Bezpieczeństwo rowerzystów w ruchu drogowym w Krakowie. (Opracowanie Zarządu Dróg i Komunikacji, www.zdik.krakow.pl p. Tadeusz Żelazny) Rowerzyści zaliczani są obok pieszych do niechronionych uczestników ruchu drogowego i z tego względu bardziej niż inni uczestnicy są narażeni na uleganie wypadkom drogowym. Aktualnie według przeprowadzonego w roku ubiegłym Kompleksowego Badania Ruchu udział podróży rowerem w ruchu nie pieszym w Krakowie wynosił 1,6%. Potencjał ruchu rowerowego stanowi 44% gospodarstw posiadających przynajmniej jeden rower. W październiku ubiegłego roku zostało wykonane przez służby inżynierii ruchu opracowanie dotyczące bezpieczeństwa pieszych, tak więc opracowanie niniejsze jest kontynuacją problematyki bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu. Analizę bezpieczeństwa w ruchu rowerowym w Krakowie wykonano dla okresu 1999 2003. Zdarzenia drogowe z udziałem rowerzystów w latach 1999 2003: R o k Liczba zdarzeń drogowych w tym liczba wypadków Ranni Zabici % wyp. z rowerzystami w stosunku do wypadków ogółem 1 9 9 9 183 121 123 0 7,5 2 0 0 0 230 163 172 1 10,3 2 0 0 1 187 126 129 0 8,4 2 0 0 2 190 134 137 1 9,4 2 0 0 3 247 165 171 1 11,5 Średnio w ciągu roku w Krakowie rowerzyści uczestniczą w 207 zdarzeniach drogowych, w tym w 142 wypadkach, w których poszkodowany zostaje 147 osób. Liczba zdarzeń drogowych z udziałem rowerzystów w ostatnich latach wykazuje tendencję wzrostową. Wzrasta również udział wypadków z rowerzystami w ogólnej ilości wypadków. i kolizje z udziałem rowerzystów w poszczególnych miesiącach lat 1999 2003. Miesiące i kolizje Ranni Zabici Styczeń 12 9 10 0 Luty 18 11 10 0 Marzec 34 26 26 0 Kwiecień 92 67 66 1 Maj 166 117 120 0 Czerwiec 156 116 119 0 Lipiec 133 86 99 0 Sierpień 171 106 110 0 Wrzesień 119 76 76 0 Październik 81 56 57 1 Listopad 38 28 27 1 Grudzień 17 11 12 0
2 Największe zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu rowerowym mierzone liczbą wypadków - występuje w miesiącach wiosennych (maj i czerwiec), niebezpieczny jest również sierpień. Wskazuje to na sezonowość ruchu rowerowego. i kolizje z udziałem rowerzystów w poszczególnych przedziałach godzinowych doby w latach 1999 2003. Przedział godzinowy i kolizje Ranni Zabici 0-1 5 4 4 0 1-2 3 3 3 0 2-3 1 1 1 0 3-4 1 1 1 0 4-5 0 0 0 0 5-6 6 6 6 0 6-7 18 16 16 0 7-8 23 20 19 1 8-9 23 15 15 0 9-10 41 31 36 0 10-11 52 40 40 0 11-12 59 39 43 1 12-13 60 42 42 0 13-14 62 38 40 0 14-15 97 61 64 0 15-16 101 64 66 0 16-17 113 80 82 0 17-18 106 69 73 0 18-19 97 63 66 0 19-20 78 51 51 0 20-21 44 34 33 1 21-22 20 11 11 0 22-23 19 14 14 0 23-24 8 6 6 0 Dobowa kulminacja zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu rowerowym występuje w godzinach popołudniowych. Warunki oświetlenia w z udziałem rowerzystów w latach 1999 2003. Oświetlenie i kolizje Ranni Zabici Światło dzienne 892 606 629 2 Zmrok, świt 6 5 5 0 Droga oświetlona 121 84 84 1 Droga niedost. ośw. 13 9 9 0 Droga nie oświetlona 5 5 5 0
