CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w AUDIOLOGII I FONIATRII Warszawa 2000 (c) Copyright by Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2000 Program specjalizacji przygotował zespół ekspertów: Prof. dr hab. Henryk Skarżyński - Dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu Konsultant Krajowy w Dziedzinie Audiologii i Foniatrii Prof. dr hab. Antoni Pruszewicz - Kierownik Kliniki Foniatrii i Audiologii AM w Poznaniu Prof. dr hab. Eugeniusz Olszewski - Przewodniczący Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Otolaryngologii Chirurgów Głowy i Szyi Dr med. Małgorzata Mueller-Malesińska - Kierownik Zakładu Audiologii Klinicznej Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu Dr med. Marzena Kubiczek-Jagielska - Przedstawiciel CMKP, Klinika Otolaryngologii CMKP Kto może ubiegać się o rozpoczęcie specjalizacji? W audiologii i foniatrii mogą specjalizować się lekarze posiadający specjalizację II stopnia w audiologii, foniatrii, otolaryngologii, otolaryngologii dziecięcej, uzyskaną na podstawie dotychczasowych przepisów lub lekarze posiadający tytuł specjalisty w otorynolaryngologii, uzyskany na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 25.03.1999 r. Cel studiów specjalizacyjnych Posiadanie specjalizacji z audiologii i foniatrii upoważnia do diagnozowania, leczenia i rehabilitowania oraz ustalenia rokowania na poziomie specjalistycznym zaburzeń słuchu, głosu, mowy i procesu komunikatywnego. Uzyskanie specjalizacji upoważnia do specjalizowania innych lekarzy i obejmowania funkcji ordynatora w oddziałach audiologii i foniatrii lub kierownika ośrodka diagnostyczno-leczniczo-rehabilitacyjnego i zaburzeń komunikowania się. Wymagana wiedza Po zakończeniu specjalizacji lekarz ma wykazać się znajomością poniższych zagadnień z zakresu: anatomii szczegółowej, histologii, histochemii oraz ultrastruktury narządu słuchu i równowagi,
anatomii szczegółowej i fizjologii narządu głosu i mowy, neuroanatomii i neurofizjologii tych narządów, fizjologii narządu słuchu i równowagi, embriologii i genetyki, podstaw akustyki i jej znaczenia dla fizjologii i pomiarów słuchu, akustyki głosu i mowy, ze szczególnym uwzględnieniem: podstaw fizycznych, aparatury pomiarowej, metod i sposobów rejestracji, zasad biocybernetyki i mikrostruktury głosu, aparatury audiometrycznej i labiryntologicznej, diagnostyki audiologicznej, akumetrii, audiometrii, podstaw biolingwistyki, podstaw psychologii klinicznej, metod badania foniatrycznego, wybranych elementów logopedii, instrumentalnych metod stosowanych w foniatrii: (stroboskopia, natężenie głosu, pneumografia, spirometria, glottografia, elektromiografia, badania radiologiczne, metody analizy akustycznej, diagnostyka ultrasonograficzna), podstawowych metod badań audiologicznych labiryntologicznych, obiektywnych metod badania słuchu, głosu i mowy, patofizjologii zaburzeń głosu: (dysfonia dysplastyczna, dysfonia dziecięca, dysfonia porażenna, dysfonie uwarunkowane hormonalnie i genetycznie, zaburzenia głosu w schorzeniach neurologicznych i psychiatrycznych, czynnościowe zaburzenia głosu, zawodowo uwarunkowane zaburzenia głosu, zaburzenia głosu śpiewaczego, zaburzenia głosu organiczne, zaburzenia głosu po leczeniu raka krtani, zaburzeń mowy i języka, opóźniony rozwój mowy, zaburzenia artykulacji, zaburzenia płynności mowy, nosowanie, ośrodkowe zaburzenia mowy w tym płynności mowy i języka, zaburzenia mowy i języka w schorzeniach psychiatrycznych, zaburzeń słuchu w wieku rozwojowym (etiologia głuchot dziecięcych, czynniki ryzyka w etiologii niedosłuchów, nagła głuchota, ośrodkowe zaburzenia