Barbara Andrzejuk Izabela Heropolitańska GWARANCJE BANKOWE I UBEZPIECZENIOWE 3. wydanie Warszawa 2012
Spis treści Wykaz skrótów... 27 Część I. Gwarancje Rozdział 1. Zagadnienia wstępne... 35 1. Wprowadzenie... 35 2. Przepisy szczególne dotyczące gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych... 37 Rozdział 2. Ogólna charakterystyka gwarancji bankowej... 42 1. Definicja gwarancji bankowej... 42 2. Charakter prawny gwarancji bankowej... 42 2.1. Gwarancja bankowa jako umowa... 42 2.2. Gwarancja bankowa jako zobowiązanie pieniężne... 44 2.3. Gwarancja bankowa jako własne zobowiązanie gwaranta... 45 2.4. Gwarancja bankowa jako zobowiązanie przyszłe... 45 2.5. Gwarancja bankowa jako umowa losowa... 46 2.6. Odpłatność umowy gwarancji bankowej... 46 2.7. Abstrakcyjność gwarancji bankowej... 47 2.8. Nieakcesoryjność gwarancji... 50 2.9. Gwarancja bankowa jako zobowiązanie pisemne... 50 2.10. Gwarancja bankowa jako zabezpieczenie... 50 3. Gwarancja bankowa jako czynność bankowa... 51 4. Rodzaje gwarancji bankowych... 51 Rozdział 3. Zlecenie udzielenia gwarancji bankowej... 53 1. Podstawa udzielenia gwarancji bankowej... 53 2. Definicja i forma zlecenia udzielenia gwarancji... 54 2.1. Pojęcie zlecenia... 54 2.2. Forma zlecenia... 55
6 Spis treści 2.3. Zleceniobiorca... 55 2.3.1. Bank przyjmujący zlecenie... 55 2.3.2. Obowiązki banku przyjmującego zlecenie... 58 2.3.2.1. Starania w celu udzielenia gwarancji... 58 2.3.2.2. Termin do przyjęcia zlecenia... 58 2.3.2.3. Udzielanie informacji... 59 2.3.3. Uprawnienia banku przyjmującego zlecenie... 60 2.3.3.1. Wynagrodzenie... 60 2.3.3.2. Regulamin udzielania gwarancji... 60 2.3.3.3. Utrata przez bank przyjmujący zlecenie pełnej zdolności do czynności prawnych... 61 2.4. Bank, któremu zleceniobiorca powierzył wystawienie gwarancji (zastępca)... 62 2.5. Zleceniodawca... 64 2.5.1. Podmiot zlecający udzielenie gwarancji... 64 2.5.2. Zgoda małżonka zleceniodawcy... 66 2.5.3. Pełnomocnictwo do zlecenia udzielenia gwarancji... 67 2.5.4. Zdolność kredytowa zleceniodawcy... 69 2.5.5. Śmierć zleceniodawcy lub utrata przez niego zdolności do czynności prawnych... 71 2.6. Treść zlecenia udzielenia gwarancji bankowej... 72 2.6.1. Elementy zlecenia udzielenia gwarancji bankowej... 72 2.6.2. Bank, który ma wystawić gwarancję... 73 2.6.3. Zleceniodawca... 73 2.6.4. Osoba, za którą bank ma gwarantować... 77 2.6.5. Beneficjent... 77 2.6.6. Transakcja będąca podstawą wystawienia gwarancji... 77 2.6.7. Suma gwarancyjna... 78 2.6.8. Termin ważności gwarancji... 78 2.6.9. Data wejścia w życie gwarancji... 79 2.6.10. Forma żądania zapłaty oraz dokumenty niezbędne do uzasadnienia tego żądania... 79 2.6.11. Prawo, jakiemu ma podlegać gwarancja i zlecenie... 80 2.6.12. Poddanie gwarancji Jednolitym Regułom... 81 2.6.13. Klauzula dotycząca jurysdykcji sądów... 83 2.7. Dokumenty dołączane do zlecenia udzielenia gwarancji... 83 2.7.1. Zagadnienia wstępne... 83 2.7.2. Umowa, z której wynika wierzytelność zabezpieczana gwarancją... 84 2.7.3. Dokumenty niezbędne do oceny zdolności kredytowej... 84 2.7.4. Dokumenty dotyczące zabezpieczenia wierzytelności banku... 86
Spis treści 7 2.8. Wpływ umowy lub innego dokumentu stanowiącego podstawę zobowiązania zabezpieczonego gwarancją na treść zlecenia... 86 3. Zawarcie umowy zlecenia udzielenia gwarancji... 87 3.1. Oświadczenie banku o przyjęciu zlecenia... 87 3.2. Umowa o udzielenie gwarancji... 87 4. Związanie banku treścią umowy zlecenia udzielenia gwarancji... 91 5. Ustanie zlecenia... 93 Rozdział 4. Udzielenie gwarancji... 95 1. Tryb udzielania gwarancji... 95 1.1. Forma gwarancji bankowej... 95 1.2. Chwila wystawienia gwarancji... 97 1.3. Przekazanie treści gwarancji beneficjentowi... 97 1.4. Zawarcie umowy gwarancji bankowej... 99 2. Strony stosunku gwarancyjnego... 100 2.1. Beneficjent gwarancji... 100 2.2. Gwarant... 101 2.2.1. Pojęcie gwaranta... 101 2.2.2. Konsorcjum bankowe... 101 3. Uczestnicy stosunku gwarancyjnego... 103 3.1. Zleceniodawca... 103 3.2. Podmiot zobowiązany wobec beneficjenta gwarancji... 103 3.3. Bank awizujący i bank rejestrujący... 103 3.4. Bank pośredniczący w wykonaniu świadczenia gwarancyjnego... 104 3.5. Bank, który powierzył innemu bankowi wystawienie gwarancji... 105 Rozdział 5. Treść gwarancji bankowej... 106 1. Zagadnienia wstępne... 106 2. Elementy gwarancji... 108 3. Miejsce i data wystawienia gwarancji...111 4. Beneficjent gwarancji...111 5. Tytuł gwarancji i jej numer... 115 6. Komparycja gwarancji... 116 6.1. Treść komparycji... 116 6.2. Klauzula rozpoczynająca gwarancję... 116 6.3. Oznaczenie wierzytelności, którą gwarancja zabezpiecza... 116 6.4. Cel gwarancji... 117 7. Oznaczenie gwaranta... 117 8. Oznaczenie zleceniodawcy... 118 9. Wskazanie osoby, za którą bank gwarantuje... 118
8 Spis treści 10. Zakres obowiązków i uprawnień banku jako gwaranta... 119 10.1. Określenie obowiązków i uprawnień banku-gwaranta... 119 10.2. Zobowiązanie do zapłaty... 119 10.3. Suma gwarancyjna... 120 10.4. Klauzula o odwołalności lub nieodwołalności gwarancji... 121 10.5. Klauzula o bezwarunkowości lub warunkowości gwarancji... 123 10.6. Klauzula świadcząca o abstrakcyjności gwarancji... 124 10.7. Klauzula zapłaty na pierwsze żądanie... 124 10.8. Klauzula o odnawialności lub nieodnawialności gwarancji... 125 10.9. Klauzula redukująca... 126 10.10. Klauzula przewidująca wzrost sumy gwarancyjnej... 128 10.11. Klauzula nakazująca uzgadnianie zmian w umowie zabezpieczonej gwarancją... 129 11. Termin obowiązywania gwarancji... 132 11.1. Data wygaśnięcia gwarancji... 132 11.2. Klauzula przedłużająca... 135 12. Żądanie zapłaty... 137 12.1. Forma żądania zapłaty... 137 12.2. Oświadczenie beneficjenta... 138 12.3. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 140 12.4. Miejsce doręczenia żądania zapłaty... 141 12.5. Sposób doręczenia gwarantowi żądania zapłaty i oświadczenia... 141 12.6. Klauzula identyfikacyjna... 145 12.7. Przedstawienie oryginału gwarancji... 148 12.8. Dokumenty uzasadniające roszczenie... 148 12.9. Kompletność żądania zapłaty... 150 12.10. Wielokrotne żądania zapłaty... 150 12.11. Określenie czasu na dokonanie wypłaty... 151 12.12. Poinformowanie beneficjenta o odmowie zapłaty... 151 13. Przyczyny wygaśnięcia gwarancji... 152 13.1. Określenie przyczyn wygaśnięcia gwarancji... 152 13.2. Klauzula nakazująca zwrot gwarancji... 152 14. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 153 15. Data wejścia w życie gwarancji... 153 16. Podpis gwaranta... 154 17. Poddanie gwarancji Jednolitym Regułom... 154 18. Prawo, jakiemu podlega gwarancja oraz właściwość sądu... 155 19. Zmiany treści gwarancji... 155
