Kontrakt menedżerski
Spis treści 1. Wstęp 2 2. Co to jest kontrakt menedżerski 2 3. Wady i zalety kontraktu menedżerskiego 4 4. Polecana literatura 9
Wstęp Coraz bardziej popularną formą zatrudnienia na stanowiskach kierowniczych w dużych przedsiębiorstwach staje się zatrudnienie w ramach kontraktu menadżerskiego. To rozwiązanie powstało w Stanach Zjednoczonych, jako lek na niską efektywność i motywację kadry zarządzającej. Zastosowanie kontaktów menadżerskich zwiększyło swobodę szefów w zarządzaniu przedsiębiorstwem i czyniło ich odpowiedzialnymi za osiągane wyniki oraz zyski firmy, co przekładało się z kolei na odpowiednio wysokie ich wynagrodzenie. Pierwsze kontakty menedżerskie w Polsce pojawiły się już na początku lat dziewięćdziesiątych pierwszymi szefami zatrudnionymi w takiej formie byli prezesi dużych prywatyzowanych wtedy przedsiębiorstw państwowych. Kontrakt menedżerskim jest typem umowy nienazwanej, niesprecyzowanej przez przepisy prawa, czyli umowy o których przepisy Kodeksu Cywilnego wprost nie stanowią. Kontrakty mogą być zawierane z menedżerami mającymi różny status prawny. Menedżerem może być zarówno osoba fizyczna, jak i przedsiębiorca prowadzący własną działalność gospodarczą. 1.Co to jest kontrakt menedżerski? Kontrakt menedżerski to rodzaj umowy cywilnoprawnej na mocy, której przyjmujący zlecenie zobowiązuje się za wynagrodzeniem do stałego wykonywania czynności zarządu przedsiębiorstwem zleceniodawcy (przedsiębiorcy) w jego imieniu i na jego rzecz. W literaturze kontrakty menedżerskie nazywane są również: umową o zarządzanie, umową o sprawowanie zarządu, umową zarządu, umową o wykonywanie zarządu, umową menedżerską lub umową o świadczenie usług menedżerskich. Do najczęściej zawieranych kontraktów należą: - kontrakt menedżerski oparty na zasadzie umowy zlecenia - kontrakt menedżerski zawarty na podstawie umowy o pracę - kontrakt menedżerski w formie umowy o świadczenie usług w ramach wykonywania wolnego zawodu. Kontrakt może być zawarty z uprawnionym organem lub przedstawicielem podmiotu zarządzanego, której przedmiotem jest świadczenie przez menedżera usługi zarządzania. Jest to umowa starannego działania menedżer nie zobowiązuje się, że na pewno uzyska pożądany efekt np. w postaci zmniejszenia kosztów utrzymania czy zwiększenia przychodów firmy. Jego zobowiązanie podlega przede wszystkim na podjęciu działań, które wg obiektywnej oceny mogą doprowadzić do takiego efektu.
Menadżer może zarządzać całą firmą lub jej częścią, np. odziałem lub określonym obszarem działalności np. logistyką, sprzedażą, marketingiem. Zakres swobody decyzyjnej menedżera jest większy niż pracownika zarządzanej spółki. Kontrakt w różny sposób określa granice działań, które menadżer może przeprowadzać samodzielnie bez uzyskiwania zgody np. rady nadzorczej lub zgromadzenia wspólników spółki zarządzanej. Konieczna jest zgoda w/w na sprzedaż lub obciążenie cennych nieruchomości, powstanie zobowiązań o określonej wartości, przejęcie innych firm lub emisję nowych akcji. Menadżer w kontrakcie może zobowiązać się nie tylko do świadczenia usługi zarządzania firmą. Właściciele zarządzanej spółki oczekiwać mogą także od niego wdrożenia nowych metod zarządzania, procedur i traktowania tego, jako swego rodzaju rodzaj know-how. Cennym aktywem wnoszonym przez menedżera do firmy jest również grupa jego klientów i kontaktów. Wśród kontraktów menedżerskich można wyróżnić: kontrakty menadżerskie w przedsiębiorstwach państwowych są one nastawione na poprawę kondycji przedsiębiorstwa kontrakty menadżerskie w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa- ich celem jest opracowanie programu restrukturyzacji, przygotowania i przeprowadzenia prywatyzacji umowy o zarządzanie majątkiem Narodowych Funduszy Inwestycyjnych kontrakty menedżerskie w przedsiębiorstwach prywatnych głównym zadaniem jest sprawne prowadzenie przedsiębiorstwa zgodnie z zasadami kupieckimi. 