słuchu, możliwość leczenia niedosłuchów przewodzeniowych), podstaw w zakresie zaburzeń w połykaniu (dysfagia), zasad organizacji, wykonywania i oceny masowych (przeglądowych) badań słuchu u dzieci i dorosłych, znajomości diagnostyki neurologicznej, związanej z zaburzeniami słuchu, mowy i narządu równowagi, umiejętnością interpretacji testów psychologicznych u dzieci, znajomości patologii i leczenia chorób narządu słuchu i równowagi: ucha zewnętrznego, ucha środkowego, ucha wewnętrznego, nerwu VIII oraz części centralnej; wykaże również znajomość nieorganicznych zaburzeń słuchu i równowagi, farmakologii leków stosowanych w chorobach narządu słuchu i równowagi oraz fizjopatologii układu przewodzącego dźwięki oraz wskazania i ocenę wyników operacji poprawiających słuch, zasad fonochirurgii, podstaw chirurgicznej rehabilitacji głosu, po laryngektomii całkowitej lub częściowej. Ponadto po ukończeniu specjalizacji lekarz: omówi patologię i leczenie zaburzeń słuchu u dzieci, głuchoty wrodzone i nabyte oraz profilaktykę zaburzeń słuchu u dzieci; przedstawi organizację opieki nad dzieckiem głuchym i niedosłyszącym, omówi zasady opieki zdrowotnej, wychowania i szkolnictwa oraz rehabilitacji słuchu u dzieci, scharakteryzuje protezy słuchowe u dzieci i dorosłych, wykaże znajomość stosowanych aktualnie protez oraz indywidualnych wkładek usznych, przeprowadzi instruktaż chorych używających aparatów słuchowych, poda zasady rehabilitacji słuchu u dorosłych - po nagłej utracie słuchu, po operacjach poprawiających słuch z zastosowaniem protez słuchowych oraz rehabilitacji narządu równowagi i rehabilitacji zaburzeń głosu i mowy, scharakteryzuje audiologię przemysłową, działanie hałasu na słuch i na cały ustrój, omówi toksyczne uszkodzenia słuchu, "barotrauma", wibracje, poda zasady profilaktyki zaburzeń słuchu w przemyśle, znaczenie warunków pracy, badań wstępnych i okresowych, kwalifikowanie do pracy, zasady ochrony zbiorczej i indywidualnej,
scharakteryzuje głuchotę starczą, zasady diagnostyki, profilaktyki i leczenia; wykaże się znajomością patofizjologii wieku starczego; omówi stosowanie aparatów słuchowych u ludzi starych, wykaże się znajomością ustawodawstwa i orzecznictwa w zakresie zaburzeń słuchu i równowagi oraz głosu i mowy: - w zakresie czasowej niezdolności do pracy - dla celów sądowo-lekarskich - dla celów ubezpieczeniowych przedstawi zasady ochrony narządu słuchu i równowagi, zaproponuje program oświaty zdrowotnej w tym zakresie, wykaże się umiejętnością rozpoznawania i leczenia zaburzeń głosu; wymieni jednostki chorobowe (semiotyka foniatryczna); scharakteryzuje choroby zawodowe narządu głosu; omówi zaburzenia głosu w innych schorzeniach (neurologicznych, psychiatrycznych, internistycznych, endokrynologicznych i innych); wymieni metody leczenia zachowawczego, metody leczenia chirurgicznego (fonochirurgia, wybrane zagadnienia z chirurgii dziecięcej, chirurgii szczękowej, chirurgii laryngologicznej, chirurgii plastycznej); omówi podstawy psychoterapii w foniatrii oraz zasady rehabilitacji głosu i zasady higieny głosu, wykaże się umiejętnością rozpoznawania, leczenia i rehabilitacji zaburzeń mowy, - pochodzenia ośrodkowego, - pochodzenia obwodowego, - omówi zaburzenia czynnościowe, omówi zaburzenia mowy towarzyszące innym chorobom, omówi rehabilitację głosu zastępczego po laryngektomii całkwitej i rehabilitacji po zabiegach laryngektomii częściowych, wykaże się umiejętnością rozpoznawania, leczenia i rehabilitacji zaburzeń słuchu u dzieci; przedstawi klinikę obwodowych uszkodzeń słuchu, scharakteryzuje ośrodkowe zaburzenia słuchu, problemy agnozji akustycznej; opisze