Projektowanie programów studiów w oparciu o efekty kształcenia - zajęcia warsztatowe Andrzej Kraśniewski seminarium WSPA Lublin, 14 czerwca 2011
Specyficzne aspekty projektowania programów studiów przykład studiów technicznych Zadania do wykonania
Specyficzne aspekty projektowania programów studiów przykład studiów technicznych Zadania do wykonania
Efekty kształcenia - studia techniczne określone centralnie Grupa Robocza ds. KRK obszarnicy dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze... ogólne efekty kształcenia (niezaleŝne do kierunku ) dziedzinowe efekty kształcenia w obszarze studiów technicznych EQF IEA, ABET EUR-ACE SBS...
Zespół powołany przez MNiSW Andrzej Kraśniewski - przewodniczący Edward Jezierski Tomasz Łodygowski Bohdan Macukow Jan Zawadiak Politechnika Warszawska, KRASP (elektronika, telekomunikacja, inŝynieria komputerowa) Politechnika Łódzka, RGSW (automatyka i robotyka, mechatronika, elektrotechnika) Politechnika Poznańska (budownictwo, mechanika konstrukcji) Politechnika Warszawska, KAUT (informatyka) Politechnika Śląska (technologia chemiczna, inŝynieria chemiczna)
ZałoŜenia wykorzystanie istniejących rozwiązań zgodność ze standardami międzynarodowymi uspołecznienie prac
standardy międzynarodowe w zakresie kształcenia inŝynierów Europejskie Ramy Kwalifikacji Krajowe Ramy Kwalifikacji propozycje modyfikacji Sposób pracy inspiracja konsultacje efekty kształcenia dla studiów technicznych środowisko akademickie, opiniodawcy zewnętrzni weryfikacja zgodności
Standardy międzynarodowe SBS Proces Boloński ABET (Accreditation Board for Engineering and Technology, USA) JABEE (Japan Accreditation Board for Engineering Education) SBS (Subject Benchmark Statements, UK) IEA (International Engineering Alliance) EUR-ACE (EURopean ACcredited Engineer project) CDIO (Conceive-Design-Implement-Operate initiative)
Umiejętności - kluczowy element w zbiorze efektów kształcenia inŝynierów Przyjęta klasyfikacja Umiejętności umiejętności ogólne - niezwiązane zane lub luźno związane z obszarem kształcenia inŝynierów (personal and interpersonal skills) podstawowe umiejętności inŝynierskie umiejętności bezpośrednio związane z rozwiązywaniem zadań inŝynierskich
Słowniczek dyscyplina inŝynierska(?): odpowiada tradycyjnym lub unikatowym kierunkom (takŝe makrokierunkom) studiów, a kontekście KRK programom studiów o nazwach ustalanych przez uczelnie moŝe być dość szeroka, obejmująca kilka tradycyjnych kierunków lub wąska, odpowiadająca tradycyjnie rozumianej specjalności zadanie inŝynierskie (problem inŝynierski) pozatechniczne aspekty działalności inŝynierskiej typowe (proste) zadanie inŝynierskie złoŝone zadanie inŝynierskie klucz do rozróŝnienia efektów uczenia się dla studiów I i II stopnia
typowe (proste) zadania inŝynierskie mają następujące cechy dotyczą poszczególnych komponentów złoŝonych zadań inŝynierskich (problemów inŝynierskich) mają dobrze określoną specyfikację mają ograniczoną liczbę sprzecznych wymagań mają ograniczoną liczbę wymagań nietechnicznych (ograniczony wymiar aspektów nietechnicznych), związanych z bezpieczeństwem, oddziaływaniem na środowisko, skutkami społecznymi itp. nie wykraczają znacząco poza obszar pojedynczej dyscypliny inŝynierskiej są rozwiązywalne przy uŝyciu typowych, znanych metod
złoŝone zadania inŝynierskie mają niektóre z następujących cech obejmują wiele komponentów (podzadań) mają niekompletnie (nieprecyzyjnie) określoną specyfikację mają znaczną liczbę sprzecznych wymagań technicznych i nietechnicznych są związane zane z nowymi obszarami pojedynczej dyscypliny inŝynierskiej (najnowszymi osiągnięciami w jej obszarze) lub wieloma dyscyplinami, nie tylko inŝynierskimi; ich rozwiązanie wymaga integracji wiedzy z róŝnych dziedzin i dyscyplin są w znacznym stopniu nietypowe (unikatowe); nie są rozwiązywalne przy uŝyciu typowych znanych metod i nie mają narzucającej się metody rozwiązania ich rozwiązanie wymaga nowego podejścia, zawierającego elementy pracy badawczej ich rozwiązanie ma niekiedy trudne do przewidzenia - skutki w sferze nietechnicznej (wpływ na zdrowie, bezpieczeństwo, środowisko itp.)
