Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Wydział Humanistyczny Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Modernizacja życia społeczno-gospodarczego i politycznego na ziemiach polskich Redakcja Jarosław Cabaj, Katarzyna Maksymiuk, Dorota Wereda Siedlce 2017
Recenzenci: dr hab. Maria Starnawska (UPH w Siedlcach, Wydział Humanistyczny) dr hab. Alicja Puszka (KUL w Lublinie, Wydział Nauk Humanistycznych) Redakcja: Jarosław Cabaj (UPH w Siedlcach, Wydział Humanistyczny) Katarzyna Maksymiuk (UPH w Siedlcach, Wydział Humanistyczny) Dorota Wereda (UPH w Siedlcach, Wydział Humanistyczny) Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Wydział Humanistyczny, UPH w Siedlcach ul. Żytnia 39 08-110 Siedlce Email: historia@uph.edu.pl Wyniki badań zrealizowane w ramach tematu badawczego nr 416/15/S, zostały sfinansowane z dotacji na naukę, przyznanej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Kierownik tematu badawczego: dr hab. Józef PIŁATOWICZ Copyright by Józef Piłatowicz, Siedlce 2017 Copyright by Institute of History and International Relations, Faculty of Humanities, University of Siedlce, Poland. ISBN 978-83-62447-20-6 Skład i łamanie: Anna Madej, Ed. I, Size B-5 Parowóz OK-1 na tle lokomotywowni w Siedlcach (ze zbiorów Adama Krzeskiego) Projekt okładki: Adam Lech Kubik Druk i oprawa: EXDRUK Wojciech Żuchowski Włocławek
SPIS TREŚCI Wstęp.... 7 Marek PLEWCZYŃSKI (UPH w Siedlcach) Zmiany w systemie prowadzenia działań militarnych na podstawie wyprawy Jana Oborskiego pod Królewiec w 1520 r..... 9-22 Marek WAGNER (UPH w Siedlcach) Frejkompania dragońska artylerii koronnej w końcu XVII wieku Z dziejów modernizacji wojska polskiego w dobie Jana III Sobieskiego... 23-34 Patryk KURZYŃSKI (Uniwersytet Wrocławski) Krajobraz gospodarczy europejskich państw w percepcji staropolskich peregrynantów na przykładzie wybranych osiemnastowiecznych relacji podróżniczych.... 35-49 Ryszard POLAK (AWF w Warszawie) O konieczności modernizacji polskiego państwa. Leopolda Caro wizja nowoczesnego ustroju społeczno-gospodarczego Polski.... 51-77 Jarosław CABAJ (UPH w Siedlcach) W trosce o rozwój nauki i kształtowanie więzi ponadzaborowych. Wybrane aspekty zmagań lekarzy polskich o wspólną reprezentację trójzaborową na kongresach międzynarodowych na początku XX wieku.... 79-102 Arkadiusz ZAWADZKI (UPH w Siedlcach) Spisy powszechne z 1921 i 1931 r. jako źródła do badań nad modernizacją społeczeństwa polskiego.... 103-118 Wojciech WŁODARKIEWICZ (UPH w Siedlcach) Modernizacja artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego przed wybuchem II wojny światowej (1936-1939).... 119-137 Rafał ROGUSKI (UPH w Siedlcach) Szkolnictwo zawodowe junaków w czasie II wojny światowej (od roku 1942 do rozformowania Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie) jako element modernizacji systemu edukacji zawodowej.... 139-150 Ariel ORZEŁEK (UMSC w Lublinie) Koncepcje modernizacji polskiej gospodarki w myśli politycznej Aleksandra Bocheńskiego w latach 1947-1958 konsekwencja w zmiennych warunkach politycznych.... 151-164
Wstęp Publikacja jest efektem badań prowadzonych w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach. Znalazły się w niej między innymi teksty wykonawców tematu statutowego. Jest on od dwóch lat realizowany w IHiSM pod kierunkiem profesora Józefa Piłatowicza. Do monografii dołączono również opracowania badaczy współpracujących naukowo z kierownikiem tematu. Zakres czasowy tekstów zamieszczonych w niniejszej publikacji jest rozległy od pierwszej połowy XVI wieku poczynając, kończąc zaś na trzeciej ćwierci XX wieku. Wspólnym jednak dla nich jest problem modernizacji, podejmowanej w różnych aspektach. I tak, profesorowie Marek Plewczyński, Marek Wagner i Wojciech Włodarkiewicz ukazali kwestie zmian i unowocześnień w sztuce wojennej. Problematykę wojskową podjął też Rafał Roguski, ale pod kątem zmian w kształceniu żołnierzy. Pozostałe teksty dotyczą przemian w życiu społeczno-ekonomicznym i kulturalnym. W pracy Patryka Kurzyńskiego poznajemy opinie XVIII wiecznych podróżników na temat różnych zjawisk gospodarczych w ówczesnej Europie. Przedmiotem rozważań naukowych Ryszarda Polaka stała się myśl społecznoekonomiczna Leopolda Caro. Zbliżona charakterem do poprzedniej jest praca Ariela Orzełka, poświęcona koncepcjom Aleksandra Bocheńskiego, dotyczącym modernizacji gospodarki polskiej. W tekście Jarosława Cabaja można zapoznać się z uwarunkowaniami wyłonienia wspólnej reprezentacji polskich uczonych na kongresach międzynarodowych na początku XX wieku. Wreszcie Arkadiusz Zawadzki przedstawił możliwości wykorzystania wyników spisów powszechnych z lat 1921 i 1931 do badań nad modernizacją społeczeństwa polskiego w okresie międzywojennym. Problematyka modrnizacji jest bardzo złożona. Dlatego otwiera przed zespołem badawczym dr. hab. Józefa Piłatowicza możliwości podejmowania badań nad różnymi jej aspektami. Dorobek i doświadczenie naukowe kierownika tematu pozwalają przypuszczać, że tak się stanie. Efektem zaś badań będą kolejne publikacje z zakresu modernizacji życia społecznego. Jarosław Cabaj
8