WARSZTATY SPITSBERGEŃSKIE

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WARSZTATY SPITSBERGEŃSKIE"

Transkrypt

1 n v i e r s i t y o f W r o c l a w WARSZTATY SPITSBERGEŃSKIE U P o l a r E x p e d i t o i s n Tomasz OLICHWER, Robert TARKA ŹRÓDŁA SPITSBERGENU WROCŁAW

2 Źródła na Spitsbergenie Na Spitsbergenie występują 3 typy źródeł:. wody płytkiego krążenia związane z topnieniem warstwy permafrostu (temperatura wody bliska 0 o C) 2. źródła związane z krążeniem wody pod permafrostem. Wody podziemne zasilane są z ciepłych partii lodowca, gdzie nie występuje permafrost. Wody te wypływają jako wydajne źródła krasowe lub przy niewielkiej wydajności jako pingo. Większość tego typu źródeł ma temperaturę - 4 o C 3. źródła termalne związane z głęboki krążeniem wody. Temperatura wody w granicach 5 i więcej o C.

3 Trzy główne geologiczne jednostki Krystaliczne podłoże Metamorficzne i wulkaniczne wypiętrzone podczas orogenezy kaledońskiej ( mln lat temu) Pokrywa skał osadowych dewon piaskowce, zlepieńce, mułowce karbon, perm wapienie mezozoik, trzeciorzęd piaskowce, mułowce Osady nieskonsolidowane czwartorzędowe osady powstałe podczas ostatniego zlodowacenia lat temu (moreny, osady rzeczne, plażowe, piargi) trzeciorzęd-czwartorzęd działalność wulkaniczna (pozostałości jej znane dotąd z pł. Spitsbergenu) źródła termalne źródła krasowe źródła termokrasowe

4 Północny i środkowy Spitsbergen

5 2. Źródła Troll. Źródła Jotun i źródło Gygre Najdalej na północ położone źródła termalne na świecie (79,5N ) Źródła zostały udokumentowane pod koniec XIX wieku. Zanotowano temperaturę wody w źródłach Jotun 24,5 o C i w źródłach Troll 28,3 o C. Mineralizacja ich wynosi od 990 (Troll) do 2400 mg/dm 3 (Jotun)

6 3. Źródła Blomstrand Źródło krasowe Jakobs

7 4. Źródła w fiordzie Tempel Wypływy wody termalnej na dnie Tempelfjoru 5. Jeziorka termokrasowe na równinie Vardeborg i źródła mineralne w dolinie Kongress Longyerbyen

8 Rejon Hornsundu 6 Raudfjellet Baranówka 8 7 Panorama Orvin Baza PAN 9 Rasstupet

9 6. Źródła pod górą Raud Źródła odkryte w 973 przez ekspedycje Uniwersytetu Wrocławskiego kierowana przez S. Baranowskiego u podnóża Raudfjellet. Jest to strefa wypływów przy brzegu lodowca Torella. A. Źródła termalne o temperaturze na wypływie,9 o C i mineralizacji 230 mg/dm 3. B. Źródła o podwyższonej mineralizacji 600 mg/dm 3 i temperaturze wody 6,9 o C. B A

10 7. Źródło Orvin a Źródło termalne opisane w 944 roku przez Orvina. Wypływa u postawy góry Gnäl (Gnälberget) ze żwirowych osadów brzegowych. Temperatura wody 3 o C, mineralizacja 380 mg/dm 3.

11 8. Źródło Panorama w Zatoce Burger Źródła odkryte roku w vestre Burgerbukta przez załogę rejsu na jachcie Panorama i uczestników wrocławskiej wyprawy polarnej. Wypływ krasowy u podnóża pionowej ściany Grzbietu Sofie (Sofiekammen) Temperatura wody 2,2 o C, mineralizacja 40 mg/dm 3.

12 9. Źródła pod Rasstupet 6 wywierzysk krasowych wypływających pod ścianą Rasstupet Łączna wydajność ok.,5 m 3 /s. temperatura wody 2,7 o C, mineralizacja 470 mg/dm 3.

13 Sörkapp Björnbein Trollosen Olsok

14 8. Źródła na terasie Björnbein Źródła termalne wypływające na szerokiej podniesionej terasie morskiej. Temperatura wody 3,9 o C. Mineralizacja wody wynosi 350 mg/dm 3

15 9. Źródło Trollosen Największe źródło na Spitsbergenie o wydajności około 8 m 3 /s. Wypływa z jaskini o szerokości 4 m. Temperatura wody 3,4 o C, a mineralizacja 640 mg/dm 3

16 0. Źródło Olsok Strefa wypływu wody przy morenie bocznej lodowca Olsok (Olsokbreen). Wydajność l/s, temperatura wody 9,3 o C. Mineralizacja 4030 mg/dm 3 najwyższa w źródle na Spitsbergenie

17 Wiek źródeł wg Langangena źródła termalne nie są starsze niż 4-6,5 tys. lat wg Listøla wiele obecnych źródeł i pingo na Spitsbergenie początkowo powstawało poniżej poziomu morza, stąd mogą być one o wiele starsze, a ich wiek jest porównywalny z wiekiem wulkanizmu trzeciorzędowoczwartorzędowego.

18 Skład chemiczny wód źródlanych HCO 3 Cl SO 4 południowy Spitsbergen K Na Mg Ca Raud A Orvin (Hornsund) Björnbein (Sörkapp) Troll A Tw,9 o C PEW 372 ms/cm ph- 8,52 północny Spitsbergen Troll B Tw 3,0 o C PEW 665 ms/cm ph- 8,06 Jotun Tw 3,9 o C PEW 509 ms/cm ph- 8,42 Tw 25,6 o C ph- 6,83 Tw 9,4 o C ph- 6,78 Tw 23,0 o C ph- 6,67

19 Cl HCO 3 SO 4 Rasstupet (Hornsund) Panorama (Hornsund) K Na Mg Ca Trollosen (Sörkapp) Tw 2,7 o C PEW 774 ms/cm ph- 7,69 Olsok (Sörkapp) Tw 2,2 o C PEW 52 ms/cm ph- 6,76 Raud B Tw 3,4 o C PEW 350 ms/cm ph- 7,43 Tw 9,3 o C PEW 5450 ms/cm ph- 6,96 Tw 6,9 o C PEW 845 ms/cm ph- 7,63 Bratteg 5 K K2 Tw 2,5 o C PEW 45 ms/cm ph- 7,0 Tw 3,6 o C ph- 7,00 Tw 0,2 o C ph- 7,97

20 SO 4 00 SO 4 + Cl Ca + Mg HCO 3 Ca Cl 0 0 Mg Na Na + K Mg HCO 3 SO Ca 0 0 Cl 00

21 TDS [mg/dm 3 ] TDS [mg/dm 3 ] wody morskie wody morskie K2 Raud BK Burger Olsok Jotun Troll Troll A B Trollosen Rasstupet BjornbeinOrvin Raud A Troll Troll A B K Raud B Rasstupet Bjornbein Orvin K2 Raud A Burger Jotun Olsok Trollosen Bratteg 5 Bratteg Na/(Na+Ca) Cl/(Cl+HCO 3 )