Spis treści 9 Rozdział 6. Potwierdzenie gwarancji i regwarancja... 158 1. Potwierdzenie gwarancji... 158 2. Regwarancja... 160 2.1. Charakter prawny regwarancji... 160 2.2. Przykład regwarancji... 160 2.3. Przykład gwarancji zabezpieczonej regwarancją... 163 Rozdział 7. Przeniesienie praw z gwarancji... 166 1. Dopuszczalność przelewu wierzytelności z gwarancji... 166 2. Zawiadomienie gwaranta o przelewie wierzytelności z gwarancji... 170 3. Pactum de non cedendo... 171 4. Zgoda gwaranta na przelew wierzytelności z gwarancji... 171 5. Przelew wierzytelności z gwarancji pod warunkiem... 173 5.1. Przelew wierzytelności pod warunkiem rozwiązującym... 173 5.2. Przelew wierzytelności pod warunkiem zawieszającym... 173 6. Przelew wierzytelności z przyszłej gwarancji... 174 7. Forma przelewu wierzytelności z gwarancji... 175 8. Przykład umowy przelewu wierzytelności z gwarancji... 176 8.1. Przykład umowy przelewu wierzytelności z gwarancji i umowy handlowej... 176 8.2. Przykład umowy przelewu wierzytelności tylko z gwarancji... 178 8.3. Przykład umowy przelewu na zabezpieczenie wierzytelności z gwarancji i umowy handlowej pod warunkiem rozwiązującym... 180 8.4. Przykład umowy przelewu na zabezpieczenie wierzytelności tylko z gwarancji pod warunkiem rozwiązującym... 183 8.5. Przykład umowy przelewu na zabezpieczenie wierzytelności z gwarancji i umowy handlowej pod warunkiem zawieszającym... 185 Rozdział 8. Zmiana dłużnika, za którego była udzielona gwarancja... 189 Rozdział 9. Roszczenia z gwarancji... 191 1. Charakter prawny odpowiedzialności banku-gwaranta... 191 2. Zgłoszenie żądania zapłaty... 191 2.1. Osoba uprawniona do zgłoszenia żądania zapłaty... 191 2.2. Forma żądania zapłaty i jego przekazania... 192 2.3. Termin i miejsce złożenia żądania zapłaty... 194 2.4. Dokumenty roszczeniowe... 196 2.4.1. Oświadczenie beneficjenta... 196 2.4.2. Dokumenty uzasadniające roszczenie... 198 2.4.3. Umowa przelewu wierzytelności z gwarancji... 200 2.4.4. Oryginał gwarancji... 201
10 Spis treści 3. Zapłata sumy gwarancyjnej... 202 4. Zarzuty gwaranta przeciwko żądaniu beneficjenta... 204 4.1. Rodzaj zarzutów przysługujących gwarantowi... 204 4.2. Zarzuty dotyczące ważności zobowiązania gwaranta... 205 4.3. Zarzuty wynikające z treści gwarancji... 205 4.4. Zarzuty osobiste... 206 4.5. Zarzut nadużycia gwarancji... 206 4.6. Odmowa zapłaty sumy gwarancyjnej... 207 5. Uprawnienia regresowe gwaranta wynikające z zapłaty sumy gwarancyjnej... 208 6. Wygaśnięcie gwarancji... 211 6.1. Przypadki wygaśnięcia gwarancji... 211 6.2. Przejęcie długu zabezpieczonego gwarancją lub jego odnowienie... 212 6.3. Zmiana gwaranta... 213 6.4. Zwrot gwarancji... 214 7. Przedawnienie roszczeń z gwarancji... 214 Rozdział 10. Rodzaje gwarancji... 216 1. Gwarancja dobrego wykonania umowy... 216 1.1. Przedmiot gwarancji dobrego wykonania umowy... 216 1.2. Gwarancja zabezpieczająca należyte wykonanie zobowiązania... 217 1.2.1. Istota i cel gwarancji należytego wykonania zobowiązania... 217 1.2.2. Przykład gwarancji zabezpieczającej należyte wykonanie zobowiązania... 219 1.2.3. Treść gwarancji zabezpieczającej należyte wykonanie zobowiązania... 221 1.2.3.1. Data udzielenia gwarancji... 221 1.2.3.2. Beneficjent gwarancji... 221 1.2.3.3. Komparycja gwarancji... 221 1.2.3.4. Podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 222 1.2.3.5. Warunki zapłaty... 222 1.2.3.6. Suma gwarancyjna... 223 1.2.3.7. Klauzule gwarancyjne... 223 1.2.3.7.1. Klauzula redukująca... 223 1.2.3.7.2. Klauzula wyłączająca odpowiedzialność gwaranta... 224 1.2.3.8. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 224 1.2.3.9. Data wygaśnięcia gwarancji... 225 1.2.3.10. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 226 1.2.3.11. Data wejścia w życie gwarancji... 226
Spis treści 11 1.3. Gwarancja usunięcia wad... 227 1.3.1. Istota i cel gwarancji usunięcia wad... 227 1.3.2. Przykład gwarancji usunięcia wad... 229 1.3.3. Treść gwarancji usunięcia wad... 231 1.3.3.1. Data udzielenia gwarancji... 231 1.3.3.2. Beneficjent gwarancji... 231 1.3.3.3. Komparycja gwarancji... 231 1.3.3.4. Podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 232 1.3.3.5. Warunki zapłaty... 232 1.3.3.6. Suma gwarancyjna... 233 1.3.3.7. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 233 1.3.3.8. Data wygaśnięcia gwarancji... 233 1.3.3.9. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 234 1.3.3.10. Data wejścia w życie gwarancji... 235 1.3.4. Gwarancja dobrego wykonania umowy na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych... 235 1.3.4.1. Istota i cel gwarancji dobrego wykonania umowy na podstawie przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych... 235 1.3.4.2. Treść gwarancji zabezpieczającej należyte wykonanie zobowiązania... 236 1.3.4.2.1. Data udzielenia gwarancji... 236 1.3.4.2.2. Beneficjent gwarancji... 237 1.3.4.2.3. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 237 1.3.4.2.4. Zleceniodawca i podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 237 1.3.4.2.5. Komparycja gwarancji... 237 1.3.4.2.6. Suma gwarancyjna... 238 1.3.4.2.7. Termin ważności gwarancji... 239 1.3.4.2.8. Data wejścia w życie gwarancji... 239 1.3.4.3. Gwarancja dobrego wykonania, tzw. kaucyjna... 239 1.3.5. Gwarancja zabezpieczająca należyte wykonanie zobowiązania i usunięcia wad... 240 1.3.5.1. Cel wystawienia gwarancji zabezpieczającej należyte wykonanie zobowiązania i usunięcia wad w jednym dokumencie... 240 1.3.5.2. Przykład gwarancji zabezpieczającej należyte wykonanie zobowiązania i usunięcia wad... 241
