Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie WYNIKI KRAJOWE Warszawa sierpień 2002 r.
I. Organizacja sprawdzianu W polskim systemie oświaty funkcjonują obecnie dwa rodzaje oceniania wewnątrzszkolne i zewnętrzne. To pierwsze, co podkreśla nazwa, jest kształtowane wewnątrz szkoły, z uwzględnieniem jej specyficznych uwarunkowań programowych, organizacyjnych i środowiskowych. Dostarcza ono w pełni wartościowych informacji o wynikach kształcenia, ale ich porównywalność, co oczywiste, kończy się na poziomie danej szkoły. Zobiektywizowanych i porównywalnych w skali całego kraju informacji o osiągnięciach uczniów dostarcza natomiast system oceniania zewnętrznego, oparty na: - jednolitych dla wszystkich uczniów danego etapu kształcenia standardach wymagań egzaminacyjnych, - stosowaniu do pomiaru osiągnięć uczniów wystandaryzowanych narzędzi, o sprawdzonej rzetelności i trafności, - zapewnieniu niezależności sytuacji egzaminacyjnej, - zapewnieniu anonimowości prac uczniów, - sprawdzaniu i punktowaniu prac uczniów według tych samych kryteriów przez przeszkolonych w ich stosowaniu zewnętrznych egzaminatorów. Sprawdzian, przeprowadzany przez okręgowe komisje egzaminacyjne w szóstej klasie szkoły podstawowej, jest pierwszym obowiązkowym egzaminem zewnętrznym, do którego przystępują uczniowie w naszym systemie oświatowym. Jego zasadniczym celem jest sprawdzenie, w jakim stopniu umiejętności uczniów kończących etap edukacji elementarnej odpowiadają krajowym standardom wymagań egzaminacyjnych. Informacje o poziomie osiągnięć uczniów, przekazywane im samym, szkołom, organom prowadzącym, placówkom doskonalenia nauczycieli, kuratorom oświaty i wreszcie Ministrowi Edukacji Narodowej i Sportu, mają służyć podnoszeniu jakości kształcenia. Perspektywa sprawdzianu ma też motywować uczniów do uczenia się, a jego interdyscyplinarny charakter powinien zachęcać nauczycieli do międzyprzedmiotowej współpracy w planowaniu i realizacji nauczania. Sprawdzianem jest objętych pięć kluczowych umiejętności ucznia: - czytanie, - pisanie, - rozumowanie, - korzystanie z informacji, - wykorzystywanie wiedzy w praktyce. Sprawdzian ma formę pisemną i trwa 60 minut (w przypadku uczniów z dysfunkcjami czas ten może być przedłużony o dodatkowe 30 minut). Jest powszechny i obowiązkowy muszą do niego przystąpić wszyscy szóstoklasiści (w szczególnych przypadkach losowych i zdrowotnych przewidziano możliwość zwolnienia ucznia z tego obowiązku). Przystąpienie do sprawdzianu jest jednym z warunków promocji ucznia do gimnazjum, ale uzyskany wynik na tę promocję nie wpływa. Zasady i tryb przeprowadzania sprawdzianu określa Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (DzU Nr 29, poz. 323, zm.: DzU Nr 128, poz. 1419, DzU z 2002 r. Nr 46, poz. 433), zwane dalej rozporządzeniem. Za organizację i przeprowadzenie sprawdzianu w szkołach podstawowych na terenie całego kraju były odpowiedzialne okręgowe komisje egzaminacyjne (OKE), których działania koordynowała Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE). 2
I.1. Uczniowie Do sprawdzianu w dniu 10 kwietnia 2002 r. przystąpiło ogółem 549 319 uczniów. Ponadto do sprawdzianu w 2002 roku przystąpiło: 34 słuchaczy szkół podstawowych dla dorosłych (8 stycznia 2002 r.) 24 uczniów w terminie awaryjnym (7 maja 2002 r.) 1810 uczniów w terminie dodatkowym (18 czerwca 2002 r.). I.2. Arkusze egzaminacyjne Do badania umiejętności uczniów posłużyły arkusze egzaminacyjne opracowane przez konstruktorów testów z okręgowych komisji egzaminacyjnych. Dla tej grupy osób CKE wraz z OKE przeprowadziła cykl specjalnych szkoleń. Testy zostały skonstruowane zgodnie z ustalonymi zasadami (m.in. planem testu, ustaleniami technicznymi, ustaleniami dotyczącymi standaryzacji, recenzji), tak aby umożliwiały trafne i rzetelne badanie umiejętności określonych w standardach wymagań egzaminacyjnych. Na sprawdzian właściwy