Metody planowania rodziny
Idealna metoda planowania rodziny skuteczna bezpieczna wygodna w stosowaniu posiadająca długotrwałe i jednocześnie odwracalne działanie tania chroniąca przed chorobami przenoszonymi drogą płciową
Metody planowania rodziny Kryteria wyboru Skuteczność Bezpieczeństwo Wpływ na więź partnerską Łatwość w stosowaniu Kryterium etyczne
Wskaźnik Pearla = Liczba ciąż x 1200 Liczba cykli stosowania
Skuteczność metod sterowania płodnością Wskaźnik Pearla Metoda kalendarzowa 14-50 Metoda termiczna 0,3-6,6 Metoda Billingsa 0,5-40 Metoda objawowo-termiczna 3,3-35 Stosunek przerywany 12-36 Prezerwatywa 3,1-3,9 Mechaniczne środki dopochwowe 12-17 Chemiczne środki dopochwowe 5-20 Antykoncepcja wewnątrzmaciczna 0,3-2,8 Mirena 0,14 Antykoncepcja hormonalna 0,2-1
Metoda kalendarzowa Oparta jest na następujących założeniach: 1. Jajeczkowanie ma miejsce 14 ± 2 dni przed miesiączką 2. Plemniki są zdolne do zapłodnienia przez około 48 do 72 godzin po ejakulacji 3. Komórka jajowa żyje około 24 godzin po owulacji
Metody naturalne Metoda termiczna Metoda obserwacji śluzu (Billingsa) Metoda objawowo-termiczna
Metoda obserwacji śluzu (Billingsa) niepłodność poowulacyjna miesiączka dni suchości dni płodne
Metoda objawowo-termiczna Objawy świadczące o jajeczkowaniu występują u 75% kobiet Zmiana charakteru śluzu szyjkowego Wzrost podstawowej ciepłoty ciała Ból owulacyjny Plamienie w środku cyklu (trwa 1-2 dni) Zmiany w sutkach: obrzmienie, tkliwość bolesność
Metody mechaniczne Stosowane przez kobiety Stosowane przez mężczyzn Błony pochwowe Kapturki naszyjkowe Kapturki sklepieniowe Prezerwatywa
Metody mechaniczne Przeciwwskazania obniżanie pochwy/macicy stany zapalne pochwy, szyjki macicy wady anatomiczne pochwy Objawy uboczne Podrażnienia Uczulenia Stany zapalne
Dopochwowe preparaty antykoncepcyjne Zawierają nonoksynol-9 o właściwościach plemnikobójczych. Przykład: Delfen (krem dopochwowy) Patentex Oval (glob. dopochwowe) Stosowane są również jako wspomagający środek plemnikobójczy przy stosowaniu środków mechanicznych lub prezerwatyw
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna Wewnątrzmaciczna wkładka antykoncepcyjna Intrauterine contraceptive device (IUD) Wyróżniamy wkładki: obojętne z zawartością miedzi i srebra uwalniające hormony
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna Mechanizm działania wkładek Dokładny mechanizm działania antykoncepcyjnego, nie jest znany blokowanie zapłodnienia Istniejące poglądy: wpływ na perystaltykę jajowodów (miedź) toksyczny wpływ miedzi na plemniki (zmniejszenie ruchliwości i żywotności) zwiększona produkcja prostaglandyn E 2 i F 2α reakcja typu ciała obcego w błonie śluzowej macicy
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna Przeciwwskazania ciąża lub podejrzenie ciąży stany zapalne przydatków, endometrium, szyjki macicy, pochwy wady rozwojowe macicy, nieprawidłowy kształt jamy macicy nieprawidłowe krwawienia nowotwory narządu rodnego
