> SPIS TREŚCI CONTENTS Słowo wstępne 7 A. F. Gluza, J. Piasecki Rola cyrkulacji atmosferycznej w kształtowaniu cech klimatu południowego Bellsundu na przykładzie sezonu wiosenno-letniego 1987 r 9 The importance of atmospheric circulation in formation of climatic features at South Bellsund taken by way of example of spring-summer season 1987 18 J. Rodzik Termiczno-opadowe zróżnicowanie południowego wybrzeża Bellsundu w sezonie letnio-jesiennym 1988 r 29 Thermal and precipitation differentiation in the southern coast of Bellsund in summer and autumn 1988 35 A. F. Gluza Warunki pogodowe w lipcu, sierpniu i wrześniu 1988 roku w Calypsobyen (Zachodni 43 Weather conditions in July, August and September of 1988 in Calypsobyen (Western 47 R. Chlebowski Charakterystyka petrograficzno-mineralogiczna skał formacji Hecla Hoek w rejonie południowego obramowania Bellsundu Zachodni Spitsbergen (Opracowanie wstępne)! 51 Petrographic-mineralogical rock characteristics of the Hecla Hoek Formation in the southern border zone of Bellsund, West Spitsbergen (Initial report) 58 S. Bartoszewski Charakterystyka odpływu ze zlewni lodowca Scotta (Zachodni w 1988 r 61 Characteristic of outflow of the Scott Glacier (Western in 1988 65 S. Bartoszewski, J. Magierski Denudacja chemiczna w zlewniach rzecznych w okolicy Calypsobyen (Zachodni 69 Chemical denudation in the river basins of Calypsobyen region (Western 74 J. Repelewska-Pękalowa, J. Magierski Czynna warstwa zmarzliny: dynamika i właściwości chemiczne wód, Calypsostranda, sezon letnio-jesienny 1988 r.. 79 Permafrost active layer: dynamics and chemical properties of water Calypsostranda, summer-autumn season of 1988, 84 K. Karczmarz, F. Święs Mszaki (Bryophyta) rejonów Lognedalsflya, Dyrstadflya i północnej części Chamberlindalen na południowo-wschodnim wybrzeżu Bellsundu (Spitsbergen Zachodni) 89 Mosses (Bryophyta) of regions of Lognedalsflya, Dyrstadflya, and northern part of Chamberlindalen on south-east shore of Bellsund (West 93 J. Matula, F. Święs Wstępna charakterystyka fykoflory rejonu Bellsundu (Spitsbergen Zachodni) 97 Preliminary characteristics of algae in the south-eastern coast of Bellsund (Western 104 Z. Jóźwik Wpływ różnych ekstraktów z porostów okolic fiordu Bellsund (Zachodni na saprofityczne prątki kwasoodporne. 111 The influence of lichen extracts coming from the region Bellsund Fiord (Western on acid-resistant saprophytic bacilli 114 J. Melke, J. Chodorowski, S. Uziak Kształtowanie się gleb na obszarze Dyrstad i Logne w rejonie Bellsundu (Spitsbergen Zachodni) 117 The formation of soils in the area of Dyrstad and Logne of the Bellsund region (Western 120
\ J. M. Węslawski, М. Zajączkowski, J. Jezierski Ptaki, ssaki oraz zasiedlenie litoralu wybrzeży Bellsundu 123 Wildlife and coastal biocenoses of Bellsund, Spitsbergen 127 A. Krawczyk, J. Reder Pozostałości osadnictwa sezonowego w północno-zachodniej części Ziemi Wędela Jarlsberga 131 Remains of seasonal settlement in the north-western part of Wedel Jarlsberg Land 139 M. Marzec R/V Oceania" 141 W. Jezierski Sprawozdanie z badań nad dynamiką strefy brzegowej południowego Bellsundu (III Wyprawa UMCS na Spitsbergen 1988 r.) 153 An occount of investigations on shore region dynamics of southern Bellsund (The Third Expedition of Maria Curie-Skłodowska University to Spitsbergen 1988) 156 K. Pękala, J. Reder Rzeźba i osady czwartorzędowe Dyrstaddalen i Lognedalen (Zachodni 159 Relief and Quaternary deposits of the Dyrstaddalen and Lognedalen (West 165 P. Klysz, L Lindner, L Marks, L Wysokiński Zarys chronostratygrafii młodszego czwartorzędu w rejonie północnego obramowania Billeljorden (Olav V Land, 171 An outline of Late Quaternary chronostratigraphy in northern part of the Billefjorden seaside (Olav V, 175 L Lindner, L Marks Zagłębienia po górach lodowych jako wskaźnik klimatostratygraficzny rozwoju teras morskich południowego Spitsbergenu 