zasady leczenia zachowawczego i chirurgicznego uszkodzeń słuchu, zasady protezowania słuchowego u dzieci i młodzieży, przedstawi zasady rehabilitacji głosu i mowy u dziecka głuchego i niedosłyszącego, w tym program rehabilitacji po wszczepieniu implantu ślimakowego, wykaże się znajomością orzecznictwa w foniatrii, omówi zasady organizacji placówek zajmujących się diagnostyką i leczeniem zaburzeń głosu i mowy, przedstawi zagadnienia prawno-lekarskie, z którymi styka się lekarz audiolog i foniatra w praktyce zawodowej. Wymagane umiejętności praktyczne Po zakończeniu specjalizacji lekarz wykażę się umiejętnością, wykona lub zapewni nadzór w zakresie: biegłego posługiwania się obiektywnymi i subiektywnymi metodami oceny narządu mowy i głosu; biegłego posługiwania się aparaturą audiologiczną i labiryntologiczną; wykonania pełnego badania audiologicznego i labiryntologicznego; interpretacji i oceny wyników wykonanych badań audiologicznych i labiryntologicznych; doboru protez słuchowych u dzieci i dorosłych; samodzielnego poprowadzenia zajęć rehabilitacji narządu słuchu i równowagi; samodzielnego wykonania wkładek usznych; fonochirurgii otochirurgii rehabilitacji chorych po operacjach krtaniowych, zwłaszcza po całkowitym usunięciu krtani, chirurgiczna rehabilitacja głosu po operacjach krtaniowych, względnie po całkowitym usunięciu krtani; postępowania w ośrodkowych zaburzeniach mowy i języka;
badań słuchu w wieku rozwojowym ze szczególnym uwzględnieniem możliwości obiektywnej oceny słuchu; obiektywnej topodiagnostyki zaburzeń słuchu u chorych w różnym wieku; zasad kwalifikowania dzieci z zaburzonym procesem komunikatywnym i/lub uszkodzonym słuchem do odpowiednich szkół; protezowania słuchowego u dzieci i dorosłych; zasad orzekania o inwalidztwie i chorobie zawodowej w schorzeniach foniatrycznych (głosu, słuchu, mowy i języka); praktycznego wykonywania podstawowych badań psychoakustycznych (audiometria tonalna, oznaczanie recruitment); ustalania wskazań do badania i interpretacji wyników ERA; obiektywnego określania progu słuchowego według zasady cross check principle; ogólnych zasad rehabilitacji procesu komunikatywnego u dziecka głuchego; wykrywania agrawacji i symulacji głuchoty; oceny otoskopowej oraz kwalifikacji do zabiegów otochirurgicznych; leczenia zachowawczego różnego typu zaburzeń słuchu lub zmian zapalnych ucha środkowego. Formy zdobywania wiedzy i umiejętności praktycznych Kursy Kurs wprowadzający Kurs wprowadzający 1-tygodniowy w pierwszym roku specjalizacji w Klinice Chorób Uszu, Zakładzie Audiologii Klinicznej i Zakładzie Foniatrii Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie lub Klinice Foniatrii i Audiologii AM w Poznaniu. Kursy atestacyjne w każdym roku specjalizacji Audiologia i Foniatria - kurs 1-tygodniowy w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu w Warszawie we współpracy z CMKP. Audiologia i Foniatria - kurs 1-tygodniowy w Klinice Foniatrii i Audiologii AM w Poznaniu we współpracy z CMKP. Audiologia i Foniatria - kurs 1-tygodniowy organizowany wspólnie przez Krajowe Towarzystwa Naukowe, których obszar działania obejmuje program specjalizacji audiologii i foniatrii. Corocznie kurs jest uzgadniany przez Zarządy Towarzystw lub specjalistycznych sekcji. Staże kierunkowe Specjalizujący się lekarz zobowiązany jest do odbycia następujących staży Staż z zakresu psychiatrii - 1 miesiąc, Staż z zakresu neurologii - 1 miesiąc, Staż w zakresie diagnostyki uszkodzeń słuchu u dzieci i dorosłych - 3 miesiące, może być zrealizowany w: - Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu - Zakład Audiologii Klinicznej, - Klinikach Otolaryngologii AM w Warszawie, Białymstoku, Wrocławiu, Łodzi, Lublinie, Bydgoszczy, Katowicach i Zabrzu, - Klinice Otolaryngologii CMKP, - Klinikach Otolaryngologii Dziecięcej, Foniatrii i Audiologii AM w Łodzi i lublinie, - Klinice Otolaryngologii Collegium Medicum UJ w Krakowie. Staż z zakresu otoneurologii - 2 tygodnie, może być zrealizowany w:
- Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu oraz Klinikach Otolaryngologii AM w Warszawie, Łodzi, Wrocławiu, Bydgoszczy, Białymstoku, Lublinie, Katowicach, Zabrzu, Poznaniu, - Klinice Otolaryngologii CMKP, - Klinice Otolaryngologii Collegium Medicum UJ w Krakowie, Staż z zakresu rehabilitacji słuchu u dzieci i dorosłych - 3 miesiące, może być zrealizowany w: - Zakładzie Rehabilitacji Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu oraz Klinice Foniatrii i Audiologii AM w Poznaniu Staż z zakresu aparatowania dzieci - 1 miesiąc, może być zrealizowany w: - Zakładzie Audiologii Klinicznej Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, - Zakładzie Laryngologii, Foniatrii i Audiologii Instytutu - Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka, - Zakładzie Audiologii Instytutu Matki I Dziecka, - Klinice Otolaryngologii Dziecięcej, Foniatrii i Audiologii AM w Lublinie i Łodzi, Staż z zakresu aparatowania dorosłych - 1 miesiąc, może być zrealizowany w - Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu, - Klinikach Otolaryngologii AM, CMKP, Collegium Medicum UJ, Staż w zakresie diagnostyki i leczenie szumów usznych - 2 tygodnie, może być zrealizowany w: - Klinice Szumów Usznych Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, - Klnice Otolaryngologii AM w Białymstoku, Staż w zakresie leczenia operacyjnego i zachowawczego chorób uszu - 3 miesiące, może być zrealizowany w: - Klinice Chorób Uszu Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, - Klinikach Otolaryngologii AM, CMKP, Collegium Medicum UJ, Staż z zakresu diagnostyki zaburzeń głosu i mowy - 3 miesiące, może być zrealizowany w: - Klinice Otolaryngologii AM w Warszawie, - Zakładzie Foniatrii Instytutu Fizjologii i Patologii słuchu, - Klinice Otolaryngologii Dziecięcej, Foniatrii i Audiologii AM w Lublinie, - Klinice Otolaryngologii AM w Szczecinie, Wrocławiu, Bydgoszczy, Białymstoku, Gdańsku, - Klinice Otolaryngologii Collegium Medicum UJ, - Klinice Otolaryngologii CMKP Staż z zakresu leczenia zaburzeń głosu i mowy - 4 miesiące, może być zrealizowany w: - Klinice Otolaryngologii AM w Warszawie, - Zakładzie Foniatrii Instytutu Fizjologii i Patologii słuchu, - Klinice Otolaryngologii Dziecięcej, Foniatrii i Audiologii AM w Lublinie, - Klinice Otolaryngologii AM w Szczecinie, Wrocławiu, Bydgoszczy, Białymstoku, Gdańsku,
- Klinice Otolaryngologii Collegium Medicum UJ, - Klinice Otolaryngologii CMKP Staż z zakresu rehabilitacji zaburzeń głosu i mowy - 3 miesiące, Staż w zakresie intensywnej terapii i medycyny ratunkowej po - 1 tygodniu, może być zrealizowany w: - Katedrach i Zakładach Anestezjologii AM, CMKP, Instytutów Kształcenie w czasie praktyki lekarskiej w czasie kształcenia specjalizujący się lekarz powinien aktywnie uczestniczyć w procesie diagnozowania, leczenia i rehabilitacji chorych, zarówno w warunkach szpitalnych, jak i ambulatoryjnych, istotnym elementem kształcenia są obchody lekarskie, odprawy i zebrania kliniczne, szczególną uwagę należy zwrócić na to, czy lekarz posiada umiejętności prawidłowego komunikowania się z chorym i informowania chorego i rodzinę o jego stanie zdrowia, w trakcie kształcenia powinien następować stopniowy rozwój odpowiedzialności klinicznej, aż do samodzielnego