Zarządzanie zasobami rybnymi w UE
Wspólna Polityka Rybołówstwa Dla ryb granice państw nie odgrywają żadnej roli. Dlatego musimy gospodarować naszymi zasobami łowisk na szczeblu UE. Wspólna Polityka Rybołówstwa stanowi podstawę zarządzania łowiskami UE, zarówno na obszarze wód Wspólnoty, jak i poza nimi. Celem, do którego dążymy, jest ustanowienie racjonalnego systemu zarządzania łowiskami, chroniącego zasoby ryb i zabezpieczającego przyszłość rybołówstwa dla następnych pokoleń. Zarządzanie łowiskami musi nieustannie ewoluować, dostosowując się zarówno do naturalnego rozwoju zasobów, jak i do wpływu człowieka. Wzrost zdolności połowowej flot rybackich oraz wpływ działalności przemysłowej na środowisko w znacznym stopniu oddziałują na zasoby rybne, a z każdym kolejnym rozszerzeniem UE flota wspólnotowa rośnie i wody Wspólnoty powiększają się. Od jej zainicjowania w 1983 roku gospodarka zasobami rybnymi w ramach Wspólnej Polityki Rybołówstwa musiała podlegać ciągłej adaptacji dostosowując się do zróżnicowanych okoliczności.
Ostatnia rewizja Wspólnej Polityki Rybołówstwa Reforma 2002 był zamierzeniem ambitnym. Główne cechy dzisiejszej Wspólnej Polityki Rybołówstwa to: polityka ochrony zasobów dotycząca racjonalnej gospodarki naszymi zasobami łowisk oraz działalności naszej floty rybackiej; polityka kontrolna mająca na celu skuteczne i zharmonizowane wdrażanie zasad poprzez zintensyfikowaną współpracę między Państwami Członkowskimi; polityka strukturalna zapewniająca pomoc finansową dla utrzymania konkurencyjności przemysłu; polityka zewnętrzna pozwalająca Wspólnocie na podejmowanie działania w zakresie zarządzania zasobami łowisk poza wodami wspólnotowymi; polityka samorządowa, która zapewnia, że strony zainteresowane są bardziej zaangażowani w tworzenie Wspólnej Polityki Rybołówstwa. Dyrekcja Generalna ds. Rybołówstwa w służbie Wspólnej Polityki Rybołówstwa Niniejsza broszura wyjaśnia, jak Wspólna Polityka Rybołówstwa jest wdrażana na szczeblu UE. Służby Komisji zajmujące się tą dziedziną to Dyrekcja Generalna ds. Rybołówstwa: 290-osobowy zespół profesjonalistów w dziedzinie biologii morskiej, architektury marynistycznej, ekonomii, prawa, nauk politycznych i weterynarii. Urzędnicy ci zarządzają Wspólną Polityką Rybołówstwa w porozumieniu ze stronami zainteresowanymi. We wszystkie kwestie dotyczące gospodarki zasobami rybnymi UE zaangażowane są komisje techniczne, reprezentujące administracje Państw Członkowskich, kręgi naukowe, przemysł i konsumentów. Propozycje Komisji dotyczące zasad gospodarki zasobami rybnymi opierając się na najnowszych zaleceniach naukowych przekazywanych przez niezależne organizacje międzynarodowe, takie jak Międzynarodowa Rada Badań Morza, wiodąca instytucja naukowa w rejonie Północnego Atlantyku. Zanim propozycje te zostaną przyjęte, są one omawiane i czasami korygowane w Radzie przez krajowych ministrów ds. rybołówstwa. Prowadzone są również konsultacje w Parlamencie Europejskim. W Dyrekcji ds. Polityki Ochrony Zasobów Rybnych zespół składający się z kilku naukowców monitoruje stan zasobów rybnych i proponuje środki służące do ich ochrony. Zarządzanie wydajnością floty oraz ochrona środowiska morskiego stanowią integralną część polityki ochrony zasobów, podobnie jak promowanie badań naukowych w zakresie rybołówstwa.