12 Spis treści 2. Gwarancja zabezpieczająca zapłatę... 244 2.1. Gwarancja zabezpieczająca zapłatę za nabyte rzeczy lub usługi... 244 2.1.1. Istota i cel gwarancji zabezpieczającej zapłatę za nabyte rzeczy lub usługi... 244 2.1.2. Przykład gwarancji zabezpieczającej zapłatę za nabyte rzeczy lub usługi... 245 2.1.3. Treść gwarancji zabezpieczającej zapłatę za nabyte rzeczy lub usługi... 247 2.1.3.1. Data udzielenia gwarancji... 247 2.1.3.2. Beneficjent gwarancji... 247 2.1.3.3. Tytuł i komparycja gwarancji... 247 2.1.3.4. Podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 248 2.1.3.5. Warunki zapłaty... 248 2.1.3.6. Suma gwarancyjna... 248 2.1.3.7. Klauzula redukująca... 249 2.1.3.8. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 250 2.1.3.9. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 250 2.1.3.10. Data wygaśnięcia gwarancji... 250 2.1.3.11. Data wejścia w życie gwarancji... 251 2.2. Gwarancje zapłaty przewidziane w przepisach szczególnych... 252 2.2.1. Gwarancja zapłaty za roboty budowlane... 252 2.2.1.1. Gwarancja zapłaty wykonawcy za roboty budowlane... 252 2.2.1.1.1. Pojęcie gwarancji zapłaty wykonawcy za roboty budowlane... 252 2.2.1.1.2. Treść gwarancji zapłaty wykonawcy za roboty budowlane... 254 2.2.1.2. Gwarancja zapłaty za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę... 256 2.2.1.2.1. Pojęcie gwarancji zapłaty za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę... 256 2.2.1.2.2. Treść gwarancji zapłaty za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę... 257 2.2.2. Gwarancja zapłaty przy sprzedaży przedsiębiorstwa państwowego... 259 2.2.3. Gwarancja zapłaty przy oddaniu przedsiębiorstwa państwowego do odpłatnego korzystania... 259 2.2.4. Gwarancja zapłaty przy nabywaniu akcji Skarbu Państwa... 260
Spis treści 13 2.2.5. Gwarancja zapłaty przy prowadzeniu działalności związanej z wykorzystywaniem energii atomowej... 261 3. Gwarancja zwrotu zaliczki (zadatku)... 261 3.1. Istota i cel gwarancji zwrotu zaliczki (zadatku)... 261 3.2. Przykład gwarancji zwrotu zaliczki (zadatku)... 263 3.3. Treść gwarancji zwrotu zaliczki (zadatku)... 265 3.3.1. Data udzielenia gwarancji... 265 3.3.2. Beneficjent gwarancji... 265 3.3.3. Komparycja gwarancji... 265 3.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 265 3.3.5. Suma gwarancyjna... 266 3.3.6. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 266 3.3.7. Termin ważności gwarancji... 267 3.3.8. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 267 3.3.9. Data wejścia w życie gwarancji... 268 4. Gwarancja wypłaty zadatku (zaliczki)... 268 4.1. Istota i cel gwarancji wypłaty zadatku (zaliczki)... 268 4.2. Przykład gwarancji wypłaty zaliczki (zadatku)... 269 4.3. Treść gwarancji wypłaty zaliczki (zadatku)... 270 4.3.1. Data udzielenia gwarancji... 270 4.3.2. Beneficjent gwarancji... 271 4.3.3. Tytuł gwarancji... 271 4.3.4. Komparycja gwarancji... 271 4.3.5. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 272 4.3.6. Suma gwarancyjna... 272 4.3.7. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 272 4.3.8. Termin ważności gwarancji... 272 4.3.9. Data wejścia w życie gwarancji... 273 5. Gwarancje przetargowe i aukcyjne (wadialne)... 273 5.1. Gwarancja przetargowa (wadialna) dotycząca przetargu organizowanego na podstawie przepisów kodeksu cywilnego... 273 5.1.1. Istota i cel gwarancji przetargowej... 273 5.1.2. Przykład gwarancji przetargowej... 274 5.1.3. Treść gwarancji przetargowej... 276 5.1.3.1. Data udzielenia gwarancji... 276 5.1.3.2. Beneficjent gwarancji... 276 5.1.3.3. Komparycja gwarancji... 276 5.1.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 277 5.1.3.5. Bezwarunkowy charakter gwarancji... 277 5.1.3.6. Suma gwarancyjna... 277 5.1.3.7. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 277
14 Spis treści 5.1.3.8. Termin ważności gwarancji... 278 5.1.3.9. Wygaśnięcie gwarancji przetargowej... 278 5.1.3.10. Klauzula dotycząca możliwości zmiany treści oferty... 278 5.1.3.11. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 279 5.1.3.12. Data wejścia w życie gwarancji... 279 5.2. Gwarancja przetargowa wnoszona jako wadium przy ubieganiu się o udzielenie zamówienia publicznego... 279 5.2.1. Istota i cel gwarancji przetargowej wnoszonej jako wadium przy ubieganiu się o udzielenie zamówienia publicznego... 279 5.2.2. Przykład gwarancji przetargowej wnoszonej jako wadium przy ubieganiu się o udzielenie zamówienia publicznego... 281 5.2.3. Treść gwarancji przetargowej wnoszonej jako wadium przy ubieganiu się o udzielenie zamówienia publicznego... 283 5.2.3.1. Data udzielenia gwarancji... 283 5.2.3.2. Beneficjent gwarancji... 285 5.2.3.3. Komparycja gwarancji... 285 5.2.3.4. Zleceniodawca oraz podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 285 5.2.3.5. Suma gwarancyjna... 286 5.2.3.6. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 287 5.2.3.7. Forma przekazania żądania zapłaty oraz klauzula identyfikacyjna... 288 5.2.3.8. Termin ważności gwarancji... 289 5.2.3.9. Wygaśnięcie gwarancji... 290 5.2.3.10. Data wejścia w życie gwarancji... 291 5.2.3.11. Podpis gwaranta... 291 5.2.4. Zatrzymanie wadium... 292 5.3. Gwarancja przetargowa oraz dobrego wykonania umowy lub zapłaty... 293 5.3.1. Cel wystawienia kilku gwarancji w jednym dokumencie... 293 5.3.2. Przykład gwarancji przetargowej i zapłaty... 294 5.3.3. Przykład gwarancji przetargowej i dobrego wykonania umowy... 297 5.4. Gwarancja aukcyjna... 300 5.5. Gwarancje wadialne przewidziane przez przepisy szczególne... 301 5.5.1. Gwarancja przy przetargu na sprzedaż środków trwałych przez przedsiębiorstwo państwowe... 301 5.5.2. Gwarancja wadialna przy sprzedaży przedsiębiorstwa państwowego... 302 5.5.3. Gwarancja wadialna przy zbywaniu akcji Skarbu Państwa... 303
