KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM Język polski Poziom podstawowy Marzec 2017 Zadania sprawdzające rozumienie czytanego tekstu Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia mogą przybierać różną formę językową, ale ich sens musi być synonimiczny wobec modelu. Uwaga: Za pełną odpowiedź przyznaje się maksymalną liczbę, za niepełną wskazane w rubryce punkty cząstkowe. Nie należy przyznawać połówek. Za brak odpowiedzi lub odpowiedź błędną nie przyznaje się. Zadanie 1. Olaf Szewczyk, Co nam zrobił Gutenberg Nr zadania Poprawna odpowiedź 1.1. np. 1. korzyści praktyczne (utrwalenie prawa, zapis danych) 2. korzyści abstrakcyjne (umocnienie relacji z sacrum) 1.2. 1. F 2. P 3. P 4. F 1.3. np. Metafora skarbnica hermetycznej wiedzy; znajomość pisma dawała możliwość dostępu do niedostępnej, cennej wiedzy. 1.4. np. Nawiązanie do Biblii (biblijnej historii budowy wieży Babel, pomieszania języków); oznacza niemożność komunikacji, zamęt informacyjny. Maksymalna liczba 1 0 1.5. czytanie 1 0 1.6. np. Wynalezienie druku przyniosło zarówno korzyści rozwój cywilizacji i kultury, jak i zagrożenia nadmiar dostępnej wiedzy może czynić ją bezużyteczną. Punkty cząstkowe 2 1 za trzy poprawne odpowiedzi 2 1 (za poprawne wskazanie źródła kultury) www.operon.pl 1
Zadanie 2. Andrzej Markowski, Co jest w mowie supermodne? Nr zadania Poprawna odpowiedź 2.1. np. moda językowa i jej konsekwencje nadużywanie pod wpływem mody językowej wyrazu super 2.2. Dawniej: ekspresywizm, wykrzyknik wyrażający zachwyt. Obecnie: przedrostek modyfikujący znaczenie rzeczowników i przymiotników, wskazuje na natężenie cechy lub ilości 2.3. np. Autor w ten sposób żartobliwie wyraża dezaprobatę wobec mody językowej. Autor podkreśla ich nachalną obecność, podaje przykłady potwierdzające jego opinię. 2.4. np. nadanie reklamie atrakcyjnego dla odbiorcy pozoru światowości (amerykańskości) łatwość dubbingu, bo to internacjonalizm oszczędność czasu reklamowego (a więc i pieniędzy reklamodawców), ponieważ słowo jest krótkie lub Mają one podkreślić wartość reklamowanych produktów i wpłynąć na zwiększenie sprzedaży. Autor sugeruje, że wykorzystanie przedrostka super- ma związek z modą na to, co zachodnie ( supereuropejskość i superświatowość ), co podporządkowane jest podkreśleniu atrakcyjności produktu. 2.5. np. niezwykła wizyta wspaniałe wakacje najlepszy sposób wielki konkurs 2.6. np. Z powodu bezmyślności i uleganiu modzie, chcąc nadać szczególne znaczenie temu, o czym się mówi, ludzie nadużywają przedrostka super-, zubażając w ten sposób polszczyznę. Maksymalna liczba 1 0 1 0 Punkty cząstkowe 2 1 za trzy poprawne odpowiedzi www.operon.pl 2
Zadanie 3. Przykładowy plan rozprawki Podane tu odpowiedzi są wyłącznie przykładową, a nie jedyną poprawną realizacją zadań. W zadaniu jest oceniana umiejętność tworzenia wypowiedzi pisemnej zgodnej z regułami jej organizacji, zachowującej zasady spójności znaczeniowej i logicznej, mającej czytelną kompozycję, będącej spójną i funkcjonalną pod kątem stylistycznym. Za zadanie przyznaje się maksymalnie 50. Wypracowanie musi mieć nie mniej niż 250 słów. Wypowiedź pisemna jest sprawdzana zgodnie z kryteriami podanymi w Informatorze o egzaminie maturalnym z języka polskiego od roku szkolnego 2014/2015 (www.cke.edu.pl). Temat 1. Pieniądze źródło utrzymania, władzy, prestiżu, upadku? Rozważ problem i uzasadnij swoje stanowisko, analizując podany fragment tekstu Władysław Reymonta oraz odwołując się do innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. 1. Wstępne rozważenie problemu, postawienie tezy, czyli sformułowanie własnej opinii na temat znaczenia pieniędzy dla człowieka, ich wpływu na jego działania i los, np.: pieniądze w różny sposób mogą działać na człowieka. 