Rozmowy międzynarodowe są codziennością dla negocjatorów z Dyrekcji ds. Stosunków Zewnętrznych. Ich praca dotyczy działalności rybackiej poza wodami UE, a także międzynarodowych spraw handlowych. Niewielki zespół składający się głównie z ekspertów prawnych i ekonomistów zajmuje się organizacją rynku w dziedzinie produktów rybołówstwa w ramach UE. Dyrekcja ds. Polityki Strukturalnej nadzoruje programy inwestycyjne poszczególnych Państw Członkowskich w ramach Finansowego Instrumentu Sterowania Rybołówstwem, zapewniającego wsparcie finansowe ze strony UE. Nad realizacją tego zadania czuwa interdyscyplinarny zespół naukowców i ekonomistów. Zajmują się oni również akwakulturą, dziedziną o rosnącym znaczeniu we Wspólnej Polityce Rybołówstwa. Około 25 inspektorów ds. rybołówstwa towarzyszy inspektorom krajowym w misjach kontrolnych oraz bierze udział w działaniach obserwacyjnych na otwartym morzu. Pracują w ścisłej współpracy ze służbami koncesjonującymi i kontrolnymi, w ramach których eksperci prawni badają wnioski o licencje połowowe i współpracują z Państwami Członkowskimi w zakresie ich egzekwowania. Prawnicy nadzorują propozycje prawne i badają pomoc państwową dla sektora rybołówstwa. Inicjują również procedury prawne wobec Państw Członkowskich, które zaniedbują swoje obowiązki wdrażania zasadwspólnej Polityki Rybołówstwa. Bliskie stosunki robocze między Dyrekcją Generalną ds. Rybołówstwa, a innymi służbami Komisji, takimi jak Dyrekcje ds. Ochrony Środowiska, Rozwoju, Polityki Regionalnej, Ochrony Konsumenta i Badań, zapewniają spójność proponowanych przepisów oraz działań podejmowanych w różnych obszarach polityki.
TAC i kwoty OBSZARY ŁOWISK ICES (MIĘDZYNARODOWEJ RADY BADAŃ MORSKICH) I IIa IIb IIIa IIIb IIIc IIId IVa IVb IVc Va Vb Morze Barentsa Morze Norweskie Spitsbergen i Wyspa Niedźwiedzia Skagerrak i Kattegat Sund Bełt Morze Bałtyckie Północna część Morza Północnego Środkowa część Morza Północnego Południowa część Morza Północnego Płycizna Islandii Płycizna Wysp Owczych VIa VIb VIIa VIIb VIIc VIId VIIe VIIf VIIg VIIh VIIj VIIk Zachodnia Szkocja u ujścia rzeki Clyde (zasoby Clyde) Rockall Morze Irlandzkie Zachodnia Irlandia Ławica Porcupine Wschodni Kanał Angielski Zachodni Kanał Angielski Kanał Bristolski Północne Morze Celtyckie Południowe Morze Celtyckie Południowo-zachodnia Irlandia Wschód Południowo-zachodnia Irlandia Zachód VIIIa Południe Bretanii VIIIb Zatoka Biskajska część południowa VIIIc Zatoka Biskajska Południe VIIId Zatoka Biskajska rejon oddalony od brzegu VIIIe Zachodnia Zatoka Biskajska IXa Wody Portugalskie IXb Wody Portugalskie Zachód X Płycizna Azorska XII Północ Azorów XIVa Północno-wschodnia część Grenlandii XIVb Południowo-wschodnia część Grenlandii
Polityka Ochrony Zasobów Rybnych: cele gospodarki długofalowej Morza i oceany na naszej planecie nie są już tak bogate w ryby, jak niegdyś. Jednym z tego powodów jest fakt, że w wyniku połowów zbyt wiele ryb wybieranych jest z morza, pozostawiając zbyt mało osobników dorosłych zdolnych do reprodukcji i odbudowy zasobów. Dzisiaj wiele z ważnych łowisk, takich jak łowisko dorsza na Morzu Północnym, jest na granicy wyczerpania. Niezależne porady naukowe Najwyższym priorytetem reformy Wspólnej Polityki Rybołówstwa z roku 2002 było odwrócenie tego trendu poprzez zmianę gospodarowania zasobami rybnymi. Środki coroczne zastąpiono strategiami długoterminowymi. Na podstawie niezależnej porady naukowej biolodzy proponują długofalowe cele dotyczące rozmiaru zagrożonych