w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie

W przypadku wykorzystania informacji zawartych w niniejszym opracowaniu prosimy o podanie źródła. Opracowano w Dziale Monitoringu Środowiska Delegatury WIOŚ w Tarnowie Autorzy: mgr inż. Maria Ogar mgr Iwona Para mgr inż. Teresa Prajsnar lic. Teresa Reczek TARNÓW, PAŹDZIERNIK 2017 2

SPIS TREŚCI 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA... 4 1.1. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2016 roku... 4 1.2. Chemizm opadów i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża w powiecie brzeskim w 2016 roku... 11 2. MONITORING HAŁASU... 14 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH... 17 4. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH... 20 5. PODSUMOWANIE... 23 3

Niniejsze opracowanie wykonano na podstawie informacji uzyskanych z badań monitoringowych, prowadzonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, oraz działań kontrolnych WIOŚ w Krakowie. W 2016 roku Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie realizował zadania w oparciu o Program państwowego monitoringu środowiska województwa małopolskiego na lata 2016-2020 oraz Kierunki działania i plan pracy na 2016 rok. Bieżące i archiwalne informacje dotyczące stanu środowiska w województwie małopolskim znaleźć można na stronie internetowej www.krakow.pios.gov.pl 1. MONITORING JAKOŚCI POWIETRZA Badania i ocena jakości powietrza prowadzone są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w podsystemie monitoring jakości powietrza. Celem funkcjonowania podsystemu jest uzyskiwanie informacji i danych dotyczących poziomów substancji w otaczającym powietrzu oraz wyników analiz i ocen w zakresie przestrzegania norm jakości powietrza. 1.1. Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2016 roku Roczna ocena jakości powietrza 1) w 3 strefach, wydzielonych na terenie województwa małopolskiego (Aglomeracja Krakowska, miasto Tarnów oraz strefa małopolska), została wykonana w oparciu o wyniki pomiarów przeprowadzonych w 2016 roku na stałych automatycznych (18) oraz mobilnych stacjach monitoringu (6). W strefie Aglomeracja Krakowska zlokalizowano 6 stacji stałych (ul. Bujaka, ul. Bulwarowa, ul. Dietla, os. Piastów, ul. Złoty Róg, al. Krasińskiego). W strefie miasto Tarnów 2 stacje (ul. Bitwy pod Studziankami, ul. Bł. Ks. Romana Sitko). W strefie małopolskiej 10 stacji stałych (Nowy Targ, Nowy Sącz, Olkusz, Skawina, Trzebinia, Zakopane, Tuchów, Bochnia, Gorlice i Niepołomice). Ponadto w strefie małopolskiej prowadzono pomiary okresowe na 6 stacjach mobilnych (Dobczyce, Chrzanów, Muszyna, Wieliczka, Piwniczna, Kalwaria Zebrzydowska). Ocenę wykonano pod kątem spełniania kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla substancji: dwutlenek siarki (SO2), dwutlenek azotu (NO2), tlenek węgla (CO), benzen 1 Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2016 roku, WIOŚ Kraków, kwiecień 2017 dostępna na stronie internetowej WIOŚ WWW.krakow.pios.gov.pl. 4

(C6H6), ozon (O3), pył zawieszony PM10 (PM10), pył zawieszony PM2,5 (PM2.5), oraz ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd), nikiel (Ni), benzo(a)piren (B(a)P) w pyle zawieszonym PM10. Ocena wykonana pod kątem spełniania kryteriów odniesionych dla ochrony roślin obejmowała: dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu (NOx) oraz ozon (O3). Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy, stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie. Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z określonymi wymaganiami w zakresie działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku, gdy nie są spełnione odpowiednie kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jakości ( jeżeli spełnia ona przyjęte standardy). Klasyfikację stref wykonano dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń (tzn. występujących w najbardziej zanieczyszczonych rejonach) na obszarze aglomeracji lub innej strefy, dla kryterium ochrony zdrowia i kryterium ochrony roślin. Wartości dopuszczalne substancji w powietrzu zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku 2). Tab. 1. Wyniki klasyfikacji stref dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w rocznej ocenie pod kątem ochrony zdrowia Kod strefy PL1201 PL1202 PL1203 Nazwa strefy Aglomeracja krakowska Miasto Tarnów Strefa małopolska Klasyfikacja stref dla poszczególnych zanieczyszczeń SO 2 NO 2 CO C 6 H 6 O 3 *) O 3 **) PM10 PM2,5 I faza PM2,5 II faza Pb As Cd Ni B(a)P A C A A A D2 C C C1 A A A A C A A A A A D2 C A C1 A A A A C A A A A A D2 C C C1 A A A A C Tab. 2. Wyniki klasyfikacji stref pod kątem ochrony roślin Kod strefy PL1203 Nazwa strefy Strefa małopolska Klasa strefy dla poszczególnych zanieczyszczeń SO 2 NO x O 3 *) O 3 **) A A A D2 Objaśnienia do tabel 1 i 2: * - wg poziomu docelowego;** - wg poziomu celu długoterminowego 2 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U z 2012 r., poz. 1031). 5