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna Przeciwwskazania raczej unikać zakładania wkładek kobietom, które nie rodziły unikać zakładania wkładek kobietom, u których istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia poważnych powikłań w wyniku stanu zapalnego endometrium (wady serca, sztuczne zastawki)
Antykoncepcja wewnątrzmaciczna bóle w podbrzuszu Powikłania obfite, przedłużone krwawienia miesiączkowe krwawienia międzymiesiączkowe stany zapalne przydatków, endometrium, szyjki macicy, pochwy ciąża ektopowa (5 razy częściej) możliwość wypadnięcia wkładki w przypadku ciąży większe ryzyko poronienia możliwość uszkodzenia ściany macicy (narządów sąsiednich) w trakcie zakładania wkładki
Antykoncepcja hormonalna Metoda cykliczna (tabletki) jednofazowa dwufazowa trójfazowa System transdermalny Metoda ciągłego stosowania samych gestagenów Metody postkoitalne (antykoncepcja doraźna, po stosunku, the morning after pill )
Antykoncepcja hormonalna Mechanizm działania Blokowanie oddziaływań hormonalnych na osi podwzgórze-przysadka-jajnik i hamowanie owulacji Hamowanie wzrostu i dojrzewania pęcherzyka Graafa; blokowanie receptorów dla FSH i LH Hamowanie proliferacji błony śluzowej macicy Wpływ na śluz szyjkowy - śluz staje się gęsty, nieprzenikliwy dla plemników Zwiększenie wydzielania śluzu w jajowodach i zahamowanie perystaltyki jajowodów
Tabletki antykoncepcyjne zawierają 0,015 mg - 0,05 mg etynylestradiolu + 0,05 mg - 2,0 mg progestagenu
Klasyfikacja progestagenów Pochodne Progesteronu Pochodne testosteronu Dydrogesteron Poch 17-OH progesteronu Octan medroksyprogesteronu Octan cyproteronu Octan chlormadinonu Octan megestrolu Pochodne 17α-spirolaktonu Drospirenon Pochodne 19 norprogesteronu Octan nomegestrolu Nestoron Trimegeston Promegeston Pochodne 19 nortestosteronu Estrany Noretisteron Dwuoctan etynodiolu Linestrenol Estrany/Gonany Dienogest Gonany Norgestimat Dezogestrel Gestoden
Odsetkowe obniżenie stężeń gonadotropin po podaniu gestagenów LNG 75 μ Gestoden 75 μ LH 22% 65% FSH 40% 50%
Metoda jednofazowa EE + Progestagen 1 21 dzień cyklu
Metoda dwufazowa LNG 0,05 mg EE 0,05 mg LNG 0,125 mg 1 21 dzień cyklu Anteovin
Metoda trójfazowa LNG 0,05 mg G 0,05 mg 0,075 mg 0,070 mg 0,125 mg 0,10 mg EE 0,03 mg 0,04 mg 0,03 mg Trinordiol, TriRegol, Trisiston, TriMinulet Noretist. 0,5 mg 0,75 mg EE 0,035 mg 1 mg 1 Trinovum 21 dzień cyklu
System transdermalny Evra Opakowanie zawiera 3 plastry Skład: 6 mg norelgestrominu + 0,6 mg EE Uwalnia się w ciągu doby: 0,150 mg norelgestrominu + 0,02 mg EE
Metoda ciągłego stosowania samych Tabletki (Cerazette) progestagenów Iniekcje (Provera depot /medroxyprogesteron/) Wewnątrzmaciczny system uwalniania lewonorgestrelu (Mirena) Implanty (Norplant) Dopochwowo
Wewnątrzmaciczny system uwalniania lewonorgestrelu Mirena Zawiera 52 mg LNG, na dobę uwalnia się 20 μg LNG Brak hamowania osi podwzgórze przysadka-jajnik Działanie antykoncepcyjne polega na zmianie właściwości fizykochemicznych śluzu szyjkowego oraz działaniu antyproliferacyjnym na endometrium
Wewnątrzmaciczny system uwalniania lewonorgestrelu Mirena Działania niekorzystne Występowanie krwawień acyklicznych Wtórny brak miesiączki Działania korzystne Zmniejszenie obfitości krwawień miesiączkowych Zmniejszenie ryzyka występowania ciąży ektopowej Zmniejszenie ryzyka występowania stanów zapalnych przydatków