zasobów rybnych. Pracują oni również nad propozycjami dotyczącymi ilości ryb, jakie rybacy mogą odławiać bez zagrożenia dla realizacji tych celów. Ograniczenie ilości ryb, jakie mogą być odławiane przez statki rybackie, jest tylko jednym ze sposobów na ochronę zasobów rybnych. Inne działania obejmują ograniczenie liczby dni, jakie statek rybacki może spędzić na morzu, czy też zamknięcie obszarów, gdzie gromadzi się narybek lub młode ryby. Rozporządzenia mogą również dotyczyć wykorzystania pewnego rodzaju urządzeń połowowych, rozmiaru oczek w sieciach rybackich, a także minimalnych rozmiarów odławianych ryb. Dotychczasowe doświadczenie wskazuje, że jeśli zbyt dużo się łowi, same próby ograniczenia połowów nie mogą ocalić zasobów rybnych od wyczerpania. Rozwój technologiczny w zakresie wyposażenia rybackiego spowodował wzrost zdolności połowowych flot rybackich do poziomu, który jest zbyt wysoki w stosunku do dostępnych zasobów ryb. Jednostka Zarządzania Flotą współpracuje z Państwami Członkowskimi dla zmniejszenia wydajności floty poprzez ścisłe monitorowanie zasad ograniczających działalność nowych jednostek we flotach rybackich oraz poprzez zapewnianie motywacji finansowych dla trwałegowycofywania statków rybackich. Dotacje publiczne do budowy nowych statków rybackich będą wypłacane tylko do grudnia 2004 roku. Zaangażowanie zainteresowanych stron Gospodarka zasobami rybnymi na szczeblu UE angażuje różne podmioty w proces podejmowania decyzji. Rybacy, przetwórcy, hodowcy ryb, konsumenci oraz grupy ochrony środowiska i rozwoju są reprezentowani w Komisji Doradczej ds. Rybołówstwa i Akwakultury, zapewniając swój wkład do opracowywania propozycji Komisji. Warsztaty regionalne organizowane są w odniesieniu do konkretnych zasobów rybnych lub obszarów połowowych. Reforma 2002 zwiększyła zaangażowanie zainteresowanych stron ustanawiając Regionalne Rady Doradcze, które gromadzą rybaków, administratorów i naukowców zainteresowanych konkretnymi łowiskami w UE na przykład Morzem Północnym lub Śródziemnym aby promować jednocześnie dialog i zrozumienie między stronami zaangażowanymi w gospodarkę zasobami rybnymi.
Wymiar międzynarodowy Gdy kraj staje się członkiem UE, Wspólnota reprezentuje jego interesy w zakresie rybołówstwa na arenie międzynarodowej. Urzędnicy Komisji negocjują dwustronne umowy dotyczące rybołówstwa z krajami trzecimi oraz bronią interesów Wspólnoty w organizacjach międzynarodowych odpowiedzialnych za gospodarowanie zasobami rybnymi na otwartym morzu lub w organach międzynarodowych, takich jak Organizacja Żywności i Rolnictwa (FAO) czy Światowa Organizacja Handlu (WTO). Wspólnota jest aktywnym członkiem wielu międzynarodowych organizacji zajmujących się gospodarką zasobami rybnymi, promującym współpracę wielostronną i przodującym w walce z nielegalnymi połowami na całym świecie. Uzgadnia ona wspólne działania w ramach gospodarowania zasobami rybnymi z innymi krajami z dostępem do morza oraz dąży do ciągłego wzmacniania kontroli i wprowadzania w życie przepisów dotyczących otwartego morza. Znaczna część europejskiej floty rybackiej tradycyjnie już prowadzi połowy na wodach nie należących do UE. Dla zapewnienia ciągłość tej floty Wspólnota zawiera dwustronne umowy partnerskie z krajami trzecimi. Umowy te ustanawiają bliską współpracę między UE a danym krajem trzecim, na mocy której partnerzy współpracują w celu rozwoju lokalnego sektora rybołówstwa oraz racjonalnej gospodarki zasobami rybnymi na wodach kraju trzeciego.