Dla wszystkich substancji podlegających ocenie, strefy zaliczono do jednej z poniższych klas: klasa A - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie nie przekraczały odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych, klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały poziomy dopuszczalne lub docelowe (dla pyłu zawieszonego PM2,5 poziom dopuszczalny określony dla tzw. I fazy, równy 25 µg/m 3 z terminem osiągnięcia do 1 stycznia 2015 roku), klasa C1 jeżeli stężenia pyłu zawieszonego PM2,5 na jej terenie przekraczały poziom dopuszczalny określony dla II fazy, równy 20 µg/m 3 z terminem osiągnięcia do 1 stycznia 2020 roku, klasa D2 - jeżeli stężenia ozonu na jej terenie przekraczały poziom celu długoterminowego. Zgodnie z wykonaną klasyfikacją w województwie małopolskim w 2016 roku: dla kryterium ochrony zdrowia do: klasy C zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. Aglomeracja Krakowska (NO2, pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, pył zawieszony PM2,5), 2. Miasto Tarnów (pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10) 3. Strefa małopolska (pył zawieszony PM10, benzo(a)piren w pyle PM10, pył zawieszony PM2,5). klasy D2, ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. Aglomeracja Krakowska, 2.miasto Tarnów, 3.strefa małopolska klasy C1, ze względu na przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu PM2,5 dla II fazy zostały zakwalifikowane wszystkie strefy: 1. Aglomeracja Krakowska, 2.miasto Tarnów, 3.strefa małopolska dla kryterium ochrony roślin do: klasy D2, ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu została zakwalifikowana: 1. Strefa małopolska 6

Wykonana klasyfikacja stref za 2016 rok potwierdziła występujące w poprzednich latach przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 na terenie województwa małopolskiego, a także dwutlenku azotu w Aglomeracji Krakowskiej, co wskazuje na konieczność realizacji działań określonych w Programie ochrony powietrza dla województwa małopolskiego wdrożonym uchwałą Nr XXXII/451/17 Sejmiku Województwa Małopolskiego z dnia 22.01.2017 roku. Strefa małopolska, do której należy powiat brzeski, zgodnie z wykonaną klasyfikacją dla kryterium ochrony zdrowia, została zaliczona do klas C/C1 ze względu na przekroczenia wartości normatywnych dla stężeń średniorocznych B(a)P i PM2,5 oraz częstości przekraczania wartości dopuszczalnych stężeń dobowych PM10. Ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu (O 3 ) strefa małopolska została zakwalifikowana do klasy D2 zarówno dla kryterium ochrony roślin jak i zdrowia. W powiecie brzeskim obszary przekroczeń wartości kryterialnych B(a)P i przekroczenia poziomu celu długoterminowego ozonu zarówno dla kryterium ochrony zdrowia jak i roślin, objęły wszystkie gminy i miasta. Obszary przekroczenia norm dobowych pyłu zawieszonego PM10 (dopuszczalnej częstości przekroczeń) objęły obszar miasta i gminy Brzeska i Czchowa a obszary przekroczenia w PM2,5 (tzw. I faza) objęły obszar miasta i gminy Czchowa. Obszary przekroczenia norm w PM2,5 (tzw. II faza) objęły miasta i gminy: Brzeska i Czchowa oraz gminę Iwkowa. Obszary przekroczeń wartości kryterialnych zostały wyznaczone na podstawie wyników pomiarów spełniających wymagania kompletności i jakości danych, II wariantu modelowania wykonanego przez ATMOTERM S.A. Wyniki modelowania stężeń PM10, PM2,5, SO2, NO2, B(a)P na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza dla roku 2016 oraz wariantu I modelowania ozonu przedstawionego w opracowaniu Wyniki modelowania ozonu troposferycznego na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza dla roku 2016. Mapy 1-6 przedstawiają rozkłady przestrzenne stężeń średniorocznych wybranych zanieczyszczeń uzyskane z wyników modelowania z uwzględnieniem wyników pomiarów prowadzonych na obszarze województwa małopolskiego w 2016 roku. 7

Mapa 1. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 Mapa 2. Rozkład stężeń benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 Mapa 3. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5 8

Mapa 4. Rozkład stężeń dwutlenku siarki Mapa 5.Rozkład stężeń dwutlenku azotu Mapa 6. Poziom celu długoterminowego dla ozonu kryterium ochrony zdrowia 9

Kraków, ul. Bujaka Kraków, ul. Bulwarowa Tarnów, ul. Bitwy pod Studziankami *Kalwaria Zebrzydowska Nowy Sącz Nowy Targ Tuchów *Piwniczna Zdrój Zakopane *Wieliczka *Muszyna Bochnia Niepołomice Trzebinia *Chrzanów *Dobczyce Gorlice stężenie[ng/m 3 ] Al. Krasińskiego ul. Dietla ul. Złoty Róg ul. Bulwarowa ul. Bujaka Os. Piastów ul. Bł. Ks. Romana Sitko ul. Bitwy pod Studziankami Skawina *Kalwaria Zebrzydowska Nowy Sącz Tuchów Bochnia Niepołomice Trzebinia Nowy Targ *Wieliczka *Chrzanów Olkusz Zakopane *Dobczyce *Muszyna Gorlice *Piwniczna Zdrój stężenie[µg/m 3 ] częśtość przekraczania Informacja o stanie środowiska w 2016 roku 60 50 40 30 20 10 57 165 49 118 41 40 39 85 74 78 37 37 69 65 PM10 - stężenie średnioroczne poziom dopuszczalny PM10 częstość przekraczania dopuszczalnego stężenia 24 godz. 31 39 43 43 41 87 82 39 74 35 35 34 34 34 32 31 31 62 62 59 43 43 44 29 28 26 33 24 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0 Aglomeracja Krakowska Miasto Tarnów Strefa małopolska Wykres 1. Rozkład stężeń średniorocznych oraz częstość przekroczeń normy dobowej pyłu zawieszonego PM10 na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2016 roku (gwiazdką * oznaczono stanowiska mobilne-pomiary okresowe) B(a)P - stężenie średnioroczne poziom docelowy 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 5,2 5 4,2 9,9 9,7 8,3 8,1 6,6 6,2 6,2 6,0 5,9 5,6 5,5 5,0 4,4 2,5 Wykres 2. Rozkład stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2016 roku (gwiazdką * oznaczono stanowiska mobilne- pomiary okresowe) 10