2. Analiza podanego fragmentu, np.: przedstawienie bohatera Stach Wilczek, człowiek chłopskiego pochodzenia (chłopska chciwość), zajmujący się handlem; charakterystyka bohatera człowiek chciwy, zdeterminowany, przebiegły, pozbawiony hamulców moralnych; dostrzeżenie sposobu prezentacji bohatera (mowa pozornie zależna); przedstawienie sytuacji spotkanie z Borowieckim i Morycem, którzy przychodzą do Wilczka z interesem (pogarda Borowieckiego szlachcica wobec Wilczka, wściekłość i zawziętość handlarza wobec niego); odczucia i myśli Wilczka podkreślające jego pazerność i amoralność; dostrzeżenie wpływu otoczenia (rozwijającego się, bogacącego miasta) na postawę bohatera. 3. Wnioski z analizy fragmentu, np.: fragment ukazuje bohatera jako człowieka, dla którego pieniądz jest najwyższą wartością; Wilczek nie ma żadnych dylematów, żądza bogactwa jasno wyznacza drogę jego postępowania; pieniądze są dla niego nie tylko źródłem utrzymania, lecz także perspektywą korzystania z nie dla każdego dostępnych przyjemności; pomnażanie majątku to dla niego droga awansu społecznego; Wilczek ma pewność, że bogatym wolno więcej, majątek jest gwarancją pozycji społecznej, zapewnia władzę i bezkarność; bohater sprawia wrażenie kogoś, kim pieniądze całkowicie zawładnęły, pozbawiając go cech ludzkich. www.operon.pl 3
4. Wykorzystanie kontekstu, np.: przywołanie koncepcji naturalizmu; wykorzystanie wiedzy na temat sytuacji ekonomicznej na ziemiach zaboru rosyjskiego w II połowie XIX w.; przywołanie XIX-wiecznych koncepcji filozoficznych (np. doktryny utylitaryzmu J.S. Milla, organicyzmu, ewolucjonizmu). 5. Przywołanie innych utworów, podejmujących podobną tematykę, np.: utwory, których bohaterowie ulegli władzy pieniądza na różne sposoby (np. Jądro ciemności Conrada Kurz; Skąpiec Moliera Harpagon, film J.C. Candora Chciwość i inne); dzieła, w których pieniądze miały zgubny wpływ na życie bohaterów (np. Pani Bovary Flauberta, Dług K. Krauzego, Zbrodnia i kara Dostojewskiego i inne); dzieła, których bohaterom pieniądze dały szansę godnego życia (Zbrodnia i kara Sonia, Dunia i Razumichin, Lalka Prusa i inne); utwory, w których pieniądze zapewniły bohaterom status społeczny, ale nie zapewniły szczęścia (np. Lalka, Ojciec Goriot Balzaca i inne). 6. Podsumowanie rozważań, ostateczne sformułowanie własnego stanowiska, np.: dostrzeżenie, że pieniądze niszczą tych, dla których są celem, mogą służyć tym, dla których są środkiem do celu. Kryteria oceny rozprawki Sformułowanie stanowiska Uzasadnienie stanowiska rzeczowa Zasady przyznawania Oceniając pracę pod względem sformułowania stanowiska, bierze się pod uwagę adekwatność, czyli odpowiedniość stanowiska i problemu. 6 pkt stanowisko jest adekwatne do problemu podanego w poleceniu 3 pkt stanowisko jest częściowo adekwatne do problemu podanego w poleceniu 0 pkt stanowisko jest nieadekwatne lub brak stanowiska Oceniając pracę pod względem uzasadnienia stanowiska, bierze się pod uwagę, czy jest ono trafne, czy jest szerokie i czy jest pogłębione. 18 pkt uzasadnienie trafne, szerokie i pogłębione 12 pkt uzasadnienie trafne i szerokie 8 pkt uzasadnienie trafne, ale wąskie 4 pkt uzasadnienie częściowe 0 pkt brak uzasadnienia stanowiska Oceniając pracę pod względem poprawności rzeczowej, bierze się pod uwagę liczbę błędów rzeczowych. 4 pkt brak błędów rzeczowych 2 pkt nie więcej niż 1 błąd rzeczowy 0 pkt błędy rzeczowe Błąd kardynalny to błąd wskazujący na nieznajomość tekstu kultury oraz kontekstów, do których odwołuje się zdający. Liczba 0 18 www.operon.pl 4
