str. 1/6 Ćwiczenie Nr 2 Pomiar przewodzonych zakłóceń radioelektrycznych za pomocą sieci sztucznej 1. Cel ćwiczenia: zapoznanie się ze zjawiskiem przewodzonych zakłóceń radioelektrycznych, zapoznanie się z metodami pomiaru zakłóceń przewodzonych za pomocą sieci sztucznej. 2. Przygotowanie do ćwiczenia: zapoznanie się z instrukcjami obsługi przyrządów, zapoznanie się z normami i zaleceniami dotyczącymi zakłóceń przewodzonych. 3. Sprzęt pomiarowy: sieć sztuczna typu SMZ-6/50 z przystawką typu ASS-25/50, miernik zakłóceń LMZ 5, badane urządzenie. Pomiar zakłóceń należy wykonywać miernikiem selektywnym, na początku przy pomocy detektora quasi-szczytowego. Jeśli urządzenie spełnia wymagania normy, to następnie wykonuje się pomiar za pomocą detektora wartości średniej. Jeżeli w czasie pomiaru poziom zakłóceń zmienia się w określonych przedziałach, to za wynik pomiaru dla danej częstotliwości należy uznać poziom przekraczany w 95% czasu obserwacji. Czas obserwacji nie powinien być krótszy niż 15 s. 4. Przebieg ćwiczenia Stanowisko pomiarowe zestawia się zgodnie z rysunkiem (Rys. 1). Badane urządzenie ustawia się na stole pomiarowym tak aby odległość krawędzi badanego urządzenia od sąsiednich uziemionych powierzchni metalowych była nie mniejsza niż 0,8 m (z wyjątkiem ściany komory stanowiącej płaszczyznę odniesienia, od której odległość powinna wynosić 0,8 m). Odległość od sieci sztucznej powinna wynosić 0,8-1 m. Badane urządzenie ustawia się tak, by dla danej częstotliwości pomiarowej wytwarzało maksimum zakłóceń oraz było zgodne z instrukcją eksploatacji urządzenia. Przewód zasilania badanego
str. 2/6 urządzenia układa się w płaszczyźnie poziomej na stole pomiarowym i dołącza do sieci sztucznej. Nadmiar przewodu zwija się w w płaską pętlę o długości około 0,3-0,4 m i układa w kierunku zgodnym z kierunkiem prowadzenia przewodu zasilania. Sieć sztuczną łączy się z przystawką zgodnie z rysunkiem (Rys. 2). Przy pomiarach napięć zakłóceń rozchodzących się danym torem sieci sztucznej w miejsce obciążalnika (OS-2) włącza się miernik zakłóceń. Jeżeli nie występują duże nierównomierności poziomu zakłóceń w danym zakresie częstotliwości to należy stosować częstotliwości pomiarowe wg. tabeli (Tabela 1). Pomiary należy wykonać na wszystkich zaciskach przeznaczonych do dołączenia przewodów zasilania, między przewodem i ziemią (tj. pomiar napięć niesymetrycznych). Dla każdej częstotliwości pomiarowej należy odczytać wskazanie miernika i obliczyć wartość napięcia zakłóceń ze wzoru: UdB/ µ V = U M db/ µ V + KM gdzie: U M - wskazanie miernika, K M - współczynnik korekcji sieci sztucznej, którego wartość wynosi +9,5 db. Tabela 1.Częstotliwości pomiarowe w zakresie 0,15-30 MHz Częstotliwości pomiarowe [MHz] (0,15) 0,16 0,25 (0,5) 0,55 1,0 1,4 (1,5) 3,0 6,0 10,0 15,0 20,0 25,0 5. Ocena wyników pomiarów Badane urządzenia są klasyfikowane na podstawie porównania otrzymanych wartości z dopuszczalnymi przez normy poziomami zakłóceń. Dokumentacja testu powinna zawierać opis warunków testu i uzyskane wyniki. Wyniki należy przedstawić w formie tabelarycznej i wykresu oraz porównać otrzymane wyniki z dopuszczalnymi poziomami określonymi przez odpowiednie normy.