w 2002 r. dyrektor CKE ustalił 4 arkusze standardowe i 8 arkuszy dla uczniów z dysfunkcjami. W poniższej tabeli zostały wyszczególnione arkusze egzaminacyjne użyte do badania umiejętności 549 329 uczniów kończących VI klasę szkoły podstawowej w 2002 r. Tabela 1. Arkusze egzaminacyjne do przeprowadzenia sprawdzianu 10 kwietnia 2002 r. Uczniowie Liczba uczniów piszących Bez dysleksji 499 796 Rodzaj arkusza egzaminacyjnego S-A1-021 ( Pory roku ) - standardowy Z dysleksją rozwojową 38 233 - standardowy Słabo widzący 693 S-A4-021, S-A5-021 - standardowy dostosowany Niewidomi 35 S-A6-021 - standardowy dostosowany Słabo słyszący i niesłyszący 842 S-A7-021 ( Ewa jest chora ) - specjalny Z trudnościami w uczeniu się (z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim) 9720 S-A8-021 ( O książce ) - specjalny I.3. Szkolny zespół egzaminacyjny W celu zapewnienia prawidłowej organizacji i przebiegu sprawdzianu na terenie 14 144 szkół dyrektorzy okręgowych komisji egzaminacyjnych powołali przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych (PSZE). PSZE mógł być dyrektor szkoły lub wskazany przez niego nauczyciel zatrudniony w danej szkole. Aby przewodniczący mogli prawidłowo wykonać powierzone im zadania, OKE przeprowadziły szereg szkoleń. Ogółem w 309 szkoleniach przeszkolono 16 205 przedstawicieli wszystkich szkół. Przewodniczącym przekazano m.in. Procedury organizowania i przeprowadzania sprawdzianu, materiały informacyjne, przykładowy test wraz z kartą odpowiedzi dla uczniów (do ćwiczeń w szkole), harmonogram prac. Ponadto otrzymali imienne listy uczniów przystępujących do sprawdzianu (w celu ich weryfikacji), 3
naklejki z kodami kreskowymi szkół, instrukcje dotyczące zasady kodowania prac uczniowskich, a także instrukcje zabezpieczania materiałów egzaminacyjnych. Do prac nad przygotowaniem sprawdzianu na terenie szkoły, a później do nadzorowania jego przebiegu, PSZE powoływał szkolny zespół egzaminacyjny, spośród nauczycieli zatrudnionych w danej szkole. Liczba członków tego zespołu była uzależniona od liczby sal, w których planowano przeprowadzenie sprawdzianu. W każdej sali musiało być przynajmniej trzech członków tworzących tzw. zespół nadzorujący. Za ich przeszkolenie był odpowiedzialny PSZE. I.4. Egzaminatorzy Zaplanowano, że prace uczniów sprawdzane będą przez egzaminatorów zewnętrznych. W związku z tym CKE wraz z OKE opracowały programy szkoleniowe dla kandydatów na egzaminatorów. Według nich OKE przeszkoliły potrzebną na sprawdzian w 2002 r. liczbę nauczycieli-egzaminatorów. Na podstawie zgłoszeń okręgowych komisji CKE wpisała do ewidencji 6606 egzaminatorów sprawdzianu. I.5. Sprawdzanie i punktowanie prac uczniów Średnia liczba prac przypadających na jednego egzaminatora, w zależności od OKE, wynosiła od 109 do 140. Przekazując arkusze egzaminatorom, zadbano, aby przewodniczący i egzaminatorzy nie znali nazw szkół, z których testy sprawdzali, a zwłaszcza, żeby nie otrzymali testów ze szkół, w których pracują. Weryfikacji poprawności sprawdzania i punktowania prac przez egzaminatora najczęściej dokonywał przewodniczący zespołu egzaminatorów. Ustalono, że przewodniczący zweryfikuje ok. 3% prac punktowanych przez każdego egzaminatora ze swojego zespołu. Musiały to być jednak przynajmniej 2 testy. Zweryfikowano od 2 do 16 prac każdego z egzaminatorów. Oprócz tego w każdej OKE dodatkowo zweryfikowano ok. 10% prac. Wszystkie zakwestionowane prace zostały powtórnie sprawdzone i poprawione. W żadnej z okręgowych komisji egzaminacyjnych nie stwierdzono takich nieprawidłowości w pracy egzaminatorów, które spowodowałyby odebranie wszystkich testów egzaminatorowi i przekazanie ich do punktowania innemu. I.6. Sczytywanie i przekazywanie wyników Karty odpowiedzi uczniów przekazano do elektronicznego sczytywania. Po zeskanowaniu kart, ich obraz poddawany był procesowi rozpoznawania i weryfikacji. W