179 Depressions from icebergs as a climatostratigraphic indicator of development of marine terraces in Southern Spitsbergen 182 R. Szczęsny Interpretacja profilu zaburzonych osadów morskich na Torrflya, Spitsbergen 185 Interpretation of the profile of deformed marine deposits on Torrflya, Spitsbergen 187 K. Pękala Utwory czwartorzędowe przedpola lodowca Hansa w Hornsundzie ( 191 Quaternary deposits of the Hans Glacier forefield (Hornsund, 199 R. Szczęsny, L Lindner, L Marks Wyniki analizy fotogeologicznej rejonu Treskelen Hyrnefjellet Kruseryggen na Spitsbergenie 205 Results of photogeological analysis of the Treskelen Hyrnefjellet Kruseryggen in Spitsbergen 207 J. Semil, W. Roszczynko Przebieg i problematyka badawcza wyprawy spitsbergeńskiej Instytutu Geologii Podstawowej Uniwersytetu Warszawskiego Hornsund 1988" 209 Report of the activities and researches of the Geology Institute, Warsaw University Spitsbergen Expedition Hornsund 1988" 209 I \
SŁOWO WSTĘPNE Trzecia Wyprawa Geograficzna Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie przebywała na Spitsbergenie w okresie od 28 czerwca do 20 października 1988 r. Organizatorem Wyprawy był Instytut Nauk o Ziemi UMCS przy współpracy naukowej z Instytutami: Gleboznawstwa Akademii Rolniczej w Lublinie, Geologii Podstawowej Uniwersytetu Warszawskiego, Oceanologii PAN w Sopocie i Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Celem Wyprawy były kompleksowe badania środowiska naturalnego północno-zachodniej części Ziemi Wedela Jaflsberga, rozpoczęte w 1986 r. Dotyczyły one geologii, geomorfologii, klimatologii, meteorologii, hydro-glacjologii, zmarzlinoznawstwa, botaniki, biochemii, gleboznawstwa, zoologii i biologii morza oraz' historii działalności człowieka. Problematyka ta realizowana była w ramach badań podstawowych poszczególnych jednostek organizacyjnych wyższych uczelni i finansowana przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Zadania z dziedziny geologii czwartorzędu opracowywane przez różne zespoły badawcze obejmowały cały Zachodni Spitsbergen. Wchodziły one w zakres Centralnego Programu Badań Podstawowych 03.03 koordynowanego i finansowanego przez Instytut Geofizyki PAN. Uczestnicy Wyprawy Geograficznej UMCS dotarli na Spitsbergen i z powrotem drogą lotniczą, zaś aparatura naukowa, sprzęt gospodarczy, żywność, a stamtąd próby i okazy transportował statek Wyprawy Centralnej Instytutu Geofizyki PAN. Podobnie jak w latach ubiegłych (1986, 1987) bazę główną Wyprawy stanowiły budynki starej kopalni węgla w Calypsobyen, położone na zachodnim wybrzeżu fiordu Recherche, udostępnione przez Gubernatora Svalbardu. Jako podbazy służyły domki traperskie w Dunderbukcie i przy ujściu rzeki Klokke oraz namioty postawione w Dyrstaddalen i Chamberlindalen. Domki traperskie zostały wyremontowane przez uczestników Wyprawy, zaś materiał potrzebny do remontów przetransportowano z Calypsobyen przy pomocy statku badawczego Instytutu Oceanologii PAN Ocea-
nia". Zarówno baza główna jak i podbazy stanowiły schronienie i wygodne miejsce do pracy różnych zespołów badawczych przebywających w rejonie południowego Bellsundu. Przedstawione z okazji Sesji Polarnej Instytutu Nauk o Ziemi UMCS wyniki badań nie wyczerpują w pełni problematyki badawczej Wyprawy. Na podstawie materiałów terenowych zebranych w 1988 r. opracowano też szereg komunikatów na XVI Sympozjum Polarne w Toruniu, artykuły do czasopisma Polish Polar Research oraz referaty na międzynarodowe sympozjum w Tiumeniu (ZSRR). W niniejszym tomie szerzej potraktowano problematykę z zakresu geologii czwartorzędu. Z tego względu zawiera on prace i raporty wykonane przez zespoły współpracujące z Wyprawą INoZ UMCS. Całość ilustrują rysunki Zbigniewa Jóźwika, tematycznie związane z florą Spitsbergenu. Kierownik Wypraw UMCS Kazimierz Pękala
2. Cerastium alpinum (Rogownica alpejska), tusz, 1988 (21X19 cm) rys. Zbigniew Jóźwik