2. Wady i zalety kontraktu menadżerskiego Do zalet kontraktu menadżerskiego należy: duża swoboda w tworzeniu kontraktu, który jest umową pomiędzy dwoma równymi partnerami i może zostać zawarta na zasadzie umowy o pracę lub umowy prawa cywilnego możliwość negocjacji obowiązków i przywilejów przez menedżera wysokość pensji na którą składa tzw. część stała i zmienna uzależniona od osiąganych wyników tzw. złoty parasol zamian za obietnicę wierności firmie menedżer może dostać odprawę do wysokości 36 krotności swojej pensji. Do wad kontraktu menadżerskiego należy zakaz konkurencji polegający na tym, że w trakcie trwania umowy i po jej rozwiązaniu menedżer zobowiązuje się przez określony czas (najczęściej 3 lata) nie pracować dla firm konkurencyjnych w stosunku do firmy
zarządzanej. Menadżerowie zatrudnieni na kontraktach opodatkowani są tak samo jak zwykli pracownicy. Przy ich wysokich dochodach oznacza to, że płacą 40% podatek dochodowy. Ponadto menedżer ponosi także odpowiedzialność z tytułu sprawowania zarządu, tzn. odpowiada za pełną szkodę, którą spowodował niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swojego zobowiązania. Szkoda obejmuje nie tylko straty poniesione przez poszkodowanego, lecz również korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby tej szkody mu nie wyrządzono. 3. Elementy kontraktu menedżerskiego Kontrakt menedżerski powinien być sporządzony na piśmie. Konstrukcja umowy zależy w dużej mierze od stron ją zawierających, które decydują, jakie będą ich prawa i obowiązki, warunki zapłaty wynagrodzenia, sposoby rozwiązania i okres wypowiedzenia kontraktu. W zawieranym kontrakcie menedżerskim powinny się znaleźć m.in. następujące informacje: - data zawarcia kontraktu - strony zawierające kontrakt - postanowienia ogólne o celach umowy - przedmiot kontraktu - miejsce wykonywania umowy - obowiązki stron - odpowiedzialność zarządzającego - zadania do wykonania i kryteria oceny efektywności ich realizacji - czas trwania umowy - wynagrodzenie i dodatki motywacyjne - świadczenia dodatkowe w tym odprawy w przypadku ustania kontraktu - zakres tajemnicy obowiązującej zarządcę - zakaz konkurencji i prowadzenia dodatkowej działalności - elementy socjalne - zasady zawieszenia zarządy - podstawy i tryb rozwiązania umowy Zatrudnienie menedżera na podstawie umowy o pracę wiąże się z posiadaniem przez niego wszystkich przywilejów pracowniczych, tj. prawa do urlopu wypoczynkowego i wynagrodzenia za ten urlop, wynagrodzenia za czas choroby oraz świadczeń socjalnych. Korzysta on również z ochrony przez wypowiedzeniem umowy o pracę w czasie urlopu, choroby lub innej usprawiedliwionej nieobecności. Za te przywileje menedżer pracownik
musi jednak pogodzić się z ograniczoną swobodą w wykonywaniu swoich obowiązków. Podlega on bowiem kierownictwu i jest zobligowany do przestrzegania przepisów obowiązujących w firmie. Poza tym menedżer na podstawie umowy o pracę musi stosować się do bieżących poleceń przełożonych, a to oznacza, że czasami ograniczone są jego możliwości stosowania własnych metod zarządzania. Menedżerowie zatrudnieni na cywilnym kontrakcie menedżerskim nie posiadają takich przywilejów, jak zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Pracodawca nie jest związany przepisami ochronnymi w zakresie czasu pracy czy zagwarantowania wypoczynku. W grę nie wchodzi także limitowana odpowiedzialność majątkowa menedżera czy ochrona przez wypowiedzeniem w czasie urlopu lub choroby. Menedżerom zatrudnionym na kontrakcie cywilnym przysługują tylko te przywileje, które wynegocjują z drugą stroną. Zaletą tego rodzaju kontraktu jest za to duża swoboda w wykonywaniu swoich zadań i brak bieżącego nadzoru, co pozwala menedżerowi stosować własne metody zarządzania i podejmować decyzje bez ograniczeń.