efekcie tego procesu otrzymano pliki wynikowe zawierające informacje o zaznaczeniach uczniów na kartach odpowiedzi i przyznawanych im przez egzaminatorów punktach. W następnej kolejności informacje te wprowadzono do bazy danych i połączono z danymi osobowymi uczniów. Wyniki sprawdzianu oraz zaświadczenia o szczegółowych wynikach dla każdego ucznia OKE miały przekazać do szkół nie później niż na 7 dni przed zakończeniem zajęć dydaktyczno wychowawczych. Wiele szkół swoje wyniki otrzymało jednak dużo wcześniej. Ponadto CKE i OKE przygotowały dla szkół materiały metodyczne mające pomóc nauczycielom w prawidłowym odczytywaniu, interpretowaniu i wykorzystywaniu wyników sprawdzianu. 4
II. Charakterystyka standardowego arkusza egzaminacyjnego Arkusz egzaminacyjny pt. Pory roku jest standaryzowanym testem tematycznym, przeznaczonym do sprawdzenia u uczniów kończących szóstą klasę szkoły podstawowej stopnia opanowania umiejętności opisanych w standardach wymagań egzaminacyjnych. Test ten w dniu 10 kwietnia 2002 r. rozwiązywali uczniowie: - bez dysfunkcji i z dysleksją rozwojową (symbol arkusza: S-A1-021), - słabo widzący (symbol arkusza: S-A4-021, S-A5-021), - niewidomi (symbol arkusza: S-A6-021). Na rozwiązanie wszystkich zadań przewidziano 60 minut. W przypadku uczniów z dysfunkcjami czas ten mógł być przedłużony o dodatkowe 30 minut. Za poprawne wykonanie wszystkich zadań uczeń mógł otrzymać 40 punktów. Tabela 2. Plan testu Cztery pory roku Umiejętność Liczba punktów Waga Numery zadań Czytanie 10 25% 1, 3, 5, 6, 8, 9, 10, 17, 18, 19 Pisanie 12 30% 21, 25 Rozumowanie 8 20% 2, 4, 22, 23/I,III, 24 Korzystanie z informacji 2 5% 7, 11 Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 8 20% 12, 13, 14, 15, 16, 20, 23/II W zakresie czytania sprawdzono umiejętności odczytywania: - tekstu popularnonaukowego, - tekstu literackiego, - wykresu. W zakresie pisania sprawdzono umiejętności: - sporządzania notatki w formie tabeli, - redagowania i adresowania kartki pocztowej. W zakresie rozumowania sprawdzono umiejętności: - rozpoznawania rodzajów kątów, - przyporządkowywania najważniejszych osiągnięć składających się na polskie dziedzictwo kulturowe ich twórcom, - umieszczania dat w przedziałach czasowych, - ustalania sposobu rozwiązywania zadania związanego z obliczaniem objętości, - rozpoznawania charakterystycznych cech zwierząt. W zakresie korzystania z informacji sprawdzono umiejętności: - wskazywania źródeł informacji, - określania przeznaczenia słowników. W zakresie wykorzystywania wiedzy w praktyce sprawdzono umiejętności: - rozwiązywania problemów praktycznych z wykorzystywaniem obliczeń dotyczących: czasu, pieniędzy, masy, temperatury, pola i objętości, - wykorzystywania w sytuacji praktycznej wiedzy o kierunkach geograficznych. W teście umieszczono 20 zadań zamkniętych wielokrotnego wyboru, punktowanych w skali 0 1 pkt, i 5 zadań otwartych. Za zadania otwarte można było uzyskać taką samą liczbę punktów jak za zadania zamknięte po 20. W teście wykorzystano teksty popularnonaukowe, fragment wiersza, mapę konturową i wykres. Wszystkie zadania i teksty wiąże motyw przewodni, którym są zmieniające się pory roku. 5
% uczniów Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie III. Ogólne wyniki uzyskane przez uczniów bez dysfunkcji i uczniów z dysleksją rozwojową W populacji szóstoklasistów wynik wynosi 29,49 pkt. Wynik zerowy uzyskało 32 uczniów, a maksymalny 7233 uczniów. Ogółem szóstoklasiści uzyskali w teście 73,7% pkt. Wynik ten świadczy o tym, że uczniowie kończący w 2002 r. szkołę podstawową ogólnie w stopniu zadowalającym opanowali umiejętności, które zostały opisane w standardach wymagań i poddane badaniu na sprawdzianie. Wykres 1. Wyniki w całym teście 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 liczba punktów Tabela 3. Podstawowe miary rozkładu wyników Nazwa miary Wartość Nazwa miary Wartość Wynik najniższy 0 Wynik 29,49 Wynik najwyższy 40 Mediana (wynik środkowy) Rozstęp (różnica między najwyższym a najniższym wynikiem 40 Dominanta (wynik najczęściej występujący) Odchylenie standardowe 6,83 % uzyskanych punktów 31 35 73,7 6