Antykoncepcja doraźna O,75 mg LNG jednorazowo, w ciągu 72 godzin po współżyciu Postinor 0,1 mg EE i 1,0 mg NG lub 0,5 mg LNG co 12 godzin (metoda Yuzupe) Microgynon, Rigevidon Gravistat 250 Gravistat 125 4 tabletki 2 tabletki 4 tabletki
Przeciwwskazania bezwzględne do stosowania antykoncepcji hormonalnej zakrzepowe zapalenie żył, powikłania zakrzepowo-zatorowe, choroby naczyń mózgu (istniejące, przebyte, istnienie czynników predysponujących do wystąpienia tych powikłań, obciążony wywiad rodzinny) otyłość wiek >35 roku życia i palenie papierosów zaburzenia przemiany tłuszczów
Przeciwwskazania bezwzględne do stosowania antykoncepcji hormonalnej zaburzenia funkcji wątroby niezdiagnozowane, nieprawidłowe krwawienia z macicy ciążą karmienie piersią (tabletki z EE, plastry) nieprawidłowy wynik cytologii szyjki macicy rak sutka (istniejący, podejrzenie)
Przeciwwskazania względne do stosowania antykoncepcji hormonalnej migrena nadciśnienie tętnicze mięśniaki macicy cukrzyca planowe zabiegi chirurgiczne gruczolak przysadki wydzielający prolaktynę SLE depresja padaczka przebyta w ciąży cholestaza wewnątrzwątrobowa choroby pęcherzyka żółciowego anemia sierpowata
Bezwzględne przeciwwskazania do stosowania samych progestagenów Zakrzepowe zapalenie żył, choroba zakrzepowozatorowa niezdiagnozowane krwawienia z macicy choroby wątroby łagodne i złośliwe guzy wątroby rak sutka (i podejrzenie raka)
Względne przeciwwskazania do stosowania samych progestagenów wiek >35 lat u kobiet palących papierosy cukrzyca hypercholesterolemia trądzik nadciśnienie tętnicze choroby układu sercowo-naczyniowego choroby pęcherzyka żółciowego bóle migrenowe głowy depresja
Ryzyko związane ze stosowaniem antykoncepcji hormonalnej krwawienia i plamienia acykliczne trądzik, łojotok bóle głowy nudności, wymioty wzdęcia brzucha wzrost ciśnienia tętniczego krwi przyrost masy ciała bóle sutków grzybica pochwy obniżenie libido
Ryzyko związane ze stosowaniem antykoncepcji hormonalnej powikłania zakrzepowo-zatorowe zaburzenia gospodarki tłuszczowej choroba niedokrwienna serca u kobiety >35 roku życia palących papierosy rak szyki macicy? rak sutka?
Korzyści stosowania antykoncepcji hormonalnej duża skuteczność regulacja cykli miesiączkowych zmniejszenie długości i obfitości krwawień miesiączkowych rzadsze występowanie bolesnych miesiączek leczenie objawów hiperandrogenizacji (trądzik łojotok)
Korzyści stosowania antykoncepcji hormonalnej ciąży ektopowej torbieli jajnika Zmniejszenie ryzyka występowania łagodnych chorób sutka zapalenia przydatków endometriozy reumatoidalnego zapalenia stawów osteoporozy raka endometrium raka jajnika
Kierunki rozwoju współczesnych metod planowania rodziny Badania nowych metod metody immunologiczne antykoncepcja hormonalna u mężczyzn Doskonalenie istniejących metod środki i urządzenia elektroniczne ułatwiające stosowanie metod naturalnych nowe substancje plemnikobójcze doskonalenie metod hormonalnych