Kryteria oceny rozprawki Zamysł kompozycyjny Spójność lokalna Styl tekstu językowa zapisu Zasady przyznawania Oceniając pracę pod względem zamysłu kompozycyjnego, bierze się pod uwagę: funkcjonalność segmentacji czy zostały wyodrębnione w tekście (językowo i graficznie) części pracy oraz akapity, uporządkowanie tekstu czy wyodrębnione części i akapity zostały logicznie uporządkowane. 6 pkt kompozycja funkcjonalna 3 pkt zaburzenia funkcjonalności kompozycji 0 pkt brak zamysłu kompozycyjnego Oceniając pracę pod względem spójności lokalnej, bierze się pod uwagę zgodność logiczną i gramatyczną między sąsiadującymi zdaniami w akapitach. 2 pkt pełna spójność wypowiedzi lub nieznaczne zaburzenia spójności 1 pkt znaczne zaburzenia spójności 0 pkt wypowiedź niespójna Oceniając pracę pod względem stylu tekstu, bierze się pod uwagę jego stosowność, zachowanie zasady decorum. 4 pkt styl stosowny 2 pkt styl częściowo stosowny 0 pkt styl niestosowny Oceniając pracę pod względem poprawności językowej, bierze się pod uwagę liczbę i wagę błędów składniowych, leksykalnych, słowotwórczych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych. 6 pkt brak błędów lub nieliczne błędy nierażące 3 pkt liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące 0 pkt liczne błędy rażące Oceniając pracę pod względem poprawności zapisu, bierze się pod uwagę liczbę oraz wagę błędów ortograficznych i interpunkcyjnych. 4 pkt zapis w pełni poprawny lub nieliczne błędy nierażące 2 pkt liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące 0 pkt liczne błędy rażące Liczba Niezależnie od stopnia realizacji poszczególnych podkryteriów zdający: otrzymuje 0 w pozostałych kategoriach, jeżeli przyznano 0 w kategorii sformułowanie stanowiska, nie otrzymuje w pozostałych kategoriach, jeżeli otrzymał 3 punkty w kategorii sformułowanie stanowiska, a 0 za uzasadnienie stanowiska, otrzymuje punkty tylko w kategoriach: sformułowanie stanowiska, uzasadnienie stanowiska i poprawność rzeczową, jeśli praca składa się z mniej niż 250 słów. Praca zostaje zdyskwalifikowana w przypadku pojawienia się błędu kardynalnego. 0 2 Przykładowy plan interpretacji utworu poetyckiego Podane tu odpowiedzi są wyłącznie przykładową, a nie jedyną poprawną realizacją zadań. W zadaniu jest oceniana umiejętność odbioru, analizy i interpretacji utworu literackiego oraz tworzenia wypowiedzi pisemnej. Za zadanie przyznaje się maksymalnie 50. Wypracowanie musi mieć nie mniej niż 250 słów. www.operon.pl 5
Wypowiedź pisemna jest sprawdzana zgodnie z kryteriami podanymi w Informatorze o egzaminie maturalnym z języka polskiego od roku szkolnego 2014/2015 (www.cke.edu.pl). Temat 2. Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów. 1. Postawienie tezy interpretacyjnej, np.: wiersz jest wyrazem afirmacji życia, wyznaniem człowieka szczęśliwego, wyrazem przekonania, że spełnienie jest możliwe niezależnie od losu i świata. 2. Uzasadnienie tezy, np.: określenie podmiotu lirycznego jako poety, człowieka doświadczonego, mającego świadomość, że świat, życie przynoszą wiele trudów, cierpienia; dostrzeżenie w obrazie świata elementów wskazujących na jego złożoność kontrasty: uciski, pęta, uwięzie niebiosa, piwnice ozon gór, dzień noc; dostrzeżenie manifestowanej przez podmiot liryczny determinacji w dążeniu do szczęścia; dostrzeżenie prezentowanej w wierszu akceptacji natury świata; wskazanie środków stylistycznych wyrażających postawę podmiotu lirycznego wyliczenia określające możliwe przeciwności losu, ciemne strony życia, nacechowane emocjonalnie słownictwo łączone kontrastowo, patos, emfatyczność wypowiedzi; interpretacja tytułu dary (coś oczekiwanego, przyjmowanego z wdzięcznością); interpretacja pointy wskazanie najważniejszych wartości podmiotu lirycznego, tego, co nadaje życiu sens i wartość. 3. Przywołanie kontekstów (np. biograficznego, literackiego, filozoficznego, historycznoliterackiego), np.: odwołanie się do kontekstu twórczości Staffa; odwołanie się do tradycji postawy horacjańskiej; przywołanie innych kontekstów. 4. Podsumowanie rozważań, np.: poezja i związki z ludźmi jako źródło szczęścia; wpisanie wiersza w kontekst twórczości Staffa; dostrzeżenie w utworze elementów franciszkańskich. www.operon.pl 6