% uczniów Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie Na podstawie standardowej, dziewięciostopniowej, znormalizowanej skali staninowej (ang. stanine skrót terminu standard nine, standardowa dziewiątka ), której kolejne przedziały zawierają 4% - 7% - 12% - 17% - 20% - 17% - 12% - 7% - 4% wyników (tzw. standardowa dziewiątka), ustalono dla rozkładu wyników w teście następujące przedziały wyników: najniższy 0 15 pkt bardzo niski 16 20 pkt niski 21 24 pkt niżej 25 28 pkt 29 32 pkt wyżej 33 35 pkt wysoki 36 37 pkt bardzo wysoki 38 pkt najwyższy 39 40 pkt Tabela 4. Skala staninowa dla ogólnych wyników uczniów Wynik (pkt) % uczniów najniższy (0 15) bardzo niski (16 20) niski (21 24) niżej (25 28) (29 32) wyżej (33 35) wysoki (36 37) bardzo wysoki (38) najwyższy (39 40) 3,9 7,4 11,3 16,4 21,1 18,6 12,0 4,8 4,5 Skalę staninową stosujemy w celu pogrupowania wyników w przedziałach i porównania wyników uczniów, którzy w całym kraju wykonywali takie same zadania egzaminacyjne. Wykres 2. Rozkład wyników z podziałem na warstwy Rozkład wyników w warstwach (lokalizacja) (lokalizacja) 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 liczba punktów gmina miasto-gmina miasto 7
Tabela 5. Podstawowe miary rozkładu wyników z podziałem na warstwy Nazwa miary Gmina Miasto-gmina Miasto Wynik najniższy 0 0 0 Wynik najwyższy 40 40 40 Rozstęp 40 40 40 Odchylenie standardowe 6,98 6,91 6,59 Wynik 28,89 28,88 30,29 Mediana 30 30 32 Dominanta 34 34 36 % uzyskanych punktów 72,2 72,2 75,7 Tabela 6. Wyniki w przedziałach skali staninowej w procentach z podziałem na warstwy (lokalizacja szkoły) Wynik (pkt) % uczniów gmina % uczniów miastogmina % uczniów miasto najniższy (0 15) bardzo niski (16 20) niski (21 24) niżej (25 28) (29 32) wyżej (33 35) wysoki (36 37) bardzo wysoki (38) najwyższy (39 40) 4,6 8,5 12,3 17,1 21,1 17,7 10,8 4,2 3,7 4,5 8,2 12,5 17,3 21,4 17,8 10,6 4,0 3,6 3,0 6,1 9,8 15,3 21,0 19,8 13,7 5,7 5,5 Wyniki uczniów szkół w gminach wiejskich są nieco wyższe od wyników uczniów szkół w gminach miejsko-wiejskich. Wyniki uczniów szkół w gminach miejskich są natomiast wyraźnie wyższe. W przedziałach wyników wysokich, bardzo wysokich i najwyższych mieści się ok. 25% wyników z warstwy miasto i łącznie ok. 19% wyników z warstw gmina i miastogmina. W przedziałach wyników niskich, bardzo niskich i najniższych te proporcje są odwrotne. Oznacza to, że uczniowie ze szkół w gminach miejskich umiejętności, które zostały poddane badaniu na sprawdzianie, opanowali lepiej od uczniów ze szkół w gminach wiejskich i miejsko wiejskich. 8
% szkół Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie IV. Średnie wyniki szkół Średni wynik szkół podstawowych, których uczniowie przystąpili do sprawdzianu, wynosi 29,42 pkt. Rozstęp (różnica miedzy wynikiem najniższym a najwyższym) wynosi aż 32 pkt, przy czym tylko 1 szkoła uzyskała wynik najniższy - 7,5 pkt i 1 szkoła wynik najwyższy 39,5 pkt. Rozkład ch wyników szkół jest zbliżony do normalnego. Wykres 3. Rozkład Rozkład ch ch wyników wyników szkół N szkół = 13 673 2,0% 1,8% 1,6% 1,4% 1,2% 1,0% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% 7,5 13,5 15,3 16,8 18 18,6 19,1 19,7 20,3 20,9 21,4 21,9 22,4 22,9 23,4 23,9 24,4 24,9 25,4 25,9 26,4 26,9 27,4 Tabela 7. Podstawowe miary rozkładu wyników Nazwa miary e wyniki Wartość Wynik najniższy 7,5 Wynik najwyższy 39,5 Rozstęp 32 Odchylenie standardowe 2,88 Wynik 29,33 Mediana 29,4 Dominanta 29,8 27,9 28,4 28,9 29,4 29,9 30,4 30,9 31,4 31,9 32,4 32,9 33,4 33,9 34,4 34,9 35,4 35,9 36,4 36,9 37,4 37,9 38,4 9