3 Przy oświetleniu niedostatecznym lub przy braku oświetlenia miało miejsce mniej niż 2% wypadków z udziałem rowerzystów. Prawdopodobnie rowerzyści mają świadomość zagrożenia i unikają jazdy w miejscach nieoświetlonych. Rodzaje zdarzeń z udziałem rowerzystów w latach 1999 2003. Rodzaj zdarzenia i kolizje /*/ Ranni Zabici Najechanie na pieszego 97/76 97 105 0 Zderzenie się 2 pojazdów czołowe 45/34 30 29 1 boczne prostopadłe 460/277 314 314 1 boczne równoległe 170/98 98 98 1 tylne 64/36 38 38 0 najechanie na poj. stojący 75/48 37 38 0 Zderz. się więcej niż 2 poj. 30/8 17 26 0 Zdarzenia z 1 pojazdem: najechanie na przeszkodę 16/13 8 10 0 najechanie na zaporę kolejową 1/1 1 1 0 najechanie na wyboje, garby 5/1 5 5 0 najechanie na zwierzę 1/0 1 1 0 wywrócenie pojazdu 66/51 58 59 0 wypadek z pasażerem 2/2 2 2 0 inny 5/1 3 6 0 /*/ i kolizje z rowerzystami ogółem/wypadki i kolizje zawinione przez rowerzystów Rowerzyści najczęściej uczestniczą w prostopadłych zderzeniach pojazdów (44% zdarzeń). Sprawcy zdarzeń z udziałem rowerzystów w latach 1999 2003. Sprawcy i kolizje Ranni Zabici Rowery 646 426 438 3 Motocykle 1 1 1 0 Samochody osobowe 315 222 230 0 Autobus MPK 2 2 2 0 Autobus inny 3 2 2 0 Samochód ciężarowy 32 20 20 0 Tramwaj 2 1 1 0 Pieszy 22 22 24 0 Pasażer 4 3 4 0 Inny 10 10 10 0
4 Rowerzyści spowodowali 62%zdarzeń i 60% wypadków, w których uczestniczyli. Są oni również sprawcami 78% wypadków najechania na pieszego przez rowerzystów. Przyczyny zdarzeń z udziałem rowerzystów w latach 1999 2003. Przyczyny i kolizje /*/ Ranni Zabici Błędy kierowców: Niedost. prędkości do sytuacji w ruchu 37/25 23 29 0 Wymuszenie pierwszeństwa 401/213 276 284 2 wyprzedzanie 48/10 34 34 0 omijanie 58/53 21 22 0 wymijanie 15/11 9 9 0 przejeżdżanie przejść 53/43 39 39 0 skręcanie 47/32 27 27 0 zatrzymywanie 2/1 0 0 0 cofanie 8/0 4 4 0 Jazda po niewłaściwej stronie 16/14 13 13 0 jezdni Wjazd na czerwone światło 62/50 46 46 0 Nieprzestrzeganie znaków i sygnałów 16/12 10 10 0 Niezachowanie bezpiecznej odległ. 40/26 20 19 1 Gwałtowne hamowanie 3/3 2 2 0 Ograniczenie sprawn. psychomotorycznej 21/15 16 16 0 Inne 164/121 126 132 0 Przyczyny Błędy pieszych: Wejście na jezdnię przy czerw. świetle Wejście na jezdnię przed jadącym poj. i kolizje /*/ Ranni Zabici 1 1 1 0 10 10 10 0