22 Na/K Na/Si Na/Cl Br/Cl Rasstupet.6 K Bratteg 5.2 Rasstupet Bjornbein Troll B Troll A sea Trollosen Olsok Troll B woda morska Troll A Raud B Raud A Trollosen seaburger Olsok Orvin K2 Bratteg 5 Jotun woda morska K2 Burger Orvin Jotun Tw [ o C] sea K2 Trollosen Olsok Orvin Rasstupet K Burger Raud B Raud A Bjornbein woda morska Troll B Troll A Jotun K 0 Raud B Raud Bjornbein A Tw [ o C] Olsok Trollosen 00 0 K2 Rasstupet Burger Bratteg 5 K Orvin Raud Bjornbein A Raud B Troll B Jotun Troll A 0 Bratteg Tw [ o C] Tw [ o C]

23 Mg/Na SiO 2 [mg/dm 3 ] 00 Jotun Troll B Troll A 0 K Bjornbein Raud Orvin A Raud B Olsok Trollosen Burger K2 Rasstupet 0 0. Bratteg TDS [mg/dm 3 ] K2 Bratteg 5 Burger Raud B 0. K Rasstupet Raud Orvin A Bjornbein Troll B Troll A Trollosen Olsok Jotun TDS [mg/dm 3 ]

24 Ca [mg/dm 3 ] Cl [mg/dm 3 ] K [mg/dm 3 ] Mg [mg/dm 3 ] 00 Jotun Olsok 00 0 Trollosen Troll B Troll A Raud Olsok B Troll A Troll Jotun B Bjornbein Rasstupet K Raud Orvin B Raud A 0 Orvin Rasstupet K Trollosen Raud ABjornbein Bratteg 5 Burger Burger K2 0. K Na [mg/dm 3 ] Bratteg Ca [mg/dm 3 ] Olsok 00 0 K2 Bratteg 5 Burger Raud B K Bjornbein Orvin Raud ARasstupet Olsok Troll Troll AB Jotun Trollosen Bratteg 5 Rasstupet Orvin Raud ABjornbein Raud B K Burger K2 Jotun Trollosen Troll B Troll A Na [mg/dm 3 ] Ca [mg/dm 3 ]

25 Geotermometry Obliczona temperatura wody ( o C) na podstawie wybranych geotermometrów Punkt Na/K Na-K-Ca Na-K-Ca b=/3 b=4/3 Raud A Orvin Sork C Olsok Troll A Troll B Jotun

26 X X X X X X Temperatura [ o C] Raud A Olsok Temperatura [ o C] Orvin Temperatura [ o C] Troll A Temperatura [ o C] X(entalpia) X(kwarc) X(Na/K) Bjornbein Temperatura [ o C] Jotun Temperatura [ o C]

27 Zmiany cech fizycznych i chemicznych wody w źródłach Temperatury ph

28 HCO3 Cl SO4 Ca Mg Na+K PEW SiO HCO3 Cl SO4 Ca Mg Na+K PEW SiO HCO3 Cl SO4 Ca Mg Na+K PEW SiO HCO3 Cl SO4 Ca Mg Na+K PEW SiO Raud A Orvin Olsok Bjornbenin HCO3 Cl SO4 Ca Mg Na+K PEW SiO Trollosen HCO3 Cl SO4 Ca Mg Na+K PEW SiO Raud B

29 Podsumowanie. Źródła termalne na Spitsbergenie występują na strefach uskokowych powstałych w czasie trzeciorzędowych ruchów, mających jednak wcześniejsze założenia. Strefy te są miejscami głębokiego krążenia wody. 2. Skład chemiczny wód termalnych na północnym Spitsbergenie pochodzi od kopalnej wody morskiej, który następnie modyfikowany jest przez interakcje pomiędzy woda a skałą oraz przez rozcieńczanie wodami opadowymi i z topnienia permafrostu oraz wodą morską. 3. Wody termalne na południowym Spitsbergenie charakteryzują się niższą mineralizacją. Są to współczesne wody uczestniczące w głębokim krążeniu, których skład chemiczny jest następnie modyfikowany przez rozcieńczanie wodami opadowymi i z topnienia permafrostu oraz w niewielkim stopniu wodą morską. 4. Udział wód płytkiego krążenia w wodach źródlanych wynosi od 60-90% na północy do ponad 90% w wodach na południu Spitsbergenu.

30 5. Na podstawie geotermometrów można przyjąć, że źródła termalne są zasilane przez gorące wody o temperaturze od 20 do 90 o C. Przyjmując stopień geotermiczny 0,079 o C/m odpowiada to głębokości,5-2,4 km. 6. Źródła termalne wykazują dużą stałość temperatury, zarówno w czasie roku jak i w wieloleciu 7. Największe czasowe zmiany w składzie chemiczny wody zaobserwowano w źródle Orvina (następuje wzrost koncentracji poszczególnych jonów oraz temperatury wody), oraz źródłach Björnbein (obniżenie temperatury jako wynik zmniejszenia dopływu wód termalnych).

31 Dziękujemy za uwagę

Pochodzenie wód podziemnych

Pochodzenie wód podziemnych Wody podziemne Woda podziemna - to woda zmagazynowana w wolnych przestrzeniach skał zalegających poniżej powierzchni Ziemi. Stanowią jeden z bardzo istotnych elementów obiegu wody w przyrodzie. Pochodzenie

Bardziej szczegółowo

Materiały miejscowe i technologie proekologiczne w budowie dróg

Materiały miejscowe i technologie proekologiczne w budowie dróg Naukowo techniczna konferencja szkoleniowa Materiały miejscowe i technologie proekologiczne w budowie dróg Łukta, 17 19 września 2008 Zasoby materiałów w miejscowych do budowy dróg na terenie Warmii i

Bardziej szczegółowo

Lądek Zdrój jako. uzdrowisko

Lądek Zdrój jako. uzdrowisko Lądek Zdrój jako uzdrowisko Położenie miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Lądek-Zdrój. Położone w Sudetach Wschodnich, w dolinie rzeki Białej Lądeckiej. Według

Bardziej szczegółowo

Wstępne studia możliwości wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie na przykładzie wybranych miast - Lądek-Zdrój

Wstępne studia możliwości wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie na przykładzie wybranych miast - Lądek-Zdrój Wstępne studia możliwości wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie na przykładzie wybranych miast - Lądek-Zdrój Elżbieta Liber-Makowska, Barbara Kiełczawa Politechnika Wrocławska wrzesień 2017

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 8 2 0 0 0 0 0 1 Wyznaczony teren to długa na około 200 metrów skarpa przykorytowa bezimiennego cieku uchodzącego do rzeki Olszówki. Skarpa miejscami 6 metrowej wysokości

Bardziej szczegółowo

ROLA WODY W ZRÓWNOWAŻONYM ZAGOSPODAROWANIU MIASTA KRAKOWA - PROPOZYCJE KOMPLEKSOWYCH ROZWIĄZAŃ

ROLA WODY W ZRÓWNOWAŻONYM ZAGOSPODAROWANIU MIASTA KRAKOWA - PROPOZYCJE KOMPLEKSOWYCH ROZWIĄZAŃ ROLA WODY W ZRÓWNOWAŻONYM ZAGOSPODAROWANIU MIASTA KRAKOWA - PROPOZYCJE KOMPLEKSOWYCH ROZWIĄZAŃ Mariusz CZOP Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej WODA W MIASTACH WODY PODZIEMNE występują poniżej