% szkół Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie Na podstawie standardowej, dziewięciostopniowej, znormalizowanej skali staninowej, której kolejne przedziały zawierają 4% - 7% - 12% - 17% - 20% - 17% - 12% - 7% - 4% wyników, ustalono dla rozkładu wyników w teście następujące przedziały wyników: najniższy bardzo niski niski niżej wyżej wysoki bardzo wysoki najwyższy 7,5 24,2 pkt 24,3 26 pkt 26,1 27,4 pkt 27,5 28,7 pkt 28,8 30 pkt 30,1 31,3 pkt 31,4 32,8 pkt 32,9 34,6 pkt 34,7 39,5 pkt Tabela 8. Skala staninowa ch wyników szkół Wynik (pkt) % szkół najniższy (7,5 24,2) bardzo niski (24,3 26) niski (26,1 27,4) niżej (27,5 28,7) (28,8 30) wyżej (30,1 31,3) wysoki (31,4 32,8) bardzo wysoki (32,9 34,6) najwyższy (34,7 39,5) 4 7 12,6 17 20 17 12 7 3,4 Wykres 4. Rozkład Rozkład wyników w warstwach 2,50% 2,00% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00% 7,5 15,8 17,4 18,4 19,3 20 20,9 21,5 22,4 23 23,6 24,3 24,8 25,3 25,8 26,3 26,8 27,3 27,8 e wyniki gmina miasto-gmina miasto 28,3 28,8 29,3 29,8 30,3 30,8 31,3 31,8 32,3 32,8 33,3 33,8 34,3 34,8 35,3 35,8 36,4 37 37,5 10
Tabela 9. Podstawowe statystyczne miary opisowe rozkładu ch wyników szkół w warstwach Nazwa miary Gmina Miasto-gmina Miasto Wynik najniższy 9 12 7,5 Wynik najwyższy 39 39,5 38,3 Rozstęp 30 27,5 30,8 Odchylenie 2,82 2,77 2,89 standardowe Wynik 29,13 28,89 30,23 Mediana 29,09 28,95 30,33 Dominanta 28 30 31 Tabela 10. Średnie wyniki szkół w przedziałach skali staninowej w procentach z podziałem na warstwy Wynik (pkt) % szkół gmina % szkół miastogmina % szkół miasto najniższy (7,5 24,2) bardzo niski (24,3 26) niski (26,1 27,4) niżej (27,5 28,7) (28,8 30) wyżej (30,1 31,3) wysoki (31,4 32,8) bardzo wysoki (32,9 34,6) najwyższy (34,7 39,5) 4,2 8,0 13,9 18,4 20,1 15,2 10,5 6,8 2,9 4,6 8,5 15,4 18,4 20,0 16,2 10,2 4,7 2,0 2,9 3,2 6,6 12,3 21,3 20,2 18,5 9,7 5,3 W przedziałach wyników wysokich, bardzo wysokich i najwyższych znalazło się ogółem 33,5% ch wyników szkół z gmin miejskich, 20,2% ch wyników szkół z gmin wiejskich i 16,9% ch wyników ze szkół miejsko-wiejskich. W przedziałach wyników niskich, bardzo niskich i najniższych znalazło się ogółem 28,5% ch wyników szkół w gminach miejsko-wiejskich, 26,1% ch wyników szkół w gminach wiejskich i 12,7% ch wyników szkół w gminach miejskich. 11
V. Średnie wyniki w powiatach Mapa 1. Średnie wyniki w powiatach niski 26-27,4 niżej 27,5-28,7 28,8-30,0 wyżej 30,1-31,3 wysoki 31,4-32,4 Mapa osiągnięć powiatów została uzyskana przez wyrażenie ch wyników sprawdzianu w każdym z 373 powiatów kraju w skali staninowej ch wyników szkół, co pozwoliło rozróżnić pięć poziomów osiągnięć: od niskiego - przez niżej, i wyżej - do wysokiego. Już pierwszy rzut oka na tę mapę pozwala na dostrzeżenie charakterystycznych prawidłowości: koncentracji wysokich wyników w dużych miastach, a niskich wyników na ziemiach północnych i zachodnich. 12
VI. Podsumowanie VI.1. Osiągnięcia uczniów bez dysfunkcji i uczniów z dysleksją rozwojową Do sprawdzianu przystąpiło 538 029 uczniów. Na 40 pkt możliwych do uzyskania osiągnęli o 29,49 pkt. Oznacza to, że ogólnie w stopniu zadowalającym opanowali umiejętności objęte sprawdzianem. Z tego: 1) Osiągnięcia w czytaniu należy, ogólnie biorąc, uznać za dobre. Na 10 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 7,90 pkt. Niepokój jednak budzi fakt, iż 6,3% uczniów nie osiągnęło nawet połowy punktów możliwych do uzyskania. 2) Osiągnięcia w pisaniu należy, ogólnie biorąc, uznać za dobre. Na 12 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 9,42 pkt. Trzeba jednak zauważyć, że 5,5% uczniów nie osiągnęło nawet połowy punktów możliwych do uzyskania. 3) Osiągnięcia w rozumowaniu należy uznać za zadowalające. Na 8 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 5,88 pkt. W tym obszarze umiejętności na poziomie niskim została opanowana matematyczna umiejętność odnoszenia wyników obliczeń do warunków zadania. 