1.2. Chemizm opadów i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża w powiecie brzeskim w 2016 roku Monitoring chemizmu opadów atmosferycznych i ocena depozycji zanieczyszczeń do podłoża został uruchomiony w 1998 roku jako jedno z zadań podsystemu monitoringu jakości powietrza Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Celem tego monitoringu jest określanie w skali kraju rozkładu ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych z mokrym opadem do podłoża w ujęciu czasowym i przestrzennym. Systematyczne badania składu fizykochemicznego opadów oraz równoległe obserwacje i pomiary parametrów meteorologicznych dostarczają informacji o obciążeniu obszarów leśnych, gleb i wód powierzchniowych substancjami deponowanymi z powietrza związkami zakwaszającymi, biogennymi i metalami ciężkimi, tworząc podstawy do analizy istniejącego stanu. Badania monitoringowe prowadzi Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - Państwowy Instytut Badawczy, na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. W 2016 roku sieć pomiarowo-kontrolna składała się z 22 stacji badania chemizmu opadów atmosferycznych (stacji synoptycznych IMGW-PIB), gwarantujących reprezentatywność pomiarów dla oceny obszarowego rozkładu zanieczyszczeń oraz ze 162 posterunków opadowych charakteryzujących pole średnich sum opadów dla obszaru Polski. Na podstawie wyników pomiarów ilości wody opadowej w 2016 r., przy użyciu komputerowego systemu informacji przestrzennej (GIS), oszacowano wielkości ładunków jednostkowych i całkowitych obciążających województwo małopolskie i jego poszczególne powiaty. W ramach krajowego monitoringu chemizmu opadów atmosferycznych i oceny depozycji zanieczyszczeń do podłoża na obszarze województwa małopolskiego w 2016 roku prowadzono obserwacje na stacjach monitoringowych położonych w Nowym Sączu i na Kasprowym Wierchu. W 2016 roku na stacjach wykonano pomiary ph opadów, w celu oceny zakwaszenia wód opadowych. Wartości ph mieściły się w zakresie od 4,36 do 7,07, w tym: w Nowym Sączu od 4,37 do 7,06 (średnia roczna ważona ph 5,57), a na Kasprowym Wierchu od 4,36 do 7,07, (średnia roczna ważona ph 5,32). Roczny sumaryczny ładunek jednostkowy badanych substancji zdeponowany na obszar województwa małopolskiego wyniósł 54,4 kg/ha i był wyższy niż średni dla całego obszaru Polski o 25,0%. W porównaniu z rokiem ubiegłym nastąpił wzrost rocznego obciążenia o 6,2%, przy wyższej średniorocznej sumie wysokości opadów o 217,9 mm (o 31,7%). Największym ładunkiem badanych substancji w województwie małopolskim został obciążony powiat oświęcimski (63,6 kg/ha) Najmniejsze obciążenie powierzchniowe wystąpiło w powiecie dąbrowskim (37,9 kg/ha). 11

dąbrowski brzeski bocheński oświęcimski MAŁOPOLSKIE ładunek jednostkowy [kg/ha/rok] 37,9 46,9 54,1 54,4 63,6 Informacja o stanie środowiska w 2016 roku 70 60 50 40 30 Wykres 3. Porównanie obciążenia powierzchniowego depozycją mokrą dla wybranych powiatów i województwa małopolskiego w 2016 roku 20 10 0 Na obszar powiatu brzeskiego wody opadowe w 2016 roku wniosły: 881 ton siarczanów, 703 tony azotu ogólnego, 408 ton wapnia, 346 ton chlorków, 302 tony azotu amonowego, 168 ton sodu, 181 ton azotynów i azotanów, 168 ton potasu, 57 ton magnezu, 18,2 tony fosforu, 12,9 tony cynku, 2,6 tony miedzi, 1,26 tony wolnych jonów wodorowych, 0,73 tony ołowiu, 0,19 tony niklu, 0,053 tony chromu i 0,054 tony kadmu. Wniesione wraz z opadami w 2016 roku ładunki całkowite poszczególnych zanieczyszczeń, w porównaniu do wielkości z roku 2015 były wyższe dla wszystkich substancji. Wzrost depozycji zanieczyszczeń zawierał się w zakresie od 3% (chlorki) do 51,4 % (chrom). chlorki; 3,0 sód ; 3,1 jon wodorowy; 5,9 fosfor; 11,0 magnez; 16,3 nikiel; 18,8 siarczany; 18,9 azot Nno2+no3; 19,9 kadm; 22,7 azot amonowy; 22,8 azot ogólny; 25,1 ołów; 25,9 cynk; 27,7 wapń; 29,9 Wykres 4. Zmiany wielkości ładunków całkowitych wniesionych na obszar powiatu brzeskiego z opadem mokrym w 2016 roku w porównaniu z 2015 rokiem 12 potas; 42,4 miedź; 44,4 chrom; 51,4 0 10 20 30 40 50 60 [%]