str. 3/6 Literatura: [1.] Więckowski T. W.: Pomiar emisyjności urządzeń elektrycznych i elektronicznych, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1997 [2.] Kompatybilność elektromagnetyczna w radiotechnice, praca zbiorowa, red. Rotkiewicz W., WKŁ, Warszawa 1978 [3.] PN-EN-50081-1: - Kompatybilność elektromagnetyczna - Wymagania ogólne dotyczące emisyjności - Część 1: Środowisko mieszkalne, handlowe i lekko uprzemysłowione [4.] Normy podstawowe na które powołuje się norma [3]. WROCŁAW 2000
str. 4/6 Rys. 1. Schemat stanowiska pomiarowego do pomiaru napięć zakłóceń w przypadku urządzenia lekkiego: 1 - obciążenie badanego źródła zakłóceń, 2 - badane źródło zakłóceń,, 3 - sieć sztuczna typu SMZ-6/50 z przystawką typu ASS-25/50, 4 - miernik zakłóceń LMZ-5 lub analizator widma TEK-2712, 5 - przewód zasilający sieci sztucznej z przewodem zerowym, 6 - tablica zasilająca z filtrami przeciwzakłóceniowymi typu ACAR, 7 - przewód zasilający miernika zakłóceń, 8 - przewód współosiowy 50 Ω, 9 - zwinięta pętla przewodów sieciowych badanego urządzenia.
str. 5/6 Rys. 2 Schemat połączeń sieci sztucznej typu SMZ-6/50 z przestawką typu ASS-25/50 przy dołączeniu do jednofazowej sieci zasilającej
str. 6/6 Tabela 2.Porównanie wartości granicznych z różnych specyfikacji dotyczących zakłóceń częstotliwości radiowych. Wartości graniczne dla urządzeń klasy B dla obszarów zamieszkałych ZAKRESY CZĘSTOTLIWOŚCI, MHz 0.15 0.5 5 30 300 1,000 Specyfikacja dbµv dbµv dbµv dbµv/m dbµv/m UWAGI QP (1) AVG(1) QP AVG QP AVG QP QP EN 50081-1, "B" 66-56 56-46 60 50 60 50 30 37 10 m, B-Limit EN 55011 "B" 66-56 56-46 56 46 60 50 30 37 10 m, B-Limit EN 55013, "2" 66-56 56-46 56 46 60 50 45-55 - dbpw, cęgi (3) absorbcyjne EN 55014 66-56 59-46 56 46 60 50 45-55 - dbpw, cęgi (3) absorbcyjne EN 55022, "B" 66-56 56-46 56 46 60 50 30 37 10 m Vfg 243, "B" 66-56 56-46 56 46 60 50 34 37 10 m (6) FCC Część 15, "B" 66-56 (4) 51 48 51 48 40 (5) 46 3 m UWAGI: 1. Kreska pomiędzy dwiema liczbami (np. 66-56) wskazuje że wartość graniczna maleje z logarytmem częstotliwości. Wartości graniczne są wykreślane na papierze półlogarytmicznym. Na osi rzędnej są wartości graniczne, a na odciętej częstotliwość. Pokazane dwa punkty są nanoszone i łączone linią prostą. 2. Norma EN 55013 ma również podane inne wartości graniczne dla emisji z antenowych z odbiorników i telewizji. 3. Pomiar za pomocą cęg absorbcyjnych jest zalecany w zakresie 30-300 MHz. 4. Według FCC Część 15, wartość graniczna zakłóceń RF dla linii zasilającej jest następująca: 0,45-1,705 MHz: 48 dbµv "B" i 60 dbµv "A"; 1,705-30 MHz: 48 dbµv "B" i 70 dbµv "A". 5. Według FCC Część 15 wartość graniczna promieniowanych zakłóceń RF jest następująca: 30-88 MHz: 40 dbµv/m; 88-216 MHz: 43 dbµv/m; 216-960 MHz: 46dBµV/m; >960 MHz: 54 dbµv/m "B" i 50 dbµv/m "A". Pomiary wartości granicznej dla urządzeń klasy "B" przy 3 metrach i pomiary dla urządzeń klasy "A" przy 10 metrach. 6. Niemieckie normy Vfg 243 i Vfg 251 również mają podane wartości graniczne dla zakłóceń przewodzonych i promieniowanego pola magnetycznego.