I. PROJEKT EDUKACYJNY CO TO TAKIEGO? Projekt edukacyjny jest to metoda nauczania, która kształtuje wiele umiejętności oraz integruje wiedzę z różnych przedmiotów. Istotą projektu jest samodzielna praca uczniów służąca realizacji określonego zadania. Projekt edukacyjny jest metodą efektywną i skuteczną bowiem rozwija wśród uczniów samodzielność, umiejętność współdziałania w grupie rówieśniczej, pobudza rozwój poznawczy i emocjonalny, rozwija zainteresowania, uzdolnienia i twórcze myślenie, a przede wszystkim umożliwia prezentację wyników własnej pracy. Ze względu na przedmiot pracy oraz możliwość publicznej prezentacji jej efektów można przyjąć, iż istnieją dwa rodzaje projektów edukacyjnych. Projekt badawczy polegający na zebraniu i usystematyzowaniu informacji o pewnych zagadnieniach. Efekty pracy w projekcie badawczym uczniowie opracowują w formie rysunków, albumów, wywiadów, gier itp., które następnie prezentują. Projekt działania lokalnego polegający na podjęciu jakiejś akcji w środowisku lokalnym lub w szkole. W projekcie działania lokalnego prezentacja jest możliwa bezpośrednio w miejscu działania, czyli np.: w terenie, natomiast w szkole można zaprezentować zdjęcia, ilustracje pokazujące zmiany jakie zaszły w wyniku podjętych działań. Projekt edukacyjny jest szansą na uczynienie z procesu uczenia się wspólnej zabawy i pracy na gruncie znacznie bliższym niż treści zawarte w podręcznikach szkolnych. II. STRUKTURA PROJEKTU W metodzie projektów możemy wyróżnić określone etapy: 1. Wybór tematu, zagadnienia. 2. Określenie celów projektu. 3. Zawarcie kontraktu. 4. Opracowanie planu projektu i harmonogramu działań. 5. Realizacja projektu. 6. Prezentacja projektu. 7. Ocena projektu
1. Wybór tematu, zagadnienia. Wyboru tematu projektu dokonać powinni sami uczniowie, gdyż to oni będą projekt realizować. Rola nauczyciela sprowadza się do zainicjowania problematyki projektu uwzględniającej zainteresowania uczniów, ich potrzeby i możliwości. Wybierając temat warto też zwrócić uwagę na potrzeby środowiska lokalnego oraz na zasoby osobiste nauczycieli. W przypadku pracy metodą projektu z uczniami klas młodszych nie będzie błędem jeśli temat zasugeruje sam nauczyciel. Po wyborze tematu uczniowie samodzielnie lub też z pomocą nauczyciela określają szczegółowe treści, które będą realizować w projekcie. Następnie warto dokonać pewnej inwentaryzacji tych treści i pogrupować je w obszary tematyczne. 2. Cele projektu. Na początku należy określić cel ogólny ( strategiczny ), który nakreśli istotę realizowanego przedsięwzięcia. Następnie cel ogólny należy uszczegółowić celami operacyjnymi. Cele projektu powinny być sformułowane i uporządkowane tak, aby określały i wskazywały kolejność czynności związanych z planowaniem i realizacją zadań. 3. Zawarcie kontraktu. Kontrakt, czyli umowa określająca zobowiązania stron. Mówiąc o metodzie projektu, będzie to umowa pomiędzy nauczycielem, a uczniami, która stanowić będzie zobowiązanie dla obu stron. Spisaniem kontraktu winien zająć się nauczyciel. Kontrakt powinien zawierać: temat cele osoby realizujące projekt czas realizacji projektu zadania do wykonania dla poszczególnych osób, zespołów źródła informacji terminy spotkań z nauczycielem sposób podsumowania i prezentacji czas prezentacji kryteria oceny
4. Plan projektu i harmonogram działań Po ostatecznym wyborze tematu projektu i określeniu obszarów, które będą realizowane przez poszczególne zespoły, uczniowie w swoich grupach, pod kierunkiem nauczyciela określają szczegółowe zadania do realizacji. W tym celu najlepiej jest opracować harmonogram działań zawierający np.: nazwę, rodzaj zespołu szczegółowe zadania osobę odpowiedzialną za realizację określonego działania formę realizacji czas prezentacji poszczególnych etapów pracy nad projektem czas i formę prezentacji końcowej w fazie planowania należy też zapoznać uczniów z kryteriami i sposobem oceny projektu. 5. Realizacja projektu. Realizacja projektu to czas, w którym uczniowie realizują zaplanowane działania zgodne z wcześniej przygotowanym harmonogramem. Praca samodzielna uczniów dotyczyć będzie zbierania, analizowania i selekcjonowania informacji z różnych źródeł, a następnie wykorzystaniu zdobytej wiedzy i umiejętności w praktycznym działaniu. Praca uczniów polegać będzie również na dokumentowaniu efektów działań. Wszystkie te poczynania i materiały posłużą do opracowania sprawozdania oraz zaprezentowania pracy całego zespołu. Wprowadzając metodę projektu warto uwzględnić systematyczny monitoring w kolejne fazy, etapy realizacji projektu. Monitoring realizacji projektu może odbywać się : w czasie konsultacji słownej podczas spotkań nauczyciela z uczestnikami poszczególnych grup zadaniowych ( ewaluacja bieżąca ) 6. Prezentacja projektu. Prezentacja jest ostatnim etapem realizacji projektu. nie musi to być etap najważniejszy, warto jednak podkreślić, że ważna jest przede wszystkim systematyczna praca w ciągu całego czasu przeznaczonego na przygotowanie projektu oraz dobra atmosfera pracy w grupie.