Siarczany Chlorki Azotyny+azotany Azot amonowy Azot ogólny Sód Potas Wapń Magnez Fosfor ogólny Cynk Miedź Jon wodorowy Ołów Kadm Nikiel Chrom ładunki jednostkowe {kg/ha/rok] ładunki jednostkowe {kg/ha/rok] Informacja o stanie środowiska w 2016 roku W 2016 roku wskaźnik obciążenia powierzchni powiatu brzeskiego był na poziomie 46,9kg/ha, i był wyższy od wskaźnika z roku 2015 (wynoszącego 38,2 kg/ha). Udział depozycji mokrej powiatu brzeskiego w ogólnej depozycji województwa wynosił 3,4%. dąbrowski bocheński brzeski województwo małopolskie 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,00 Wykres 5. Porównanie depozycji poszczególnych zanieczyszczeń wniesionych z opadami atmosferycznymi w 2016 roku na wybrane obszary województwa małopolskiego Przedstawione wyniki badań monitoringowych pokazują, że zanieczyszczenia transportowane w atmosferze i wprowadzane wraz z mokrym opadem atmosferycznym na teren powiatu brzeskiego stanowią znaczące źródło zanieczyszczeń obszarowych oddziaływujących na środowisko naturalne tego obszaru. Spośród badanych substancji, szczególnie ujemny wpływ, na stan środowiska, mogą mieć kwasotwórcze związki siarki i azotu, związki biogenne i metale ciężkie. Opady o odczynie obniżonym ( kwaśne deszcze ) stanowią znaczne zagrożenie zarówno dla środowiska wywołując negatywne zmiany w strukturze oraz funkcjonowaniu ekosystemów lądowych i wodnych, jak również dla infrastruktury technicznej (np. linie energetyczne). Związki biogenne (azotu i fosforu) wpływają na zmiany warunków troficznych gleb i wód. Metale ciężkie stanowią zagrożenie dla produkcji roślinnej. Występujące w opadach kationy zasadowe (sód, potas, wapń i magnez), są pod względem znaczenia ekologicznego przeciwieństwem substancji kwasotwórczych, biogennych i metali ciężkich. Ich oddziaływanie na środowisko jest pozytywne, ponieważ powodują neutralizację wód opadowych. 13

2. MONITORING HAŁASU Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzi pomiary poziomów hałasu w środowisku emitowanego przez źródła komunikacyjne i przemysłowe. Zgodnie z programem PMŚ dla województwa małopolskiego na lata 2016-2020, w 2016 roku wykonano pomiary hałasu komunikacyjnego oraz przemysłowego. Pomiary hałasu prowadzono w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 16 czerwca 2011 roku 3). Przekroczenia wartości dopuszczalnych określono według Rozporządzenia MŚ z dnia 14 czerwca 2007 r. 4). Obliczenia wskaźnika L DWN wykonano według rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. 5). Badania hałasu obejmowały wyznaczenie równoważnego poziomu dźwięku A (L AeqD, L AeqN ) oraz warunków poza akustycznych niezbędnych do interpretacji wyników i sporządzenia oceny klimatu akustycznego. Na potrzeby prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem, dla hałasu drogowego wyznaczone zostały wskaźniki: L DWN, L N. W województwie małopolskim w 2016 roku przeprowadzono pomiary poziomu hałasu komunikacyjnego łącznie w 18 punktach. Pomiary hałasu drogowego wykonano w 15 lokalizacjach, w tym w 12 punktach wykonano pomiary określając poziomy krótkookresowe (dobowe) L Aeq D oraz L Aeq N, mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, a w 3 punktach prowadzono pomiary długookresowe. Pomiary hałasu kolejowego przeprowadzono w 3 punktach. Badania wykazały przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu w wielu badanych punktach, zarówno w porze dnia jak i nocy. W pomiarach długookresowych w jednym punkcie (Nowy Sącz DK 75) dotrzymane zostały poziomy dopuszczalne. W pomiarach krótkookresowych przekroczenia odnotowano w 5 punktach w porze dziennej (2,4-8,8 db) oraz w 7 punktach w porze nocnej (2,4-7,7 db). Dla hałasu kolejowego w jednym punkcie (Żegiestów LK 96) dotrzymane były poziomy dopuszczalne. 3 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii przez zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem, portem (Dz. U. z 2011 r. Nr 140, poz.824). 4 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (tj.) (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 112). 5 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalania wartości wskaźnika hałasu L DWN (Dz. U. 2010 Nr 215 poz. 1414 z późn. zm.). 14