Spis treści 15 5.5.4. Gwarancja przy przetargu na sprzedaż energii elektrycznej... 305 5.5.5. Gwarancja przy przetargu na sprzedaż lasów, gruntów i innych nieruchomości znajdujących się w zarządzie Lasów Państwowych... 306 5.5.6. Gwarancja wadialna przy handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych... 306 6. Gwarancja spłaty kredytu... 307 6.1. Istota gwarancji spłaty kredytu... 307 6.2. Przykład gwarancji spłaty kredytu... 308 6.3. Treść gwarancji spłaty kredytu... 310 6.3.1. Data udzielenia gwarancji... 310 6.3.2. Beneficjent gwarancji... 310 6.3.3. Komparycja gwarancji... 310 6.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 311 6.3.5. Bezwarunkowy charakter gwarancji... 311 6.3.6. Suma gwarancyjna... 312 6.3.7. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 314 6.3.8. Termin ważności gwarancji... 315 6.3.9. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 315 6.3.10. Data wejścia w życie gwarancji... 315 7. Gwarancja zapłaty rat leasingowych... 317 7.1. Istota i cel gwarancji zapłaty rat leasingowych... 317 7.2. Przykład gwarancji zapłaty rat leasingowych... 317 7.3. Treść gwarancji zapłaty rat leasingowych... 319 7.3.1. Data udzielenia gwarancji... 319 7.3.2. Beneficjent gwarancji... 319 7.3.3. Komparycja gwarancji... 319 7.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 320 7.3.5. Suma gwarancyjna... 321 7.3.6. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 322 7.3.7. Data wygaśnięcia gwarancji... 322 7.3.8. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 322 7.3.9. Data wejścia w życie gwarancji... 323 8. Gwarancja zapłaty należności z tytułu umowy najmu... 323 8.1. Istota i cel gwarancji zapłaty należności z tytułu umowy najmu... 323 8.2. Przykład gwarancji zapłaty rat czynszu najmu... 324 8.3. Treść gwarancji zapłaty czynszu najmu... 325 8.3.1. Data udzielenia gwarancji... 325 8.3.2. Beneficjent gwarancji... 325 8.3.3. Komparycja gwarancji... 326 8.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 326
16 Spis treści 8.3.5. Suma gwarancyjna... 326 8.3.6. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 328 8.3.7. Data wygaśnięcia gwarancji... 328 8.3.8. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 329 8.3.9. Data wejścia w życie gwarancji... 329 9. Gwarancja zapłaty akredytywy dokumentowej... 330 9.1. Istota i cel gwarancji zapłaty akredytywy dokumentowej... 330 9.2. Przykład gwarancji zapłaty akredytywy importowej... 331 9.3. Treść gwarancji zapłaty akredytywy... 332 9.3.1. Data udzielenia gwarancji... 332 9.3.2. Beneficjent gwarancji... 332 9.3.3. Komparycja gwarancji... 333 9.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 334 9.3.5. Bezwarunkowy charakter gwarancji... 334 9.3.6. Suma gwarancyjna... 334 9.3.7. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 335 9.3.8. Data wygaśnięcia gwarancji... 335 9.3.9. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 335 9.3.10. Data wejścia w życie... 336 10. Gwarancja otwarcia akredytywy dokumentowej importowej... 336 10.1. Istota i cel gwarancji otwarcia akredytywy dokumentowej importowej... 336 10.2. Przykład gwarancji otwarcia akredytywy dokumentowej importowej... 337 10.3. Treść gwarancji otwarcia akredytywy dokumentowej... 339 10.3.1. Beneficjent gwarancji... 339 10.3.2. Komparycja gwarancji... 339 10.3.3. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 339 10.3.4. Suma gwarancyjna... 339 10.3.5. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 340 10.3.6. Data wygaśnięcia gwarancji... 340 10.3.7. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 340 11. Gwarancja zapłaty za towary sprzedawane ze składu konsygnacyjnego... 341 11.1. Istota gwarancji zapłaty za towary sprzedawane ze składu konsygnacyjnego... 341 11.2. Przykład gwarancji zapłaty za towary sprzedawane ze składu konsygnacyjnego... 342 11.3. Treść gwarancji zapłaty za towary sprzedawane ze składu konsygnacyjnego... 344 11.3.1. Data udzielenia gwarancji... 344 11.3.2. Beneficjent gwarancji... 344
Spis treści 17 11.3.3. Komparycja gwarancji... 344 11.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 344 11.3.5. Suma gwarancyjna... 345 11.3.6. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 345 11.3.7. Data wygaśnięcia gwarancji... 345 11.3.8. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 346 12. Gwarancja zapłaty weksla... 346 12.1. Istota i cel gwarancji zapłaty weksla... 346 12.2. Przykład gwarancji zapłaty weksla... 347 12.3. Treść gwarancji zapłaty weksla... 348 12.3.1. Data udzielenia gwarancji... 348 12.3.2. Beneficjent gwarancji... 348 12.3.3. Tytuł i komparycja gwarancji... 349 12.3.4. Podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 350 12.3.5. Suma gwarancyjna... 351 12.3.6. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 352 12.3.7. Data wygaśnięcia gwarancji... 354 12.3.8. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 354 12.3.9. Klauzula wskazująca na warunkowy lub bezwarunkowy charakter gwarancji... 355 12.3.9.1. Gwarancja warunkowa... 355 12.3.9.2. Gwarancja bezwarunkowa... 356 12.3.10. Klauzula dotycząca zmiany treści weksla... 357 13. Gwarancje morskie... 357 13.1. Gwarancja konosamentowa... 357 13.1.1. Istota gwarancji konosamentowej... 357 13.1.2. Elementy gwarancji konosamentowej... 358 13.2. Gwarancja w celu pokrycia odpowiedzialności z tytułu szkody spowodowanej zanieczyszczeniem olejami przewożonymi luzem drogą morską... 360 13.3. Gwarancja zabezpieczająca zapłatę kar pieniężnych przez osobę, która naruszyła przepisy ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej... 362 13.4. Gwarancja w celu zwolnienia statku... 364 14. Gwarancje związane z usługami turystycznymi... 365 14.1. Gwarancja zabezpieczająca pokrycie roszczeń z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego... 365 14.1.1. Istota i cel gwarancji zabezpieczającej pokrycie roszczeń z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego... 365