prowadzenia diagnostyki, leczenia i rehabilitacji. Kształcenie w wykonywaniu zabiegów i procedur medycznych Podczas specjalizacji lekarz musi nabyć umiejętności wykonywania procedur i zabiegów diagnostycznych i terapeutycznych stosowanych w audiologii i foniatrii. W związku z tym kandydat zobowiązany jest do: wykazania się umiejętnością biegłego posługiwania się aparaturą audiologiczną i labiryntologiczną, wykonania pełnych badań audiologicznych i labiryntologicznych, zinterpretowania i oceny wyników wykonanych badań audiologicznych i labiryntologicznych, samodzielnego wykonania wkładek usznych oraz dobrania protez słuchowych u dzieci i dorosłych, poprowadzenia samodzielnie zajęć z rehabilitacji narządu słuchu, głosu, mowy i równowagi, wykazania się umiejętnością biegłego posługiwania się obiektywnymi i subiektywnymi metodami oceny narządu mowy i głosu. Wykaz i minimalna liczba wymaganych procedur medycznych i zabiegów, które specjalizujący się lekarz ma obowiązek wykonać samodzielnie: wykonanie pełnych badań audiologicznych i labiryntologicznych - 500, samodzielne wykonanie wkładek usznych - 50, dobór protez słuchowych u dzieci - 300, u dorosłych - 200, samodzielne prowadzenie zajęć z rehabilitacji narządu słuchu - 50 pacjentów, głosu i mowy - 50 pacjentów, równowagi - 25 pacjentów, samodzielne wykonanie badań oceny narządu mowy i głosu - 250 w tym: 150 stroboskopii, 50 videolaryngostroboskopii, 50 analiz akustycznych głosu, 50 pomiarów natężenia i męczliwości głosu. Powyższe procedury muszą być udokumentowane w prowadzonej dokumentacji oddziału lub ambulatorium. Przed dopuszczeniem do egzaminu kierownik specjalizacji musi przyjąć i podpisać pisemny raport Kandydata z imiennym wykazaniem prowadzonych chorych, wykonanych badań u konkretnych chorych w oddziale lub ambulatorium. Formy samokształcenia Udział w działalności towarzystw lekarskich
Kandydaci powinni aktywnie uczestniczyć w specjalistycznych posiedzeniach naukowych (przynajmniej 2 razy w roku wziąć udział w ogólnopolskich sympozjach naukowych, których program zostanie zaakceptowany przez Konsultanta Krajowego a wykaz zostanie ogłoszony do dnia 30 listopada roku poprzedniego). W trakcie kształcenia kandydat powinien przedstawić na specjalistycznych posiedzeniach przynajmniej jeden referat (lub plakat) w każdym roku specjalizacji. Przygotowanie publikacj W okresie kształcenia specjalizujący się lekarz powinien przygotować pracę poglądową z zakresu audiologii lub foniatrii (lub inną pracę z tego zakresu opublikowaną w recenzowanym czasopiśmie krajowym lub zagranicznym). Pełnienie dyżurów lekarskich Dyżury lekarskie nie obowiązują w czasie specjalizacji w audiologii i foniatrii i nie są warunkiem dla przystąpienia do egzaminu specjalizacyjnego. Metody oceny wiedzy i umiejętności praktycznych Kolokwia Specjalizujący się lekarz zobowiązany jest do zaliczenia kolokwiów u Kierownika specjalizacji lub wyznaczonych przez niego osób z zakresu: Anatomii, fizjologii i genetyki narządu słuchu i równowagi. Neuroanatomii i neurofizjologii narządu mowy. Akustyki słuchu, głosu i mowy (podstawy fizyczne, aparatura pomiarowa i metody badań). Diagnostyki audiologicznej, akumetrii i audiometrii, badań elektrofizjologicznych słuchu. Diagnostyki foniatrycznej. Patofizjologii, zaburzeń głosu, mowy i języka. Patofizjologii zaburzeń słuchu i całkowitej głuchoty u dzieci i dorosłych. Leczenia zaburzeń głosu, mowy i języka. Leczenia zaburzeń słuchu. Aparatowania dzieci i dorosłych. Rehabilitacji zaburzeń słuchu w różnym wieku. Rehabilitacji zaburzeń głosu i mowy. Podstaw psychologiczno-logopedycznych w procesie rehabilitacji