4) Osiągnięcia w korzystaniu z informacji należy uznać za dobre. Na 2 pkt możliwe do uzyskania a wyniosła 1,70 pkt. 5) Osiągnięcia w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce trzeba uznać za niskie. Na 8 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 4,59 pkt. Na taki wynik szczególnie wpływa niski poziom osiągnięć matematycznych w zakresie umiejętności wykonywania praktycznych obliczeń i szacowania. W zakresie wszystkich objętych sprawdzianem umiejętności uczniowie szkół w gminach miejskich uzyskali wyniki (śr. 30,29) wyraźnie wyższe niż ich rówieśnicy w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich. Największe różnice występują w zakresie pisania, najmniejsze w umiejętności korzystania z informacji. Uczniowie szkół w gminach wiejskich osiągnęli ogólnie nieco wyższe wyniki (śr. 28,89) niż ich rówieśnicy ze szkół w gminach miejskowiejskich (śr. 28,88), ale w zakresie umiejętności pisania sytuacja jest odwrotna. Wyniki sprawdzianu wskazują na różnicę w osiągnięciach chłopców i dziewcząt. Nie można wprawdzie stwierdzić, że wszystkie umiejętności objęte sprawdzianem dziewczęta opanowały lepiej od chłopców (nie przeprowadzono takich badań), ale ogólne wyniki testu są u dziewcząt (śr. 30,34) wyższe niż u chłopców (śr. 28,69). Średnie wyniki szkół w gminach wiejskich (śr. 29,13) są nieco wyższe od wyników szkół w gminach miejsko-wiejskich (śr. 28,89). Wyniki szkół w gminach miejskich są natomiast wyraźnie wyższe (śr. 30,23) od wyników szkół w wymienionych typach gmin. Analiza mapy osiągnięć powiatów pozwala stwierdzić, że wysokie wyniki sprawdzianu koncentrują się na ogół w dużych miastach, a wyniki niskie na ziemiach północnych i zachodnich. Ekspertyza dokonana w Polskiej Akademii Nauk, w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, wskazuje, że osiągnięcia uczniów są uwarunkowane środowiskowo i regionalnie. Pierwszy typ uwarunkowań, dobrze znany w pedagogice, wyraża się korelacją między osiągnięciami uczniów a wykształceniem, typem zawodu i poziomem życia ich rodziców. Wpływ uwarunkowań regionalnych na te osiągnięcia jest w Polsce mało znany. Przeprowadzona ekspertyza wskazuje jednak, że wyniki sprawdzianu najwyżej ujemnie korelują ze stopą bezrobocia (-0,45). Najwyższą dodatnią korelację stwierdzono z wydatkami na oświatę i wychowanie na jednego mieszkańca (0,45). 13
VI.2. Osiągnięcia uczniów słabo widzących i niewidomych Do sprawdzianu przystąpiło 728 uczniów. Rozwiązywali oni standardowy zestaw zadań, dostosowany pod względem technicznym. Na 40 pkt możliwych do uzyskania osiągnęli o 26,82 pkt. Oznacza to, że ogólnie w stopniu bliskim zadowalającego opanowali umiejętności objęte sprawdzianem. Z tego: 1) Osiągnięcia w czytaniu należy uznać za zadowalające. Na 10 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 7,32 pkt. 2) Osiągnięcia w pisaniu należy uznać za zadowalające. Na 12 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 8,89 pkt. 3) Osiągnięcia w rozumowaniu należy uznać za niezadowalające. Na 8 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 5,14 pkt. W tym obszarze umiejętności na poziomie bardzo niskim została opanowana matematyczna umiejętność odnoszenia wyników obliczeń do warunków zadania, a na poziomie niskim także matematyczna umiejętność ustalania sposobu rozwiązywania zadań. 4) Osiągnięcia w korzystaniu z informacji należy uznać za dobre. Na 2 pkt możliwe do uzyskania a wyniosła 1,62 pkt. 5) Osiągnięcia w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce trzeba uznać za niskie. Na 8 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 3,86 pkt. Szczególnie wpływa na to niski poziom osiągnięć matematycznych w zakresie umiejętności wykonywania praktycznych obliczeń i szacowania. Wyniki uczniów słabo widzących i niewidomych są wyraźnie niższe od wyników uczniów bez dysfunkcji i uczniów z dysleksją rozwojową, którzy rozwiązywali porównywalny zestaw zadań. VI.3. Osiągnięcia