18 Spis treści 14.1.2. Wzór formularza umowy gwarancji... 367 14.1.3. Treść gwarancji... 372 14.1.3.1. Gwarant... 372 14.1.3.2. Data udzielenia gwarancji... 374 14.1.3.3. Beneficjent gwarancji... 374 14.1.3.4. Tytuł gwarancji... 375 14.1.3.5. Podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 375 14.1.3.6. Suma gwarancyjna... 375 14.1.3.7. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 376 14.1.3.8. Data ważności gwarancji... 377 14.1.3.9. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 377 14.1.3.10. Data wejścia w życie gwarancji... 378 14.2. Gwarancja w związku z wykonywaną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą w zakresie łowiectwa... 378 15. Gwarancja zabezpieczająca wypłatę nagród uczestnikom gier hazardowych... 379 15.1. Istota i cel gwarancji zabezpieczającej wypłatę nagród uczestnikom gier hazardowych... 379 15.2. Przykład gwarancji zabezpieczającej wypłatę nagród uczestnikom loterii... 380 15.3. Treść gwarancji... 382 15.3.1. Data udzielenia gwarancji... 382 15.3.2. Beneficjent gwarancji... 383 15.3.3. Przedmiot gwarancji... 383 15.3.4. Podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 383 15.3.5. Suma gwarancyjna... 383 15.3.6. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 384 15.3.7. Data wygaśnięcia gwarancji... 384 15.3.8. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 385 16. Gwarancje związane z ochroną środowiska... 385 16.1. Gwarancja przewidziana w ustawie Prawo ochrony środowiska... 385 16.2. Gwarancja przewidziana w ustawie o organizmach genetycznie zmodyfikowanych... 386 16.3. Gwarancja przewidziana w ustawie o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów... 386 16.4. Gwarancja przewidziana w ustawie o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym... 387 17. Gwarancja przewidziana w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie trybu i warunków postępowania towarowych domów maklerskich... 389
Spis treści 19 18. Gwarancje celne... 390 18.1. Gwarancja zapłaty długu celnego... 390 18.1.1. Charakter prawny gwarancji zapłaty długu celnego... 390 18.1.2. Istota i cel gwarancji zapłaty długu celnego... 390 18.1.3. Rodzaje gwarancji zapłaty długu celnego... 391 18.1.4. Wzór gwarancji zapłaty długu celnego... 391 18.1.5. Treść gwarancji zapłaty długu celnego... 394 18.1.5.1. Beneficjent gwarancji... 394 18.1.5.2. Zleceniodawca... 395 18.1.5.3. Osoba, za którą jest udzielona gwarancja... 395 18.1.5.4. Gwarant... 396 18.1.5.5. Suma gwarancyjna... 397 18.1.6. Wygaśnięcie gwarancji... 398 18.2. Gwarancja akcyzowa... 398 18.2.1. Zabezpieczenie akcyzowe... 398 18.2.2. Charakter prawny i cel gwarancji akcyzowej... 399 18.2.3. Rodzaje gwarancji akcyzowej... 399 18.2.4. Wzory gwarancji akcyzowych składanych jako zabezpieczenie akcyzowe... 401 18.2.4.1. Wzór gwarancji akcyzowej składanej jako zabezpieczenie akcyzowe dla zagwarantowania pokrycia jednego zobowiązania podatkowego... 402 18.2.4.2. Wzór gwarancji akcyzowej składanej jako zabezpieczenie akcyzowe dla zagwarantowania pokrycia wielu zobowiązań podatkowych... 405 18.2.5. Treść gwarancji akcyzowej... 408 18.2.5.1. Beneficjent gwarancji... 408 18.2.5.2. Zleceniodawca oraz osoba, za którą jest udzielana gwarancja... 408 18.2.5.3. Gwarant... 409 18.2.5.4. Suma gwarancyjna... 409 18.2.5.5. Termin ważności gwarancji akcyzowej... 410 18.2.5.6. Inne postanowienia nieprzewidziane we wzorcu gwarancji... 410 18.2.6. Wygaśnięcie gwarancji akcyzowej... 411 18.3. Gwarancje we wspólnej/wspólnotowej procedurze tranzytowej... 412 18.3.1. Charakter prawny gwarancji we wspólnej/wspólnotowej procedurze tranzytowej... 412
20 Spis treści 18.3.2. Istota i cel gwarancji we wspólnej/wspólnotowej procedurze tranzytowej... 413 18.3.3. Rodzaje gwarancji we wspólnej/wspólnotowej procedurze tranzytowej... 413 18.3.4. Wzory gwarancji we wspólnej/wspólnotowej procedurze tranzytowej... 414 18.3.4.1. Wzór gwarancji pojedynczej... 414 18.3.4.2. Wzór gwarancji generalnej... 417 18.3.4.3. Wzór gwarancji pojedynczej w formie karnetu... 419 18.3.5. Treść gwarancji we wspólnej/wspólnotowej procedurze tranzytowej... 422 18.3.5.1. Beneficjent gwarancji... 422 18.3.5.2. Osoba, za którą jest udzielona gwarancja... 422 18.3.5.3. Gwarant... 422 18.3.5.4. Suma gwarancyjna... 423 18.3.5.5. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 423 18.3.5.6. Termin ważności gwarancji... 424 18.3.5.7. Wygaśnięcie gwarancji... 424 18.3.5.8. Określenie czasu na dokonanie wypłaty przez gwaranta... 425 18.3.5.9. Data wejścia w życie gwarancji... 425 19. Gwarancja zabezpieczająca zwrot podatku od towarów i usług... 425 19.1. Gwarancja zabezpieczająca zwrot podatku od towarów i usług (art. 87 ust. 2a u.p.t.u.)... 425 19.1.1. Zasady zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie art. 87 ust. 2a u.p.t.u... 425 19.1.2. Przykład gwarancji zabezpieczającej zwrot podatku od towarów i usług (art. 87 ust. 2a u.p.t.u.)... 427 19.2. Gwarancja zabezpieczająca zwrot podatku od towarów i usług (art. 87 ust. 5a u.p.t.u.)... 429 19.2.1. Zasady zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie art. 87 ust. 5a u.p.t.u... 429 19.2.2. Przykład gwarancji zabezpieczającej zwrot podatku od towarów i usług (art. 87 ust. 5a u.p.t.u.)... 430 20. Gwarancja zabezpieczająca posiadanie zdolności finansowej przez przewoźnika drogowego... 432 20.1. Pojęcie zdolności finansowej przewoźnika drogowego... 432 20.2. Przykład gwarancji zapłaty udzielonej za przewoźnika drogowego... 434