Kryteria oceny interpretacji utworu poetyckiego Koncepcja interpretacyjna Uzasadnienie tezy interpretacyjnej rzeczowa Zamysł kompozycyjny Spójność lokalna Styl tekstu Zasady przyznawania Oceniając pracę pod względem koncepcji interpretacyjnej, bierze się pod uwagę jej niesprzeczność z utworem oraz skalę spójności. Istotne jest również to, czy zdający odnajduje sensy niedosłowne w utworze. 9 pkt koncepcja niesprzeczna z utworem, spójna i obejmująca sensy niedosłowne 6 pkt koncepcja niesprzeczna z utworem, ale niespójna i/lub obejmująca w większości znaczenia dosłowne 3 pkt koncepcja częściowo sprzeczna z utworem 0 pkt brak koncepcji lub koncepcja całkowicie sprzeczna z utworem Oceniając pracę pod względem uzasadnienia tezy interpretacyjnej, bierze się pod uwagę, czy jest: trafna czy zawiera wyłącznie powiązane z tekstem argumenty za odczytaniem sensu utworu, pogłębiona znajduje potwierdzenie nie tylko w tekście, lecz także w kontekstach. 15 pkt uzasadnienie trafne i pogłębione 10 pkt uzasadnienie trafne, ale niepogłębione 5 pkt uzasadnienie częściowo trafne 0 pkt brak trafnych argumentów uzasadniających interpretację Oceniając pracę pod względem poprawności rzeczowej, bierze się pod uwagę liczbę błędów rzeczowych: 4 pkt brak błędów rzeczowych 2 pkt nie więcej niż 1 błąd rzeczowy 0 pkt błędy rzeczowe Błąd kardynalny to błąd wskazujący na nieznajomość tekstu kultury oraz kontekstów, do których odwołuje się zdający. Oceniając pracę pod względem zamysłu kompozycyjnego, bierze się pod uwagę: funkcjonalność segmentacji czy zostały wyodrębnione w tekście (językowo i graficznie) części pracy oraz akapity, uporządkowanie tekstu czy wyodrębnione części i akapity zostały logicznie uporządkowane. 6 pkt kompozycja funkcjonalna 3 pkt zaburzenia funkcjonalności kompozycji 0 pkt brak zamysłu kompozycyjnego Oceniając pracę pod względem spójności lokalnej, bierze się pod uwagę zgodność logiczną i gramatyczną między sąsiadującymi zdaniami w akapitach. 2 pkt pełna spójność wypowiedzi lub nieznaczne zaburzenia spójności 1 pkt znaczne zaburzenia spójności 0 pkt wypowiedź niespójna Oceniając pracę pod względem stylu tekstu, bierze się pod uwagę jego stosowność, zachowanie zasady decorum. 4 pkt styl stosowny 2 pkt styl częściowo stosowny 0 pkt styl niestosowny Liczba 0 9 0 15 0 2 www.operon.pl 7
Kryteria oceny interpretacji utworu poetyckiego językowa zapisu Zasady przyznawania Oceniając pracę pod względem poprawności językowej, bierze się pod uwagę liczbę i wagę błędów składniowych, leksykalnych, słowotwórczych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych. 6 pkt brak błędów lub nieliczne błędy nierażące 3 pkt liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące 0 pkt liczne błędy rażące Oceniając pracę pod względem poprawności zapisu, bierze się pod uwagę liczbę oraz wagę błędów ortograficznych i interpunkcyjnych. 4 pkt zapis w pełni poprawny lub nieliczne błędy nierażące 2 pkt liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące 0 pkt liczne błędy rażące Liczba Niezależnie od stopnia realizacji poszczególnych podkryteriów zdający: otrzymuje 0 w pozostałych kategoriach, jeżeli przyznano 0 w kategorii koncepcja interpretacyjna, nie otrzymuje w pozostałych kategoriach, jeżeli otrzymał 3 punkty w kategorii koncepcja interpretacyjna, a 0 za uzasadnienie tezy interpretacyjnej, otrzymuje punkty tylko w kategoriach: koncepcja interpretacyjna, uzasadnienie tezy interpretacyjnej i poprawność rzeczowa, jeśli praca składa się z mniej niż 250 słów. Praca zostaje zdyskwalifikowana w przypadku pojawienia się błędu kardynalnego. www.operon.pl 8