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA Temat: MOJE BOISKO ORLIK 2012 Miejscowość: Małęczyn ul. Szkolna 64 Gmina: Gózd Województwo: mazowieckie Zleceniodawca: Urząd Gminy Gózd 26-634 Gózd, ul. Radomska 7 Dokumentator

Bardziej szczegółowo

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO 1. Nr ewidencyjny 2. Lokalizacja 4 2.1 Miejscowość 2.2 Właściciel terenu 2.3 Gmina 2.4 Powiat 2.5 Województwo 2.6 Oznaczenie mapy

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 0 2 0 0 0 0 0 1 Teren znajduje się na zalesionym stoku o ekspozycji południowej i południowo-zachodniej wzgórza Raszówka. Grzbiet wzgórza ma w tym rejonie wysokość względną

Bardziej szczegółowo

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE

POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE POTENCJAŁ I PERSPEKTYWY WYKORZYSTANIA ZASOBÓW GEOTERMALNYCH W POLSCE WSPIERANIE PRZEZ PIG PIB ROZWOJU GEOTERMII ŚREDNIOTEMPERATUROWEJ W POLSCE Program Geologia Złożowa i Gospodarcza Zespół Wód Uznanych

Bardziej szczegółowo

Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe

Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe Polskie zlodowacenia Rozpoczęcie zlodowaceń - około 2,5 mln lat temu. Po falach ochłodzeń (glacjałach) następowały fale ociepleń (interglacjały), Lądolód skandynawski

Bardziej szczegółowo

POSIEDZENIE NAUKOWE POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOLOGICZNEGO ODDZIAŁ WROCŁAWSKI. Wrocław

POSIEDZENIE NAUKOWE POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOLOGICZNEGO ODDZIAŁ WROCŁAWSKI. Wrocław POSIEDZENIE NAUKOWE POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOLOGICZNEGO ODDZIAŁ WROCŁAWSKI Wrocław 07.11.2002 Stanisław Staśko Robert Tarka ZASILANIE I DRENAŻ W OBSZARACH GÓRSKICH - NOWE WYNIKI I SPOJRZENIE Wyniki badań

Bardziej szczegółowo

Teoria tektoniki płyt litosfery

Teoria tektoniki płyt litosfery Teoria tektoniki płyt litosfery Pytania i odpowiedzi 1. Podaj przyczynę przemieszczania się płyt litosferycznych Przyczyną przemieszczania się płyt litosfery jest najprawdopodobniej ruch materii (prądy

Bardziej szczegółowo

Geotermia we Francji i perspektywy w Województwie Świętokrzyskim

Geotermia we Francji i perspektywy w Województwie Świętokrzyskim Geotermia we Francji i perspektywy w Województwie Świętokrzyskim na podstawie materiałów misji branżowej Świętokrzysko-Podkarpackiego Klastra Energetycznego i opracowania PIG Oddział Kielce Stefan Dunin-Wąsowicz

Bardziej szczegółowo

OPINIA GEOTECHNICZNA

OPINIA GEOTECHNICZNA Inwestor: Wałbrzyski Związek Wodociągów i Kanalizacji ul. Al. Wyzwolenia 39 58-300 Wałbrzych Zleceniodawca: Kolektor Serwis Sp.J. K. Janiak, M. Janiak, Ł. Janiak ul. Kmicica 69 64-100 Leszno OPINIA GEOTECHNICZNA

Bardziej szczegółowo

XV WOJEWÓDZKI KONKURS Z GEOGRAFII

XV WOJEWÓDZKI KONKURS Z GEOGRAFII XV WOJEWÓDZKI KONKURS Z GEOGRAFII dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów MODEL I SCHEMAT OCENIANIA ETAP I szkolny 23 listopada 2017 r. Liczba punktów możliwych do uzyskania:

Bardziej szczegółowo

Potencjał geoturystyczny otoczenia pewnej doliny kopalnej z okolic Olesna(woj.opolskie)

Potencjał geoturystyczny otoczenia pewnej doliny kopalnej z okolic Olesna(woj.opolskie) Potencjał geoturystyczny otoczenia pewnej doliny kopalnej z okolic Olesna(woj.opolskie) Michał Michalak Uniwersytet Śląski Wydział Nauk o Ziemi 24.09.2017 Plan referatu 1 Ogólneinformacje 2 3 Podstawyprojektu

Bardziej szczegółowo

Geologia historyczna / Włodzimierz Mizerski, Stanisław Orłowski. Wyd. 3. zm. Warszawa, Spis treści

Geologia historyczna / Włodzimierz Mizerski, Stanisław Orłowski. Wyd. 3. zm. Warszawa, Spis treści Geologia historyczna / Włodzimierz Mizerski, Stanisław Orłowski. Wyd. 3. zm. Warszawa, 2017 Spis treści PRZEDMOWA DO WYDANIA TRZECIEGO 11 GEOLOGIA HISTORYCZNA JAKO NAUKA 13 WZGLĘDNY WIEK SKAŁ I PROCESÓW

Bardziej szczegółowo

Najwyższymi górami w Ameryce Południowej są Andy. Ciągną się one wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża kontynentu na długość ok km.

Najwyższymi górami w Ameryce Południowej są Andy. Ciągną się one wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża kontynentu na długość ok km. Góry Ameryki Południowej Najwyższymi górami w Ameryce Południowej są Andy. Ciągną się one wzdłuż północnego i zachodniego wybrzeża kontynentu na długość ok. 9000 km. Góry składają się z kilku równoległych

Bardziej szczegółowo

Rodzaje erozji lodowcowej. Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i kontynentalnych. Wygłady i rysy lodowcowe. Wygłady i rysy lodowcowe

Rodzaje erozji lodowcowej. Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i kontynentalnych. Wygłady i rysy lodowcowe. Wygłady i rysy lodowcowe Rodzaje erozji lodowcowej Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i kontynentalnych DETRAKCJA wyrywanie z podłoża dużych okruchów i bloków skalnych EGZARACJA żłobienie podłoża w wyniku zdzieranie materiału

Bardziej szczegółowo

Zarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach

Zarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach Zarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach Opracowali: Agata Misztal Jerzy Pepol ZLODOWACENIA W POLSCE Osady czwartorzędowe na Warmii i Mazurach osiągają najwyższe wartości miąższości

Bardziej szczegółowo

OCENA WARUNKÓW GRUNTOWO WODNYCH DLA PROJEKTOWANEJ KANALIZACJI W PRĄDNIKU KORZKIEWSKIM GMINA WIELKA WIEŚ POWIAT KRAKÓW

OCENA WARUNKÓW GRUNTOWO WODNYCH DLA PROJEKTOWANEJ KANALIZACJI W PRĄDNIKU KORZKIEWSKIM GMINA WIELKA WIEŚ POWIAT KRAKÓW OCENA WARUNKÓW GRUNTOWO WODNYCH DLA PROJEKTOWANEJ KANALIZACJI W PRĄDNIKU KORZKIEWSKIM GMINA WIELKA WIEŚ POWIAT KRAKÓW OPRACOWAŁ: mgr Kazimierz Milanowski inż. Przemysław Milanowski Kraków grudzień 2010