Pomoc finansowa Wszelkie obszary działalności gospodarczej muszą ustawicznie dostosowywać się do ewoluującego rynku. Branża rybołówstwa zależna obecnie od cennych i wątłych zasobów naturalnych chcąc pozostać konkurencyjną, w ciągu ostatnich dziesięcioleci musiała przystosować się do gwałtownie zmieniających się warunków. W celu wsparcia tego procesu zmian, UE zapewnia pomoc finansową w ramach Finansowego Instrumentu Sterowania Rybołówstwem (FIFG). Pomoc z FIFG może być przeznaczana dla przedsiębiorstw przetwórstwa rybnego, dla farm akwakulturowych potrzebujących wsparcia umożliwiającego zastosowanie się do przepisów unijnych dotyczących warunków sanitarnych, dla rybaków chcących poprawić warunki bezpieczeństwa na swoich statkach, albo dla organizacji producentów, które podejmują działania mające na celu zrównoważenie dostaw ryb przez ich członków i popytu na rynku. Finansowane może być również wyposażenie portów rybackich oraz projekty wspierające niewielkie łowiska. Urzędnicy z Dyrekcji Generalnej ds. Rybołówstwa oraz władze Państw Członkowskich pracują wspólnie nad zdefiniowaniem programów inwestycyjnych FIFG, zasad kontrolą ich wdrażania i rewizją celów, gdyby okazało się to niezbędne. Programy rozwoju rybołówstwa muszą przyczyniać się do wzrostu globalnego dobrobytu gospodarczego zainteresowanych Państw Członkowskich. Urzędnicy krajowi dokonują więc ciągłej oceny skuteczności wsparcia UE dla branży rybołówstwa.
Skuteczna kontrola i wdrażanie Wdrażanie zasad Wspólnej Polityki Rybołówstwa należy do obowiązków Państw Członkowskich. Muszą one zapewniać utrzymanie krajowych służb kontrolnych, organizować inspekcje i podejmować decyzje dotyczące odpowiednich sankcji dla podmiotów naruszających te zasady. Ponieważ Komisja dba o to, aby przepisy unijne były odpowiednio stosowane, a eksperci prawni w Dyrekcji Generalnej ds. Rybołówstwa sprawdzają, czy Państwa Członkowskie wypełniają swoje zobowiązania w tej dziedzinie i inicjują procedury w przypadku naruszenia przepisów wobec tych, które nie wypełniają swoich zobowiązań. Na każdym etapie od statku do sklepu czyli od złowienia po wyładunek, transport, marketing i sprzedaż produktów rybnych zastosowanie znajdująodpowiednie przepisy. Na przykład statki rybackie muszą być wyposażone w satelit arne urządzenia monitorujące, tak aby w każdym momencie można było ustalić i zweryfikować ich pozycję. Na drugim końcu procesu, sprzedawane produkty rybne muszą być opatrzone etykietą z informacją podającą nazwę produktu, miejsce jego pochodzenia, a także, czy ryby zostały złowione czy pochodzą z farmy. Współpraca międzynarodowa Około 25 inspektorów wspólnotowych towarzyszy inspektorom krajowym w ich zadaniach kontrolnych, prowadzonych z pokładu samolotu, na łodziach inspekcyjnych, a także na lądowym obszarze całej UE, aby zapewnić sprawiedliwie wdrażanie zasad. Jednak zadania te nadal stanowią wyzwanie i rybacy nieustannie domagają się większej jednolitości procedur wdrożeniowych, a także ewentualnych sankcji. Reforma z 2002 roku wprowadziła kilka działań mających na celu lepsze zharmonizowanie kontroli i zintensyfikowanie współpracy między Państwami Członkowskimi, tak aby rybacy mogli być pewni, iż zasady te są egzekwowane wszędzie według tych samych standardów. Dla wzmocnienia współpracy na szczeblu unijnym i zwiększenia skuteczności kontroli rybołówstwa, zamierzone jest utworzenie specjalnej wspólnotowej agencji inspekcji rybołówstwa. Agencja ta będzie odgrywała kluczową rolę w zwiększaniu spójności kontroli w całej UE. Jej wielonarodowościowe zespoły inspekcyjne zapewnią jednolite wdrażanie zasad Wspólnej Polityki Rybołówstwa (CFP). Dyrekcja Generalna ds. Rybołówstwa jest jednym z 35 głównych departamentów Komisji Europejskiej. Z innymi departamentami łączy ją kultura pracy na rzecz obywateli UE, co odzwierciedla się w jej zaangażowaniu w ochronę przyszłości sektora rybołówstwa w UE.
KL-59-04-047-PL-C Więcej informacji dotyczących Wspólnej Polityki Rybołówstwa znajduje się na naszej stronie internetowej: http://europa.eu.int/comm/fisheries Kontakt: European Commission DG Fisheries Communication & Information B-1049 Brussels Belgium E-mail: fisheries-info@cec.eu.int