Spis treści 21 20.3. Treść gwarancji zapłaty udzielonej za przewoźnika drogowego...436 20.3.1. Beneficjent gwarancji... 436 20.3.2. Data udzielenia gwarancji... 436 20.3.3. Rodzaj gwarancji... 437 20.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 437 20.3.5. Suma gwarancyjna... 437 20.3.6. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 437 20.3.7. Klauzula identyfikacyjna... 438 20.3.8. Termin ważności gwarancji... 438 20.3.9. Klauzula redukująca... 439 20.3.10. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 439 20.3.11. Data wejścia gwarancji w życie... 439 20.3.12. Gwarant... 440 21. Gwarancje zabezpieczające ochronę środków pieniężnych przez instytucje płatnicze i biura usług płatniczych... 440 21.1. Zasady świadczenia usług płatniczych przez instytucje płatnicze i biura usług płatniczych... 440 21.2. Gwarancja za instytucję płatniczą... 441 21.3. Gwarancja za biuro usług płatniczych... 442 21.3.1. Zasady dotyczące udzielania gwarancji... 442 21.3.2. Przykład gwarancji dobrego wykonania umowy... 443 21.3.3. Treść gwarancji dobrego wykonania umowy... 445 21.3.3.1. Beneficjent gwarancji... 445 21.3.3.2. Data udzielenia gwarancji... 445 21.3.3.3. Podmiot, za który jest udzielana gwarancja... 446 21.3.3.4. Suma gwarancyjna... 446 21.3.3.5. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 447 21.3.3.6. Termin ważności gwarancji... 447 21.3.3.7. Klauzula redukująca... 447 21.3.3.8. Wygaśnięcie gwarancji... 447 21.3.3.9. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 448 21.3.3.10. Data wejścia w życie gwarancji... 448 21.3.3.11. Gwarant... 449 22. Gwarancja deweloperska... 449 22.1. Zasady dotyczące udzielania gwarancji... 449 22.2. Przykład gwarancji deweloperskiej... 450 22.3. Treść gwarancji deweloperskiej... 453 22.3.1. Data udzielenia gwarancji... 453 22.3.2. Beneficjent gwarancji... 453 22.3.3. Komparycja gwarancji... 454
22 Spis treści 22.3.4. Podmiot, za który udzielana jest gwarancja... 454 22.3.5. Warunki zapłaty... 454 22.3.6. Suma gwarancyjna... 455 22.3.7. Wskazanie zabezpieczanego rezultatu... 456 22.3.8. Sposób doręczenia gwarantowi żądania zapłaty i oświadczenia oraz klauzula identyfikacyjna... 456 22.3.9. Data wygaśnięcia gwarancji... 456 22.3.10. Klauzula redukująca... 457 22.3.11. Wygaśnięcie gwarancji... 457 22.3.12. Zastrzeżenie dotyczące przelewu praw z gwarancji... 457 22.3.13. Data wejścia w życie gwarancji... 458 22.3.14. Gwarant... 458 Rozdział 11. Gwarancje poddane jednolitym regułom dla gwarancji płatnych na żądanie (publikacja icc nr 758)... 459 1. Zastosowanie URDG 758... 459 2. Poddanie gwarancji URDG 758... 459 3. Charakter prawny gwarancji bankowej poddanej Jednolitym Regułom dla gwarancji płatnych na żądanie... 460 3.1. Abstrakcyjność i nieakcesoryjność gwarancji... 460 3.2. Pieniężny charakter gwarancji... 460 3.3. Nieodwołalność gwarancji... 460 3.4. Płatność na żądanie... 460 4. Podstawa udzielenia gwarancji... 461 5. Udzielenie gwarancji... 461 5.1. Forma gwarancji... 461 5.2. Strony i uczestnicy stosunku gwarancyjnego... 461 5.3. Treść gwarancji i zlecenia... 462 5.3.1. Elementy zlecenia i gwarancji wymagane przez Jednolite Reguły... 462 5.3.2. Zleceniodawca... 463 5.3.3. Beneficjent... 463 5.3.4. Oznaczenie źródłowego stosunku umownego... 463 5.3.5. Maksymalna kwota do zapłaty... 463 5.3.6. Termin wygaśnięcia gwarancji... 464 5.3.7. Warunki żądania zapłaty... 464 5.3.8. Klauzula o obniżeniu sumy gwarancyjnej... 465 5.3.9. Data wejścia w życie gwarancji... 465 6. Zmiany gwarancji... 465 7. Przeniesienie praw z gwarancji i przeniesienie wpływów... 466 8. Roszczenia z gwarancji... 467
Spis treści 23 8.1. Żądanie zapłaty... 467 8.1.1. Definicja żądania zapłaty... 467 8.1.2. Osoba uprawniona do zgłoszenia żądania zapłaty... 467 8.1.3. Żądanie częściowe i żądania wielokrotne... 467 8.1.4. Forma żądania zapłaty i jego przekazania... 468 8.1.5. Termin i miejsce złożenia żądania zapłaty... 469 8.2. Dokumenty roszczeniowe... 469 8.3. Badanie żądania zapłaty... 471 9. Zapłata sumy gwarancyjnej lub odmowa zapłaty... 473 10. Wygaśnięcie gwarancji... 474 11. Regwarancja... 475 12. Prawo właściwe dla gwarancji lub regwarancji... 476 Rozdział 12. Gwarancje poddane jednolitym regułom dla gwarancji płatnych na żądanie (publikacja icc nr 458)... 477 1. Zastosowanie URDG 458... 477 2. Poddanie gwarancji URDG 458... 478 3. Charakter prawny gwarancji bankowej poddanej URDG 458... 478 3.1. Abstrakcyjność i nieakcesoryjność gwarancji... 478 3.2. Pieniężny charakter gwarancji... 478 3.3. Nieodwołalność gwarancji... 479 3.4. Płatność na żądanie... 479 4. Podstawa udzielenia gwarancji... 479 5. Udzielenie gwarancji... 479 5.1. Forma gwarancji... 479 5.2. Strony i uczestnicy stosunku gwarancyjnego... 480 5.3. Treść gwarancji... 480 5.3.1. Elementy gwarancji wymagane przez URDG 458... 480 5.3.2. Zleceniodawca... 481 5.3.3. Beneficjent... 481 5.3.4. Źródłowa transakcja wymagająca wystawienia gwarancji... 481 5.3.5. Maksymalna kwota do zapłaty... 482 5.3.6. Termin wygaśnięcia gwarancji... 482 5.3.7. Warunki żądania zapłaty... 482 5.3.8. Klauzula o obniżeniu sumy gwarancyjnej... 482 5.3.9. Data wejścia w życie gwarancji... 483 6. Przeniesienie praw z gwarancji... 483 7. Roszczenia z gwarancji... 483 7.1. Odpowiedzialność gwaranta i strony zlecającej... 483 7.2. Zgłoszenie żądania zapłaty... 485