uczniów słabo słyszących i niesłyszących Do sprawdzianu przystąpiło 842 uczniów. Rozwiązali oni zestaw zadań specjalnie dla nich opracowany. Na 40 pkt możliwych do uzyskania osiągnęli o 32,00 pkt. Oznacza to, że ogólnie w stopniu dobrym opanowali umiejętności objęte sprawdzianem. Z tego: 1) Osiągnięcia w czytaniu należy uznać za bliskie bardzo dobrych. Na 10 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 8,84 pkt. 2) Osiągnięcia w pisaniu należy uznać za zadowalające. Na 12 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 9,00 pkt. 3) Osiągnięcia w rozumowaniu należy uznać za dobre. Na 8 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 6,90 pkt. 4) Osiągnięcia w korzystaniu z informacji należy uznać za bardzo dobre. Na 2 pkt możliwe do uzyskania a wyniosła 1,80 pkt. 5) Osiągnięcia w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce trzeba uznać za bliskie zadowalających. Na 8 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 5,46 pkt. W stopniu niezadowalającym została tu opanowana matematyczna umiejętność wykonywania praktycznych obliczeń. VI.4. Osiągnięcia uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim Do sprawdzianu przystąpiło 9720 uczniów. Rozwiązali oni zestaw zadań specjalnie dla nich opracowany. Na 40 pkt możliwych do uzyskania osiągnęli o 28,06 pkt. Oznacza to, że ogólnie w stopniu zadowalającym opanowali umiejętności objęte sprawdzianem. Z tego: 1) Osiągnięcia w czytaniu należy uznać za zadowalające. Na 8 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 5,85 pkt. 14
2) Osiągnięcia w pisaniu należy uznać za niskie. Na 8 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 4,02 pkt. 3) Osiągnięcia w rozumowaniu należy uznać za dobre. Na 7 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 4,94 pkt. 4) Osiągnięcia w korzystaniu z informacji należy uznać za bardzo dobre. Na 3 pkt możliwe do uzyskania a wyniosła 2,74 pkt. 5) Osiągnięcia w wykorzystywaniu wiedzy w praktyce trzeba uznać za zadowalające. Na 14 pkt możliwych do uzyskania a wyniosła 10,51 pkt. W stopniu niezadowalającym została tu opanowana matematyczna umiejętność wykonywania praktycznych obliczeń. Aneks Zestawienia statystyczne z podziałem na województwa 15
Liczba uczniów, których zanonimizowane wyniki przekazano z OKE do CKE z uwzględnieniem dysfunkcji Województwo Arkusz standardowy w tym dyslektycy Arkusz dla uczniów słabo widzących 16 pkt w tym dyslektycy Arkusz dla uczniów słabo widzących 24 pkt w tym dyslektycy Arkusz dla uczniów niewidomych w tym dyslektycy Arkusz dla uczniów niesłyszących i słabo słyszących Arkusz dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim Razem w tym dyslektycy dyslektycy % całości dolnośląskie 38 266 1 919 24 1 12 3 3 67 542 38 914 1 923 4,9% kujawsko-pomorskie 29 730 1 348 28 7 16 2 2 64 773 30 613 1 357 4,4% lubelskie 32 922 1 579 38 20 17 48 431 33 456 1 599 4,8% lubuskie 14 964 817 17 3 7 28 342 15 358 820 5,3% łódzkie 33 374 2 499 19 5 8 1 1 46 666 34 114 2 505 7,3% małopolskie 47 054 5 572 67 21 30 9 56 802 48 009 5 602 11,7% mazowieckie 66 128 8 482 51 25 16 10 19 1 109 982 67 305 8 518 12,7% opolskie 14 388 962 2 1 5 1 1 11 304 14 711 964 6,6% podkarpackie 34 073 959 24 8 9 1 34 453 34 593 968 2,8% podlaskie 18 405 964 14 5 6 21 235 18 681 969 5,2% pomorskie 31 765 3 939 14 6 17 4 2 53 743 32 594 3 949 12,1% śląskie 62 910 2 430 50 9 40 3 115 1 063 64 178 2 442 3,8% świętokrzyskie 18 531 1 547 8 1 9 1 1 15 296 18 860 1 549 8,2% warmińsko-mazurskie 22 099 961 10 1 9 1 2 49 550 22 719 963 4,2% wielkopolskie 49 149 2 522 73 37 19 2 81 985 50 307 2 561 5,1% zachodniopomorskie 23 856 1 733 22 12 15 2 42 532 24 467 1 747 7,1% kraj 537 614 38 233 461 162 235 40 31 1 839 9 699 548 879 38 436 7,0% 16