koncepcja Grupy Roboczej ds. KRK Profile studiów pozytywne wyróŝnienie profil (praktyczny) zawodowy profil (ogólno)- akademicki profil badawczy? studia I st (lic./inŝ.) + + studia II st +? + + (magister) studia III st (doktor) + ostateczna liczba i nazwy profili do dyskusji
nowelizacja przyjęta 18 marca 2011 r. Profile studiów studia I st studia II st profil ogólnoakademicki profil praktyczny + + + +? profil badawczy nieformalny w ramach profilu ogólnoakademickiego pod kontrolą środowiskowych komisji akredytacyjnych?
Podejście róŝnicowe baza : studia I stopnia, profil ogólnoakademicki studia I stopnia profil ogólnoakademicki róŝnice (co więcej?) róŝnice (co inaczej?) (co więcej?) studia I stopnia profil praktyczny/ zawodowy studia II stopnia profil ogólnoakademicki
Profil praktyczny studia I stopnia ZałoŜenia róŝne formy realizacji programu - jako nakładka na program o profilu ogólnoakademickim - jako odrębny program z luźniejszymi wymaganiami dot. wiedzy teoretycznej większa liczba punktów ECTS (dłuŝsze studia)?
Wyniki prac efekty kształcenia efekty kształcenia dla studiów I, II i III stopnia profil ogólnoakademicki (pokaŝ) efekty kształcenia dla studiów I stopnia profil praktyczny (pokaŝ) efekty kształcenia dla studiów II stopnia profil badawczy
Weryfikacja badanie zgodności (dla studiów I stopnia) z ramami kwalifikacji (KRK, EQF) ze standardami międzynarodowymi (pokaŝ)
badanie zgodności (dla studiów I stopnia) z ramami kwalifikacji (KRK, EQF) ze standardami międzynarodowymi znaczny poziom zgodności, ale bez szczególnych ambicji ew. dostosowanie do poziomu kandydatów (redukcja zbioru efektów kształcenia) Weryfikacja dyplom inŝ. - na 5. poziomie EQF LLL
Wyniki prac inne wymagania czas trwania studiów (punkty ECTS) proporcje ECTSów przypisanych poszczególnym grupom efektów kształcenia (studia I stopnia) forma realizacji zajęć, liczba godzin zajęć umiejętność porozumiewania się w językach obcych praktyki praca dyplomowa egzamin dyplomowy
w miarę postępu prac Konsultacje środowiskowe w środowisku ogólnopolskim konferencja prorektorów KRPUT 22 października 2009 posiedzenie KRPUT 3 grudnia 2009 posiedzenie KAUT 19 marca 2010 w środowiskach lokalnych (na uczelniach) po opracowaniu projektu w środowisku międzynarodowym konferencja ICEE 2010 (zaproszony referat plenarny) 18-22 lipca 2010 w środowiskach lokalnych (na uczelniach) kilkanaście spotkań szkoleniowo-konsultacyjnych wrzesień grudzień 2010