24 Spis treści 7.2.1. Osoba uprawniona do zgłoszenia żądania zapłaty... 485 7.2.2. Forma żądania zapłaty i jego przekazania... 485 7.2.3. Termin i miejsce złożenia żądania zapłaty... 485 7.2.4. Dokumenty roszczeniowe... 486 8. Zapłata sumy gwarancyjnej... 486 9. Wygaśnięcie gwarancji... 488 10. Prawo właściwe dla gwarancji lub regwarancji... 489 Część II. Poręczenia i awale Rozdział 1. Zagadnienia wstępne... 493 1. Wprowadzenie... 493 2. Przepisy szczególne dotyczące poręczeń i awali... 494 Rozdział 2. Poręczenie wekslowe (awal)... 496 1. Warunki awalizowania weksla... 496 2. Forma poręczenia wekslowego... 497 3. Deklaracja do weksla in blanco... 497 4. Charakter odpowiedzialności banku jako awalisty... 498 5. Zapłata za weksel przez awalistę... 498 Rozdział 3. Poręczenie... 499 1. Zasady udzielania poręczenia... 499 2. Forma poręczenia... 499 3. Rodzaje poręczeń, jakie mogą być udzielane... 500 4. Treść poręczenia... 500 5. Charakter odpowiedzialności poręczyciela... 501 6. Obowiązki beneficjenta poręczenia... 502 7. Obowiązki i prawa poręczyciela... 503 8. Zapłata zobowiązania przez poręczyciela... 503 9. Wygaśnięcie zobowiązania poręczyciela... 504 10. Potwierdzenie poręczenia... 505 11. Zlecenie udzielenia kredytu... 505 Rozdział 4. Różnice między poręczeniem, awalem i gwarancją... 506 1. Różnica między poręczeniem a poręczeniem wekslowym... 506 2. Różnice między poręczeniem a gwarancją... 507 3. Różnice i podobieństwa między gwarancją a poręczeniem wekslowym... 508
Spis treści 25 Część III. Akredytywa standby Rozdział 1. Zagadnienia wstępne... 511 Rozdział 2. Przepisy dotyczące akredytyw... 514 Rozdział 3. Charakterystyka akredytywy standby... 517 1. Definicja akredytywy... 517 2. Rodzaje akredytyw dokumentowych... 519 3. Przedmiot akredytywy standby... 520 4. Akredytywa dokumentowa jako czynność bankowa... 520 Rozdział 4. Otwarcie akredytywy standby... 521 Rozdział 5. Rodzaje akredytyw standby... 526 Rozdział 6. Przykłady akredytyw standby... 527 Rozdział 7. Potwierdzenie akredytywy standby... 542 Rozdział 8. Realizacja akredytywy standby... 544 Rozdział 9. Konwencja ONZ dotycząca niezależnych gwarancji i akredytyw standby... 547 1. Tekst angielski konwencji... 547 2. Tłumaczenie konwencji na język polski... 560 Część Iv. Orzecznictwo i bibliografia 1. Orzecznictwo sądowe dotyczące gwarancji bankowych... 577 2. Orzecznictwo Zespołu Arbitrów przy Urzędzie Zamówień Publicznych i Krajowej Izby Odwoławczej dotyczące gwarancji... 583 3. Orzecznictwo sądowe dotyczące akredytywy... 609 4. Bibliografia... 610 Skorowidz rzeczowy... 615
26 Spis treści
27 Wykaz skrótów Akty prawne k.c. ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) k.k. ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) k.m. ustawa z dnia 18 września 2001 r. Kodeks morski (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 217, poz. 1689 z późn. zm.) k.p.c. ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) k.r.o. ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.) k.s.h. ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) o.p. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) p.o.ś. ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) p.p.m. ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. Nr 80, poz. 432) pr. bank. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.) pr. cel. ustawa z dnia 19 marca 2004 r. Prawo celne (Dz. U. Nr 68, poz. 622 z późn. zm.) pr. dewiz. ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe (Dz. U. Nr 141, poz. 1178 z późn. zm.) pr. weksl. ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 z późn. zm.)
28 wykaz SKRÓTÓW p.z.p. r.m.s.g. r.o.s.t.p. ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 z późn. zm.) rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 kwietnia 2012 r. w sprawie minimalnej sumy gwarancji bankowej i ubezpieczeniowej wymaganej w związku z wykonywaniem przez biuro usług płatniczych transakcji płatniczych wynikających z umowy o świadczenie usług płatniczych oraz terminu powstania obowiązku zawarcia umowy gwarancji (Dz. U. poz. 437) rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 2010 r. w sprawie określenia sposobu i trybu organizowania i przeprowadzania przetargu na sprzedaż energii elektrycznej oraz sposobu i trybu sprzedaży energii elektrycznej na internetowej platformie handlowej (Dz. U. Nr 186, poz. 1246) r.s.t.s.p. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowego trybu sprzedaży przedsiębiorstwa (Dz. U. Nr 277, poz. 2744) r.s.t.z.a. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2011 r. w sprawie szczegółowego trybu zbywania akcji Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 114, poz. 664) r.z.o.p. u.d.u. u.f.b.s. u.g.h. u.k.p. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 października 1993 r. w sprawie zasad organizowania przetargu na sprzedaż środków trwałych przez przedsiębiorstwa państwowe oraz warunków odstąpienia od przetargu (Dz. U. Nr 97, poz. 443 z późn. zm.) ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 z późn. zm.) ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. Nr 119, poz. 1252 z późn. zm.) ustawa z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540 z późn. zm.) ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 z późn. zm.)
wykaz SKRÓTÓW 29 u.l.z.b.h. u.m.p.o. ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919 z późn. zm.) ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dz. U. Nr 124, poz. 859 z późn. zm.) u. NBP ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 z późn. zm.) u.o.m. u.o.p.n. u.p.a. u.p.t.u. u.s.g. u.t.d. u.u.p. u.u.t. u.z.s.e.e. WKC ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502 z późn. zm.) ustawa z dnia 16 września 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz. U. Nr 232, poz. 1377) ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626 z późn. zm.) ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.) ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175 z późn. zm.) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268 z późn. zm.) ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495 z późn. zm.) rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. UE L 302 z 19.10.1992, s. 1 z późn. zm.)