liczba przekroczeń Informacja o stanie środowiska w 2016 roku W trzech punktach nie określono przekroczeń ze względu na brak ustaleń w planie zagospodarowania przestrzennego dot. dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 pora dzienna pora nocna 8 7 6 4 3 2 brak przekroczeń 0-5 db 5-10 db Wykres 6. Przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu komunikacyjnego (drogowego i kolejowego) określone na 15 stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2016 roku W 2016 roku na obszarze powiatu brzeskiego prowadzono pomiary monitoringowe hałasu drogowego krótkookresowego w jednym punkcie Tymowa, gm. Czchów DW 966 (punkt nr 8 na mapie). Wyniki pomiarów wykazały, że poziom hałasu nie przekraczał wartości dopuszczalnych i wynosił 61,3 db w porze dziennej i 54,7 db w porze nocnej. Nr Nazwa punktu pomiarowego 1 DK 75 Nowy Sącz ul. Nowochruślicka 2 DW 791 Myślachowice 3 DW 973 Ilkowice 4 DK 87 Piwniczna-Zdrój 5 DW 968 Lubomierz 6 DW 980 Biecz 7 DW 775 Nowe Brzesko 8 DW 966 Tymowa 9 DW 965 Bochnia 10 DW 975 Sukmanie 11 Nowy Sącz, ul. Jagiellońska 12 DW 781 Olszyny 13 DW 964 Wola Batorska 14 DW 794 Dłużec 15 DW 953 Przytkowice 16 LK nr 98 Maków Podhalański 17 LK nr 96 Żegiestów 18 LK nr 96 Tuchów Mapa 7. Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu hałasu komunikacyjnego na terenie województwa małopolskiego w 2016 roku 15

przekroczenie wartości dopuszczalnych[db] DK 75 - Nowy Sącz ul. Nowochruślicka DW 791 - Myślachowice DW 973 - Ilkowice DK 87 - Piwniczna-Zdrój DW 968 - Lubomierz DW 980 - Biecz DW 775 - Nowe Brzesko DW 966 -Tymowa DW 965 - Bochnia DW 975 - Sukmanie Nowy Sącz ul. Jagiellońska DW 781 - Olszyny DW 964 - Wola Batorska DW 794 - Dłużec DW 953 - Przytkowice LK nr 8 - Maków Podhalański LK nr 96 - Żegiestów LK nr 96 - Tuchów DK 75 - Nowy Sącz ul. Nowochruślicka DW 791 - Myślachowice DW 973 - Ilkowice DK 87 - Piwniczna-Zdrój DW 968 - Lubomierz DW 980 - Biecz DW 775 - Nowe Brzesko DW 966 -Tymowa DW 965 - Bochnia DW 975 - Sukmanie Nowy Sącz ul. Jagiellońska DW 781 - Olszyny DW 964 - Wola Batorska DW 794 - Dłużec DW 953 - Przytkowice LK nr 8 - Maków Podhalański LK nr 96 - Żegiestów LK nr 96 - Tuchów poziom hałasu [db] Informacja o stanie środowiska w 2016 roku 80 pora dzienna pora nocna 70 60 50 40 30 20 10 0 hałas długookresowy hałas krótkookresowy hałas kolejowy Wykres 7. Wartości poziomów hałasu komunikacyjnego w 2016 roku w województwie małopolskim pora dzienna pora nocna 10 8,8 8 6 7,3 7,7 6,2 4 2 0 0 2,5 2,5 3,6 2,4 0 0 0 0 5,2 2,8 2,5 3,7 3,4 2,4 2,5 0 0 0 0 hałas długookresowy hałas krótkookresowy hałas kolejowy zielonym trójkątem oznaczono punkty, dla których brak ustaleń dot. dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w planie zagospodarowania przestrzennego Wykres 8. Przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu komunikacyjnego (drogowego i kolejowego) określone na 15 stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2016 roku 16

W powiecie brzeskim w 2016 roku prowadzone były pomiary hałasu pochodzącego od dróg wojewódzkich przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie (w trybie art.175 ust.1 Poś), a dokumentacja przekazywana była do WIOŚ w Krakowie Delegatura w Tarnowie. Badania w 2016 roku prowadzone na odcinku drogi wojewódzkiej nr 768 (Brzesko, długość odcinka 2 km) wykazały przekroczenia zarówno dla pory dnia jak i nocy, odpowiednio o 1,4 i 3,9 db 6). W ramach działalności kontrolnej w zakresie emisji hałasu do środowiska w 2016 roku przeprowadzono 10 kontroli w 10 podmiotach (wszystkie kontrole pozaplanowe, w tym: 8 kontroli interwencyjnych i 2 kontrole na wniosek zakładu). W 10 kontrolach wykonano 5 pomiarów hałasu przemysłowego w środowisku. Stwierdzono 1 naruszenie klasy II - przekroczenie hałasu komunikacyjnego na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej objętych ochroną akustyczną, pochodzącego od drogi powiatowej nr 1435 K Brzesko Cerekiew (na odcinku ul. Leśna w m. Brzesko). W związku z tym skierowano do Starosty brzeskiego wniosek o podjęcie stosownych działań, celem ograniczenia uciążliwości w środowisku, spowodowanej przekraczaniem standardów jakości środowiska w zakresie emisji do środowiska hałasu komunikacyjnego. 3. MONITORING PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska prowadzi pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Pomiary prowadzono zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku 7). Badania polegały na pomiarze natężenia składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego w przedziałach częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3 000 MHz. Celem pomiarów było określenie oddziaływania pól elektromagnetycznych w miejscach dostępnych dla ludności. Ocenę poziomów pól elektromagnetycznych wykonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku 8). 6 Opracowano na podstawie EKOINFONET - baza danych EHALAS (stan na dzień 20.03.2017 r.). 7 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz.U. z 2007 Nr 221, poz.1645). 8 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r., w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. Nr 192, poz. 1883) 17