Zestawienie wyników uczniów w zakresie poszczególnych umiejętności arkusz standardowy * Województwo maksymalna liczba punktów Wynik ogółem Czytanie Pisanie Rozumowanie Korzystanie Wykorzystywanie wiedzy z informacji w praktyce 40 10 12 8 2 8 dolnośląskie 29,9 75% 78% 82% 74% 85% 58% kujawsko-pomorskie 29,2 73% 78% 79% 73% 84% 56% lubelskie 29,5 74% 80% 78% 73% 86% 57% lubuskie 27,9 70% 76% 75% 68% 83% 53% łódzkie 29,7 74% 81% 76% 76% 88% 59% małopolskie 30,4 76% 81% 80% 77% 86% 60% mazowieckie 30,6 76% 82% 82% 76% 87% 60% opolskie 29,8 74% 78% 81% 74% 83% 57% podkarpackie 29,6 74% 79% 79% 74% 85% 58% podlaskie 30,2 76% 81% 80% 75% 88% 60% pomorskie 29,1 73% 78% 77% 73% 83% 57% śląskie 29,2 73% 79% 79% 73% 84% 55% świętokrzyskie 29,5 74% 81% 74% 76% 87% 59% warmińsko-mazurskie 28,5 71% 77% 77% 70% 85% 54% wielkopolskie 28,7 72% 77% 77% 71% 84% 55% zachodniopomorskie 27,9 70% 76% 74% 68% 83% 54% kraj 29,5 74% 79% 78% 73% 85% 57% * Zestawienie sporządzono na podstawie zanonimizowanych danych przekazanych przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne 17
Zestawienie wyników uczniów w zakresie poszczególnych umiejętności arkusz dla uczniów słabo widzących i niewidomych Województwo Wynik ogółem Czytanie Pisanie Rozumowanie Korzystanie z informacji Wykorzystywanie wiedzy w praktyce maksymalna liczba punktów 40 10 12 8 2 8 dolnośląskie 27,1 68% 71% 74% 65% 83% 53% kujawsko-pomorskie 27,3 68% 73% 75% 68% 84% 49% lubelskie 26,8 67% 75% 74% 62% 78% 49% lubuskie 24,5 61% 65% 73% 57% 75% 39% łódzkie 26,2 66% 68% 74% 60% 86% 50% małopolskie 29,0 72% 76% 79% 72% 86% 56% mazowieckie 26,0 65% 76% 73% 58% 80% 42% opolskie 32,6 82% 85% 89% 86% 94% 59% podkarpackie 28,6 72% 76% 78% 70% 82% 56% podlaskie 23,7 59% 64% 69% 51% 78% 43% pomorskie 26,8 67% 75% 66% 62% 85% 58% śląskie 27,0 67% 74% 77% 66% 78% 43% świętokrzyskie 29,8 75% 78% 86% 67% 92% 56% warmińsko-mazurskie 27,8 69% 80% 72% 70% 83% 49% wielkopolskie 26,0 65% 72% 71% 64% 77% 46% zachodniopomorskie 22,9 57% 63% 64% 56% 70% 37% kraj 26,8 67% 73% 74% 64% 81% 48% 18
Zestawienie wyników uczniów w zakresie poszczególnych umiejętności arkusz dla uczniów słabo słyszących i niesłyszących Województwo maksymalna liczba punktów Wynik ogółem Czytanie Pisanie Rozumowanie Korzystanie z informacji Wykorzystywanie wiedzy w praktyce 40 10 12 8 2 8 dolnośląskie 33,0 83% 92% 78% 89% 94% 69% kujawsko-pomorskie 34,9 87% 96% 79% 90% 98% 83% lubelskie 30,8 77% 87% 69% 80% 88% 71% lubuskie 31,3 78% 89% 73% 89% 88% 60% łódzkie 33,3 83% 92% 79% 89% 93% 69% małopolskie 30,9 77% 87% 74% 81% 88% 65% mazowieckie 31,5 79% 86% 76% 88% 85% 63% opolskie 31,6 79% 85% 77% 85% 91% 65% podkarpackie 30,9 77% 87% 71% 81% 88% 68% podlaskie 35,1 88% 94% 85% 92% 98% 77% pomorskie 30,4 76% 84% 69% 85% 84% 66% śląskie 33,0 83% 89% 80% 88% 93% 71% świętokrzyskie 32,5 81% 87% 77% 91% 93% 68% warmińsko-mazurskie 31,1 78% 87% 71% 84% 92% 66% wielkopolskie 31,0 77% 86% 70% 84% 85% 69% zachodniopomorskie 30,5 76% 87% 70% 86% 92% 57% kraj 32,0 80% 88% 75% 86% 90% 68% 19
Zestawienie wyników uczniów w zakresie poszczególnych umiejętności arkusz dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim Województwo Wynik ogółem Czytanie Pisanie Rozumowanie Korzystanie z informacji Wykorzystywa -nie wiedzy w praktyce maksymalna liczba punktów 40 8 8 7 3 14 dolnośląskie 27,5 69% 73% 47% 71% 91% 73% kujawsko-pomorskie 29,7 74% 71% 63% 71% 93% 79% lubelskie 27,5 69% 74% 45% 72% 90% 73% lubuskie 27,2 68% 72% 49% 69% 89% 72% łódzkie 28,8 72% 74% 51% 75% 94% 77% małopolskie 29,6 74% 78% 50% 75% 94% 81% mazowieckie 29,0 73% 77% 56% 72% 92% 76% opolskie 27,7 69% 69% 53% 71% 92% 73% podkarpackie 27,6 69% 73% 41% 70% 93% 77% podlaskie 26,8 67% 70% 46% 68% 89% 72% pomorskie 27,0 67% 68% 50% 67% 90% 72% śląskie 26,9 67% 69% 45% 68% 91% 74% świętokrzyskie 26,3 66% 72% 40% 69% 90% 70% warmińsko-mazurskie 27,5 69% 71% 47% 68% 91% 75% wielkopolskie 28,2 71% 75% 52% 70% 91% 74% zachodniopomorskie 28,4 71% 76% 53% 69% 90% 75% kraj 28,1 70% 73% 50% 71% 91% 75% 20