku realizowanych jest 6 projektów dofinansowanych z Europejskiego Funduszu Europejskiego w ramach Poddziałania 7.2.2 Wsparcie Ekonomii Społecznej.
Rozwój ekonomii społecznej na Dolnym Śląsku Wałbrzych nia Inicjatyw Pozarządowych 2011 ii społecznej, osoby fizyczne ające uzyskanie wiedzy łożenia orze ekonomii społecznej, ecz rozwoju ekonomii społecznej,
Ekonomia Społeczna szansą na rozwój Dolnego Śląska" kampania informacyjno-promocyjna Lider: Dolnośląska Federacja Organizacji Pozarządowych Partner: Fundacja Rozwoju Ekonomii Społecznej Okres realizacji: maj 2009 luty 2011 Cel ogólny: promocja i upowszechnienie wiedzy z zakresu ekonomii społecznej poprzez wzmacnianie podmiotów wspierających i realizujących usługi w zakresie ekonomii społecznej (ES). Adresaci projektu: - osoby fizyczne zainteresowane tematyką ekonomii społecznej, - przedstawiciele instytucji rynku pracy, pomocy i integracji społecznej, - przedstawiciele samorządu lokalnego, instytucji publicznych oraz organizacji pozarządowych.
Formy wsparcia - działania: Ekonomia Społeczna szansą na rozwój Dolnego Śląska" kampania informacyjno-promocyjna o Spotkania informacyjne na terenie Dolnego Śląska, które będą się odbywały przez cały okres trwania projektu od maja 2009 do lutego 2011 (odbyło się już 14 tego typu spotkań). o Biuro Informacji, Promocji i Zatrudnienia w sektorze ES, będzie funkcjonować od maja 2009 do lutego 2011. o Forum ES. W ramach projektu przewidziane są dwie takie konferencje pierwsza odbyła się pod koniec 2009 roku, druga odbędzie się jesienią 2010 roku.
Formy wsparcia - działania: Ekonomia Społeczna szansą na rozwój Dolnego Śląska" kampania informacyjno-promocyjna o Biuletyn ES wysyłany co miesiąc zawiera istotne dla sektora ekonomii społecznej, aktualne wydarzenia związane z projektem, dobre praktyki. o Otwarte drzwi ES. W ramach projektu przewidziane się 3 takie wydarzenia w okresie trwania projektu. 2 z nich już się odbyły na jesieni 2009 roku. o Medialna i filmowa promocja ES (filmy, artykuły, spoty radiowe). Działania prowadzone będą przez cały okres trwania projektu. Dotychczas nakręcone zostały (zgodnie z projektem), 6 filmów, napisane i wyemitowane 3 artykuły oraz nakręconych i emitowanych w radio 6 spotów radiowych. o Biuro Informacji, Promocji i Zatrudnienia w sektorze ES.
Ośrodki Wspierania Ekonomii Społecznej Grupy docelowe: osoby fizyczne: bezrobotni, niepełnosprawni, zagrożeni wykluczeniem pracujące i niepracujące, podmioty ES: spółdzielnie socjalne, pracy, inwalidów i niewidomych, organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ustawy opp, instytucje rynku pracy, integracji i pomocy społecznej.
Ośrodki Wspierania Ekonomii Społecznej Formy wsparcia: kampania rekrutacyjno - promocyjna, w tym spotkania lokalne, szkolenia i cykle edukacyjne: Zakładanie i prowadzenie podmiotów ES (dla osób fizycznych), działalność społeczno - ekonomiczna w podmiotach ES (dla podmiotów ES), lider w podmiotach ES (dla podmiotów ES), warsztaty stacjonarne, doradztwo stacjonarne i wyjazdowe, usługi prawno-księgowe, usługi marketingowe, budowanie sieci współpracy na rzecz rozwoju ES.
Rozwój Ekonomii Społecznej w regionie wałbrzyskim (Wałbrzyski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej) Lider: Fundacja Merkury Partnerzy: Fundacja Rozwoju Ekonomii Społecznej, Forum Aktywności Lokalnej Okres realizacji: wrzesień 2009 sierpień 2011 Cel ogólny: Zwiększenie potencjału systemu wspierania ES o formy wsparcia na obszarze powiatów: kłodzki, świdnicki, ząbkowicki, dzierżoniowski, wałbrzyski.
Rozwój Ekonomii Społecznej w regionie jeleniogórskim (Jeleniogórski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej) Lider: Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych Partnerzy: Fundacja Merkury, Fundacja Rozwoju Ekonomii Społecznej Okres realizacji: grudzień 2009 listopad 2011 Cel ogólny: Zwiększenie potencjału systemu wspierania ES o formy wsparcia na obszarze powiatów: m Jelenia Góra, lwówecki, kamiennogórski, jeleniogórski, bolesławiecki, lubański, zgorzelecki.
"Rozwój Ekonomii Społecznej w regionie legnickim (Legnicki Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej) Lider: Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży Szansa Partnerzy: Forum Aktywności Lokalnej z Wałbrzycha, Fundacja Rozwoju Ekonomii Społecznej Okres realizacji: grudzień 2009 listopad 2011 Cel ogólny: Zwiększenie potencjału systemu wspierania ES o formy wsparcia na obszarze powiatów: m. Legnica, jaworski, złotoryjski, lubiński, głogowski, polkowicki, legnicki. Ekonomia Społeczna szansą na rozwój Dolnego Śląska kampania informacyjno promocyjna. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 28
Rozwój Ekonomii Społecznej w regionie wrocławskim (Wrocławski Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej) Lider: Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych Partner: Fundacja Rozwoju Ekonomii Społecznej Okres realizacji: grudzień 2009 listopad 2011 Cel ogólny: Zwiększenie potencjału systemu wspierania ES o formy wsparcia na obszarze powiatów: górowskiego, milickiego, trzebnickiego, oleśnickiego, oławskiego, strzelińskiego, średzkiego, wołowskiego, wrocławskiego, m. Wrocław. 29
Dziękuj kuję za uwagę! Prezentację przygotowała: Fundacja Rozwoju Ekonomii Społecznej 30