W 2016 roku WIOŚ w Krakowie wykonał badania poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku w 45 punktach pomiarowych zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności, po 15 dla trzech kategorii obszarów: centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys., pozostałe miasta oraz tereny wiejskie. Uzyskane w województwie małopolskim wartości średnie i maksymalne dla poszczególnych rodzajów obszaru wynosiły: dla kategorii centralne dzielnice lub osiedla miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys. wartość średnia wartość maksymalna 0,305 V/m 0,96 V/m (Kraków, ul. Powstańców Wielkopolskich) dla kategorii pozostałe miasta 0,297 V/m 0,62 V/m (Skawina) dla kategorii tereny wiejskie 0,134 V/m 0,84 V/m (Mietniów, gm. Wieliczka) Badania wykazały, że wartości natężenia PEM we wszystkich punktach na terenie województwa małopolskiego nie przekraczały wartości dopuszczalnej, wynoszącej 7 V/m. Na terenie powiatu brzeskiego w 2016 roku pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych wykonano w punkcie Brzesko - kategoria obszaru: pozostałe miasta (punkt nr 18 na mapie). Uzyskane wartości natężenia PEM były na granicy progu czułości (0,1 V/m), tym samym nie przekraczały wartości dopuszczalnej. 18

Skawina Bukowno Dąbrowa Tarnowska Chrzanów Nowy Wiśnicz Andrychów Skała Bobowa Bochnia Wojnicz Trzebinia Kalwaria Zebrzydowska Grybów Brzesko Sucha Beskidzka [V/m] Informacja o stanie środowiska w 2016 roku Nr Nazwa punktu pomiarowego 1 Kraków, ul. Bronowicka 2 Kraków, ul. Josepha Conrada 3 Kraków, ul. Opolska 4 Kraków, ul. Okulickiego 5 Kraków, ul. Powstańców Wielkopolskich 6 Kraków, ul. Nowowiejska 7 Kraków, ul. Zawiła 8 Kraków, ul. Raciborska 9 Kraków, ul. Westerplatte 10 Nowy Sącz, ul. Lwowska 11 Nowy Sącz, ul. Zabłęcka 12 Nowy Sącz, ul. Bohaterów Orła Białego 13 Tarnów, ul. Traugutta 14 Tarnów, ul. Klikowska 15 Tarnów, ul. Krakowska 16 Nowy Wiśnicz 17 Bochnia 18 Brzesko 19 Trzebinia 20 Chrzanów 21 Dąbrowa Tarnowska 22 Bobowa 23 Skała 24 Skawina 25 Grybów 26 Bukowno 27 Sucha Beskidzka 28 Wojnicz 29 Andrychów 30 Kalwaria Zebrzydowska 31 Lipnica Murowana 32 Olesno 33 Niedźwiedź 34 Mietniów 35 Wiśniowa 36 Łącko 37 Maniowy 38 Jabłonka 39 Polanka Wielka 40 Nowe Brzesko 41 Zawoja 42 Wierzchosławice 43 Gromnik 44 Bukowina Tatrzańska 45 Kłaj Mapa 8. Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu pól elektromagnetycznych w środowisku na terenie województwa małopolskiego w 2016 roku 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 0,62 0,61 0,51 0,46 0,34 0,34 0,31 0,3 próg czułości sondy - 0,1[V/m] 0,19 0,19 0,17 0,15 0,11 0,1 0,1 pozostałe miasta Wykres 9. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych w 2016 roku w województwie małopolskim dla kategorii pozostałe miasta 19

4. MONITORING WÓD PODZIEMNYCH Zgodnie z Planami Gospodarowania Wodami na obszarach dorzeczy na lata 2016-2021 w Polsce obowiązuje podział na 172 Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd). Podstawą podziału jest model systemu hydrogeologicznego określony przez Państwowy Instytut Geologiczny, który opisuje strukturę systemu, wskazuje zależności istniejące w jego obrębie i zachodzące pomiędzy poszczególnymi składowymi systemu oraz interakcję systemu z otoczeniem. Model obejmuje dane dotyczące: 1. budowy geologicznej, 2. wykształcenie litologiczne, rozmieszczenie i rozprzestrzenienie oraz parametry hydrogeologiczne warstw wodonośnych, 3. elementy środowiskowe presje antropogeniczne, 4. czynniki wpływające na przebieg poszczególnych procesów w obrębie systemu. Zgodnie z zasadą przyjętą w Programie monitoringu JCWPd, w nowym podziale ograniczono liczbę poziomów wodonośnych poprzez łączenie ich w kompleksy wodonośne. Ponadto nowy podział nawiązuje do istniejącego podziału wód powierzchniowych oraz zlewni poszczególnych rzek określonych w obowiązującym Podziale Hydrograficznym Polski. Zgodnie z obowiązującym podziałem wód podziemnych, obszar powiatu brzeskiego związany jest z 5 jednolitymi częściami wód podziemnych. Tab. 3. Powiązanie JCWPd z jednostkami administracyjnymi w powiecie brzeskim Nr JCWPd Kod EU 132 PLGW2000132 Powiat Gmina Szczurowa (gm. wiejska) 148 PLGW2000148 Szczurowa 149 PLGW2000149 150 PLGW2000150 brzeski 161 PLGW2000161 Szczurowa Szczurowa, Borzęcin, Brzesko (miasto), Brzesko (obszar wiejski), Dębno, Gnojnik, Iwkowa, Czchów (gm. miejskowiejska) Gnojnik, Dębno, Czchów (miasto), Czchów (obszar wiejski cz.1 i cz.2), Iwkowa Monitoring stanu wód Program monitoringu JCWPd przewiduje prowadzenie obserwacji ilościowych i jakościowych następujących poziomów lub kompleksów poziomów wodonośnych: 1. pierwszy od powierzchni terenu kompleks wodonośny o zwierciadle swobodnym, najsilniej narażony na oddziaływanie presji z powierzchni terenu; 20