Przykład kontraktu menedżerskiego Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie KONTRAKT MENEDŻERSKI Umowa zawarta w dniu...w...między:...(nazwa firmy) z siedzibą w..., przy ulicy....., wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego w...(nazwa i adres sądu) pod numerem KRS..., reprezentowaną przez:...... zwaną dalej spółką, a..., zamieszkałym w...przy ulicy..., legitymującym się dowodem osobistym serii i nr..., zwanym dalej menedżerem. 1 Spółka na podstawie niniejszej umowy powierza menedżerowi zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa spółki, a menedżer przyjmuje w zarząd przedsiębiorstwo spółki na warunkach przewidzianych przepisami kodeksu spółek handlowych, kodeksu cywilnego oraz postanowieniami niniejszej umowy. 2 Do obowiązków menedżera należeć będzie w szczególności: bieżące zarządzanie sprawami spółki; kierowanie i koordynowanie pracami zarządu; przedstawianie realizacji planów rocznych oraz sporządzanie planów na kolejny rok w terminach do 31 grudnia każdego roku. 3 Menedżer zobowiązany jest uzyskać zgodę rady nadzorczej spółki na rozporządzanie majątkiem spółki oraz na zaciąganie zobowiązań, które powodują rozporządzanie majątkiem spółki w wysokości przekraczającej...lub zaciąganie zobowiązań... 4 Menedżer otrzymywać będzie zapłatę z tytułu wykonywanych obowiązków, które składać się będzie z: stałego miesięcznego wynagrodzenia brutto wysokości...; premii brutto w wysokości..., należnej corocznie po zakończeniu każdego roku obrachunkowego, z dniem osiągnięcia wyników finansowych określonych w...; pod warunkiem... premii z zysku płatnej w terminie...dni po odbyciu się zwyczajnego (walnego) Zgromadzenia wspólników (akcjonariuszy) w wysokości...proc. osiągniętego zysku netto; opcji objęcia udziałów (akcji) spółki w terminie...na warunkach... 5 Niniejsza umowa zostaje zawarta na czas określony/nieokreślony i może być rozwiązana jedynie w przypadkach określonych niniejszą umową.
6 Spółka może rozwiązać niniejszą umowę z menedżerem: gdy menedżer dopuszcza się rażącego naruszenia prawa z winy umyślnej, uniemożliwiającego dalsze zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa spółki; gdy menedżer narusza postanowienia niniejszej umowy lub przepisy kodeksu spółek handlowych. Menedżerowi przysługuje prawo do rozwiązania niniejszej umowy: w razie zaistnienia konfliktu pomiędzy menedżerem a...zobowiązującego menedżera do działania lub zaniechania, które według menedżera godziłoby w interes spółki lub miałoby na celu pokrzywdzenie któregokolwiek ze wspólników; w razie przewlekłej choroby menedżera trwającej dłużej niż..miesięcy 7 W wypadku rozwiązania niniejszej umowy menedżerowi wypłacone będzie jednorazowe wynagrodzenie w wysokości stanowiącej iloczyn miesięcznego stałego wynagrodzenia i liczby miesięcy pozostałych do daty ważności umowy. Strony zobowiązują się do dochowania treści umowy i wszelkich kwestii związanych z jej wykonywaniem w całkowitej poufności wobec osób trzecich. 8 Menedżer będzie dokonywał działań objętych niniejszą umową na zasadach wyłączności i zobowiązuje się do nieujawniania informacji stanowiących tajemnicę spółki przez okres...od wygaśnięcia niniejszej umowy, przy czym przez informacje stanowiące tajemnicę spółki rozumie się... Spółka zobowiązuje się wobec menedżera w razie rozwiązania umowy z przyczyn...do wypłacenia kwoty brutto w wysokości... Menedżer powstrzyma się od podejmowania jakichkolwiek działań konkurencyjnych względem przedmiotu działania spółki w okresie trwania niniejszej umowy i w okresie...miesięcy od daty rozwiązania niniejszej umowy. Tytułem zaniechania podejmowania działań konkurencyjnych przez menedżera po rozwiązaniu umowy spółka wypłaci menedżerowi z dniem rozwiązania umowy kwotę brutto... 9 Jakakolwiek zmiana lub uzupełnienie, wykładnia lub uszczegółowienie niniejszej umowy wymaga zgodnej woli stron wyrażonej na piśmie. 10 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy polskiego kodeksu spółek handlowych i kodeksu cywilnego. Wszelkie spory wynikające z treści i wykonywania niniejszej umowy będą rozstrzygane przez...(nazwa i adres sądu). Niniejszą umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach w języku polskim, po jednym dla każdej ze stron. (spółka) (menedżer
4.Polecana literatura: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie 1.L.Kozioł, Motywacja w pracy, determinanty ekonomiczno- organizacyjne, Wydawnictwo naukowe PWN, W-wa Kraków 2002 2.L.Kozioł, Doskonalenie systemu wynagrodzeń w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo AE, TNOiK, Kraków 1997 3.P.Mućko, A.Sokół, Jak założyć i prowadzić działalność gospodarczą w Polsce i wybranych krajach europejskich, Księgarnia Ekonomiczna, W-wa 2011 Opracowano w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Tarnowie czerwiec 2011 r.