Bardziej szczegółowo

WIELOSTRONNE WYKORZYSTANIE WÓD GEOTERMALNYCH NA PRZYKŁADZIE UNIEJOWA

WIELOSTRONNE WYKORZYSTANIE WÓD GEOTERMALNYCH NA PRZYKŁADZIE UNIEJOWA WIELOSTRONNE WYKORZYSTANIE WÓD GEOTERMALNYCH NA PRZYKŁADZIE UNIEJOWA UNIEJÓW 2008 Energia geotermalna odnawialne źródło energii wykorzystujące ciepło energii z wnętrza Ziemi wędruje do powierzchni ziemi

Bardziej szczegółowo

Położenie oraz środowisko przyrodnicze Polski

Położenie oraz środowisko przyrodnicze Polski grupa a Położenie oraz środowisko przyrodnicze Polski Poniższy test składa się z 15 zadań. Przy każdym poleceniu podano... liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Imię i nazwisko Za

Bardziej szczegółowo

OKREŚLANIE WIEKU WZGLĘDNEGO względem innych warstw

OKREŚLANIE WIEKU WZGLĘDNEGO względem innych warstw PROFILE GEOLOGICZNE OKREŚLANIE WIEKU WZGLĘDNEGO względem innych warstw METODA STRATYGRAFICZNA METODA PETROGRAFICZNA METODA PALENTOLOGICZNA ANALIZA PYŁKOWA (PALINOLOGIA) METODA STRATYGRAFICZNA zasada superpozycji

Bardziej szczegółowo

OKREŚLANIE WIEKU WZGLĘDNEGO względem innych warstw

OKREŚLANIE WIEKU WZGLĘDNEGO względem innych warstw PROFILE GEOLOGICZNE OKREŚLANIE WIEKU WZGLĘDNEGO względem innych warstw METODA STRATYGRAFICZNA METODA PETROGRAFICZNA METODA PALENTOLOGICZNA ANALIZA PYŁKOWA (PALINOLOGIA) METODA STRATYGRAFICZNA zasada superpozycji

Bardziej szczegółowo

BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI GRUNTU NA ŚCINANIE

BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI GRUNTU NA ŚCINANIE Naprężenia ścinające t [kpa] ZAŁĄCZNIK NR Z7/4.2 ADANIE WYTRZYMAŁOŚCI GRUNTU NA ŚCINANIE W APARACIE EZPOŚREDNIEGO ŚCINANIA Wytrzymałość rezydualna Opis badania Nr otworu T5 Głębokość pobrania próbki mppt

Bardziej szczegółowo

Obieg materii w skali zlewni rzecznej

Obieg materii w skali zlewni rzecznej WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowią nie tylko formę retencji wody w zlewni, ale równocześnie uczestniczą w procesach przemieszczania rozpuszczonej materii w zlewni. W ramach ZMŚP na Stacjach Bazowych

Bardziej szczegółowo

WYNIKI POMIARÓW JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W ROKU 2007

WYNIKI POMIARÓW JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W ROKU 2007 WYNIKI POMIARÓW JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W ROKU 2007 Spis treści: 1. Wstęp 2. Sieć punktów monitoringu 3. Zakres badań 4. Klasyfikacja wyników badań 5. Podsumowanie Spis tabel:

Bardziej szczegółowo

W trosce o dostarczenie dobrej jakości wody dla ludności Mazowsza

W trosce o dostarczenie dobrej jakości wody dla ludności Mazowsza W trosce o dostarczenie dobrej jakości wody dla ludności Mazowsza Małgorzata Woźnicka Warszawa, 12 kwietnia 2011 r. fot. E. Przytuła Państwowa służba hydrogeologiczna wykonuje zadania państwa na potrzeby

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 0 6 2 0 0 0 0 0 1 Teren to długa, wysoka na kilkanaście metrów skarpa ponad współczesną doliną Lubrzanki stanowiąca dolny odcinek stoku na którym leżą Podmąchocice. Skarpa

Bardziej szczegółowo

Olimpiada o DIAMENTOWY INDEKS AGH 2011/2012 Geografia z elementami geologii

Olimpiada o DIAMENTOWY INDEKS AGH 2011/2012 Geografia z elementami geologii 1. Do podanych definicji dopisać odpowiadające im pojęcia (0-8 pkt). Rozpuszczanie pierwotnych minerałów i tworzenie na ich miejsce nowych Intruzja magmowa o niewielkich stosunkowo rozmiarach w kształcie

Bardziej szczegółowo

Geotermia w Gminie Olsztyn

Geotermia w Gminie Olsztyn Geotermia w Gminie Olsztyn Tomasz Kucharski Wójt Gminy Olsztyn Europejski Kongres Gospodarczy Katowice, 18 maja 2011 r. Gmina Olsztyn Gmina Olsztyn położona jest niespełna 10 km od Częstochowy. Zajmuje

Bardziej szczegółowo

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO 1. Metryka i lokalizacja NUMER EWIDENCYJNY Autor/rzy opracowania: Autor/rzy opracowania graficznego: M-34-31-C-C/1 wersja 1/1

Bardziej szczegółowo

Obserwacje nad odpływem wód zmarzlinowych w okolicy Calypsobyen wiecie 1986 (Spitsbergen Zachodni)

Obserwacje nad odpływem wód zmarzlinowych w okolicy Calypsobyen wiecie 1986 (Spitsbergen Zachodni) XIV Syipozjum Polarre, Lublin 1987 Zk ład Hydrografii INoZ Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin STEFAN BARTOSZEWSKI Obserwacje nad odpływem wód zmarzlinowych w okolicy Calypsobyen wiecie 1986

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 2 2 0 0 0 0 0 1 Nachylenie, wysokość i ekspozycja zboczy/stoków. Ukształtowanie powierzchni zboczy/stoków. Działalność naturalnych procesów geologicznych (erozja rzeczna).

Bardziej szczegółowo

Podstawy nauk o Ziemi

Podstawy nauk o Ziemi Podstawy nauk o Ziemi Zależność rzeźby od budowy geologicznej mgr inż. Renata Różycka-Czas Katedra Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Uniwersytet

Bardziej szczegółowo

Załącznik 3.1.2.a Test C.1 Ogólna ocena stanu chemicznego JCWPd wg danych z 2012 r. w podziale na 161 JCWPd

Załącznik 3.1.2.a Test C.1 Ogólna ocena stanu chemicznego JCWPd wg danych z 2012 r. w podziale na 161 JCWPd Załącznik 3.1.2.a Test C.1 Ogólna ocena JCWPd wg w podziale na 161 JCWPd Monitoring oraz ocena jednolitych części wód podziemnych w dorzeczach w latach 2012 2014 Nr JCWPd wziętych do JCWPd wg, w których

Bardziej szczegółowo

KONKURS GEOGRAFICZNY ZAWODY SZKOLNE Listopad 2010

KONKURS GEOGRAFICZNY ZAWODY SZKOLNE Listopad 2010 Na rozwiązanie zadań przeznacza się 90 minut. Uważnie czytaj polecenia, pisz czytelnie. Powodzenia! KONKURS GEOGRAFICZNY ZAWODY SZKOLNE Listopad 2010 Zadanie 1. (0 1) Podane skale uporządkuj od największej