2. użytkowe poziomy wodonośne o zwierciadle napiętym, stanowiące główne źródło zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi; 3. wgłębny poziom wód zwykłych, narażony na przenikanie do nich wód słonych. Według podziału na 172 JCWPd, pierwszy kompleks wodonośny stanowią wody pierwszego poziomu wodonośnego bądź, w przypadku jego braku, głównego użytkowego poziomu wodonośnego. Ich cechą jest zwiększona podatność (duża wrażliwość) na oddziaływanie antropopresji na chemizm i stany wód podziemnych. Drugi kompleks wodonośny tworzą głębsze poziomy wodonośne, izolowane od wpływu presji antropogenicznych warstwami słabo-, pół- i nieprzepuszczalnymi. W skali regionalnej mogą być powiązane hydrodynamicznie z pierwszym kompleksem wodonośnym. Trzeci kompleks wodonośny to wody położonego najgłębiej w strukturze krążenia użytkowego poziomu wodonośnego. Zazwyczaj jest on zagrożony potencjalnym dopływem zmineralizowanych wód głębszych. W roku 2016 monitoring stanu jakościowego (chemicznego) w powiecie brzeskim prowadzony był przez Państwową Służbę Hydrogeologiczną w 4 punktach pomiarowokontrolnych. Zakres badań obejmował elementy fizykochemiczne: - ogólne: odczyn, temperatura, przewodność elektrolityczna, tlen rozpuszczony, ogólny węgiel organiczny; - nieorganiczne: amoniak, antymon, arsen, azotany, azotyny, bor, chlorki, chrom, cyjanki, fluorki, fosforany, glin, kadm, magnez, mangan, miedź, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, wapń, wodorowęglany, żelazo oraz dodatkowo spoza listy wskaźników obowiązkowych: bar, beryl, cyna, cynk, kobalt, molibden, tal, tytan uran, wanad, - organiczne: pestycydy, trichloroeten, tetrachloroeten, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), indeks fenolowy. Tab. 4. Charakterystyka punktów pomiarowych monitoringu wód podziemnych w powiecie brzeskim Nr punktu na mapie Identyfikator punktu (UE) Miejscowość Gmina PUWG 1992 X PUWG 1992 Y Nr JCWPd Stratygrafia Typ ośrodka 25 PL2000149_001 Bielcza Borzęcin 624494,17 240839,67 149 Q porowy 26 PL2000149_003 Mokrzyska Brzesko 615936,06 238577,99 149 NgM porowoszczelinowy 27 PL2000149_002 Szczurowa Szczurowa 617033,58 251035,92 149 Q porowy 37 PL2000150_005 Czchów Czchów 620941,52 217604,06 150 Q porowy Objaśnienia: Stratygrafia: Q czwartorzęd, Ng neogen, 21

Na podstawie wyników badań monitoringowych przeprowadzonych w roku 2016 stwierdzono, że na terenie powiatu większość stanowią wody dobrej jakości (klasy II i III), jedynie w 1 punkcie stwierdzono słaby stan wód (IV klasa) ze względu na zanieczyszczenia pochodzenia geogenicznego. Tab. 5. Szczegółowa klasyfikacja wód w punktach pomiarowo-kontrolnych powiatu brzeskiego Nr punktu na mapie Identyfikator punktu (UE) Miejscowość Gmina Nr JCWPd Klasa Wskaźniki w klasie IV i V 25 PL2000149_001 Bielcza Borzęcin 149 IV ph, Fe 26 PL2000149_003 Mokrzyska Brzesko 149 II 27 PL2000149_002 Szczurowa Szczurowa 149 II 37 PL2000150_005 Czchów Czchów 150 III!( Klasy jakości wód podziemnych!( I klasa!(!(!( punkt pomiarowy II klasa III klasa IV klasa!( V klasa JCWPd 1 4 9 numer JCWPd rzeki_główne Użytkowanie terenu Lasy i ekosystemy seminaturalne Strefy podmokłe Tereny rolne Tereny wodne Tereny zantropogenizowane Mapa 9. Klasyfikacja jakości wód podziemnych w 2016 roku w punktach pomiarowych sieci krajowej w województwie małopolskim (kolorem liliowym wyróżniono obszar powiatu brzeskiego) 22