Wyniki prac wzorcowe efekty kształcenia projekt MNiSW przygotowanie wzorcowych/przykładowych opisów programów studiów (efektów kształcenia,...) dla ponad 40 kierunków studiów (styczeń-marzec 2011) dobre propozycje z uczelni (akceptacja RGSW) bank wzorcowych efektów kształcenia (dla kierunków studiów)
wzorcowe efekty kształcenia - ilustracja koncepcja studiów dwustopniowych studia II stopnia jako prosta kontynuacja studiów I stopnia koncepcja kształcenia rozwidlającego się szerokie studia I stopnia (stwarzające moŝliwość kontynuacji kształcenia na wielu kierunkach, takŝe z innego obszaru) węŝsze studia II stopnia (inne nazwy kierunków)
wzorcowe efekty kształcenia - ilustracja przykład: wybrane kierunki studiów technicznych koncepcja studiów dwustopniowych BUDOWNICTWO kontynuacja TECHNOLOGIA CHEMICZNA INFORMATYKA (2 wersje) ELEKTRONIKA ENERGETYKA INśYNIERIA MECHANICZNA kontynuacja OT rozwidlenie (Metody sztucznej inteligencji) OE kontynuacja/rozwidlenie (Algorytmika/Technologie sieciowe) kontynuacja kontynuacja rozwidlenie: Technologie procesów materiałowych
wzorcowe efekty kształcenia - ilustracja przykład: wybrane kierunki studiów technicznych liczba pozycji w opisie efektów kształcenia st. I stopnia EK(W-U-KPS) BUDOWNICTWO A: 48(17-21-10) P: 49(17-21-11) st. II stopnia EK(W-U-KPS) 50(19-18-13) TECHNOLOGIA A: 49(17-26-6) 40(13-20-7) CHEMICZNA P: 52(17-29-6) INFORMATYKA (techniczna) A: 51(15-29-7) P: 48(13-24-7) 44(14-24-6) ELEKTRONIKA A: 57(24-27-6) 56(10-22-1) ENERGETYKA A: 54(27-21-6) P: 54(27-21-6) INśYNIERIA MECHANICZNA A: 64(10-48-6) P: 72(24-42-6) 37(15-16-6) 91(32-53-6)
Specyficzne aspekty projektowania programów studiów przykład studiów technicznych Zadania do wykonania
zadanie 1 Mając dane efekty kształcenia dla studiów technicznych I stopnia o profilu ogólnoakademickim (pokaŝ) Sformułować szczegółowe efekty kształcenia dla konkretnego programu studiów (nowo tworzonego lub istniejącego) przetłumaczyć sformułowania generyczne na język konkretnej dyscypliny uszczegółowić efekty obszarnicze dla wybranych efektów z zakresu wiedzy, umiejętności i innych kompetencji, występujących w opisie obszaru studiów technicznych
formułowanie efektów kształcenia dla programu ogólne efekty kształcenia (niezaleŝne do kierunku ) efekty kształcenia w obszarze studiów technicznych efekty kształcenia dla grupy kierunków technicznych określone centralnie (KRK) przykładowe efekty kształcenia dla wybranych kierunków studiów efekty kształcenia dla konkretnego programu studiów sposoby (procedury) sprawdzania efektów kształcenia regulacje wewn. uczelni, zasoby, opinie studentów i pracodawców, przykłady (krajowe i zagraniczne),...