zaburzeń słuchu, głosu i mowy. Ponadto specjalizujący się lekarz zobowiązany jest do zaliczenia kolokwium: z prawa medycznego, z promocji zdrowia, z epidemiologii zakażeń HIV i choroby AIDS. Sprawdziany umiejętności praktycznych Specjalizujący się lekarz zobowiązany jest do wykazania się umiejętnością wykonania wybranych czynności i zaliczenia niżej wymienionych sprawdzianów umiejętności praktycznych: sprawdzian z przeprowadzenia badań z zakresu diagnostyki audiologicznej, labiryntologicznej i foniatrycznej, sprawdzian z przeprowadzenia badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta z zaburzeniem słuchu, mowy lub głosu, sprawdzian z przeprowadzenia diagnostyki różnicowej zbadanego pacjenta,
sprawdzian z przedstawienia programu dalszej diagnostyki uzupełniającej i leczenia. Ocena pracy poglądowej Akceptacja pracy poglądowej przez kierownika specjalizacji lub publikacja w czasopiśmie recenzowanym. Znajomość języków obcych Specjalizujący się lekarz ma wykazać się praktyczną znajomością przynajmniej jednego z języków: angielskiego, francuskiego, niemieckiego lub rosyjskiego, potwierdzoną zdanym egzaminem. Czas trwania specjalizacji Czas trwania specjalizacji w audiologii i foniatrii wynosi nie mniej niż 3 lata. Postępowanie kwalifikacyjne dla lekarzy ubiegających się o rozpoczęcie specjalizacji w audiologii i foniatrii. Postępowanie kwalifikacyjne przeprowadza komisja kwalifikacyjna ds. specjalizacji w skład której wchodzą: przedstawiciel wojewody, właściwy konsultant regionalny jako przewodniczący komisji, przedstawiciel odpowiedniego towarzystwa lekarskiego lub jego sekcji, przedstawiciel okręgowej izby lekarskiej. Komisja ocenia wnioski pod względem formalnym i ustala listę lekarzy, którzy uzyskają zgodę na rozpoczęcie specjalizacji. W przypadku postępowania konkursowego (jeżeli specjalizacja ma być realizowana w ramach rezydentury lub gdy liczba kandydatów przekracza liczbę przewidzianych miejsc szkoleniowych) organizowany jest egzamin testowy a następnie komisja przeprowadza rozmowy kwalifikacyjne. Jeżeli do konkursu przystępuje duża liczba lekarzy powoływane są zespoły podległe komisji. Egzamin testowy opracowany przez Krajową Radę Egzaminów Lekarskich organizuje i przeprowadza kierownik wojewódzkiego ośrodka metodyczno-organizacyjnego we współpracy z konsultantem regionalnym. Komisja kwalifikacyjna ds. specjalizacji w oparciu o wyniki testu i rozmowy kwalifikacyjnej ustala listę rankingową służącą do wypełnienia miejsc szkoleniowych. Warunki kwalifikacji jednostek organizacyjnych uprawnionych do prowadzenia specjalizacji w audiologii i foniatrii. 1.Specjalizacja w audiologii i foniatrii może odbywać się w Klinikach lub Zakładach resortowego Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, Klinikach Akademii Medycznych i CMKP oraz w innych jednostkach, które uzyskały wpis na listę przedmiotów uprawnionych do specjalizowania, prowadzoną przez Ministra Zdrowia. 2.Jednostki, o których mowa w punkcie 1, muszą: - mieć w swojej strukturze organizacyjnej oddziały szpitalne i odpowiednie poradnie dla potrzeb chorych z audiologii i foniatrii oraz bibliotekę naukową, - zatrudniać co najmniej 3 lekarzy z tytułem specjalisty - 2 w dziedzinie
audiologii i 1 w foniatrii lub 2 w dziedzinie foniatrii i 1 w audiologii, - posiadać sprzęt i aparaturę medyczną niezbędną do realizacji zadań określonych programem specjalizacji, - udzielać świadczeń zdrowotnych umożliwiających zrealizowanie programu specjalizacji, - posiadać odpowiedni sprzęt i bazę dydaktyczną. (c) Copyright by Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego, Warszawa 2000