5 Wejście na jezdnię zza przeszkody 4 4 5 0 Zatrzymywanie, cofanie 2 2 2 0 Dzieci do 7 lat - wbiegnięcie na 5 5 6 0 jezdnię Błędy pasażerów: 4 3 3 0 Przyczyny techniczne: Układ kierowniczy 1 1 1 0 Błędy inne: Niesprawność techn. 2 1 1 0 Stan drogi 5 5 5 0 Roboty drogowe 1 1 1 0 Zwierzęta na drodze 1 1 1 0 Zasłabnięcie 1 1 1 0 Inne 9 7 8 0 /*/ i kolizje z rowerzystami ogółem/wypadki i kolizje zawinione przez rowerzystów Najczęstszą przyczyną zdarzeń drogowych z udziałem rowerzystów jest wymuszenie pierwszeństwa przejazdu, w 53% przypadków przez rowerzystów. Miejsca zdarzeń z udziałem rowerzystów w latach 1999 2003. Miejsca i kolizje Ranni Zabici Prosty odcinek drogi 494 332 347 1 Niebezpieczny zakręt 20 15 15 0 Niebezpieczny zjazd 1 1 1 0 Rejon skrzyżowania 112 57 64 0 Skrzyżowanie z drogą z pierwszeństwem przejazdu 260 192 191 2 Rondo (wyspa centralna) 15 9 9 0 Skrzyżowanie z sygnalizacją 116 90 92 0 Skrzyżowanie z wyłączoną sygnalizacją w dzień 5 4 4 0 Skrzyżowanie z wyłączoną sygnalizacją w nocy 1 1 1 0 Osiedle 13 8 8 0 Blisko połowa (49%) zdarzeń drogowych z udziałem rowerzystów miała miejsce na skrzyżowaniach lub w ich rejonie. Rodzaj miejsca W+K W Ranni Zabici Przejście dla pieszych 176 129 132 0 Przejazd kolejowy 1 1 1 0 Przejazd tramwajowy 3 2 2 0
6 Przystanek autobusowy 6 6 9 0 Most, wiadukt 5 5 5 0 Chodnik, ścieżka dla rowerów 96 72 76 0 Pobocze 1 0 0 0 Przełączka 6 4 3 1 Wyjazd 102 60 63 0 Inne 35 25 25 0 Droga jednokierunkowa 32 22 22 0 Droga dwukierunkowa 254 160 168 0 Jezdnie rozdzielone 64 35 39 0 Tarcza skrzyżowania 244 179 178 2 Parking 10 8 8 0 Stacja benzynowa 2 1 1 0 Zanotowano 149 przypadków zderzeń rowerzystów przejeżdżających przez przejścia dla pieszych z innymi pojazdami, w 74% zawinionych przez rowerzystów. Z 17 wypadków najechania na pieszego przez rowerzystów na oznaczonych przejściach dla pieszych 14 zawinili rowerzyści. Na chodnikach doszło do 39 wypadków potrącenia pieszych przez rowerzystów. Zdarzenia drogowe z udziałem rowerzystów w poszczególnych rejonach (byłych dzielnicach) Krakowa w latach 1999 2003. Rejon i kolizje Ranni Zabici Krowodrza 237 156 166 0 Nowa Huta 163 109 114 1 Podgórze 278 195 200 1 Śródmieście 359 249 252 1 Najczęściej do zdarzeń z udziałem rowerzystów dochodziło w Śródmieściu, czyli w obszarze o przewadze zwartej zabudowy. Zdarzenia drogowe z udziałem rowerzystów w poszczególnych dzielnicach Krakowa w latach 1999 2003. Dzielnice W+K W Ranni Zabici I 217 150 153 0 II 83 54 53 1 III 49 34 35 0 IV 45 30 32 0 V 83 45 45 0 VI 23 17 17 0 VII 75 57 62 0 VIII 68 46 46 0 IX 16 13 13 0 X 17 14 14 1