Bardziej szczegółowo

Czy Sudety można zaliczyć do obszarów bezwodnych - na przykładzie Ziemi Kłodzkiej? Tomasz OLICHWER Robert TARKA

Czy Sudety można zaliczyć do obszarów bezwodnych - na przykładzie Ziemi Kłodzkiej? Tomasz OLICHWER Robert TARKA XII Sympozjum Współczesne Problemy Hydrogeologii Czy Sudety można zaliczyć do obszarów bezwodnych - na przykładzie Ziemi Kłodzkiej? Tomasz OLICHWER Robert TARKA Zakład Hydrogeologii Podstawowej Instytut

Bardziej szczegółowo

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO 1. Nr ewidencyjny 2. Lokalizacja 365.22 2.1 Miejscowość 2.2 Właściciel terenu 2.3 Gmina 2.4 Powiat 2.5 Województwo 2.6 Oznaczenie

Bardziej szczegółowo

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO. 1. Metryka I lokalizacja M C-C/3. wersja 1/

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO. 1. Metryka I lokalizacja M C-C/3. wersja 1/ KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO 1. Metryka I lokalizacja NUMER M-34-31-C-C/3 i EWIDENCYJNY wersja 1/1 i. Autor/rzy opracowania Ryszard Knapczyk, Joanna Lasak

Bardziej szczegółowo

ZAGADNIENIA EKSPLOATACJI GÓRNICZEJ

ZAGADNIENIA EKSPLOATACJI GÓRNICZEJ - 69 - Rozdział 5 ZAGADNIENIA EKSPLOATACJI GÓRNICZEJ SPIS TREŚCI 1. Kopaliny podstawowe 2. Kopaliny pospolite - 70-1. Kopaliny podstawowe Na obszarze gminy Brzeszcze prowadzona jest eksploatacja złoża

Bardziej szczegółowo

WGGIOŚ Egzamin inżynierski 2014/2015 WYDZIAŁ: GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: GÓRNICTWO I GEOLOGIA

WGGIOŚ Egzamin inżynierski 2014/2015 WYDZIAŁ: GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: GÓRNICTWO I GEOLOGIA WYDZIAŁ: GEOLOGII, GEOFIZYKI I OCHRONY ŚRODOWISKA KIERUNEK STUDIÓW: GÓRNICTWO I GEOLOGIA RODZAJ STUDIÓW: STACJONARNE I STOPNIA ROK AKADEMICKI 2014/2015 WYKAZ PRZEDMIOTÓW EGZAMINACYJNYCH: I. Geologia ogólna

Bardziej szczegółowo

Geologia dynamiczna / Włodzimierz Mizerski. wyd. 3. Warszawa, Spis treści

Geologia dynamiczna / Włodzimierz Mizerski. wyd. 3. Warszawa, Spis treści Geologia dynamiczna / Włodzimierz Mizerski. wyd. 3. Warszawa, 2014 Spis treści Przedmowy do wydania trzeciego i drugiego 11 1. Ziemia a nauki geologiczne 13 Geologia a nauki przyrodnicze 13 Materia Ziemi

Bardziej szczegółowo

Wulkany. Wojtek Jóźwiak

Wulkany. Wojtek Jóźwiak Wulkany Wojtek Jóźwiak Wulkan(z łac. Vulcanus imię rzymskiego boga ognia) miejsce na powierzchni Ziemi, z którego wydobywa się lawa, gazy wulkaniczne (solfatary, mofety, fumarole) i materiał piroklastyczny.

Bardziej szczegółowo

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO 1. Nr ewidencyjny 2. Lokalizacja 4 2.1 Miejscowość 2.2 Właściciel terenu 2.3 Gmina 2.4 Powiat 2.5 Województwo 2.6 Oznaczenie mapy

Bardziej szczegółowo

JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY

JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY 6. Konferencja Naukowa Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 27-28 listopada 2013 roku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY dr inż. Sylwester

Bardziej szczegółowo

LODOWIEC JAKO RZEŹBIARZ I BUDOWNICZY cz.2

LODOWIEC JAKO RZEŹBIARZ I BUDOWNICZY cz.2 LODOWIEC JAKO RZEŹBIARZ I BUDOWNICZY cz.2 Dnia 8.06.2013 r. tj. sobota, wraz z naszym nauczycielem geografii Panią Małgorzatą Szelą, po raz kolejny wybraliśmy się do Instytutu Nauk Geologicznych Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W 2004 ROKU

KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W 2004 ROKU KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W 2004 ROKU Badania wód podziemnych w sieci krajowej prowadzi od 1991 roku Państwowy Instytut Geologiczny. Badania obejmują wody podziemne różnych użytkowych poziomów

Bardziej szczegółowo

PRZEGLĄD NIEKTÓRYCH POTOKÓW I ŹRÓDEŁ TATR ZACHODNICH

PRZEGLĄD NIEKTÓRYCH POTOKÓW I ŹRÓDEŁ TATR ZACHODNICH PRZEGLĄD NIEKTÓRYCH POTOKÓW I ŹRÓDEŁ TATR ZACHODNICH POTOK Potok niewielki ciek o wartkim nurcie, płynący w terenie o znacznych deniwelacjach. Należy do wód płynących w korycie, które zwykle wyerodowanym

Bardziej szczegółowo

Poznaj Ziemię- część 2

Poznaj Ziemię- część 2 Poznaj Ziemię- część 2 1. Uzupełnij zdania. a) Największym kontynentem na Ziemi jest............................ b) Madagaskar jest największą wyspą..................................... c) Kontynentem

Bardziej szczegółowo

ROZDZIAŁ 1. MAKROSKOPOWE OZNACZANIE MINERAŁÓW I SKAŁ

ROZDZIAŁ 1. MAKROSKOPOWE OZNACZANIE MINERAŁÓW I SKAŁ SPIS TREŚCI Wprowadzenie...9 ROZDZIAŁ 1. MAKROSKOPOWE OZNACZANIE MINERAŁÓW I SKAŁ...11 1.1. Wiadomości wstępne...11 1.2. Systematyka minerałów...13 1.3. Kryształy i układy krystalograficzne...17 1.4. Morfologia

Bardziej szczegółowo

ZMIANY CHEMIZMU WÓD PODZIEMNYCH ZACHODZĄCE NA SKUTEK ODWADNIANIA ZŁOŻA WĘGLA BRUNATNEGO BEŁCHATÓW. 1. Wstęp. Renata Martyniak*, Wojciech Sołtyk**

ZMIANY CHEMIZMU WÓD PODZIEMNYCH ZACHODZĄCE NA SKUTEK ODWADNIANIA ZŁOŻA WĘGLA BRUNATNEGO BEŁCHATÓW. 1. Wstęp. Renata Martyniak*, Wojciech Sołtyk** Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 2 2009 Renata Martyniak*, Wojciech Sołtyk** ZMIANY CHEMIZMU WÓD PODZIEMNYCH ZACHODZĄCE NA SKUTEK ODWADNIANIA ZŁOŻA WĘGLA BRUNATNEGO BEŁCHATÓW 1. Wstęp Kopalnia Węgla

Bardziej szczegółowo

Foto. Tomasz Kowalewski. Gdańsk, 5 marca 2014 r.