formułowanie efektów kształcenia dla programu uszczegółowienie (tłumaczenie na język konkretnej dyscypliny) wybranych efektów kształcenia z obszaru studiów technicznych przykłady (OT1_U03) potrafi porozumiewać się przy uŝyciu róŝnych technik w środowisku zawodowym oraz w innych środowiskach, takŝe w języku angielskim... (pokaŝ) (OT1_U06) potrafi planować i przeprowadzać eksperymenty, w tym symulacje komputerowe, interpretować uzyskane wyniki i wyciągać wnioski (OT1_U07) potrafi wykorzystać do formułowania i rozwiązywania zadań inŝynierskich metody analityczne, symulacyjne i eksperymentalne
zadanie 2 Dla konkretnego przedmiotu (istniejącego lub projektowanego), obejmującego istotny komponent zajęć praktycznych (laboratorium, projekt,...) określić cel efekty kształcenia (zamierzone) formy prowadzenia zajęć, techniki nauczania sposoby sprawdzenia, czy zamierzone efekty kształcenia zostały osiągnięte odniesienie do efektów kształcenia dla programu (obszaru)
formułowanie efektów kształcenia dla przedmiotu Wskazówki merytoryczne skoncentrować się na umiejętnościach (nie wiedzy) weryfikować, czy EK są sprawdzalne (moŝliwe do zaobserwowania, zmierzenia, oceny) upewnić się, Ŝe EK dla przedmiotu odnoszą się do EK zdefiniowanych dla programu kształcenia (jeśli zostały zdefiniowane) zachować realizm - EK nie mogą być sformułowane zbyt ambitnie - muszą być osiągalne przez średniego studenta w zakładanym czasie i przy dostępnych środkach zasięgnąć opinii innych nauczycieli/wykładowców oraz - jeśli to moŝliwe absolwentów/studentów
formułowanie efektów kształcenia dla przedmiotu Wskazówki techniczne zachować właściwy poziom szczegółowości informacyjność, wyczerpujący charakter zwięzłość nie więcej niŝ 10 EK? rozpoczynać do czasownika identyfikuje, porównuje, analizuje (dokonuje analizy), definiuje, opisuje, demonstruje, stosuje, rozwiązuje, szacuje,... potrafi (z)identyfikować, porównać, (prze)analizować (dokonać analizy), (z)definiować, opisać, zademonstrować, (za)stosować, rozwiązywać (rozwiązać), (o)szacować,... uŝywać wyraŝeń prostych i jednoznacznych EK powinny być w jednakowy sposób rozumiane przez studentów, nauczycieli akademickich i interesariuszy zewnętrznych (pracodawców,...)
sprawdzanie/ocena efektów kształcenia określenie sposobów sprawdzenia, czy student osiągnął zamierzone efekty kształcenia określenie sposobów oceny, w jakim stopniu student osiągnął zamierzone efekty kształcenia ocena formatywna ocena wspomagająca przede wszystkim proces uczenia się jej wyniki powinny słuŝyć nie tylko uczącemu się, ale równieŝ prowadzącemu zajęcia w celu bieŝącej analizy efektywności stosowanych metod dydaktycznych ocena sumatywna ocena podsumowująca stopień osiągnięcia przez studenta zakładanych efektów kształcenia
formułowanie efektów kształcenia dla przedmiotu PRZYKŁADY przedmiot 1 Projektowanie wiarygodnych systemów cyfrowych (pokaŝ) przedmiot 2 Techniki prezentacji (pokaŝ)
W prezentacji wykorzystano materiały przygotowane w ramach realizacji przez MNiSW projektu Krajowe Ramy Kwalifikacji w szkolnictwie wyŝszym jako narzędzie poprawy jakości kształcenia (priorytet IV PO KL) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Przedstawione idee i rozwiązania są oparte na doświadczeniach autora zdobytych w trakcie prac i dyskusji prowadzonych przez Grupę Roboczą ds. KRK Zespół Ekspertów Bolońskich Zespół ds. opracowania efektów kształcenia dla obszaru studiów technicznych Wykorzystano w szczególności pomysły zaczerpnięte z prezentacji i wypowiedzi prof. Ewy Chmieleckiej, prof. Marii Próchnickiej, prof. Bohdana Macukowa oraz dra Tomasza Saryusza-Wolskiego