7 XI 29 23 24 0 XII 62 37 39 0 XIII 67 47 48 0 XIV 33 22 21 1 XV 16 10 10 0 XVI 37 27 31 0 XVII 16 12 12 0 XVIII 58 37 39 0 Brak danych 43 34 38 0 Największe zagrożenia bezpieczeństwa ruchu rowerowego występują na terenie dzielnicy I. Ciągi, na których w latach 1999 2003 miało miejsce najwięcej wypadków z udziałem rowerzystów. W poniższej tabeli ujęto ciągi (skrzyżowania i odcinki ulic), na których w latach 1999 2003 miały miejsce co najmniej 3 wypadki z udziałem rowerzystów. Ciąg Ranni Zabici Długa 16 18 0 Wielicka 14 14 0 Grzegórzecka 12 12 0 Kapelanka 12 12 0 Karmelicka 11 13 0 Mogilska 11 10 1 Andersa 10 10 0 Jana Pawła II 10 13 0 Pokoju 10 10 0 29 Listopada 9 9 0 Ciąg Ranni Zabici Mickiewicza 9 9 0 Zakopiańska 9 9 0 Bulwar Czerwieński 8 9 0 Dietla 8 8 0 Królowej Jadwigi 8 8 0 Opolska 8 10 0 Starowiślna 8 8 0 Armii Krajowej 7 8 0 Igołomska 7 7 0 Konopnickiej 7 7 0 Kościuszki 7 7 0 Krasińskiego 7 10 0 Królewska 7 7 0 Okulickiego 7 7 0
8 Straszewskiego 7 7 0 Główny Rynek 6 7 0 Łowińskiego 6 6 0 Piastowska 6 6 0 Planty 6 6 0 Focha 5 5 0 Krowoderska 5 5 0 Księcia Józefa 5 5 0 Lea 5 5 0 Mikołajczyka 5 10 0 Nowohucka 5 5 0 Dąbrowskiej 4 4 1 Dobrego Pasterza 4 4 0 Grota Roweckiego 4 4 0 Jagiellońska 4 4 0 Kocmyrzowska 4 4 0 Limanowskiego 4 4 0 Łokietka 4 4 0 Radzikowskiego 4 7 0 Rakowicka 4 4 0 Sienna 4 4 0 Sławka 4 4 0 Szpitalna 4 4 0 Wadowicka 4 5 0 Agatowa 3 4 0 Balicka 3 3 0 Ciąg Ranni Zabici Basztowa 3 3 0 Bieżanowska 3 3 0 Bora Komorowskiego 3 3 0 Brożka 3 3 0 Grodzka 3 3 0 Kopernika 3 3 0 Lipska 3 3 0 Lubicz 3 3 0 Lublańska 3 4 0 Lwowska 3 3 0 Łużycka 3 3 0 Malborska 3 3 0 Młyńska 3 3 0 Myśliwska 3 3 0 Olszanicka 3 3 0 Piasta Kołodzieja 3 3 0
9 Popiełuszki 3 3 0 Reymonta 3 3 0 Słowackiego 3 3 0 Solidarności 3 3 0 Szczepańska 3 3 0 Tyniecka 3 3 0 Warszawska 3 3 0 Westerplatte 3 3 0 Witosa 3 3 0 Na 35 ciągach w Krakowie w ostatnich pięciu latach miał miejsce średnio co najmniej jeden wypadek z udziałem rowerzysty. Skrzyżowania, na których w latach 1999 2003 miało miejsce najwięcej zdarzeń drogowych z udziałem rowerzystów. W poniższej tabeli ujęto skrzyżowania, na których w latach 1999 2003 miały miejsce co najmniej 3 zdarzenia drogowe z udziałem rowerzystów. Skrzyżowanie i kolizje Ranni Zabici Grzegórzecka Powst.Warszawskiego 8 6 6 0 Konopnickiej Monte Cassino 8 6 6 0 Mickiewicza Karmelicka 5 1 1 0 Sławkowska Tomasza 5 2 2 0 Skrzyżowanie i kolizje Ranni Zabici Straszewskiego Piłsudskiego 5 4 4 0 Łowińskiego Fatimska 5 5 5 0 Długa Filipa 4 3 3 0 Grzegórzecka Śniadeckich 4 3 3 0 Jana Pawła II Boruty Spiechowicza 4 3 5 0 Krasińskiego Focha 4 3 3 0 Mikołajczyka Broniewskiego 4 4 8 0 29 Listopada Lublańska 3 3 3 0 Basztowa Matejki 3 0 0 0 Dietla Starowiślna 3 3 3 0 Dietla Sebastiana 3 3 3 0 Długa Szlak 3 3 3 0 Focha 3 Maja 3 1 1 0 Gertrudy Starowiślna 3 2 2 0 Grota Roweckiego Rostworowskiego 3 3 3 0 Jagiellońska Szewska 3 3 3 0 Kapelanka Twardowskiego 3 2 2 0 Kapelanka Monte Cassino 3 3 3 0