Foto. Tomasz Kowalewski. Gdańsk, 5 marca 2014 r. Foto. Tomasz Kowalewski Gdańsk, 5 marca 2014 r. PLAN PREZENTACJI 1. Informacje wstępne 2. Metody i etapy prac badawczych prowadzonych w rejonie wiercenia a) zapoznanie się z procesami technologicznymi

Bardziej szczegółowo

1. Wstęp. 1.1 Dane ogólne. 1.2 Cel projektowanych prac. 1.3 Zapotrzebowanie na wodę, wymagania odnośnie jej jakości, przeznaczenie wody

1. Wstęp. 1.1 Dane ogólne. 1.2 Cel projektowanych prac. 1.3 Zapotrzebowanie na wodę, wymagania odnośnie jej jakości, przeznaczenie wody 1 1. Wstęp 1.1 Dane ogólne Zleceniodawcą opracowania projektu prac geologicznych jest Urząd Gminy w Rytrze, z/s 33-343 Rytro 265. 1.2 Cel projektowanych prac Celem projektowanych prac jest poszukiwanie,

Bardziej szczegółowo

Klasa maksymalnie 27 punktów. Botnicka, Śródziemne, Czad, Tygrys, Fundy, Tamiza, Bałtyckie, Tanganika. Rzeka Zatoka Jezioro Morze

Klasa maksymalnie 27 punktów. Botnicka, Śródziemne, Czad, Tygrys, Fundy, Tamiza, Bałtyckie, Tanganika. Rzeka Zatoka Jezioro Morze grupa a Wody Ziemi...................................... Imię i nazwisko Poniższy test składa się z 14 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową......... odpowiedź.

Bardziej szczegółowo

Geotermia w Saksonii. 1. Krótki zarys na temat energii geotermalnej w Saksonii

Geotermia w Saksonii. 1. Krótki zarys na temat energii geotermalnej w Saksonii Geotermia w Saksonii 1. Krótki zarys na temat energii geotermalnej w Saksonii Zasoby geotermalne nabierają coraz większego znaczenia pośród energii odnawialnych. Posiadają one również w Saksonii, przy

Bardziej szczegółowo

XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 1

XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 1 -1/1- XLII OLIMPIADA GEOGRAFICZNA Zawody III stopnia pisemne podejście 1 Zadanie 1. Blokdiagramy A-D (załącznik 1) ilustrują budowę geologiczną czterech regionów Polski. Uzupełnij tabelę: w kolumnie 1:

Bardziej szczegółowo

W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej.

W latach miejscowość była siedzibą gminy Tatrzańskiej. Zakopane miasto i gmina w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. Według danych z 31 grudnia 2009 r. miasto miało 26 737 mieszkańców i było drugim co do wielkości po Nowym Targu miastem

Bardziej szczegółowo

I. Wykorzystanie wód termalnych w Uniejowie.

I. Wykorzystanie wód termalnych w Uniejowie. I. Wykorzystanie wód termalnych w Uniejowie. 1. Historia Wody termalne zostały odkryte w Uniejowie w 1978 roku. Prace związane z praktycznym wykorzystaniem gorących wód mineralnych w Uniejowie formalnie

Bardziej szczegółowo

Dotychczasowy stan rozwoju geotermii w Polsce i naturalne warunki jej rozwoju

Dotychczasowy stan rozwoju geotermii w Polsce i naturalne warunki jej rozwoju Państwowy Instytut Geologiczny- Państwowy Instytut Badawczy Oddział Karpacki ul. Skrzatów 1, Kraków Dotychczasowy stan rozwoju geotermii w Polsce i naturalne warunki jej rozwoju Józef Chowaniec Warszawa,

Bardziej szczegółowo

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO. 1. Nr ewidencyjny Lokalizacja

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO. 1. Nr ewidencyjny Lokalizacja KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO: OBIEKT OSUWISKO 1. Nr ewidencyjny 366.31 0 2 2. Lokalizacja 2.1 Miejscowość Tulibowo 2.2 Właściciel terenu Rejonowy Zarząd Gospodarki Wodnej 2.3

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2014/2015 FORMUŁA DO 2014 ( STARA MATURA ) GEOGRAFIA POZIOM PODSTAWOWY ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ MGE-P1 MAJ 2015 Uwaga: Akceptowane są wszystkie odpowiedzi

Bardziej szczegółowo

Kartografia - wykład

Kartografia - wykład Prof. dr hab. inż. Jacek Matyszkiewicz KATEDRA ANALIZ ŚRODOWISKA, KARTOGRAFII I GEOLOGII GOSPODARCZEJ Kartografia - wykład Neotektonika i jej analiza na mapach geologicznych FAZA TEKTONICZNA okres wzmożonej

Bardziej szczegółowo

Wymagany czas : 60 min Nazwisko i imię ucznia... Szkoła... Nazwisko i imię nauczyciela przygotowującego ucznia do konkursu...

Wymagany czas : 60 min Nazwisko i imię ucznia... Szkoła... Nazwisko i imię nauczyciela przygotowującego ucznia do konkursu... Wojewódzki Konkurs Geograficzny Etap szkolny 2006/2007 Wymagany czas : 60 min Nazwisko i imię ucznia... Szkoła... Nazwisko i imię nauczyciela przygotowującego ucznia do konkursu... Życzymy powodzenia!

Bardziej szczegółowo

Ściąga eksperta. Zlodowacenie Polski. - filmy edukacyjne on-line Strona 1/7

Ściąga eksperta. Zlodowacenie Polski.  - filmy edukacyjne on-line Strona 1/7 Zlodowacenie Polski Ok. 1,5 mln lat temu w czwartorzędzie w epoce plejstocenu w Europie a także w Polsce panował bardzo zimny, surowy klimat. Były to doskonałe warunki do tworzenia i rozprzestrzeniania

Bardziej szczegółowo

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO

KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGROŻENIA GEOLOGICZNEGO OBIEKT - OSUWISKO 1. Metryka i lokalizacja NUMER EWIDENCYJNY M-34-31-C-c/4 wersja 1/1 Autor/rzy opracowania: Autor/rzy opracowania graficznego:

Bardziej szczegółowo

Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy

Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego się klimatu Andrzej Ruszlewicz Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego

Bardziej szczegółowo

Test z geologii. 4) Jaka panuje stała temperatura w naszym klimacie na głębokości 26 m? a) 5 0 C b) 15 0 C c) 8 0 C d) 12 0 C

Test z geologii. 4) Jaka panuje stała temperatura w naszym klimacie na głębokości 26 m? a) 5 0 C b) 15 0 C c) 8 0 C d) 12 0 C Test z geologii 1) Promień równikowy Ziemi wynosi: a) 637,8 km b) 6378,4 km c) 36561,31 km d) 3656,1 km 2) Największą gęstość posiada: a) Atmosfera b) Litosfera c) Mezosfera d) Barysfera 3) Na Śląsku stopień

Bardziej szczegółowo

2 SEMINARIUM RADY NAUKOWEJ CENTRUM MODELOWANIA PROCESÓW HYDROLOGICZNYCH. Mapa wrażliwości wód podziemnych na zanieczyszczenie

2 SEMINARIUM RADY NAUKOWEJ CENTRUM MODELOWANIA PROCESÓW HYDROLOGICZNYCH. Mapa wrażliwości wód podziemnych na zanieczyszczenie 2 SEMINARIUM RADY NAUKOWEJ CENTRUM MODELOWANIA PROCESÓW HYDROLOGICZNYCH Mapa wrażliwości wód podziemnych na zanieczyszczenie Wrocław, marzec 2006 W ramach współpracy Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu

Bardziej szczegółowo

Procesy krasowe czyli jak powstały jaskinie

Procesy krasowe czyli jak powstały jaskinie Procesy krasowe czyli jak powstały jaskinie y s e c Pro e w o s kra czyli y ł a t s w o p k ja e i n i k s ja Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Bardziej szczegółowo

Co to jest ustrój rzeczny?