30 wykaz SKRÓTÓW Czasopisma Apel.-W-wa Apelacja. Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Warszawie Biul. Bank. Biuletyn Bankowy Biul. Praw. Biuletyn Prawniczy Powszechnej Kasy Oszczędności Bank Polski S.A. M. Pod. Monitor Podatkowy M. Praw. Monitor Prawniczy OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSAB Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna OSP Orzecznictwo Sądów Polskich PiP Państwo i Prawo PPH Przegląd Prawa Handlowego Pr. Bank. Prawo Bankowe Pr. Gosp. Prawo Gospodarcze PS Przegląd Sądowy PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego PZP Prawo Zamówień Publicznych Inne ICC KIO KRS LEX PSB NBP NSA SA SIWZ SN International Chamber of Commerce (Międzynarodowa Izba Handlowa) Krajowa Izba Odwoławcza Krajowy Rejestr Sądowy LEX Profesjonalny Serwis Bankowy Narodowy Bank Polski Naczelny Sąd Administracyjny Sąd Apelacyjny Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Sąd Najwyższy
wykaz SKRÓTÓW 31 SWIFT system SWIFT 1 URDG 458 URDG 758 WSA ZAUZP Society for Worldwide Interbank Financial Telecomunication (Stowarzyszenie na rzecz Światowej Międzybankowej Telekomunikacji Finansowej) system komputerowy oparty na sieci SWIFTNet Link służący do wymiany informacji przy użyciu komunikatów elektronicznych między członkami systemu, w tym do rozliczania transferów pieniężnych Jednolite Reguły dla gwarancji płatnych na żądanie (publikacja ICC nr 458) Jednolite Reguły dla gwarancji płatnych na żądanie (publikacja ICC nr 758) Wojewódzki Sąd Administracyjny Zespół Arbitrów przy Urzędzie Zamówień Publicznych 1 Każdy bank dokonujący transferu płatności poprzez SWIFT musi posiadać swój własny unikalny kod identyfikacyjny BIC (Bank Identifier Code), zwany adresem SWIFT. Jeden adres jest przyporządkowany do jednego banku lub do oddziału banku w danym mieście. Adres SWIFT liczy 8 lub 11 znaków, na który się składają: 4 znaki alfabetyczne nazwa banku, 2 znaki alfabetyczne kod kraju, 2 znaki alfanumeryczne lokalizacja/kod miasta, opcjonalnie 3 znaki alfanumeryczne kod oddziału. Dla bezpieczeństwa uczestnicy systemu SWIFT wymieniają między sobą klucze SWIFT (E. Ochędzan, Ocena działania systemu SWIFT poprzez błędy popełniane przez banki podczas realizacji przekazów zagranicznych, Zeszyty Naukowe Instytut Ekonomii i Zarządzania, Politechnika Koszalińska 2010, nr 4, s. 303).
32
33 Część I Gwarancje
34
35 Rozdział 1 Zagadnienia wstępne 1. Wprowadzenie Źródeł gwarancji bankowej można doszukać się w starożytnym Rzymie w dwóch instytucjach prawnych vades i praedes 2. Instytucja bardzo podobna do dzisiejszej gwarancji wykształciła się później. Była to receptum argentarii 3, tj. nieformalna umowa zawarta przez bankiera (argentarius) z klientem, w której bankier zobowiązywał się wobec osoby trzeciej zapłacić dług zaciągnięty przez swego klienta. Receptum argentarii spełniało funkcję gwarancji bankowej 4. Zostało ono wyparte przez constitutum debiti alieni. Było to przyrzeczenie zapłaty cudzego długu 6. Późniejsze czasy nie wyodrębniły gwarancji. Zobowiązanie nazywane umową gwarancyjną, polegające na przejęciu ryzyka związanego z działaniem określonej osoby, wykształciło się dopiero w XIX i XX w. 7 Gwarancje bankowe jako zabezpieczenie kredytu były stosowane w Polsce już w okresie międzywojennym. Zapewniały one wykonanie umowy przez kredytobiorcę. Były udzielane w formie listów gwarancyjnych, za wydanie których bank pobierał opłatę. Z chwilą otrzymania 2 E. Łętowska, Umowa o świadczenie przez osobę trzecią, Warszawa 1970, s. 18; G. Tracz, Umowa gwarancji ze szczególnym uwzględnieniem gwarancji bankowej, Kraków 1998, s. 23. 3 G. Tracz, Umowa gwarancji ze szczególnym..., s. 24. 4 W. Wołodkiewicz, Prawo rzymskie. Słownik encyklopedyczny, Warszawa 1986, s. 130. W. Wołodkiewicz, Prawo rzymskie. Słownik..., s. 130; K. Kolańczyk, Prawo rzymskie, Warszawa 1976, s. 417. 6 W. Wołodkiewicz, Prawo rzymskie. Słownik..., s. 40. 7 G. Tracz, Umowa gwarancji ze szczególnym..., s. 28 i 29.
36 część i. gwarancje listu gwarancyjnego przez wierzyciela powstawał bezpośredni stosunek między bankiem jako gwarantem i wierzycielem jako gwarantariuszem. Gwarancja bankowa była wystawiana na wniosek dłużnika. Banki wystawiające gwarancje często żądały jej zabezpieczenia w formie regwarancji 8. Po II wojnie światowej gwarancje bankowe przez długi czas występowały jedynie w obrocie zagranicznym. Z czasem pojawiły się również w obrocie krajowym. Początkowo były wystawiane głównie na zabezpieczenie spłaty kredytów udzielanych przez inne banki. Od pewnego czasu gwarancje spłaty kredytów udzielonych przez banki krajowe występują sporadycznie, natomiast pojawiły się gwarancje wadialne, zapłaty cła czy zwrotu zaliczki. Obecnie gwarancje są udzielane przez banki oraz zakłady ubezpieczeń. Prawo banków do udzielania gwarancji wynika z art. 5 ust. 1 pkt 4 pr. bank., zgodnie z którym czynnością bankową jest udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych. Natomiast ogólne zasady udzielania przez banki gwarancji zawarte są w art. 80 84 oraz 86a i 87 pr. bank. Natomiast prawo zakładów ubezpieczeń do wystawiania gwarancji wynika z art. 3 ust. 3 pkt 1 u.d.u., według którego czynnością ubezpieczeniową, tj. wykonywaniem czynności związanych z oferowaniem i udzielaniem ochrony na wypadek ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych, jest zawieranie umów gwarancji ubezpieczeniowych. Ustawa o działalności ubezpieczeniowej nie reguluje zasad udzielania gwarancji ubezpieczeniowych. Tak więc zakłady ubezpieczeń muszą opierać się w tym wypadku na przepisach kodeksu cywilnego. Na szczególnych zasadach gwarancji udziela Skarb Państwa na podstawie ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym (Dz. U. Nr 39, poz. 308 z późn. zm.), Bank Gospodarstwa Krajowego oraz osoby prawne wymienione w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 174, poz. 1689 z późn. zm.). 8 L. Domański, O gwarancjach kredytowych, PPH 1928, s. 145 147.
rozdział 1. zagadnienia WSTĘPNE 37 2. Przepisy szczególne dotyczące gwarancji bankowych i ubezpieczeniowych Postanowienia dotyczące poszczególnych rodzajów gwarancji bankowych znajdują się w następujących aktach prawnych: 1) Konwencja międzynarodowa dotycząca opium, sporządzona w Genewie dnia 19 lutego 1925 r. (Dz. U. z 1927 r. Nr 108, poz. 920 z późn. zm.), 2) Konwencja o wspólnej procedurze tranzytowej sporządzona w Interlaken dnia 20 maja 1987 r. (Dz. U. z 1998 r. Nr 46, poz. 290), 3) Międzynarodowa konwencja o odpowiedzialności cywilnej za szkody spowodowane zanieczyszczeniem olejami z 1992 r., sporządzona w Brukseli dnia 29 listopada 1969 r. (Dz. U. z 2001 r. Nr 136, poz. 1527 z uzup.), 4) rozporządzenie Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiające Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. UE L 302 z 19.10.1992, s. 1 z późn. zm.), 5) rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz. Urz. UE L 190 z 12.07.2006, s. 1 z późn. zm.), 6) rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE (Dz. Urz. UE L 300 z 14.11.2009 r., s. 51), 7) ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502 z późn. zm.), 8) ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 z późn. zm.), 9) ustawa z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 99, poz. 692 z późn. zm.), 10) ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397 z późn. zm.), 11) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 z późn. zm.), 12) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.),