10 Królewska Kijowska 3 2 2 0 Krzyża Tomasza 3 1 1 0 Lea Piastowska 3 2 2 0 Lubicz Strzelecka 3 2 2 0 Mickiewicza Czarnowiejska 3 3 3 0 Mickiewicza Kochanowskiego 3 3 3 0 Mogilskie Rondo Lubicz 3 2 2 0 Okulickiego Wiślicka 3 3 3 0 Opolska Prądnicka 3 3 4 0 Piasta Kołodzieja Bitwy nad Bzurą 3 2 2 0 Piastowska Reymonta 3 1 2 0 Pilotów Młyńska 3 0 0 0 Pokoju Centralna 3 1 1 0 Pokoju Ofiar Dąbia 3 1 1 0 Słowackiego Długa 3 0 0 0 Straszewskiego Franciszkańska 3 2 2 0 Szpitalna Tomasza 3 1 1 0 Wielicka Teligi 3 3 3 0 Zwierzyniecka Powiśle 3 2 2 0 W ostatnich latach zaczyna występować problem zagrożenia bezpieczeństwa rowerzystów na przejściach ścieżek rowerowych przez skrzyżowania z sygnalizacją świetlna. Uwagi i wnioski. 1. Liczba wypadków drogowych z udziałem rowerzystów ma tendencję wzrostową przy równoczesnym spadku ogólnej ilości wypadków. 2. Największe zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu rowerowym obserwuje się w miesiącach wiosennych. 3. Dobowy szczyt zagrożeń bezpieczeństwa ruchu rowerowego występuje w godzinach popołudniowych. 4. Rowerzyści unikają jazdy w miejscach nieoświetlonych, toteż do wypadków z ich udziałem dochodzi głównie przy świetle dziennym. 5. Trzy czwarte wypadków, którym ulegają rowerzyści to zderzenia z innymi pojazdami. 6. Rowerzyści spowodowali 60% wypadków, w których uczestniczyli i 78% wypadków najechania roweru na pieszego. 7. Ponad połowę (53%) przypadków wymuszenia pierwszeństwa przejazdu w zdarzeniach ze swoim udziałem spowodowali rowerzyści.
11 8. W miejscach wspólnego użytkowania powierzchni komunikacyjnej (oznaczone przejścia dla pieszych, chodniki) przez rowerzystów i pieszych zanotowano 56 wypadków potrącenia pieszych przez rowerzystów. 9. Zagrożenie bezpieczeństwa ruchu rowerowego koncentruje się na obszarze śródmiejskim, zwłaszcza w dzielnicy I. 10. Struktura rodzajowa zdarzeń drogowych z udziałem rowerzystów wskazuje na potrzebę szerszego stosowania segregacji ruchu rowerowego od ruchu innych pojazdów poprzez budowę ścieżek dla rowerów. 11. Innym problemem wymagającym pilnego rozwiązania jest potrzeba zdyscyplinowania rowerzystów, zwłaszcza na stykach (ciągi piesze, przejścia przez jezdnie) z innymi niechronionymi uczestnikami ruchu to znaczy pieszymi. 12. W przypadku utrzymywania się zaobserwowanych w 2003 roku zagrożeń na Rondzie Grzegórzeckim i Rondzie Grunwaldzkim należy rozważyć zlikwidowanie strzałek dopuszczających warunkowo ruch na kolizję ze ścieżką rowerową.