Co to jest ustrój rzeczny? Co to jest ustrój rzeczny? Ustrój (reżim) rzeczny jest to ustalany na podstawie wieloletnich obserwacji rytm wahań przepływów rzeki oraz stanów wody, związany z rodzajem zasilania i zlodzeniem. Każda rzeka

Bardziej szczegółowo

WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW

WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW SUWAŁKI, 15-16 marca 2018 Szacunkowy udział produkowanych kruszyw w drogownictwie Podział kruszyw - naturalne kruszywa z recyklingu 6% kruszywa

Bardziej szczegółowo

6. Dzieje Ziemi. mezozoik (2), mezozoik (4), mezozoik (5), kenozoik (3), paleozoik (6), paleozoik (1).

6. Dzieje Ziemi. mezozoik (2), mezozoik (4), mezozoik (5), kenozoik (3), paleozoik (6), paleozoik (1). 6. Dzieje Ziemi 1 2 3 4 5 6 Rysunek 6.1. Wybrane organizmy żyjące w przeszłości geologicznej Zadanie 6.1 P I 1 Napisz: 1) z których er geologicznych pochodzą organizmy żywe przedstawione na rysunku 6.1.,

Bardziej szczegółowo

ROZKŁAD MATERIAŁU Z GEOGRAFII W KLASACH II i III LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO POZIOM ROZSZERZONY (2014-2016)

ROZKŁAD MATERIAŁU Z GEOGRAFII W KLASACH II i III LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO POZIOM ROZSZERZONY (2014-2016) ROZKŁAD MATERIAŁU Z GEOGRAFII W KLASACH II i III LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO POZIOM ROZSZERZONY (2014-2016) Malarz R., Więckowski M., Oblicza geografii, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2012 (numer dopuszczenia

Bardziej szczegółowo

PROWINCJA HYDROGEOLOGICZNA WY

PROWINCJA HYDROGEOLOGICZNA WY Draft (nie do rozpowszechniania) PROWINCJA HYDROGEOLOGICZNA WYśYNNA; MASYWY MASYW SUDECKI 1. Podstawa regionalizacji wg Kleczkowskiego: Masyw sudecki jest jednostką złoŝoną. Obejmuje Masyw główny zbudowany

Bardziej szczegółowo

ul. 28 Czerwca 1956 r., 398, Poznań tel. (61) , fax (061) ,

ul. 28 Czerwca 1956 r., 398, Poznań tel. (61) , fax (061) , Poznań, dn. 22 lipca 2013r. Charakterystyka wydajności cieplnej gruntu dla inwestycji w Szarocinie k. Kamiennej Góry na podstawie danych literaturowych oraz wykonanych robót geologicznych. Wykonawca: MDW

Bardziej szczegółowo

Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 12/14 za okres 21.02.2014 27.02.2014

Biuletyn Śniegowy dla Tatr Polskich nr 12/14 za okres 21.02.2014 27.02.2014 nr 12/14 za okres 21.2.214 27.2.214 O P I S P O G O D Y Na początku opisywanego okresu Polska południowa znajdowała się na skraju niżu znad Atlantyku, w strefie falującego frontu atmosferycznego. W jego

Bardziej szczegółowo

Koncepcja rozwoju geotermii w Polsce Słupsk,

Koncepcja rozwoju geotermii w Polsce Słupsk, Koncepcja rozwoju geotermii w Polsce Słupsk, 22.11.2005 J. Błażejewski, Z. Bociek, W. Górecki, N. Maliszewski, K. Owczarek, A. Sadurski, J. Szewczyk, M. Śliwińska Energia geotermiczna energia odnawialna,

Bardziej szczegółowo

POWTARZAMY PRZED SPRAWDZIANEM

POWTARZAMY PRZED SPRAWDZIANEM POWTARZAMY PRZED SPRAWDZIANEM Oblicz rozciągłość Punkt A = 2 W Punkt B = 1 5 E 2 + 1 5 = 3 5 Odpowiedź: Rozciągłość równoleżnikowa wyrażona w stopniach kątowych wymyślonej wyspy wynosi 3 5 Zadanie 2 I

Bardziej szczegółowo

Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych

Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych Warszawa, r. Nr Projektu: POIS.02.01.00-00-0015/16 1 Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych w Polsce 70 % suma poborów wód podziemnych około 70% wody przeznaczonej do spożycia

Bardziej szczegółowo

Morze Bałtyckie utworzyło się po zakończeniu ostatniego zlodowacenia. Wyróżnić tu można cztery główne etapy jego powstawania: utworzenie niecki morza

Morze Bałtyckie utworzyło się po zakończeniu ostatniego zlodowacenia. Wyróżnić tu można cztery główne etapy jego powstawania: utworzenie niecki morza MORZE BAŁTYCKIE Morze Bałtyckie utworzyło się po zakończeniu ostatniego zlodowacenia. Wyróżnić tu można cztery główne etapy jego powstawania: utworzenie niecki morza przez lądolód skandynawski, wypełnienie

Bardziej szczegółowo

UWARUNKOWANIA GEOLOGICZNO- HYDROGEOLOGICZNE EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KRUSZYW ŻWIROWO-PIASKOWYCH

UWARUNKOWANIA GEOLOGICZNO- HYDROGEOLOGICZNE EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KRUSZYW ŻWIROWO-PIASKOWYCH UWARUNKOWANIA GEOLOGICZNO- HYDROGEOLOGICZNE EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KRUSZYW ŻWIROWO-PIASKOWYCH GEOLOGY AND HYDROGEOLOGY CONDITIONS IN THE EXPLOITATION OF THE GRAVEL AND SAND AGGREGATE Jacek MOTYKA, Mariusz CZOP,

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z geografii dla uczniów klasy I I semestr podręcznik Planeta Nowa 1

Wymagania edukacyjne z geografii dla uczniów klasy I I semestr podręcznik Planeta Nowa 1 Wymagania edukacyjne z geografii dla uczniów klasy I I semestr podręcznik Planeta Nowa 1 Na ocenę bardzo dobrą uczeń powinien opanować następujące zagadnienia z działów: 1. Podstawy geografii 1.1. Czym

Bardziej szczegółowo

Co to jezioro? Powstawanie jezior zależy od: - procesów rzeźbiących powierzchnię Ziemi - warunków klimatycznych - rodzaju skał

Co to jezioro? Powstawanie jezior zależy od: - procesów rzeźbiących powierzchnię Ziemi - warunków klimatycznych - rodzaju skał Jeziora Co to jezioro? Jeziora- to naturalne zagłębienie terenu wypełnione wodą, które nie mają bezpośredniego połączenia z morzem. Różnią się one miedzy innymi genezą misy jeziornej. Powstawanie jezior

Bardziej szczegółowo

Projekt Unii Europejskiej TransGeoTherm

Projekt Unii Europejskiej TransGeoTherm Projekt Unii Europejskiej TransGeoTherm Energia geotermalna dla transgranicznego rozwoju regionu Nysy. Projekt pilotażowy Midterm-Meeting w dniu 24.09.2013 w Görlitz Geotermia w Saksonii Dipl. Geoökol.