Ważna jest też, aby ściśle określić czas prezentacji.zmobilizuje to bowiem uczniów do dokonania syntezy zebranych informacji oraz pomoże w wybraniu najodpowiedniejszego sposobu pokazania swoich osiągnięć. Rzecz jasna, że ten etap w klasach młodszych będzie mocno wspierany, a nawet inicjowany przez nauczyciela. Formy prezentacji mogą być bardzo różne: wystawa prac wykonanych przez dzieci inscenizacje gry dydaktyczne foldery twórczość literacka Dość istotne jest również to, aby w prezentacji wzięli udział wszyscy uczestnicy zespołu. Aby prezentowali się w sposób prosty, zrozumiały, a jednocześnie wzbudzający zainteresowanie słuchaczy. Należy zwrócić uwagę i pokierować ich pracą tak, aby prezentacja miała widoczny wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Rola nauczyciela sprowadza się także do zadbania o miłą, życzliwą atmosferę podczas prezentacji. W prezentacji projektów mogą wziąć udział poszczególne klasy, etapy edukacyjne lub wszyscy uczniowie danej szkoły, a także nauczyciele, rodzice, przedstawiciele samorządu lokalnego, sponsorzy, uczniowie innych szkół. W czasie prezentacji warto też wykorzystać środki dydaktyczne ponieważ ułatwią one i uatrakcyjnią prezentację, co z pewnością wpłynie na wzrost zainteresowania prezentacją. 7. Ocena projektu. Nauczyciel, który stosuje metodę projektów winien zastanowić się nad sposobem oceny i wypracować własną strategię oceniania, uwzględniającą sposób, kryteria i formy oceniania. Kryteria oceny powinny być znane na początku pracy projektu i winny być uwzględnione w kontrakcie. Wszyscy uczniowie powinni wiedzieć jakie wymogi ma spełniać ich praca, aby mogli być za nią wysoko ocenieni. Kryteria nie powinny ulegać zmianie w trakcie realizacji projektu, chyba że zmiana ta będzie ustalona z uczniami, bądź wyniknie z ich wniosku. Kryteria winny być sformułowane możliwie precyzyjnie. Oczywiście nawet najlepiej sformułowane kryteria nie zamkną możliwości ich interpretacji. Istotne jest aby decyzja o postawieniu konkretnej oceny nie była arbitralną decyzją nauczyciela, ale wynikiem dyskusji z uczniem. Uczniowie powinni uczestniczyć w ocenianiu jako
partnerzy. W klasach młodszych ocena może polegać na ustnej pochwale, czy też na wdrażaniu uczniów do samooceny. Bardzo ważne jest aby praca dzieci była w ogóle oceniona, gdyż wpływa to na nich motywująco. Poza tym uczeń otrzymuje informacje co dobrze robi, a co powinien poprawić. Bieżące, systematyczne konsultacje z nauczycielem pod kierunkiem, którego projekt jest realizowany umożliwią pomoc w pokonywaniu trudności i rozwiązywaniu problemów. III. EWALUACJA Ewaluacja, to proces polegający na zbieraniu, analizowaniu i interpretowaniu danych związanych z oceną efektywności realizowanych przedsięwzięć,w tym wypadku w ramach projektów edukacyjnych. Można stosować dwa rodzaje ewaluacji: Ewaluację kształtującą prowadzoną w trakcie trwania projektu. Wyniki tej ewaluacji stanowią informację zwrotną dotyczącą prawidłowego przebiegu projektu. Może też posłużyć do wprowadzenia zmian w projekcie. Ewaluację zbiorczą dokonywaną na zakończenie realizacji projektu. Dostarcza ona informacji, które należy uwzględnić planując następne projekty edukacyjne. Ewaluacja może być prowadzona w formie słownej, dokonywanej na podstawie obserwacji interakcji między poszczególnymi uczestnikami grup zadaniowych, ich działań oraz wypowiedzi. Ewaluację można przeprowadzić także w formie pisemnej. Najlepszym narzędziem służącym do przeprowadzenia tego typu ewaluacji jest przygotowana przez nauczyciela karta ewaluacji projektu.