5. PODSUMOWANIE 1. Strefa małopolska, do której należy powiat brzeski, zgodnie z wykonaną klasyfikacją dla kryterium ochrony zdrowia, została zaliczona do klasy C ze względu na przekroczenia wartości normatywnych dla stężeń średniorocznych B(a)P i PM2,5 oraz częstości przekraczania wartości dopuszczalnych stężeń dobowych PM10. 2. Ze względu na przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu (O 3 ) strefa małopolska została zakwalifikowana do klasy D2 zarówno dla kryterium ochrony roślin jak i ochrony zdrowia. Zakwalifikowanie do klasy C wymaga podejmowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza (planów i programów naprawczych). Zakwalifikowanie do klasy D2, ze względu stężenie ozonu powyżej poziomu celu długoterminowego, wymaga działań zmierzających do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego do roku 2020. 3. Wniesione na obszar powiatu wraz z opadami atmosferycznymi w 2016 roku ładunki całkowite poszczególnych zanieczyszczeń, w porównaniu do wielkości z roku 2015, były wyższe dla wszystkich zanieczyszczeń. 4. W 2016 roku w powiecie brzeskim wyniki pomiarów monitoringowych hałasu drogowego prowadzone na odcinku drogi wojewódzkiej DW 966 w punkcie Tymowa, gm. Czchów nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych. 5. W 2016 roku pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych wykonano w punkcie Brzesko (kategoria obszaru: pozostałe miasta). Uzyskane wartości natężenia PEM nie przekraczały wartości dopuszczalnej. 6. Ocena stanu chemicznego wód podziemnych wykazała, że na terenie powiatu większość stanowiły wody dobrej jakości (klasy II i III), jedynie w 1 punkcie stwierdzono słaby stan wód, ze względu na zanieczyszczenia pochodzenia geogenicznego. 23

SPIS TABEL, WYKRESÓW i MAP Tab. 1. Wyniki klasyfikacji stref dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w rocznej ocenie pod kątem ochrony zdrowia... 5 Tab. 2. Wyniki klasyfikacji stref pod kątem ochrony roślin... 5 Mapy 1-6 przedstawiają rozkłady przestrzenne stężeń średniorocznych wybranych zanieczyszczeń uzyskane z wyników modelowania z uwzględnieniem wyników pomiarów prowadzonych na obszarze województwa małopolskiego w 2016 roku.... 7 Mapa 1. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10... 8 Mapa 2. Rozkład stężeń benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10... 8 Mapa 3. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM2,5... 8 Mapa 4. Rozkład stężeń dwutlenku siarki... 9 Mapa 5.Rozkład stężeń dwutlenku azotu... 9 Mapa 6. Poziom celu długoterminowego dla ozonu kryterium ochrony zdrowia... 9 Wykres 1. Rozkład stężeń średniorocznych oraz częstość przekroczeń normy dobowej pyłu zawieszonego PM10 na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2016 roku 10 Wykres 2. Rozkład stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu na stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2016 roku... 10 Wykres 3. Porównanie obciążenia powierzchniowego depozycją mokrą dla wybranych powiatów i województwa małopolskiego w 2016 roku... 12 Wykres 4. Zmiany wielkości ładunków całkowitych wniesionych na obszar powiatu brzeskiego z opadem mokrym w 2016 roku w porównaniu z 2015 rokiem... 12 Wykres 5. Porównanie depozycji poszczególnych zanieczyszczeń wniesionych z opadami atmosferycznymi w 2016 roku na wybrane obszary województwa małopolskiego... 13 Wykres 6. Przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu komunikacyjnego (drogowego i kolejowego) określone na 15 stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2016 roku... 15 Mapa 7. Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu hałasu komunikacyjnego na terenie województwa małopolskiego w 2016 roku... 15 Wykres 7. Wartości poziomów hałasu komunikacyjnego w 2016 roku w województwie małopolskim... 16 Wykres 8. Przekroczenia wartości dopuszczalnych hałasu komunikacyjnego (drogowego i kolejowego) określone na 15 stanowiskach pomiarowych w województwie małopolskim w 2016 roku... 16 Mapa 8. Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu pól elektromagnetycznych w środowisku na terenie województwa małopolskiego w 2016 roku... 19 Wykres 9. Wyniki pomiarów pól elektromagnetycznych w 2016 roku w województwie małopolskim dla kategorii pozostałe miasta... 19 Tab. 3. Powiązanie JCWPd z jednostkami administracyjnymi w powiecie brzeskim... 20 Tab. 4. Charakterystyka punktów pomiarowych monitoringu wód podziemnych w powiecie brzeskim... 21 Tab. 5. Szczegółowa klasyfikacja wód w punktach pomiarowo-kontrolnych powiatu brzeskiego.. 22 Mapa 9. Klasyfikacja jakości wód podziemnych w 2016 roku w punktach pomiarowych sieci krajowej w województwie małopolskim (kolorem liliowym wyróżniono obszar powiatu brzeskiego)... 22 24

25

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Delegatura w Tarnowie 33-100 Tarnów, ul. Krasińskiego 7a tel. +48-14-6273700 insp@wios.tarnow.pl www.wios.tarnow.pl www.krakow.pios.gov.pl 26