Bardziej szczegółowo

Temat lekcji: Środowisko geograficzne Polski powtórzenie wiadomości. (temat zgodny z podstawą programową rozporządzenia MEN z dnia r.

Temat lekcji: Środowisko geograficzne Polski powtórzenie wiadomości. (temat zgodny z podstawą programową rozporządzenia MEN z dnia r. PLAN METODYCZNY LEKCJI Przedmiot: geografia Klasa: VII Czas trwania lekcji: 45 minut Nauczyciel: mgr Iwona Mrugała Temat lekcji: Środowisko geograficzne Polski powtórzenie wiadomości. (temat zgodny z podstawą

Bardziej szczegółowo

WODY LECZNICZE W UZDROWISKU CIECHOCINEK

WODY LECZNICZE W UZDROWISKU CIECHOCINEK PLEJSTOCEN KUJAW I DYNAMIKA LOBU WISŁY W CZASIE OSTATNIEGO ZLODOWACENIA Ciechocinek, 3 7 września 2007 r. Arkadiusz Krawiec Instytut Geografii, Uniwersytet Miko³aja Kopernika, Toruñ WODY LECZNICZE W UZDROWISKU

Bardziej szczegółowo

geologiczną podłoża pod trzeciorzędowego (poniżej 300-350m), niewielkie wydajności, niekorzystną jakość wody (zasolenie i barwa) prowadzenie prac

geologiczną podłoża pod trzeciorzędowego (poniżej 300-350m), niewielkie wydajności, niekorzystną jakość wody (zasolenie i barwa) prowadzenie prac Streszczenie wykładu na temat prawdopodobnych skutków budowy odkrywkowej kopalni węgla brunatnego na wody podziemne w rejonie m. Poznań, Mosina, Czempiń, Gostyń, Krzywiń, Krobia, Miejska Górka, Topólka-Oczkowice,

Bardziej szczegółowo

Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy 3/5, Warszawa. Opracował: mgr Łukasz Dąbrowski upr. geol. VII Warszawa, maj 2017 r.

Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy 3/5, Warszawa. Opracował: mgr Łukasz Dąbrowski upr. geol. VII Warszawa, maj 2017 r. OPINIA GEOTECHNICZNA dla Inwestycji polegającej na remoncie placu zabaw w Parku Kultury w miejscowości Powsin ul. Maślaków 1 (dz. nr ew. 4/3, obręb 1-12-10) Inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy

Bardziej szczegółowo

Lodowce na kuli ziemskiej

Lodowce na kuli ziemskiej Lodowce na kuli ziemskiej Lodowce i stała pokrywa śnieżna pokrywają nieco ponad 16 mln km 2 kontynentów (ok. 11% ich powierzchni) magazynują 24 mln km 3 wody Lodowce i stała pokrywa śnieżna są głównym

Bardziej szczegółowo

V Konkurs Internetowy Regiony Polski - Małopolska >>>> ETAP I - gim <<<<

V Konkurs Internetowy Regiony Polski - Małopolska >>>> ETAP I - gim <<<< Zestaw pytań nr 3 ETAP I!!!! UWAGA!!!! UWAGA!!!! UWAGA!!!! UWAGA!!!! UWAGA!!!! Poniżej znajduje się zestaw 10 pytań, na które należy odpowiedzieć wybierając jedną z dwóch możliwości: - w postaci cyfrowej

Bardziej szczegółowo

K A T A L O G P R O D U K T Ó W 2013

K A T A L O G P R O D U K T Ó W 2013 KATALOG PRODUKTÓW 2013 Jest w Polsce takie miejsce, które wszystkich zachwyca z bujną przyrodą, przepięknymi widokami. Powietrze i woda są tu tak krystaliczne, jak nigdzie indziej. To Pieniny jedne z najczystszych

Bardziej szczegółowo

Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA**

Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA** WIERTNICTWO NAFTA GAZ TOM 22/1 2005 Andrzej Gonet*, Aleksandra Lewkiewicz-Ma³ysa*, Jan Macuda* ANALIZA MO LIWOŒCI ZAGOSPODAROWANIA WÓD MINERALNYCH REJONU KROSNA** 1. WSTÊP Na obszarze Polski wody mineralne

Bardziej szczegółowo

KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 ETAP WOJEWÓDZKI

KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 ETAP WOJEWÓDZKI Model odpowiedzi KONKURS GEOGRAFICZNY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 ETAP WOJEWÓDZKI Nr Przewidywana odpowiedź zad. 1. A. S (południowy) B. S

Bardziej szczegółowo

Efektywność energetyczna, ekonomiczna i ekologiczna instalacji geotermalnych w Polsce, doświadczenia eksploatacyjne

Efektywność energetyczna, ekonomiczna i ekologiczna instalacji geotermalnych w Polsce, doświadczenia eksploatacyjne Efektywność energetyczna, ekonomiczna i ekologiczna instalacji geotermalnych w Polsce, doświadczenia eksploatacyjne Geotermia Uniejów im. Stanisława Olasa sp. z o.o. gr inż. Jacek Kurpik Prezes Spółki

Bardziej szczegółowo

Porównanie krajobrazu geologicznego oraz pogórniczego Łuku Mużakowa i Wzniesień Żarskich

Porównanie krajobrazu geologicznego oraz pogórniczego Łuku Mużakowa i Wzniesień Żarskich Jacek Koźma Porównanie krajobrazu geologicznego oraz pogórniczego Łuku Mużakowa i Wzniesień Żarskich Wspólne cechy krajobrazu Łuku Mużakowa oraz wzniesień Żarskich szansą rozwoju regionu Żary, 04.06.2018

Bardziej szczegółowo

Opinia dotycząca warunków geotechnicznych w związku z projektowanym remontem ulicy Stawowej w Rajsku gmina Oświęcim.

Opinia dotycząca warunków geotechnicznych w związku z projektowanym remontem ulicy Stawowej w Rajsku gmina Oświęcim. Sporządzanie dokumentacji geologicznych i hydrogeologicznych Badania przepuszczalności gruntu Raporty oddziaływania na środowisko Przydomowe oczyszczalnie ścieków mgr inŝ. Michał Potempa 32-500 Chrzanów

Bardziej szczegółowo

2. Dzieje geologiczne obszaru Polski

2. Dzieje geologiczne obszaru Polski 2. Dzieje geologiczne obszaru Polski Obecny krajobraz Polski wynika, m.in. z: przeszłości geologicznej świata, a w szczególności Europy Środkowej, oddziaływania zarówno czynników endogenicznych, jak i

Bardziej szczegółowo